Научная статья на тему 'ТАРАҚҚИЁТ СТРАТЕГИЯСИНИНГ ИСТИҚБОЛЛАРИ: СИНЕРГЕТИК ЁНДАШУВ'

ТАРАҚҚИЁТ СТРАТЕГИЯСИНИНГ ИСТИҚБОЛЛАРИ: СИНЕРГЕТИК ЁНДАШУВ Текст научной статьи по специальности «Естественные и точные науки»

CC BY
21
8
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Тараққиёт стратегияси / очиқлик / изчиллик / синергетика / ўз-ўзини ташкиллаштириш / прогматик / синергетик тамойиллар / барқарор тараққиёт / синергетик ёндашув. / Development strategy / openness / consistency / synergetics / self-organization / pragmatic / synergistic principles / sustainable development / synergistic approach.

Аннотация научной статьи по естественным и точным наукам, автор научной работы — Мухиддин Абдурашидович Тажибаев

Мақолада Янги Ўзбекистон тараққиёт стратегиясида давлат ва жамият бошқаруви фаолиятининг ўз-ўзини ташкил этиш хусусиятлари синергетик ёндашув асосида таҳлил этилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

DEVELOPMENT STRATEGY PERSPECTIVES: A SYNERGISTIC APPROACH

The article analyzes the characteristics of self-organization of state and community management activities in the development strategy of New Uzbekistan based on a synergistic approach.

Текст научной работы на тему «ТАРАҚҚИЁТ СТРАТЕГИЯСИНИНГ ИСТИҚБОЛЛАРИ: СИНЕРГЕТИК ЁНДАШУВ»

SCIENTIFIC PROGRESS VOLUME 3 I ISSUE 10 I 2022 _ISSN: 2181-1601

Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=5.016) Passport: http://sjifactor.com/passport.php?id=22257

ТАРАВДИЁТ СТРАТЕГИЯСИНИНГ ИСТЩБОЛЛАРИ: СИНЕРГЕТИК

ЁНДАШУВ

Мухиддин Абдурашидович Тажибаев

Жиззах политехника институти "Ижтимоий фанлар" кафедраси укитувчиси

АННОТАЦИЯ

Маколада Янги Узбекистан тараккиёт стратегиясида давлат ва жамият бошкаруви фаолиятининг уз-узини ташкил этиш хусусиятлари синергетик ёндашув асосида тахлил этилган.

Калит сузлар: Тараккиёт стратегияси, очиклик, изчиллик, синергетика, уз-узини ташкиллаштириш, прогматик, синергетик тамойиллар, баркарор тараккиёт, синергетик ёндашув.

DEVELOPMENT STRATEGY PERSPECTIVES: A SYNERGISTIC

APPROACH

ABSTRACT

The article analyzes the characteristics of self-organization of state and community management activities in the development strategy of New Uzbekistan based on a synergistic approach.

Keywords: Development strategy, openness, consistency, synergetics, self-organization, pragmatic, synergistic principles, sustainable development, synergistic approach.

Хдракатлар стратегиясининг узвий давоми уларок, Узбекистоннинг келажаги билан бевосита боглик булган энг мухим хужжат - Узбекистон Республикаси Президентининг «2022-2026 йилларга мулжалланган Янги Узбекистоннинг тараккиёт стратегияси туFрисида»ги фармони кабул килинди. Бу билан келгуси 5 йилга мулжалланган Тараккиёт стратегияси тасдикланди. Авваламбор, "Янги Узбекистон тараккиёт стратегияси", деган номнинг мазмун-мохиятига мухтасар тухталамиз. Зеро, бу номнинг келиб чикиши, фикримизча, бир катор мухим омилларга бориб такалади.

Биринчи омил: ушбу ном Янги Узбекистон тараккиёт стратегияси -Хдракатлар стратегиясининг мантикий давоми эканини англатади. Агар Хдракатлар стратегиясида 5 та устувор йуналиш белгилаб олинган булса, Тараккиёт стратегиясида хам ушбу устувор йуналишлар давомийлиги саклаб колинган. Шу билан бир каторда, тараккиёт узгаришларининг янги тарихий

SCIENTIFIC PROGRESS VOLUME 3 I ISSUE 10 I 2022 _ISSN: 2181-1601

Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=5.016) Passport: http://sjifactor.com/passport.php?id=22257

боскичда давом эттирилиши кузда тутилган холда, Тараккиёт стратегиясига 2 та янги устувор йуналиш кушиляпти. Булардан бири - маънавий тараккиётни таъминлаш билан боглик булса, иккинчиси - Узбекистоннинг дунёда юз бераётган глобал муаммоларга муносабати негизида белгиланган янги устувор йуналишдир.

Шундай килиб, Янги Узбекистоннинг 2022-2026 йилларга мулжалланган тараккиёт стратегиясида куйидаги еттита устувор йуналиш назарда тутилган:

биринчи устувор йуналиш - инсон кадрини юксалтириш ва эркин фукаролик жамиятини янада ривожлантириш оркали халкпарвар давлат барпо этиш;

иккинчи устувор йуналиш - мамлакатимизда адолат ва конун устуворлиги тамойилларини тараккиётнинг энг асосий ва зарур шартига айлантириш;

учинчи устувор йуналиш - миллий иктисодиётни ривожлантириш, унинг усиш суръатларини замон талаблари даражасида таъминлаш;

туртинчи устувор йуналиш - адолатли ижтимоий сиёсат юритиш, инсон капиталини ривожлантириш;

бешинчи устувор йуналиш - маънавий тараккиётни таъминлаш, ушбу сохани тубдан ислох этиш ва янги боскичга олиб чикиш;

олтинчи устувор йуналиш - умумбашарий муаммоларга миллий манфаатлардан келиб чиккан холда ечим топиш;

еттинчи устувор йуналиш - мамлакатимиз хавфсизлиги ва мудофаа салохиятини кучайтириш, очик ва прагматик, фаол ташки сиёсат олиб бориш.

Иккинчи омил: Янги Узбекистон тараккиёт стратегиясида "Х,аракатлар стратегиясидан - Тараккиёт стратегияси сари" тамойили илгари сурилаётгани бежиз эмас. Чунки, аввало, Хдракатлар стратегиясидаги хар бир йуналишни тараккиётнинг янги боскичида мантикий ва изчил асосда ривожлантириш хамда янги устувор йуналишларда мухим натижаларга эришиш кузда тутилмокда.

Тараккиёт стратегиясида асосий эътибор, бир томондан, фукаролик жамиятини ривожлантиришга доир конунлар, кодекслар, концепция ва дастурлар кабул килинишига каратилган. Иккинчи томондан, унда конун устуворлигини таьминлаш, конституциявий ислохотни хаётга изчил татбик этиш, миллий иктисодиётни ривожлантириш, кучли ижтимоий сиёсатни амалга ошириш, маьнавиятни ривожлантириш, шунингдек, глобал муаммоларга Узбекистоннинг муносабати, хавфсизлик ва ташки сиёсат борасидаги мухим вазифалар камраб олинган. Энг асосийси, Янги Узбекистон тараккиёт стратегиясидаги 7 устувор йуналишнинг бош гояси - инсон кадрини таъминлашдир. Чунки,

SCIENTIFIC PROGRESS VOLUME 3 I ISSUE 10 I 2022 _ISSN: 2181-1601

Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=5.016) Passport: http://sjifactor.com/passport.php?id=22257

Президентимизнинг сайловолди дастуридаги асосий гоя хам "Инсон кадри учун" тамойили эди.

Учинчи омил: инсон кадрини жойига куйишни конуний ва ташкилий-хукукий йуллар билан хаётимизнинг барча сохаларида миллий, минтакавий ва халкаро хамкорлик даражаларида кандай килиб амалга ошириш керак? Тараккиёт стратегиясида бу долзарб саволга жуда куплаб аник максадларга каратилган амалий жавоблар бор.

Туртинчи омил: Янги Узбекистон тарраккиёт стратегиясининг нафакат номланиши, айни чогда унда белгиланган устувор йуналишлар ва мухим вазифалар хам миллий ёки минтакавий микёсдагина эмас, балки глобал даражада улкан ахамиятга молик халкаро хужжатлар билан уйгун ва хамохангдир. Бирлашган Миллатлар Ташкилоти 2015-2030 йилларда Баркарор тараккиёт максадларини эьлон килган. Бу халкаро хужжат узбек тилида "Баркарор тараккиёт максадлари" ёки "Баркарор ривожланиш максадлари", деган номлар билан сизу бизга яхши таниш.

Дастлаб Хдракатлар стратегиясида, эндиликда эса Тараккиёт стратегиясида хам Узбекистон бажаришни уз зиммасига олган БМТ Баркарор тараккиёт максадларини мамлакатимиз хаётига татбик этишнинг аник тактика ва стратегиялари белгилаб берилмокда. Бошкача айтганда, Узбекистон ташки халкаро муносабатларнинг тенг хукукли аъзоси сифатида узининг БМТ Баркарор тараккиёт максадлари билан хамоханг холда ривожланиши, бу борадаги узига хос урни ва ахамияти, янада мухими, ибратли тажрибасини бутун дунёга курсата олди. Уз навбатида, Янги Узбекистон тарраккиёт стратегияси ушбу мухим тараккийправар жараён узлуксиз давом этаётганидан далолат беради.

Бугунги кунда халкаро хамжамият томонидан Тараккиёт хукуки тугрисидаги конвенция лойихаси ишлаб чикиляпти. ^олаверса, 35 йилдан буён Тараккиёт хукуки тугрисидаги декларация амал килмокда. Шу маънода, Узбекистон Президенти такдим этаётган Тараккиёт стратегияси халкаро хамжамиятнинг ривожланиш тенденцияларига, бутун дунёнинг тараккиёт трендларига тула мос келади. Шуни хам айтиш жоизки, Узбекистон Республикаси Олий Мажлиси палаталарининг кушма карори билан Баркарор тараккиёт максадларини амалга ошириш буйича конститутциявий парламент комиссияси тузилган. Парламент комиссияси Баркарор тараккиёт максадлари ижро этилишини парламент назорати йули билан таъминламокда. Бинобарин, Тараккиёт стратегиясини амалда татбик этишда хам парламентнинг ролига алохида эътибор каратилаётгани жуда мухим.

Янги Узбекистоннинг 2022-2026 йилларга мулжалланган тараккиёт стратегиясини 2022 йилда амалга ошириш буйича "йул харитаси" лойихасида "Давлат халкка хизмат курсатиши шарт" FOясини татбик этишни

SCIENTIFIC PROGRESS VOLUME 3 I ISSUE 10 I 2022 _ISSN: 2181-1601

Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=5.016) Passport: http://sjifactor.com/passport.php?id=22257

назарда тутувчи "Халкчил давлат" миллий дастурини ишлаб чикиш вазифаси зиммамизга юклангани бежиз эмас. Албатта, ушбу Дастур лойихаси, илгор хорижий давлатларнинг тажрибасини инобатга олган холда, белгиланган муддатда ишлаб чикилади ва такдим этилади. "Йул харитаси" лойихасида яна бир мухим вазифа - Халк кабулхоналарининг хукукий макомини такомиллаштириш масаласи учун масъул этиб белгиланганмиз. Халк кабулхоналари фаолиятининг хукукий асосларини такомиллаштириш ва уларнинг давлат бошкаруви тизимидаги макомини мустахкамлашга каратилган Конституциявий конунни кабул килиш буйича ишларни аллакачон бошлаб юбордик.

Янги Узбекистонда мутлако янги миллий хукукий тизим шаклланмокда. Бу даврда "инсон, унинг хукуклари, эркинликлари, айникса, кадри - энг мухим кадрият" деган тамойил эътироф этилмокда. Шу муносабат билан миллий конунчилик ва хукукий амалиётда "шахс - жамият - давлат" тамойилини мустахкамлаш керак. Зеро, Янги Узбекистон тараккиёт стратегиясида йиллар давомида амал килиб келган "давлат - жамият - инсон" тамойили "инсон - жамият - давлат" тамойилига узгартирилмокда. Халк билан бевосита мулокот килиш, юртдошларимизнинг дарду ташвишлари, муаммоларини ижобий хал этиш буйича мутлако янги демократик тизим - Халк кабулхоналари утган беш йилда фаолият юритиб келмокда ва узини оклади. Бундан ташкари барча давлат органлари фаолиятида "халк дардига кулок солиш", муаммоларни жойида хал этиш ва халкни рози килиш буйича самарали ишлар килинмокда.

Янги Узбекистон тараккиёт стратегияси лойихасининг 11-максадида "Халк билан мулокотнинг самарали механизмларини такомиллаштириш" мухим вазифа этиб белгиланмокда. Халк билан очик мулокотнинг механизмларини янада такомиллаштириш, мухим карорларни жамоатчилик фикрини инобатга олган холда кабул килиш амалиётини кенгайтириш, давлат органларига келиб тушган мурожаатларни куриб чикиш жараёнини ракамлаштириш, мурожаатларни тезкор ва сифатли куриб чикилишини таъминлаш кузда тутилмокда. Энг асосийсий, "Давлат халкка хизмат курсатиши шарт" гоясини татбик этишни назарда тутувчи "Халкчил давлат" миллий дастури ишлаб чикиш белгиланмокда.

Фойдаланилган адабиётлар

1. 2022-2026 йилларга мулжалланган янги Узбекистоннинг тараккиёт стратегияси тугрисида Узбекистон Республикаси Президентининг Фармони 28.01.2022 й. N ПФ-60

2. https: //pravacheloveka.uz/uz/news/m6568

SCIENTIFIC PROGRESS VOLUME 3 I ISSUE 10 I 2022 _ISSN: 2181-1601

Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=5.016) Passport: http://sjifactor.com/passport.php?id=22257

3. Бозоров Д. Синергетик парадигма. Монография. Тафаккур нашриёти. - Т.:2010

4. Хакен Г. Синергетика. - М.: Мир, 1980. 404 с.

5. Тураев Б.О., Эргашева М.Х., Рахмонов Б.У., Муминова З.О., Очилов Ж. Синергетика: мохияти, конуниятлари ва амалиётда намоён булиши. Т.: Навруз нашриёти, 2017, 12-13 бет.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.