Научная статья на тему 'ЎЗБЕКИСТОНДА ЭЛЕКТРОН ТИЖОРАТ ВА УНИНГ МУАММОЛАРИ ТАҲЛИЛИ'

ЎЗБЕКИСТОНДА ЭЛЕКТРОН ТИЖОРАТ ВА УНИНГ МУАММОЛАРИ ТАҲЛИЛИ Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

71
20
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Тижорат / хизматлар соҳаси / электрон тижарот / плейс маркет / инфратузилма / рақобатбардошлик / рақамли иқтисодиѐт / экспорт / валюта / маркетинг / муаммо ва бошқалар. / Trade / service industry / e-commerce / marketplace / infrastructure / competitiveness / digital economy / export / currency / marketing / problem / etc.

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Cафарова Дильшода Фарруховна, Қаршибоев Хайрулло Қиличевич

Мақолада Ўзбекистонда тижорат соҳасида электрон тижоратнтнг ўрни ва аҳамияти алоҳида таҳлил этилган, соҳанинг мазмун мохияти, ривожланиши истиқболлари, ҳуқуқий асосари, электрон тижорат хизматлар соҳаси сафатида иқтисодиѐтимиздаги ўрни ва Ўзбекистонда соҳасидаги муаммолар ва унинг ечими борасидаги таклифлар келтирилган

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

The article analyzes the role and importance of e-commerce in the field of commerce in Uzbekistan, the essence of the field, its development prospects, legal basis, its place in our economy as an e-commerce service sector, and proposals regarding the problems in the field in Uzbekistan and its solutions.

Текст научной работы на тему «ЎЗБЕКИСТОНДА ЭЛЕКТРОН ТИЖОРАТ ВА УНИНГ МУАММОЛАРИ ТАҲЛИЛИ»

УЗБЕКИСТОНДА ЭЛЕКТРОН ТИЖОРАТ ВА УНИНГ МУАММОЛАРИ

ТАХЛИЛИ

Дильшода Фарруховна Сафарова

Самарканд иктисодиёт ва сервис институти магистранти

Хайрулло Киличевич Каршибоев

Самарканд иктисодиёт ва сервис институти "Олий математика" кафедраси

мудири, ф-м.ф.н., доцент

АННОТАЦИЯ

Маколада Узбекистонда тижорат сохасида электрон тижоратнтнг урни ва ахамияти алохида тахлил этилган, соханинг мазмун мохияти, ривожланиши истикболлари, хукукий асосари, электрон тижорат хизматлар сохаси сафатида иктисодиетимиздаги урни ва Узбекистонда сохасидаги муаммолар ва унинг ечими борасидаги таклифлар келтирилган.

Калит сузлар: Тижорат, хизматлар сохаси, электрон тижарот, плейс маркет, инфратузилма, ракобатбардошлик, ракамли иктисодиёт, экспорт, валюта, маркетинг, муаммо ва бошкалар.

ABSTRACT

The article analyzes the role and importance of e-commerce in the field of commerce in Uzbekistan, the essence of the field, its development prospects, legal basis, its place in our economy as an e-commerce service sector, and proposals regarding the problems in the field in Uzbekistan and its solutions.

Keywords: Trade, service industry, e-commerce, marketplace, infrastructure, competitiveness, digital economy, export, currency, marketing, problem, etc.

КИРИШ

Жахонда ракамли иктисодиётнинг ривожланиши сервис сохасида ахборот-коммуникация технологияларига асосланган инновацион хизматларни, хусусан, электрон тижоратни кенгайиб боришига имкон яратмокда. Ахолини сонининг усиши, эхтиёжларнинг кенгайиб бориши, сифатли ва кулай хизматларга булган талабнинг купайиб бораётганлиги электрон тижоратни жадал ривожланишига туртки бермокда.

Жахонда айнан электрон тижоратни ривожлантиришга оид илмий изланишларга алохида эътибор каратилмокда. Бу

June, 2023

4l

борада электрон тижорат сохасини тартибга солиш, электрон тижорат учун энг кулай ташкилий-бошккарув тузилмасини жорий килиш, тулов тизими хавфсизлигини таьминлаш, электрон тижорат тизимининг ривожланиш самарадорлигини бахолаш, мазкур сохада инновацияларни бошкариш тизимини такомиллаштириш, чакана савдо корхоналарида электрон тижорат тизимининг шаклланиш шарт-шароитлари ва омилларини аниклаш, Е-маркетинг каби йуналишлардаги илмий муаммоларни тадкик этиш мухим ахамият касб этмокда.

Буюк максадлар сари дадил кадам ташлаб янгиланаётган Узбекистонда жамиятнинг барча сохалари каторида маданият, санъат ва халк хунармандчилиги сохаларини янада ривожлантиришга хам алохида эътибор берилмокда. Республикамизда маънавий кадриятларга хурмат-эхтиром билан муносабатда булиш, уларни асраб-авайлаш ва ривожлантириш, миллий хунармандчиликни, урф одатларимизни, бебахо тарихий меросимизни тиклаш давлат сиёсати даражасига кутарилди.

Электрон тижорат Интернет тизимида техник жихатдан учта асосий таркибга эга - сервер, маълумотлар базаси ва харидорга товарларни етказиб бериш тизими. Биринчи компонент хисобланган юкори даражадаги сифатга эга ва тезкор сервер асосийси хисобланади. Маълумотлар базаси йирик объектлар учун зарур булиб, электрон товар ва хизматларни етказиб бериш мураккаб тизимга эга логистикани талаб килмайди.

Бизнинг фикримизча, «электрон тижорат - Интернет тармоги ва бошка ахборот алмашиш алокаларидан фойдаланган холда, электрон воситалар кумаги билан амалга ошириладиган товарлар ва хизматларни сотиш хамда сотиб олиш жараёни. Битимни амалга ошириш натижасида товарлар ва хизматларга эгалик хукуки бир шахсдан бошкасига утади. Электрон тижорат электрон воситалар, электрон туловлар тизими ва логистика тизимидан фойдаланиш асосида амалга ошириладиган маркетинг тизимлари билан узвий интеграциялашади».

Бундан ташкари, Интернетга кириш оркали очик электрон маълумотларга эга булган электрон тижоратдан фойдаланиш унинг барча иштирокчиларининг хавфсизлигини, махфийлигини ва хакконийлигини таъминлашни талаб килади. Кабул килинган хавфсизликни таъминлаш механизмлари учинчи томон сертификатига асосланганлиги сабабли глобал электрон тижорат глобал сертификатлаштириш тизимларини талаб килади.

Тадкикотнинг методологияси. Тадкикотнинг методологик асосини туризмни ривожлантириш сохасидаги конун ости ва меъерий-хукукий хужжатлар, шунингдек,

June, 2023

42

ISSN: 2181-1385

ISI: 0,967 | Cite-Factor: 0,89 | SIS: 1,9 | ASI: 1,3 | SJIF: 5,771 | UIF: 6,1

мазкур фармон ва карорларда белгиланган вазифаларни амалга ошириш юзасидан таклиф ва тавсиялар, хамда тегишли статистик маълумотларни йигиш ва уларни кайта ишлашда замонавий статистик усуллар ва кузатувлар, анализ ва синтезусулларидан кенг фойдаланилади.

Муаммонинг урганилганлик даражаси. Хизмат курсатиш ва сервис сохаси ривожланишининг илмий-методологик жихатларига узбекистонлик олимлардан Пардаев МД., Пулатов М.Э., Мухаммедов М.М., Зайналов Д.Р., Мирзаев К^.Ж., Тухлиев И.С., Асланова Д.Х. ва бошкаларнинг илмий ишлари багишланган.

Хавфсизлик

Пластик карталари, Ракамли пуллар

Электрон туловлар

Электрон алока

Электрон каталоглар

Ракамли мах,сулотлар

FAQ туплами

Электрон почта

Электрон тижорат

Ишлаб чикариш

Хизмат курсатиш инфратузилмаси

Етказиб бериш инфратузилмаси

1.1-расм. Электрон тижоратнинг таркибий элементлари

Электрон тижорат куп томонлама алокалар билан шаклланувчи тизим элементларидан иборат булиб, улар куйидагиларга таснифланади: тармок фойдаланувчилари, очик маълумотлар базаси, электрон почта, FAQ туплами (frequently asked questions - энг куп бериладиган саволлар туплами), электрон каталоглар, электрон алока, хавфсизлик, банк карталари ёки ракамли пуллар, электрон туловлар, электрон махсулотлар, ишлаб чикариш, етказиб бериш инфратузилмаси, хизмат курсатиш инфратузилмаси (1.1-расм).

June, 2023

43

ISSN: 2181-1385 ISI: 0,967 | Cite-Factor: 0,89 | SIS: 1,9 | ASI: 1,3 | SJIF: 5,771 | UIF: 6,1

Глобал ахборот-коммуникация технологияларини ривожлантириш натижасида электрон конъюктуранинг вужудга келганлиги ва уз фаолиятида ушбу мухитдан фойдаланадиган етарлича корхоналарни мавжудлиги республикамиз иктисодиётининг узига хос хусусияти хисобланади. Бу эса замонавий тадбиркорлик сохасида ахборот технологиялари имкониятларидан кенг фойдаланиш учун шарт-шароит яратмокда. Шу билан бирга, тадбиркорлик фаолиятида ушбу технологиялардан фойдаланиш тадбиркорларнинг ички ва жахон бозоридаги муваффакияти даражасини белгилайди.

Канчалик ахборот технологиялари ва интернет кенгайиб боргани сари шунчалик куп тадбиркорлик корхоналари электрон тижорат сохасига утиб боради. Хрзирда факат электрон тижоратга асосланган корхоналар хам очилмокда, шу билан бирга одатий корхоналарда электрон тижоратни ташкил этиш хам купаймокда. Натижада савдонинг бу тури анъанвий савдо билан шугулланаётганларни ортда колдиради. Бу бевосита тадрижий ривожланиш хисобланади.

Узбекистон иктисодиётида электрон тижоратни ривожланиши тенденциясининг асосини курадиган булсак, чет эл давлатлари тажрибаларини умумлаштириш ва ундан мамлакат равнаки йулида фойдаланиш хамда уни ривожлантириш буйича йурикномалар ишлаб чикиш жамиятнинг мухим вазифаларидан бири хисобланади. Ушбу сохада изланиш олиб бориш бугунги куннинг ута мухим вазифалардан бири хисобланади.

АКЩдаги интернет провайдерлардан бири, Интерланд (Interland) томонидан утказилган тадкикотга кура, америкалик кичик бизнес тадбиркорларининг 56 фоизи уларнинг йиллик сотувларининг маълум бир кисми айнан электрон тижорат мавжудлиги учун амалга ошишига ишонишади. Компаниянинг 260 та мижози текширилди, улардан 42 %и ун йилдан купрок вакт давомида уз тадбиркорлик фаолиятини юритади, 76 %и эса тадбиркорлик фаолиятида 3-9 йил давомида Интернетдан фойдаланган. Истеъмолчиларнинг орасида утказилган суров натижалари шуни курсатадики, 23% сотувчилар йиллик савдонинг 1% дан 10% гача кисмини электрон тижоратдан олган деб хисобласа, 12% сотувчилар эса 76% дан 100% гача булган савдо тушуми электрон тижоратдан келади деб хисоблашади.

Умуман олганда, суровда иштирок этганларнинг 78%и веб-сайтлардаги компания сайтидан фойдаланишлари мумкинлигини таъкидладилар. Хусусан, респондентларнинг ярми компаниянинг веб-сайти

мижозларнинг ишончини оширади деб хдсоблайди ва 33%и

June, 2023

ISSN: 2181-1385 ISI: G,967 j Cite-Factor: G,89 j SIS: 1,9 j ASI: 1,3 j SJIF: 5,771 j UIF: б,1

веб-сайт yлaрнинг энг кучли маркетинг воситаси деб хисоблайди.

Дyнëдaги энг катта электрон чакана тижорат корxонaлaри - Amazon.com, Alibaba.com ва eBay савдо майдончаларида амалга оширилмокда, уларнинг 2018 йилга тушуми 232,89 млрд, 39,9 млрд, ва 10,8 млрд Л^Ш долларини ташкил этди. 2019 йилга келиб, Лмазон Л^Шнинг электрон тижорат бозорининг 50 фоизини эгаллади. Хитойда 30% озик-овкат махсулоти электрон тижорат оркали сотилади, электрон тижоратнинг 80 % атрофидаги улуши Alibaba.com оркали амалга оширилмокда.

Жахонда электрон тижоратнинг Усиш тенденциясига эътибор каратсак, электрон тижоратда чакана савдо хажми 2020 йилда 3932,4 млрд. Л^Ш долларини ташкил этган холда, бу кyрсaткич 2016 йилга нисбатан 2,1 мартага усган. Ушбу кyрсaткич 2024 йилга бориб, 6065,9 млрд. Л^Ш долларини ташкил этиши кутилмокда.

Европа мамлакатларида электрон тижорат хажмининг Усиш тенденциясига эътиборимизни каратсак, электрон тижорат бозори хажми 2017 йилда 25 млрд. Л^Ш долларини, 2021 йилнинг сентябрига кадар эса 42 млрд. Л^Ш долларини ташкил этмокда. Шундан, 2021 йилнинг сентябрь холатига, персонал компьютер оркали амалга ошириладиган тижорат хажми 27 млрд. Л^Ш долларини, мобил курилма оркали амалга ошириладиган савдо хажми 15 млрд. Л^Ш долларини ташкил этган

Россияда электрон тижорат бозори хам тез усиб бормокда. 2018 йилда Россия, Л^Ш, Хитой ва Буюк Британиялардан сунг, усиш ва электрон тижорат хажми буйича ду^да туртинчи уринни эгаллади. Еasт-Wеsт Digital Неwс xaлкaро axборот агентлиги маълумотларига кура, 2018 йилда Россия электрон тижоратига килинган умумий инвестиция микдори 756 миллион Л^Ш долларини ташкил этди. 2020-йилда барча тармокларга караганда энг катта усиш электрон тижорат сегменти томонидан курсатилди, бу 2019 йилга нисбатан 16 %га ортик деганидир.

Та^лил ва натижалар. Халкаро тажрибани урганиш натижасида, Узбекистонда электрон тижоратни ривожлантириш учун амалга ошириладиган вазифаларни икки кисмга ажратиб олиш максадга муофик деб xисоблaймиз.

1. Бугунги кунда Узбекистонда электрон тижоратни ривожлантиришга йуналтирилган вазифалар. Ушбу вазифаларга куйидагиларни киритиш мумкин:

- логистика ва тезкор етказиб бериш тизимларини

ривожлантириш

June, 2023

- алока хизматлари сифатини яхшилаш ва камраб олиш даражасини кенгайтириш.

- тулов тизимиларини кенгайтириш. PayPal каби халкаро тулов тизимларига кушилиш

- онлайн дуконларда овозли кидирув функциясини жорий этиш.

2. Электрон тижоратни ривожланиши натижасида Узбекистонда вужудга келиши мумкин булган муаммоларни олдини олиш максадида хозирдан шакллантириб бориши зарур булган вазифаларга куйидагиларни киргизишимиз мумкин:

- биринчи навбатда ахолининг реал даромадларини барча минтакаларда бир хил усишини таъминлаш, логистика буйича катта хамда кичик корхоналарни купрок очилишини таъминлаш, барча минтакаларни тулик алока хизматлари билан камраб олиш;

- тизим устидан конуний назорат муаммоси, электрон тижорат ривожланган мамлакатларда бу муаммо аллакачон вужудга келган.

- махсулот сифати муаммолари, Интернет тармогида сотувчи хам, харидор хам аноним булганлиги ва махсулотни бевосита курмаслиги туфайли махсулотларнинг реал сифати Интернет тармогида курсатилганидан фарк килиши мумкин.

Шу билан бирга, хозирги вактда республикамиз товар бозорлари учун бозор муносабатлари маданиятининг паст даражада эканлиги, меъёрий-хукукий таъминотнинг такомиллашмаганлиги, товар бозорлари ахборот таркибининг етарли даражада ривожланмаганлиги, иктисодиётнинг юкори даражада монополлашуви, молиявий ва кредит тизими муносабатларининг такомиллашмаганлиги билан тавсифланади.

Ииллар У, Электрон тижорат хажми, млн. АКШ долл. X1, Чакана савдо айланмаси, млрд. АКШ долл. Х2, Электрон тижоратни чакана савдо айланмасидаги улуши, % Хз, Ах,олиси сони, млн. Киши Х4, Интернетдан фойдаланувчилар сони,млн. Киши

2016 0,72 10,54 0,007 31,58 12,1

2017 1,41 12,23 0,012 32,12 14,7

2018 4,54 14,79 0,031 32,66 20

June, 2023

46

2019 28,98 17,48 0,166 33,26 19

2020 100,25 19,48 0,515 33,91 20,5

2021 125,2 21,12 0,625 34,1 23,9

2022 137,1 24,1 0,727 34,6 26,2

1-жадвал. Электрон тижорат сох;асини та^лил этишда иштирок этувчи омиллар

статистикаси.

У, Электрон тижорат уажми, млн. АКЩ долл. X1, Чакана савдо айланмаси, млрд. АКЩ долл. X2, Электрон тижоратни чакана савдо айланмасидаги улуши, % X3, Ауолиси сони, млн. Киши X4, Интернетдан фойдаланувчилар сони,млн. Киши

У , Электрон тижорат х,ажми, млн. А^Ш долл. 1

XI, Чакана савдо айланмаси, млрд. А^Ш долл. 0,936186 1

Х2, Электрон тижоратни чакана савдо айланмасидаги улуши, % 0,999151 0,944646 1

Х3, Ах,олиси сони, млн. Киши 0,934317 0,994649 0,940861 1

Х4, Интернетдан фойдаланувчилар сони,млн. Киши 0,858634 0,959817 0,865689 0,951511 1

2-жадвал. Корреляцион жадвал. Муаллифнинг цайта ишлаган маълумоти. 2-жадвалда келтирилган корреляция коэффициентларидан куриш мумкинки, омилларнинг орасидаги богланиш тугри ва зич.

ВЫВОД ИТОГОВ

Регрессионная статистика

Множественный R 0,999717056

R-квадрат 0,999434193

June, 2023

47

Нормированный R-квадрат 0,998302578

Стандартная ошибка 2,535967502

Наблюдения 7

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

Дисперсионный анализ

df SS MS F Значимость F

Регрессия 4 22719,71731 5679,929327 883,1928902 0,001131295

Остаток 2 12,86226235 6,431131173

Итого 6 22732,57957

Коэффициенты Стандартная ошибка t-статистика P-Значение Нижние 95% Верхние 95% Нижние 95,0% Верхние 95,0%

Y-пересечение -289,8854538 267,24255 -1,0847279 0,39139266 -1439,7373 859,966442 -1439,7373 859,966442

XI, Чакана савдо айланмаси, млрд. АКШ долл. -4,313307648 2,50304668 -1,7232230 0,22698976 -15,083048 6,45643300 -15,083048 6,45643300

Х2, Электрон тижоратни чакана савдо айланмасидаги улуши, % 213,3699531 11,2086601 19,0361693 0,00274819 165,142980 261,596925 165,142980 261,596925

Х3, Ахолиси сони, млн. Киши 10,26148906 9,10539262 1,12696832 0,37679058 -28,915853 49,4388314 -28,915853 49,4388314

X4, Интернетдан фойдаланувчилар сони,млн. Киши 0,853360839 0,84692383 1,00760044 0,41973541 -2,7906583 4,49737999 -2,7906583 4,49737999

3-жадвал. Регрессион жадвал, муаллифнинг кайта ишлаган маълумоти. ]

3-жадвалга асосан регрессия тенгламаси куйидагича аникланади: у = -289,8854538 - 4,313307648 ■ х± + 213,3699531 ■ х2 + +10,26148906 ■ х3 + 0,853360839 ■ х4

Иктисодиётнинг инновацион ривожланиши шароитида электрон тижорат ривожланишининг асосий йуналишларини тадкик этиш жараёнида электрон тижорат тизими ривожланишини бахолаш боскичлари ва максадлари, тижорат корхонасининг электрон тижорат тизими самарадорлигини бахолаш ва электрон тижоратда инновацияларни бошкариш тизимини такомиллаштириш каби масалалар урганилди хамда бир канча илмий-назарий ва амалий хулосаларга келинди:

June, 2023

48

Савдо тизимида замонавий техник ва ахборот воситаларига асосланган йуналиш сифатида «электрон тижорат» категориясининг ижтимоий ва иктисодий мазмунига оид муаллифлик таърифи ишлаб чикилди. Электрон тижорат - бу глобал Интернет тармоги ва бошка ахборот алокаларидан фойдаланган холда, электрон воситалар кумаги билан амалга ошириладиган товарлар ва хизматларни сотиш ва сотиб олиш жараёнидаги тадбиркорлик фаолиятидир. Битимни амалга ошириш натижасида товарлар ва хизматларга эгалик хукуки бир шахсдан бошкасига утади. Бунда электрон битим реал вакт тартиби асосида амалга оширилади. Электрон тижорат электрон воситалар, электрон туловлар тизими ва логистика тизимидан фойдаланиш асосида амалга ошириладиган маркетинг тизимлари билан узвий интеграциялашади.

Куп томонлама алокалар билан шаклланувчи маълумотларни электрон алмашиш, хавфизликни таъминлаш, электрон тижорат инфратузилмасини ривожлантириш хамда электрон каталоглар ва туловлар тизимини жорий этиш асосида электрон тижоратнинг таркибий элементлари таснифи ишлаб чикилди. Дунёдаги электрон тижорат бозорини учта асосий, А^Ш, Европа ва Хитой контенентларга булиб урганилди ва электрон тижорат бозорларининг ривожланиш тенденциялари тахлил килинди. Тахлил натижасида, контенентлардаги электрон тижорат бозорининг узгаришларига таъсир этувчи узига хос хусусиятлар аникланди. Узбекистонда мавжуд холатдан келиб чикиб, электрон тижоратни ривожлантиришга таъсир этувчи омиллар бщйича таклиф ва тавсиялар ишлаб чикилди.

ХУЛОСА ВА ТАКЛИФЛАР

Электрон тижоратни шаклланишининг генетик модели консесусидан келиб чикиб, бизнес жараёнидаги унинг узига хос жихатларини хисобга олиб, ишлаб чикариш ва хизмат курсатиш жараёни билан электрон тижорат тизимини интеграциялашишини амалга ошириш тизими ишлаб чикилди. Дунёдаги электрон тижорат ривожланган давлатларнинг чакана товар айланишидаги электрон тижорат улуши ва уларнинг узгариш тенденцияси билан Узбекистондаги электрон тижоратнинг чакана товар айланишидаги улуши киёсий тахлили амалга оширилди.

Кичик тижорат корхоналарида электрон тижорат тизимининг асосий максад ва вазифаларини аниклаш, тахлил этиш, лойихалаштириш, синовдан утказиш, жорий этиш хамда ривожлантириш боскичларини шакллантириш асосида электрон тижорат тизими шаклланишининг концептуал модели таклиф этилди.

June, 2023

49

ISSN: 2181-1385 ISI: 0,967 | Cite-Factor: 0,89 | SIS: 1,9 | ASI: 1,3 | SJIF: 5,771 | UIF: 6,1

Электрон тижорат тизими шаклланишига сарфланган инвестициялар самарадорлиги, тизимни лойихалаштириш самарадорлиги хамда иктисодий самарадорликни ифодаловчи курсаткичлар таснифини шакллантириш асосида корхоналарнинг электрон тижорат тизимлари самарадорлигини бахолаш усули такомиллаштирилди. Электрон тижорат ривожланишига таъсир курсатувчи бевосита ва билвосита, бозор конъюнктураси билан боглик хамда электрон тижоратнинг ривожланишига тускинлик килувчи омиллар таснифи ишлаб чикилган. Электрон тижоратни турига караб амалга ошириш максадларига асосланган холда, унинг вазифаларини аниклаш, бизнес турини танлаш, ташкилий масалаларни хал этиш хамда иктисодий самарадорликни аниклашга йуналтирилган электрон тижорат тизимларини куллашнинг турли жихатларини бахолаш мезонлари ишлаб чикилди.

Интернет дуконларда аутсорсингни амалга ошириш, фаолиятни аралаш бизнес-моделга утказиш, ягона савдо майдончасини яратиш, дастурий таъминот тупламини ишлаб чикиш хамда виртуал дуконлар базасида хамкорликни ривожлантиришга йуналтирилган корхоналарнинг онлайн дуконлар логистикасига хизмат курсатиш стратегияси ишлаб чикилди.

REFERENCES

1. Узбекистон Республикаси Конституцияси -Т.: Узбекистон, 2014 -46 б.

2. Узбекистон Республикасининг «Электрон ракамли имзо тугрисида»ги №562-II-сонли конуни. - Т: 11.12.2003.

3. Узбекистон Республикасининг «Электрон тижорат тугрисида»ги №613-II сонли конуни. - Т: 21.05.2004.

5. Узбекистон Республикаси Президентининг ««Электрон тижоратни жадал ривожлантириш чора-тадбирлари тугрисида» 2018 йил 14 майдаги ПК-3724-сонли карори»га кушимчалар киритиш тугрисида»ги №ПФ-5476 сонли фармони. - Т: 14.07.2018.

6. Узбекистон Республикаси Президентининг ««Ракамли Узбекистон - 2030» стратегиясини тасдиклаш ва уни самарали амалга ошириш чора-тадбирлари тугрисида»ги ПФ-6079 сонли фармони. - Т: 10.05.2020.

7. Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг ««Электрон тижорат тугрисида»ги Узбекистон Республикаси Конунига узгартиш ва кушимчалар киритиш хакида» 2015 йил 22 майдаги УРК-385-сон Узбекистон Республикаси Конунини амалга ошириш чора-тадбирлари тугрисида»ги

№259 сонли карори. - Т: 14.09.2015.

June, 2023

8. Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг «Электрон тижоратда битимларни амалга ошириш тартибини янада такомиллаштириш чора-тадбирлари тугрисида»ги №185 сонли карори. - Т: 13.06.2016.

9. Ансофф И., Новая корпоративная стратегия. Учебник для студентов. СПб.: Питер Ком. 1999. — 416 с.

10. Аоки М. Фирма в японской экономике. Информация, стимулирование и заключение сделок в японской экономике [Текст] / М. Аоки: пер. с англ. - СПб., 1995. 314-315 с.

11. Cooper R.G.Maximizing Productivity in Product Innovation / R.G.Cooper, S.J.Edgett // Research Technology Management. - 2008. - March-April. - P. 47-58.

12. Motley Fool - Виржиния штатининг Александрия шахрида жойлашган хусусий молиявий ва инвестициялар буйича маслахат компанияси. https: //www.fool.com

13. marketer.ua - маркетинг, бизнес, стартап ва тадбиркорлар учун технологиялар тугрисидаги онлайн нашр. https ://marketer.ua

14. Amazon grabs 44% of U.S. e-commerce sales in 2019 [Электронный ресурс]. -Электрон. дан. - Режим доступа: https://www.chainstoreage.com/technology/amazon-grabs-44-u-s-e-commerce-sales-2017.

15. Узбекистон Республикаси Статистика кумитасидан 2021 йил 2 мартда № 01/2-02-17/2-81 жавоб хати оркали олинган маьлумотлардан фойдаланилган.

June, 2023

51

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.