Научная статья на тему 'Йод қҧрамды субстанция негізінде инфекцияға қарсы таблеткалар технологиясын қҧрастыру'

Йод қҧрамды субстанция негізінде инфекцияға қарсы таблеткалар технологиясын қҧрастыру Текст научной статьи по специальности «Фундаментальная медицина»

CC BY
105
20
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
сортаңды цистанхе / фитопрепараттардың маңыздылығы / экстракция / Cistanche salsa / extraction / importance of vegetable drugs

Аннотация научной статьи по фундаментальной медицине, автор научной работы — Г.К. Елекен, М.Б. Журтбаева, А.С. Калыкова, Г.О. Устенова

Қазақстанда ӛсімдіктекті шикізат ресурстарының қолжетімділігі оларды зерттеуге, ӛсімдік компоненттері негізінде дәрілік препараттардың ӛндірісіне ҥлкен мҥмкіндік береді. Ӛсімдік шикізатынан жасалынатын дәрілік препараттар фармацевтикалық нарықта маңызды орын алады және кең кӛлемде қолданылады. Олардың кең кӛлемде қолданылуы жоғары терапевтикалық белсенділігімен, кең спектрлі әсерімен, жанама әсерінің тӛменділігімен, салыстырмалы тҥрде экономикалық жағынан тиімділігімен тҥсіндіріледі.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по фундаментальной медицине , автор научной работы — Г.К. Елекен, М.Б. Журтбаева, А.С. Калыкова, Г.О. Устенова

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

OBTAINING OF VEGETABLE DRUGS FROM DOMESTIC VEGETABLES RAW MATERIALS AND THEIR IMPORTANCE

The availability of resources of vegetable raw materials in Kazakhstan gives big opportunities for investigation, development and manufacture of medicinal drugs based on herbal ingredients. The drugs of vegetable raw materials have an important role in the pharmaceutical market. They are widely used because of a high therapeutic activity, a big range of influence, and therapeutic effect with minimum side effects and relatively low cost.

Текст научной работы на тему «Йод қҧрамды субстанция негізінде инфекцияға қарсы таблеткалар технологиясын қҧрастыру»

Г.К. ЕЛЕКЕН, М.Б. ЖУРТБАЕВА, А.С. КАЛЫКОВА, Г.О. УСТЕНОВА

РАЗРАБОТКА ТЕХНОЛОГИИ ПРОТИВОИНФЕКЦИОННЫХ ТАБЛЕТОК НА ОСНОВЕ ЙОДСОДЕРЖАЩЕЙ СУБСТАНЦИИ

Резюме. В настоящее время приоритетным направлением научных исследований в республике является разработка оригинальных и новых отечественных лекарственных средств. На основе выбранной субстанции проведены работы по разработке технологии, технологической схемы для приготовления твердой лекарственной формы таблеток. Для таблетирования использовался метод прямого прессования.

Ключевые слова: йодсодержащая субстанция, таблетки, метод прямого прессования.

G.K. ELEKEN, M.B. ZHURTBAYEVA, A.S. KALYKOVA, G.O. USTENOVA

WORKING OUT OF TECHNOLOGY OF ANTINFECTIOUS TABLETS ON A BASIS IODINATED SUBSTANCES

Resume. Now a priority direction of scientific researches in republic is working out of original and new domestic medical products. On the basis of the chosen substance works on working out of technology, the technological scheme for preparation of the solid medicinal form of tablets are spent. The method of direct pressing was used for tablets preparation. Keywords: iodinated substance, tablets, a method of direct pressing

УДК: 615.451.16-012:615.322:633.88

Г.К. ЕЛЕКЕН,М.Б. ЖУРТБАЕВА, А.С. КАЛЫКОВА, Г.О. УСТЕНОВА

С.Ж.Асфендияров атындагы Каз¥МУ

ЙОД КУРАМДЫ СУБСТАНЦИЯ НЕГ1З1НДЕ ИНФЕКЦИЯГА КАРСЫ ТАБЛЕТКАЛАР ТЕХНОЛОГИЯСЫН КУРАСТЫРУ

^аза^станда вамд'ктект'! шикзат ресурстарынын ¡олжетiмдiлiгi оларды зерттеуге, вамд'к компоненттер'1 негзнде дэрл'к препараттардын вндiрidне улкен мумк'шд'к бередi. Оамд'к шик'!затынан жасалынатын дэрл'к препараттар фармацевтикалыц нарыцта манызды орын алады жэне кен квлемде ¡¡олданылады. Олардын кен квлемде ¡¡олданылуы жогары терапевтикалыц белсендЫ^мен, кен спектрлi эсер'тен, жанама эсерiнiн твмендМг'тен, салыстырмалы турде экономикалыцжагынан тиiмдiлiгiмен туанд'ршедi.

TY^rndi сездер: сортан/ды цистанхе, фитопрепараттардын маныздылыгы, экстракция.

Mpicne. ДуниежузЫк Денсаулык Сактау ¥йымыньщ (ДДС¥) мэлiметi бойынша мемлекеттщ стратегиялык каутаздтн камтамасыз ету ушмн отандык фармацевтикалык еымнщ улес нарыкта 20 % кем болмау керек. Соцгы кезде еамдттект фармацевтикалык препараттардыц есу тенденциясы айкын байкалады, ДуниежузЫк Денсаулык Сактау ¥йымынык (ДДС¥) болжамы бойынша жакын онжылдыкта осы категориядагы препараттардыц улес дэрЫк заттардыщ жалпы келемшщ 60 % астамын прайды [1]. Адамзат ^ршЫпнде еамдттер дуниеанщ мацызы ете айрыкша.Баягы заманнан-ак ата-бабаларымыз есiмдiктердi зерттеп, танып-бЫп, оларга ат койып, жемiс-жидектерiн, дэндерш азыкка, жапырак, сабак, гул, тамырларын дэрi-дэрмекке пайдаланган. K|азiргi кезде емдт препараттардыц 40 % - нан астамы есiмдiктерден алынады [2]. Казакстанда есiмдiктектi шикiзат ресурстарыныц колже™дЫп оларды зерттеуге, еамдт компоненттерi негiзiнде дэрЫк препараттардыц ендiрiсiне улкен мумкiндiк бередГ ©сiмдiк шикiзатынан жасалынатын дэрiлiк препараттар фармацевтикалык нарыкта мацызды орын алады жэне кец келемде колданылады. Олардыц кец келемде колданылуы жогары терапевтикалык белсендiлiгiмен, кец спектрлi эсерiмен, салыстырмалы турде экономикалык жагынан тиiмдiлiгiмен тусiндiрiледi. ©сiмдiк шикiзаты негiзiндегi препараттардыц фармакотерапевтикалык касиеп^

олардыц курамында турлi кунды биологиялык белсендi заттардыщ болуымен байланысты. Олардыц 75 - 90 % А1Ж, бауырдыц, журек - кан тамыр жуйеанщ турлi созылмалы ауруларын емдеуге колданылады. Олардыц ерекше касиеттерг улылыгыныц темен болуы, жагымсыз реакциялардыц болмауы, эсершщ жумсак болуы [3]. Фитопрепараттар адам организмiне жуйелi турде жэне адаптогендi эсер етедi. Kазiргi кезкарас бойынша есiмдiктектi дэрi - бул белсендi эсер ететiн заттары бар, екiншiлiк метаболиттерi, протеиндерi, эфир майлары, бейорганикалык туздары жэне дэрумендерi бар биогенетикалык кешен.

Максаты. Отандык шикiзат негiзiнде дэрiлiк заттар ендiру казiрri тацда мацызды мэселелердщ бiрi. Соныц iшiнде Казакстанда аз зерттелген дэрiлiк есiмдiк шикiзаттарын фармацевтикалык ендiрiсте эртурлi дэрiлiк калып алуда колдану езектi болып табылады. Казахстан Республикасыныц флорасы 6000 жуык тамырлы еамдтнщ 1500 турi дэрiлiк касиеп^мен сипатталады [4]. Соныц iшiнде жабайы есетш Cistanche salsa (C.A. Mey.) G.Beck дэрiлiк есiмдiгiне назар аударуга болады. Оныц биологиялык белсендiлiгi женьшеньге Караганда 5 есе кеп, Кытайда, Кореяда, Жапонияда жэне АКШ-та физиологиялык белсендi зат ретiнде пайдаланылады. Кец келемдi эсерi бар (агзаны сергiтуге, антиоксидантты зат алуга) кептеген фармакологиялык белсендi косылыстарды ендiру ушiн бастапкы ши^заты

ретiнде 1флданылатын вамдт. Оныц ^ундылыгы столондарында тYPлi полисахаридтi, иридиодты жэне бас^а да биологиялыщ белсендi ^осылыстардыц болуына непзделген [5]. ©амдттектердщ физиологиясы адам физиологиясына жа^ын, зат синтездейдi. Сонды^тан, осындай аз зерттелген всiмдiктектi отанды^ дэрЫк шикiзатынан фитопрепарат алу жэне ары ^арай зерттеп, Республикамызда ^олдану вте мацызды. Cistanche salsa квпжылдыщ швптесш всiмдiгi, биiктiгi 1040 см, ^алыцдыгы 5-20 мм, тYктi бута^сыз сабагы, кезектесiп орналас^ан сопа^ша ^абырша^пен ^апталган. ГYлшоFыры цилиндр тэрiздi узындыгы - 5-25 см, енi 5-8 см. ^i отырмалы, кейде ^ыс^а гYлтYFыры болады, маса^ тэрiздi ^абырша^та орналас^ан 5-35 мм узынды^ы итген, а^ - сары тYстi, тYктi гYлi бар. Сэуiр - мамырда гYлдеп жемiс бередi. Жемiсi жарма ^орапша, жумырт^а тэрiздi. Anabasis L., p. Kalidium Moqq., p. Salsola L., сирек p. Calligonum L. вамдттерЫде паразиттi тiршiлiк етедi. Kазаl^стандаFы сор, сортац, швлейттi дала, тау аясындаFы ал^апта кездеседi [6].

Сортацды цистанхе дэрiлiк всiмдiк шикiзатынан K¥PFаK экстракт алу жэне оны ары ^арай фармацевтикалыщ вндiрiсте субстанция ретшде эртYPлi дэрiлiк ^алып алуда ^олдану зор мацызFа ие. Фармацияда дэрЫк всiмдiктектi шикiзаттан фитопрепараттарды алуда экстракция процеан ^олданады. Экстракция процесi деп ^атты немесе суйыщ ^оспаларды экстрагент квмепмен бвлу процесiн айтады. Экстракцияныц ^атты - суйы^ жYЙеде жэне суйыщ - суйыщ жYЙесiндегi ею тYрiн ажыратады. Фармацевтикалыщ вндiрiсте ^атты - суйыщ жYЙесiндегi эктракцияны кец ^олданады, бул жерде ^атты зат дэрЫк всiмдiк шикiзаты, ал суйы^ - экстрагент болып табылады [7]. K¥PFаK экстракттар - кептiрiлген вамдттект дэрiлiк шикiзаттан алынFан ^атты консистенциялы концентрленген дэрiлiк заттар. K¥PFаK экстракттарды сэйкес эдiстермен, ^YрамындаFы

биологиялыщ белсендi заттарFа байланысты спиртпен немесе сулы - спиртпен экстракциялау ар^ылы алады. K¥PFак экстрактттардыц артыщшылы^тары:

1. ^арапайым сулы - спирттi экстрациялау кезЫде ерiткiштi кептiру жоFары емес градуста (55°С) жYPгiзiледi, сонды^тан пайдалы заттар максималды тYPде са^талады

2. вакуум жаFдайында твмен температурада экстракцияланFанда белсендi заттар вте жоFары децгейде са^талады

3. K¥PFаK заттардыц жоFары концентрациясы экстракттарды аз квлемде ^олдануFа мYмкiндiк бередi

4. экстракттарды дайындау стадиясында бас^а функционалды внiмдермен бiрге комбинирлеу мYмкiндiгi

5. тасымалдау жэне са^тау ы^айлылы^ы

Корыта келгенде, Казахстан Республикасыныц территориясы кец спектрлi емдiк эсерге ие вамдттект дэрiлiк шикiзат ресурстарына бай, сонды^тан, емдiк эсерi жоFары, терапевтикалыщ тиiмдi, жанама эсерi синтетикалыщ препараттарFа ^араFанда элде^айда твменотандыщ вамдттект дэрiлiк шикiзаттарды ^олданып вз мемлекетiмiзде отандыщ препараттарды вндiрiп шыFаруды ^олFа алу керек. Емдiк вамдттердщ экстрактылары иммундыщ механизмдердi активтендiрiп, фагоцитозды ^шейтедк Дэрiлiк всiмдiк шиюзатыныц квптYPлiлiгi, 1флже™дЫп, салыстырмалы твмен баFасы фармацевтикалыщ вндiрiстiц фитохимиялыщ саласын дамытуFа зор ыщпал етуi тиiс. K|азiргi тацда заман талабына сай аппаратураныц, жаца зерттеу эдктершщ пайда болуы дэрiлiк вамдттщ ^урамына кiретiн биологиялыщ белсендi заттарды жоFары децгейде о^а, зерттеуге мYмкiндiк бередi, сол себептен, отанды^ шиюзат негiзiнде фитопрепараттар алу мэселесiн фармацевтикалыщ технологияда бiрiншi орынFа ^оюFа керек.

ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1

1 Об утверждении Научно-технической программы "Разработка и организация производства оригинальных экспортоориентированных фитопрепаратов для развития фармацевтического кластера в Республике Казахстан" на 20072009 годы.

2 http://www.sverdlles.ru/rasteniva/lekarstvennve-rasteniva/05.html

3 Молчанов Г.И. /Интенсивная обработка лекарственного сырья // М.: Медицина,1981. - С.21-30

4 Грудзинская Л.М., Гемеджиева Н.Г. Список лекарственных растений Казахстана. - Алматы: 2012. - 139 с.

5 Исабаев С.О. Эколого-биологические особенности цистанхе сомнительной (Cistanche ambigua Hoffmgy et Link) саксаульных лесов пустыни Моинкум: Автореф. ... канд. биол. наук. - Алматы: 2010. - С. 3 - 22.

6 Флора Казахстана. - Алма-Ата, 1965. - Т.8- С. 151.

7 Минина С.А., Каухова И.Е. Химия и технология фитопрепаратов // М.: ГЭОТАР-МЕД,. 2004. - 170 с.

Э.Н. КАПСАЛЯМОВА, М.С. ЕРТАЕВА

ПОЛУЧЕНИЕ ФИТОПРЕПАРАТОВ ИЗ ОТЕЧЕСТВЕННОГО ЛЕКАРСТВЕННОГО РАСТИТЕЛЬНОГО СЫРЬЯ И ИХ ЗНАЧИМОСТЬ

Резюме.Доступность ресурсов растительного сырья в Казахстане открывают большие возможности их исследования, разработки, а также производства лекарственных препаратов на основе растительных компонентов. На фармацевтическом рынке лекарственные препараты из растительного сырья широко используется и имеют важную роль. Их широкое использование объясняется высокой терапевтической активностью, широким спектром действия, лечебное действие при минимальном проявления побочного эффекта, сравнительно невысокой стоимостью. Ключевые слова: цистанхе солончаковая, значимость фитопрепаратов, экстракция

E.N. KAPSALYAMOVA, M.S. ERTAEVA

OBTAINING OF VEGETABLE DRUGS FROM DOMESTIC VEGETABLES RAW MATERIALS AND THEIR IMPORTANCE

Resume: The availability of resources of vegetable raw materials in Kazakhstan gives big opportunities for investigation, development and manufacture of medicinal drugs based on herbal ingredients. The drugs of vegetable raw materials have an important role in the pharmaceutical market. They are widely used because of a high therapeutic activity, a big range of influence, and therapeutic effect with minimum side effects and relatively low cost. Keywords: Cistanche salsa, extraction, importance of vegetable drugs

УДК 615.45:661.12:658:65.9(5к)21

У.М. ДАТХАЕВ, К.С. ЖАКИПБЕКОВ, А.М. ЖОЛБАСБАЕВА, С.К. ТУЛЕМИСОВ

С.Д. Асфендияров атындагы Крза; ¥лтты;медицина университет«Фармацевт-технолог» модул'1

КАЗ1РГ1 ТАНДАГЫ ФАРМАЦЕВТИКАЛЫК ©НЕРКЭС1ПТ1И ©НД1Р1СПК ЛОГИСТИКА ЖУЙЕСШ КАЛЫПТАСТЫРУ НЕГ1ЗДЕР1

ТYшндеме:Бyл ма;алада фармацевтикалы; енеркэапт'н енд/'р/'стк логистика жуйеан ;алыптастыру негiздерi, логистикалы; жуйен ;алыптастырудын нег'зг'! ;агидалары, енд/'р/'стк логистика жуйеанде технологиялы; парадигманы ;олдану царастырылган.

ТYйiндi сездер: менеджмент, енд/'р/'стк логистика, логистикалы; жуйе, технологиялы; парадигма, бизнес стратегия.

Логистикальщ жYЙелердi жобалау бас^ару процесстерш дайындау жэне кейбiр процесс комплекстерЫщ жYPуiн бас^ару жYЙесiн уйымдастыруды келтiредi [1]. Логистикалы^ жYЙенi дайындаудыц непзп манаты (жобаны тYгелдей дайындау немесе оцтайландыру) жумыстагы жацылу кунын колайлы дэрежеге дейiн темендету жэне жумыс жасаудыц экономикалык эффективтттн жогарлату болып табылады. Регулярлы менеджменттщ заманауи концепцияларына жауап беретiн логистикалы^ жYЙелердiц калыптасуыныц негiзгi принциптерi:

- Тутынушылар муктажды^тарын камтамассыз етуiне багытталу; тутынушыларга логистикалы^ кызмет керсетуде б1рыцгай талаптарды кабылдау; кэсiпорында ^абылданган тутынушыларга кызмет керсету стандарттарыныц орындалуы сэйкесппн Камтамассыз ету;

- Сырт^ы орта факторлардыц есебi, жYЙенiц икемдiлiгiн жэне адаптивтщтн камтамассыз ету;

- Логистикалы^ жYЙелерге, бизнес-процесстердщ нэтижелерiне жэне орындалу параметрлерiнеталапты регламенттейтiн нормативти техникалык сипаттагы фирма iшiлiк кужаттарды дайындау; кэсторын ^ызметкерлершщ лауазымдык мiндеттерiн ай^ын белу;

- Кателерд^ жацылуларды, сэйкессiздiктердi, жYЙе а^аулы^тарын максималды темендету; регламенттеушi кужаттарды, рэсiмдердi жэне процесстердi Yнемi жетiлдiру; талап етiлген децгейде логистикалы^ жYЙенiц жумыс iстеуiне жету.

Логистикалы^ жYЙелердiц келесi синтез парадигмалары авторлар катарымен [1, 2, 3] белiнген: аналитикалык, технологиялык, маркетингтiк жэне интегралды. Зерттеулерде Корды бас^ару, операцияларды зерттеу, математикалыщ статистика тэсiлдерiн, экономикалык кибернетика т.б. тэсiлдердi жэне модель теорияларын колданып,аналитикалык парадигма тура^ты теорилык базада непзделген. Аналитикалык парадигманы Колданудыц сипаттык езгешелт - логистика аясында

шештетш ма^саттын ерекшелiгiн ^амтитын кYPДелi экономикалыщ-математикалыщ моделдi ^урастыру. Бул жагдайда ма^сат аныщ жэне модель орындалатындай болуы керек. Бiраrç,интегрирленген логистикалыщ жYЙелердil^ жумыс ктеушщ Yлкен влшемдiлiгiн жэне кездейсо^тыгын, кYPДелiлiгiн ескере отырып оган жету оцай емес. Сонымен бiрге, тYPлес модельдердi орындау бастап^ы деректердщ Yлкен квлемiн жэне кYPДелi алгоритмдердi эзiрлеудi, бас^арушылыщ шешiмдердi ^абылдауды талап етедГ Кврсетiлген ерешелiктер аналитикалыщ парадигмага непзделген логистикалы^ моделдердi ^олданудыц практикалыщ аясы, локальдi вндiрiс iшiлiк логистикалы^ жYЙелер децгежне дейiн тарылганына алып келдк

Технологиялыщ парадигма а^параттыщ-компьютерлт технологиялардыц ^ар^ынды дамуымен байланысты. Парадигманыц философиясы,бiр жагынан логистикалы^ жYЙенiк материалды агынын бас^арудыц жалпы мэселесiн ^исынга келтiруге болады, ал екiншi жагынан -бертген мэселенi шешуде а^паратты-компьютерлт ^амтамассыз етуа^ синтездеу. Бул парадигма кэсторынныц фунционалды бвлiмшелер

rçызметкерлерiмен орындалып,компанияныц экiмшiлiк функцияларга багытталган:материалды ^орларды сатып алу, вндiрiс, дайын внiмдi бвлу. Материалды агынды бас^ару процесанжиынты^тай ^олдау, а^паратты-компьютерлт есептеу жYЙесiмен, байланыс (телекоммуникациялар), ба^ылау жэне шешiм ^абылдаумен iске асады.

Технологиялыщ парадигманы практикалыщ ^олданудыц мысалы ретiнде авторлар [1, 2, 4] MRP, MRPII жYЙелерiн келтiредi. Олар материалды ресурстарды сатып алу мен ^орларды фирма iшiлiк бас^ару жYЙесiнде, дайын внiмдi тутынушыларга жеткiзуде ^олданылады. Осы жYЙелер тривиалды мэселелердi автоматтандырып, а^параттыщ-компьютерлiк ^олдауды тым кYPДелi логистикалы^ мэселелердi шешуде ^олданылады. Технологиялы^ парадигма принципiнде ^урастырылган логистикалы^

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.