Научная статья на тему 'Дәрілік өсімдік шикізаты мен фитопрепараттар сапасына қойылатын фармакопеялық талаптарға шолу'

Дәрілік өсімдік шикізаты мен фитопрепараттар сапасына қойылатын фармакопеялық талаптарға шолу Текст научной статьи по специальности «Фундаментальная медицина»

CC BY
721
91
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
дәрілік өсімдік / дәрілік өсімдік шикізаты / фитопрепаратта р / фа рма копеялық тал дау / medicinal plant / medicinal plant s rau material / herbal medicine / pharmacopoeial analysis

Аннотация научной статьи по фундаментальной медицине, автор научной работы — С. Е. Келимханова, Л. Г. Сатаева, А. Е. Баелова, К. Д. Буранбаева

Мақалада дәрілік өсімдіктер мен фитопрепараттардың сапалығына қойылатын фармакопеялық талаптарға шолу жасалған. ҚР фармацевтикалық өндірісінің дамуына байланысты жергілікті дәрілік өсімдіктердің сапасын тексеру және оларды стандарттау, шетелден алынатын дәрілік өсімдіктердің сапасын тексеру, қазіргі уақытқа дейін актуальды мәселе болып табылады.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по фундаментальной медицине , автор научной работы — С. Е. Келимханова, Л. Г. Сатаева, А. Е. Баелова, К. Д. Буранбаева

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Review of pharmacopoeial quality requirements of medicinal plants and herbal medicines

In Kazakhstan, it have been very topical problem to improve the development of own pharmaceutical industry, to produce medicinal substances from local raw materials, to control and standardize medicinal plant substances which is come from near and distant foreign countries.

Текст научной работы на тему «Дәрілік өсімдік шикізаты мен фитопрепараттар сапасына қойылатын фармакопеялық талаптарға шолу»

Фармация и фармакология

Pharmacy and Pharmacology

УДК 615.322.582.323.

ДЭР1Л1К 0С1МД1К ШИК1ЗАТЫ МЕН ФИТОПРЕПАРАТТАР САПАСЫНА КОЙЫЛАТЫН фармакопеялык талаптарга шолу

С.Е. Келимханова, Л.Г. Сатаева, А.Е. Баелова, К.Д.Буранбаева С.Ж.Асфендияров атындаГы %аз¥МУ, фармацевтикалы^ факультет, дайындау модулi «Фармацевт- фармакогност»

Макалада дэршш еамдштер мен фитопрепараттардыц сапалыгына койылатын фармакопеялык талаптарга шолу жасалган. КР фармацевтикалык ендiрiсiнiц дамуына байланысты жерплтт дэрiлiк еамдттерд^ сапасын тексеру жэне оларды стандарттау, шетелден алынатын дэршш еамдштердН сапасын тексеру, казiрri уакытка дейiн актуальды мэселе болып табылады.

Туйшд1 сездер: дэрiлiк еамдж, дэрiлiк есiмдiк шиюзаты, фитопрепараттар, фармакопеялык талдау.

Review of pharmacopoeial quality requirements of medicinal plants and herbal medicines

S.E. Kelimkhanova, L.G. Sataeva, A.E.Bayelova, K.D. Buranbaeva In Kazakhstan, it have been very topical problem to improve the development of own pharmaceutical industry, to produce medicinal substances from local raw materials, to control and standardize medicinal plant substances which is come from near and distant foreign countries.

Keywords: medicinal plant, medicinal plant s rau material, herbal medicine, pharmacopoeial analysis.

Обзор фармакопейных требований к качеству лекарственного растительного сырья и фитопрепаратов

С.Е. Келимханова, Л.Г. Сатаева, А.Е. Баелова, К.Д. Буранбаева

В статье сделан обзор фармакопейных требовний к качеству лекарственного растительного сырья и фитопрепаратов. В РК в связи развитием фармацевтической промышленности контроль качества местных лекарственных растении и их стандартизация, контроль качества импортированных лекарственных растении в настоящее время остается актуальной проблемой.

Ключевые слова: лекарственное растение, лекарственное растительное сырье, фитопрепараты, фармакопейный анализ .

Такырып езектЫп. 1^аз!рп тацда, ^азакстанда, Д9Ш (дэрЫк еамдж шиюзаты) мен фитопрепараттар сапасын бакылау МФ XI басылымы бойынша, ал импортталган шиюзаттыц юрк бакылауы фирмалар спецификациясы мен элемнЩ жетекшi елдерЫ ц монографиялары бойынша жY рпзмедк Халы каралык стандарттармен Y йлестiрiлген, Д9Ш-ц сапасын бак ылау бойынша бiртектi зацнамалы к база ку ру КР Фармация Комителш ц алдында ту рган м эселелерЫ ц бiрi.

КY шт жогары сапалы синтетикалы к дэрЫк препараттардыц ендiрiсiн камтамасыз ететш заманауи органикалык химияныц айтарлыктай дамуына карамай, дэ рЫк есiмдiктер мен фитопрепараттарды ц кецшен таралуы б Y кiл элемде те мендемей, жог ары ест келедк Фитопрепараттар, казiргi тацда, дэрЫк заттардыц 85-тен к еп фармакотерапевтикалык тобыныц ку рамына енген ж эне басым б елшнЩ синтетикалык алмастыргышы жок. Бул дэлел б ел гiлi б i р дэ режеде ке птеген табиги косылыстарды (алкалоидтар, дэ румендер, флавоноидтар, карденолидтер,т.б.), органикалы к химияны ц жогары дэрежесiне карамай, синтездеу элi мY мкiн емес немесе экономикалы к тиiмдi емес. Синтездеу мYмкiн болганда да, фитопрепараттар активтЫпн жогарылататын немесе ^шейтетш iлеспелi компоненттерi бар негiзгi биологиялык белсендi заттар (ББЗ) комплекаш ц болуымен эмбебап артыкшылыкка ие. Будан баска, фитопрепараттар ку рамында тiрi агза ендiрген заттар бар, сондыктан олар зат алмасу процесше катысуга бейiм. Фитопрепараттардыц даусыз касиеттерше жатады: эсер ету сенiмдiлiгi мен жумсактыгы, жанама эсерлердiц болу каушназ агзаныц жецiл сiцiруi, органикалык бiрiккен кептеген ББЗ болуы, созылмалы ауруларда узак уакыт колдануга мYмкiндiк беретш темен токсикалылык Фитопрепараттардыц ендiрiсiнiц улгаюына ауруды дэрумендiк, иммуномодулирлейтiн, табиги тект тыныштандыргыш заттармен алдын алуга тырысатын халыктыц (дамыган элем мемлекеттерiне тиесЫ) экологиялык кецiл-кYйi де себеп болып отыр. Бул тенденция дэрiлiк есiмдiктердi кец ассортиментте дЭстYрлi колданатын ШыГыс (Кытай, Жапония, Yндiстан, Вьетнам, т.б.) елдертде де, дэрiлiк заттар синтезi аумагында кец масштабты жумыстар жYргiзуге мYмкiндiктерi бар, жогары дамыган

химико-фармацевтикалык вндiрiсi бар елдерде де (Жапония, АКШ, Еуропа елдерi) всiп келедк

Фитопрепараттардыц сату квлемiнiц улгаюыныц баска факторы Элемнiц кедей мемлекеттерi халкыныц Yштен екiсi экономикалык себептерге байланысты дамыган внеркЭсiптiц заманауи синтетикалык дэрЫк заттарын сатып алуга мYмкшджтерЫц болмауы болып табылады. 1^аз!рп тацда бул мэселе Казакстан халкына да тиесiлi, себебi аз камтылган отбасылар мен зейнеткерлер кымбат ту ратын препараттарды сатып алу мY мкiндiгiне ие емес. Фитохимия - фармакогнозияныц к вп гасырлы дЭстYрiне карамастан, стандартизациялау мэселелерi мен дэрiлiк всiмдiк шиюзатыныц сапасын бакылау тегiс актуальдi болып кала бермек. Казакстан Yшiн бул, ец алдымен, вз фармацевтикалы к вндiрiсiнi ц ку рылуымен, жергiлiктi шикiзаттан дэ рЫк заттар вндiрiсiмен, сондай-ак, халы к медицинасына жататын шет елдж препараттарды ц Yлкен мвлшерiн отанды к нары кка жiберу кезшдеп бакылау кажеттiлiгiмен байланысты. Кв птеген элем елдершде, соныц ^нде АК Ш-та, ¥лыбританияда осы секiлдi препараттар рецептсiз босату га жатады ж эне оларды ц в ндiрiсi мен айналымы мемлекеттiк ба кылауга жатпайды. Сондай-а к, бул дэ рЫк всiмдi ктердегi БАЗ ку рамына корша ган ортаныц: ауа температурасы, ыл гал, топыра ктыц химиялы к ку рамы, механикалы к коспалар, всiмдiктер аурулары, паразиттер ж эне т.б. сия кты факторлардыц эсер етуiмен де байланысты. Морфологиялык белгiлерi бойынша аналог, бiртукымдас всiмдiктердiц эртYрлi тYрi химиялык курамы бойынша ерекшелiктерге ие. БбЗ курамы вегетация, дэрiлiк всiмдiк шитзатын дайындау, кептiру жэне сактау кезтде взгеруi мYмкiн.

Дэрiлiк всiмдiк шимзатын стандарттау сурактарына ДДС¥ Yн емi квцiл бвлуде. Дэрiлiк всiмдiк шимзатыныц элем халкыныц денсаулыгын сактауда мацыздылыгын атай отырып, ол резолюцияны кайта карауды жэне барлык дэрiлiк заттардыц терапевтикалык классификациясына сэйкес дэрiлiк вамдштердЩ терапевтикалык классификациясын периодты тYрде икемдеудi макулдады. Осы резолюцияда ДДС¥ барлык мемлекеттердi - ¥йым мY шелерiн халыкаралык стандарттар мен тшсп вндiрiстiк тэжiрибе ережелерiн колдана отырып, заманауи технологияны ц квмегiмен дэрЫк всiмдiк шикiзатынан алынатын дэрiлердi ц сапасын бакылауды камтамасыз ететiн вз стандарт нормативтерш ку растыру мен енпзуге шакырды. Такырып максаты. 1^аз!рп тацда, ТМД мен баска мемлекеттер сиякты, ^азакстанда да, дэрiлiк вамдш шикiзaтыныц жэне фитопрепараттардыц сапасын бакылау, непзшен, МФ XI басылымы жэне ГОСТ-тар бойынша, ал импортталган шимзаттыц кiрiс бакылауы фирмалар спецификациясы мен элемшц жетекшi мемлекеттерiнiц монографиялары, соныц шшде Еуропалык, Британдык жэне т.б. бойынша жYргiзiледi. Халыкаралык стандарттармен Yйлестiрiлген дэрiлiк всiмдiк шикiзaтыныц сапасын бакылау бойынша КР -да бiртектi зацнамалык база куру КР Фармация КомитетшЩ алдындагы aктуaльдi мэселенiц бiрi болып табылады. Фитопрепараттарды стандартизациялау мэселелерi 2003 жылы 23-26 акпан аралыГында Алматы каласында вткен Халыкаралык конференцияда талкыланды. Содан берi бiрaз уакыт втп, алайда шешiлмеген мэселелер сол калпында aктуaльдi. КР ВТО-га ену концепциясы бойынша, халыкаралык стандарттармен Yйлестiрiлген дэрЫк всiмдiк шикiзaттaрыныц сапасын бакылау бойынша зацнамалык базаныц базалык кужаты ретшде Еуропалык жэне Британдык Фармакопеяныц сэйкес баптарын колдану кажет деп есептеймiз. Кврсетiлген кужаттар халыкаралык мэнге ие жэне жалпы мойындаган, ештеце ойлап табудыц Kaжетi жок, тек Yйрене отырып, орындау кажет. Дэрiлiк вамдж шикiзaтыныц сапасына койылатын талаптарга катысты онда Y ш жалпы баптар бермген:

■ 0сiмдiк тектi дэрЫк заттар

■ Дэрiлiк всiмдiк шимзаты

■ Дэрiлiк всiмдiк жинактары (шай)

Онда вамдш шикiзaтынa жалпы сипаттама, оныц негiзiндегi дэрiлiк заттар, оныц вндiрiсiне койылатын талаптар, идентификациялау, тазалыгы мен сандык талдау бойынша сынактар жY ргiзу берiлген. Бiз осы мэселеге катысты Элемнiц жетекшi Фармакопеялары арасында салыстырмалы талдау

жасадык. Сонымен, Америка Фармакопеясы с эйкес баптар (еамдж препараттарын ж эне шимзатын сипаттайтын) жок, бiрaк «Жалпы баптар» ^епега! Chapters) белiмiнде сынамаларды алу эдiстерi мен фармакогонозияныц бiркaтaр эдктерг бетен коспалар, жалпы кYл, т.б. бертген «ДэрЫк есiмдiк шитзаты» (Medicinal plant materials) бабы бер^ген. Француз Фармакопеясыныц Х басылымында е з редакциясы бойынша Еуропалы к Фармакопеясынан ерекшеленетiн «ДэрЫк есiмдiк шимзаты» жалпы бабы бер^ген, бiрак мунда да дэрЫк есiмдiк шикiзаты тYсiнiгi мен оныц сапасын бакылау бойынша жалпы талаптар кыска Гана берiлген. Осында б ел гi лi б i р е амдж шикiзатына монографияны ц ку рылымы туралы а к парат к е рселлген. Жапон Фармакопеясында «Жалпы ескертулер» б е лiмiнде «Дэ рiлiк е сiмдiк шикiзаты Y шiн жалпы ережелер» бабы берiлген, му нда е амдж ж э не жануар тект шикiзаттар тiзiмi, олардан алын ган дэ рiлiк Калыптар (экстрактар,жасушалы к косымшалар, минералдар ж э не т.б.) к е рсетмген. Ары карай шиюзат тY рi (бYтiн, кесiлген немесе усакталган), кептiрудi ц карапайым шарттары (60°С жогары емес температура), тазалыгына койылатын талаптар (бетен коспалардыц болмауы), зарарсыздандыру мен са ктау шарттары атап етледк

Дэрiлiк есiмдiк шикiзатын стандарттау сурактарына ДДС¥ Халыкаралык Фармакопеясында ерекше ке^л белiнетiнiн атап ету керек. Ол жеке дэрЫк есiмдiктер жэне дэрiлiк есiмдiк шикiзаты мен фитопрепараттар сапасын бакылау эдiстерi бойынша 2 том монографияны баспадан шыгарды. Алайда бер^ген кужаттар усыныстык сипатка ие жэне алмастыруга сэйкес фармакопея баптары немесе кез-келген улттык зацнамалык кужаттар жок. Еуропа елдерiнде дэрЫк заттардыц ендiрiсi тиiстi ендiрiстiк тэжiрибе (GMP) шарттарына с эйкес жY ргiзiлетiнi ж эне Еуропа Фармакопеясыны ц жалпы баптарыны ц басым б ел i гi ЕС директиваларына негiзделген ж эне тшст ендiрiстiк тэ жiрибе шарттарымен ты Гыз байланысты («0сiмдiк шиюзатынан д э рiлiк заттар ендiрiсi» косымшасы, мунда алынган шикiзаттыц сапасын бакылаудыц негiзгi принциптерi, кажеттi кужаттарга койылатын талаптар берiлген) екендiгi белгЫ.

Жогарыда керсетiлгендей, ^Р-да баска ТМД елдерi сиякты, дэрiлiк еамдж шикiзаты мен оныц негiзiнде алын ган фитопрепараттар сапасын ба кылау МФ XI басылымы жэне ГОСТ бойынша жYрпзмедк МФ XI басылымында «Дэ рЫк есiмдiк шикiзатын талдау эдктерЬ> белiмiнде шикiзат тYрлерi мен фармакогнозия эдiстерi келтiрiледi. Екiншi басылымында белгЫ морфологиялык топтар: жапыра к, ш еп, гYлдер, жемiстер, тамырлар, тамырсаба ктар, пиязшы ктар ж эне т.б. бойынша жжтелген жеке шиюзат тYрiне 83 бап бермген. Э рбiр топ Y шш аны ктама, жинауды ц карапайым мерзiмдерi, сырт кы белгiлерiнi ц ерекшелжтер^ микроскопиялы к, гистохимиялы к сипаттамалары ж эне сан к е рсеткiштерi берiлген. Сынаманы дайындау жэне микроскопиялык сынамаларды ж Y рпзу техникасы «Дэрiлiк есiмдiк шикiзатыныц микроскопиялык жэне микрохимиялык зерттеу техникасы» жэне «Люминесцентт микроскопия» баптарында берiлген. Дэрiлiк еамдк препараттарын сипаттайтын жалпы баптарга сипаттамасы, ендiрiсiнiц кейбiр аспектiлерi мен сапа керсетгаштер^ц тiзiмi келтiрiлген «Жинактар», «Эфир майлары», «Экстрактар» жэне т.б. баптар жатады.

БYгiнгi тацда дэрiлiк еамдт шикiзaтынa аналитикалык кужат айтарлыктай дамыган жэне келесiдей сапа керсеткiштерiн карастырады: дэрiлiк есiмдiк шикiзaтыныц атауы латын, мемлекеттiк жэне орыс тiлдерiнде кепше тYPде, баптыц преамбуласында дэрiлiк еамдт^ц жэне тукымдасыныц атауы латын, орыс жэне мемлекетпк (казак) тiлдерiнде, 6y™ немесе усакталган шикiзaтыныц тYрi керсеттедк Преамбуладан кейiн негiздiгiн (сырткы белплер, микроскопия, сапалык реакция) аныктайтын эдктер^ц сипаттамасы берiлген. «Сырткы белгiлер» белiмiнде диагностикалык белгiлерi (кабык, шеп, жапырак жэне т.б.) сипатталады, мунда елшемдер^ тYсi, дэмi жэне сулы окшауыныц дэмi керсетiлуi тиiс. «Микроскопия» белiмiнде мiндеттi шарттар ретiнде усакталган шикiзaт немесе унтактыц диагностикалык белгiлерiнiц сипаттамасы бер^едк ^ужатка шикiзaттыц нагыздыгын дэлелдейтш, арнайы белгiлердi дэлелдеуге мYмкiндiк беретт кернекiлiк ретiнде микропрепараттардыц суреттерi енпз^едк Негiздiгiн аныктауда мацызды сапалык, гистохимиялык реакциялар берiлетiн «Сапалык реакциялар» белiмi келтiрiледi, бiрaк сапалык химиялык реакциялар шитзаттыц тазалыгын накты дэлелдей алмайды, ол тек шикiзaттa ББЗ белг^ тобыныц немесе катарыныц, жиi шитзаттыц осы тYрiне сэйкес емес ББЗ тобыныц барлыгын керсетедi. Тек стандарты Yлгiлердi колдана отырып хроматографиялык талдау эдiсi Гана шикiзaтгыц таза екендтн жогары сенiмдiлiкпен айтуга мYмкiндiк бередк Дэрiлiк

вамдт шикiзатына Гана тэн «Сан кврсетмштерЬ> бвлiмi, онда арнайы сапа ^pce^^Tepi берiледi: усакталгыштык, ылгалдылык, жалпы ^л, 10% хлорлысутекте ерiмейтiн ^л, сондай-ак органикалык, минералды жэне баска да коспалар. Мацызды бвл!мдерд!ц бiрi - «Сандык талдау», мунда талдау эдктемеа толык сипатталады жэне осы шитзатта кездесетiн биологиялык актива затка есептегенде эсер етушi заттыц Курам мвлшерi анык нормаланады. Егер шимзаттан субстанция ретiнде колданылатын жеке зат бвлшт алынса, онда шитзатта осы заттыц мвлшерi есептеледi. ДДС¥ усынган кауЫазд^ц жаца жэне вте мацызды сапа кврсеткiштерi: микробиологиялык тазалык, пестицидтер, радионуклеидтер, ауыр металдар iзiн аныктау. ^ажетплт кезде мынадай сапа кврсеткiштерi енriзiледi: тыгыздык, кур^ак калдык, оптикалык айналу бурышы, спирттi курамы жэне т.б. Ерекше квцiл «1^аттау» жэне «Маркирлеу» б влiмдерiне бвлшед^б ул бвлiмдерде каттамалар тY рлерi мен каттама жапсырмасын графикалык безендiру сипатталады, сосын транспорттау жэне сактау шарттары, физиолгиялык активтiлiк типi бер^едк

Элемнiц жетекшi мемлекеттерiнiц фармакопеяларыныц талаптарына сэйкес дэрiлiк шикiзатка заманауи халыкаралык сапа стандарты кврсетмштер мен эдктердЩ келесiдей мiндеттi тiзiмiн камтуы керек:

1. Ботаникалык атауы (кажет болтан жагдайда жiктеушi автордыц атауымен, мысалы Linnaeus);

2. 0 сiмдiктi ц шы Гу тегi туралы толы к м элiмет (мемлекет немесе в су немесе таралу айма F ы, жинау мерзiмi, жинау эдктемеа, мY мкiн колданылатын пестицидтер);

3. вамдш толыгымен немесе тек б i р б влт Гана колданылатыны туралы мэлiмет;

4. Кептру эдiстерi туралы акпарат (егер кептрмген шикiзат колданылса);

5. ЭамдштЩ сипаттамасы (макро - жэне микроскопиялык талдау);

6. ^ажет болган жагдайда нагыз стандартты Yлгiлердi колдана отырып, белгЫ активтi ингредиенттер Yшш негiздiгiн аныктау эдiстерi туралы акпарат;

7. ^ажет болган жагдайда белгш терапевтикалык активтi компоненттердi сандык талдау;

8. МYмкiн болатын пестицидтер контаминациясын ж эне пестицидтердiц жiберiлетiн мвлшерiн аныктау эдiстерiн сипаттау;

9. Сац ырау кула ктар немесе микробты к контаминацияны, афлатоксиндер мен паразиттер инвазиясын аныктайтын, сондай-а к жiберiлетiн шектерiн аны ктайтын э дiстемелердi сипаттау;

10. Ауыр металдар мен радионуклеидтер iздерiн дэлелдейтiн сынамалар эдiстемелерi;

11. Бвтен тектi материалдардыц барлыгына сынамалар эдiстемелерi.

^урамында вамдт тектi материал мен химиялык идентифирленген белсендi заттары бар препараттар, химиялык курылымы аныкталган всiмдiк тектi компонент^ бар препараттар всiмдiк тектi препараттар болып есептелмейтiнi эркашан естен шыгармауымыз керек.

Корытынды. ДДС¥ накты нускауларына карамай, вндiрiс процесi мен вамдш шикiзaтынaн алынган дэрiлiк затты ^ркеу кезiнде туындаган сурактар элi де шешiмiн тапкан жок. Ец алдымен, всiмдiк тектi дэрiлiк заттыц тшмдштн объективтi багалау, сондай-ак оларды узак колданудыц кaуiпсiздiгi салдарынан. Бул жагдай всiмдiк шикiзaтынaн алынган препараттарды клиникалык сынаудыц киындыгы мен жогары кундылыГымен байланысты. Дэрiлiк всiмдiк шикiзaтыныц сапасын багалаудыц мацызды багыты Д0Ш жэне одан алынатын фитопрепараттыц курамына енетш химиялык косылыстардыц биологиялык белсендi комплексы багалау Yшiн биосенсорларды колдану болып табылады. Морфологиялык курамы бойынша бiрдей дэрiлiк всiмдiктер вз кaсиеттерi бойынша ерекшеленет^ белгiлi. Белгiлi бiр мвлшерде бул олардыц генетикалык аппаратыныц кейбiр взгерiстерi мен сэйкес гендердiц экспрессия дэрежеамен байланысты. 0сiмдiк шикiзaтыныц белсендшт мен Кaсиеттерiн багалау Yшiн молекулярлы маркерлер колданылады, мысалы - нуклеин кышкылдары. Баска мацызды мэселе - бул дэршш шикiзaтпен жэне фитопрепараттармен айналысатын дайындалган мамандардыц аздыгы, Гылыми базаныц жоктыгы, фитохимия, всiмдiк тект дэрiлiк заттарды стандарттайтын Институттыц жоктыгы, стандартты Yлгiлердi табу киындыгы. 1^аз!рп тацда бул сурактар ашык жэне шештмеген кYйi калуда.

ЭДЕБИЕТТЕР

1. Проблемы безопасности биологически активных

веществ и лекарственных трав /Безопасность

лекарственных средств. Экспресс- информация.- 2000.,

бюл.№1, с.83-95.

2. Руководство по работе с лекарственными растениями / К.Д. Рахимов, Ж.А. Сатыбалдиева, Г.С.Суходоева и др., Под редакцией Н.Д. Беклемишева, Алматы, РГКП «Дэрi - Дэрмек», 1999, - 232 с.

3. Химия и технология фитопрепаратов. - М.: ГОЭТАР- МЕД, Москва,2004,-560 с.

4. Георгиевский В.П., Комисаренко Н.Ф., Дмитрук СЕ./ Биологически активные вещества лекарственных растений .- 1996. -№3, с. 30-32.

5. Государственная фармакопея 11- изд.- М.: Медицина, Вып.1, 1987; Вып. 2, 1990.

6. ОСТ 91.500.05.001-00 «Стандарты качества лекарственных средств. Основные положения, М. Москва, 2000 г.

7. Северцев В.А., Багирова В.Л., Макаров В.Г., и др. Правила и инструкции, управляющие производством фитопрепаратов в России. Материалы 5 Международного съезда «Актуальные проблемы создания лекарственных препаратов природного происхождения.- СПб., 2001, с.44-52.

8. Технология и стандартизация лекарств /Под редакцией В.П.Георгиевского, Ф.А.Конева.- Харьков, 1996 г.

9. Столыпин В.Ф., Гурарий Л.Л. Исходные материалы для производства лекарственных средств /Под редакцией В.В. Береговых - М.: Медицинское агентство, 2003.- 572.

10. Надлежащая производственная практика лекарственных средств. Готовые лекарственные средства. Руководства по качеству. Рекомендации Р1С /S / Под редакцией Н.А. Ляпунова, В.А. Загория, В.П. Георгиевского, Е.П. Безуглой, К.: Морион, 2001, -472с.

11. Организация контроля качества лекарственных средств на современном этапе Л.А. Лошаков, Н.Е. Воллосович, М.М. Саповский и др.

12. Bruneton J., Pharmacognosie Phytochemie Plantes medicinales, Paris, 1993.

13. European Pharmacopoeia, 3rd edition, Published by the European Departament for Quality of Medicine, nithin the Council of Europe Stasbourg pharmacopeia, Volume 11, General Monographs, sticks 2005.

14. British Pharmacopoei, CD -ROM British.

15. USP Pharmacopoei, USP 24 NF, 2000, 2569 p.

16. The International Pharmacopoei, WHO Geneva V, 1-4.

17. The Japan Pharmacopoei- Tokyo, 2001, Fourteenth Edition, 1357 p.

МЕСТНОАНЕСТЕЗИРУЮЩАЯ АКТИВНОСТЬ ПРОИЗВОДНОГО ПИПЕРИДИНА (МАВ-54) В КОМБИНАЦИИ С ВАЗОКОНСТРИКТОРОМ

Г. С. Мухамеджанова, Г. М. Пичхадзе, К. Д. Пралиев, Д.М. Кадырова, К.У. Есетова, С.Р. Насырова, Ш.О.Имашова, М.К. Амиркулова, Г.Б. Айтжанова Казахский Национальный медицинский университет им. С. Д. Асфендиярова, кафедра фармакологии, г. Алматы

Резюме В работе представлены исследования изучение местноанестезирующей активности МАВ-54 (1-(3-н.-бутоксипропил)-4-бензоилоксипиперидин гидрохлорид),

синтезированное в лаборатории химии синтетических и природных лекарственных веществ Института химических наук им. А.Б. Бектурова, в сочетании с адреналином. Установлено, что при совместном применении с вазоконстриктором МАВ-54 особенно в низких концентрациях, вызывает пролонгирование инфильтрационной, проводниковой и спинномозговой анестезии.

Ключевые слова: проводниковая, инфильтрационная, спинномозговая анестезия, пиперидин, вазоконстриктор, адреналин.

Вазоконстриктормен жуптастырылган пиперидин

туындысыньщ (ЖЖЗ-54) жерпл1кт1 жансыздандыратын белсендЫп

Г. С. Мухамеджанова, Г. М. Пичхадзе, К. Д. Пралиев, Д.М. Кадырова, К.У. Есетова, С.Р. Насырова, Ш.О.Имашова, М.К. Амиркулова, Г.Б. Айтжанова

C.Ж. Асфендияров атындагы %аза^ улттын; медицина университетi, фармакология кафедрасы, Алматы

Т^йш Жумыста А.Б. Бектуров атындагы химия Гылымдары институтыныц жасанды жэне табиги дэршш заттарды синтездеу химиясы зертханасында синтезделген ЖЖЗ-54 (1-(3-н.-бутоксипропил)-4-бензоилоксипиперидин гидрохлорид^

жерплтт жансыздандыратын белсендттн адреналинмен Yйлестiрiп зерттеу нэтижелерi усынылган.

ЖЖЗ-54-т вазоконстриктормен бiрiктiрiп колдану, эаресе темен концентрацияда, инфильтрациялык, вшзпштт жэне жулындык анестезияныц узаруына экелгеын керсетп.

Туйшд1 сездер: вткiзгiштiк, инфильтрациялыц жулынды^ анестезия, пиперидин, вазоконстриктор, адреналин.

Local anesthetic activity of the piperidine derivatives (LAS-54) in combination with vasoconstricts

G.S.Mukhamedzhanova, G. M. Pichkhadze, К.D.Praliyev, ,

D.M.Kadirova, K.U. Esetova, S.R. Nasyrova, S. O. Imashova, M.K. Amyrkulova, G.B. Aytzhanova

Kazakh National Medical University named after S.D.Asfendiyarov, c.Almaty

Abstract The paper presents the research study of local anesthetic activity of LAS-54 (1 - (3-n-butoksipropil)-4-benzoiloksipiperidin hydrochloride), synthesized in the laboratory of chemistry of synthetic and natural drugs Institute of Chemical Sciences. A.B. Bekturov, in combination with epinephrine.

Found that when a joint application with vasoconstrictor LAS-54 especially in low concentrations, causes a prolongation of infiltration, conductors and spinal anesthesia. Keywords: conducting, infiltrating, spinal аnaesthesia, piperidine, vasoconstrictor, epinephrine.

В настоящее время местная анестезия стала одним из основных видов обезболивания, значительно сузив показания к общему обезболиванию.

Она остается преобладающим видом местного обезболивания не только в Казахстане, но и во многих странах мира. Возможности ее еще более увеличились благодаря синтезу и изучению новых местноанестезирующих средств. Основные требования, предьявляемые к местным анестетика, можно свести к следующим положениям:

1. Препараты должны обладать высокой избирательностью действия.

2. Препараты должны оказывать минимальный резорбтивный эффект, то есть не вызывать развития нежелательных побочных эффектов.

3. Препараты не должны оказывать раздражающего действия.

4. Лекарственные средства должны хорошо растворяться в воде и не разрушаться при стерилизации и хранении.

5. Анестезия должна развиваться быстро, быть достаточной глубины и продолжительности.

6. Желательно, чтобы местноанестезирующие средства суживали кровеносные сосуды или не расширяли их [1,2,3].

Вместе с тем, применяющиеся в клинической практике местные анестетики не всегда удовлетворяют требованиям клиницистов, прежде всего из-за короткого времени действия. Продолжительность обезболивающего эффекта зависит от многих факторов: от используемых местных анестетиков, их концентрации, наличия вазоконстриктора, места иньекции и др. На протяжении многих лет исследователи пытались найти способы увеличения глубины и продолжительности местной анестезии. Было предложено множество методов, позволяющих углубить местное обезболивание [4] .

Многие исследователи отмечают необходимость применения местных анестетиков с вазоконстрикторами, в основном с адреналином, указывая на то, что глубина и продолжительность обезболивания без него недостаточна [5].

Вазоконстрикция, индуцированная адреналином, может в значительной степени влиять на продолжительность и даже интенсивность блокады нервов, вызванной местными анестетиками. В отличие от местных анестетиков, не обладающих сосудосуживающим действием, адреналин, суживая сосуды, замедляет абсорбцию анестетика из места иньекции и обеспечивает его поступление в зону действия в мембране нервной клетки в концентрациях, достаточных для обеспечения продолжительного действия [6]. Дальнейшее совершенствование местного обезболивания требует получение средств, обладающих большой глубиной, низкой токсичностью, отсутствием раздражающих свойств и особенно длительностью действия.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.