CC BY
0UZOQ MUDDAT DAVOLANAYOTGAN O'QUVCHILAR UCHUN MATEMATIK MASALALARNI YECHISHDA HARAKATLI O'YINLARDAN FOYDALANISH
1Nurmanova Shasanem Kudaynazarovna, 2Madireymova Perizat Xojabaevna
1,2Maktabgacha va maktab ta'limi vazirligi huzuridagi "Mehrli maktab" davlat ta'lim muassasasi
Qoraqalpog'iston Respublikasi filiali umumiy o'rta ta'limni tashkil etish bo'yicha pedagog xodim https://doi.org/10.5281/zenodo.11183618
Annotatsiya. Ushbu maqolada uzoq muddat davolanayotgan o'quvchilarga matematikani o'qitish kontekstida harakatli o'yinlardan foydalanishning dolzarbligi ko'rib chiqiladi. Ushbu yondashuvning afzalliklari muhokama qilinadi.
Kalit so'zlar: harakatli o'yinlar, matematikani o'qitish, uzoq muddat davolanayotgan o'quvchilar, interfaol ta'lim, matematik muammolar, innovatsion o'qitish usullari, pedagogik yondashuvlar, ta 'lim texnologiyalari, tanqidiy fikrlash, o'quv motivatsiyasi.
Uzoq muddat davolanayotgan o'quvchilar ta'lim jarayonida turli muammolarga duch kelishadi. Ana shunday muammolardan biri matematik masalalarni yechishda harakatli o'yinlardan foydalanish hisoblanadi. Harakatli o'yinlar o'quvchilarni faol ishtirok etishga va muammolarni hal qilishga undaydigan interaktiv va qiziqarli usullarni taklif qiladi.
Uzoq muddat davolanayotgan o' quvchilar turli qiyinchiliklarga duch kelishi mumkin, masalan, cheklangan harakatlanish yoki maktabda uzoq vaqt qatnashmaslik. Interfaol harakatli o'yinlar o'rganishga moslashuvchan yondashuvni taklif etadi, bu o'quvchilarga hatto sinfdan tashqarida ham o'z vaqtida o'rganish imkonini beradi [4].
Harakatli o'yinlarda odatda hayajonli hikoyalar, qiziqarli belgilar va vizual jozibali elementlar mavjud bo'ladi. Matematikani o'qitishda bunday o'yinlardan foydalanish o'quv jarayonini qiziqarli o'tkazish mumkin, bu esa o'quvchilarning matematikani o'rganishga bo'lgan ishtiyoqini oshirishga va o'rganish bilan bog'liq stress darajasini kamaytirishga yordam beradi.
Masalalarni yechish, resurslarni yig'ish va strategik qarorlar qabul qilish kabi ko'plab o'yin mexanikasi matematik muammolarni hal qilish uchun moslashtirilishi mumkin. Bu o'quvchilarga matematikani turli o'yin usullarida tushunchalarni amaliy qo'llash orqali o'rganish imkonini beradi, bu esa ularning tushunchasini va o'z bilimlariga bo'lgan ishonchini oshiradi.
Mantiqiy fikrlashni rivojlantiruvchi o'yinlarga quyidagilar kiradi:
- Portal va Portal 2 - Bu o'yinlar o'yinchilardan murakkab labirintlarda harakat qilish va to'siqlarni yengib o'tish uchun portallardan foydalanishni talab qiladi, bu mantiqiy fikrlash va fazoviy tasavvurni rivojlantiradi.
- Tetris - bu klassik o'yin bo'lib, u o'yinchilardan tez reaksiyaga kirishish va tushib qolgan bloklarni joylashtirishni rejalashtirishni talab qiladi, bu fazoviy tushuncha va tezkor qaror qabul qilishni rivojlantirishga yordam beradi.
Analitik ko'nikmalarni rivojlantirish uchun strategiya va rejalashtirish elementlari bo'lgan o'yinlarga quyidagilar kiradi:
- Sivilizatsiya - bu o'yinchilar iqtisodiy va matematik tamoyillarga asoslangan qarorlar qabul qilish orqali sivilizatsiyani quradigan va rivojlantiradigan strategiya o'yinlari seriyasidir [2].
- StarCraft - real vaqt rejimidagi strategiya o'yini bo'lib, u o'yinchilardan resurslarni boshqarish va strategik rejalashtirishni, jumladan, vaqt va resurslarni hisoblashni talab qiladi.
Matematik labirintlar va muammolarni yaratish uchun o'yin platformalari:
- Minecraft: Education Edition - bu matematik labirintlar, boshqotirmalar va boshqa o'quv vazifalarini interaktiv, blokli shaklda yaratish imkonini beruvchi platforma.
- Roblox Educational - foydalanuvchilarga o'z o'yinlarini, shu jumladan o'yin formatida matematik muammolarni hal qilish uchun ishlatilishi mumkin bo'lgan o'yinlarni yaratishga imkon beradi.
O'yin usullari va vaziyatlarda matematik tushunchalarni qo'llashga oid usullarga quyidagilar kiradi:
- Kerbal kosmik dasturi - bu o'yinchilar kosmik missiyalarni muvaffaqiyatli bajarish uchun fizika va matematika bilimlaridan foydalangan holda kosmik kemalarni loyihalash va uchirish o' yinidir.
- Factorio - bu o'yinchilardan ishlab chiqarish liniyalari va ta'minot zanjirlarini optimallashtirishni talab qiladigan o'yin bo'lib, u ishlab chiqarish samaradorligi va kengayishi uchun matematik rejalashtirishni o'z ichiga oladi [5].
Ushbu o'yinlar va platformalar matematik fikrlashni, analitik ko'nikmalarni va fazoviy tasavvurni rag'batlantirish uchun boy imkoniyatlarni taqdim etadi, bu ularni gospital ta'limi o'quvchilari uchun ajoyib o'qitish vositalariga aylantiradi.
Ta'limda harakatli o'yinlardan foydalanish uzoq muddat davolanayotgan o'quvchilar o'rtasida qiziqish va motivatsiyani rag'batlantirish uchun kuchli vositadir. Bu o'yinlar nafaqat o'yin-kulgi, balki o'quvchilarda mantiqiy fikrlash, tahliliy ko'nikmalar va fazoviy ongni rivojlantirishga yordam berib, o'qishga mazmunli hissa qo'shadi. Interfaol va dinamik o'yin stsenariylari orqali o'quvchilarni matematik masalalarga jalb qilish murakkab tushunchalarni tushunishni osonlashtiradi va ularning matematik ko'nikmalariga ishonchini oshiradi.
Xulosa. Uzoq muddat davolanayotgan o'quvchilarga qaratilgan ta'lim dasturlari o'yin texnologiyalarini o'rganish va ta'lim jarayoniga integratsiyalashda davom etishi muhimdir. Harakatli o'yinlar nafaqat bilimlarni etkazish vositasi, balki izolyatsiya qilingan muhitda o'quvchilar uchun juda muhim bo'lgan ijtimoiy o'zaro ta'sir va hissiy yordam uchun platforma sifatida ham xizmat qilishi mumkin. Tegishli moslashtirishlar va o'quv dizaynlari harakatli o'yinlardan foydalanishni ta'lim dasturining muhim qismiga aylantirishi mumkin, bu o'quvchilarga nafaqat akademik ko'nikmalarini oshirishga, balki gospital ta'limida umumiy o'quv jarayonini osonlashtirishga yordam beradi.
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR
1. Alimova Nigora Israilovna, Tursunova Dildora Ziyadullayevna,Turakulova Nafisa Buranovna. (2023). GOSPITAL TA'LIMDA DARS TASHKIL QILISH: Pedagogical Science. IQRO, 5(1), 34-38. Retrieved from https://wordlyknowl ed ge.uz/index .php/i qro/article/view/1889
2. ALIMOVA, N., & ALIMOVA, D. . (2023). MEHRLI MAKTAB GOSPITAL TA'LIMIDA INFORMATIKA VA AXBOROT TEXNOLOGIYALARI FANINI O'QITISHDA "STEAM" TEXNOLOGIYASINI QO'LLASH. Евразийский журнал академических исследований, 3(5), 109-113. извлечено от https://in-academy.uz/index.php/ejar/article/view/13801
3. M.D.Pardayeva, F.Abdullayev, O.Musurmonqulova, F.Olimova. "Maktabda o'qitish va baholash metodologiyasi"- Toshkent, 2020.
4. Saidahmedov N. Pedagogik mahorat pedagogik texnologiya Toshkent, 2010.
5. Sh. Yusupjonova (2022). GOSPITAL TA'LIMDA MATEMATIKA TA'LIMINING AMALDAGI HOLATI VA MAVJUD MUAMMOLAR. Science and innovation, 1 (B7), 891900. doi: 10.5281/zenodo.7273246
