CC BY
1ОШ МАМЛЕКЕТТИК УНИВЕРСИТЕТИНИН ЖАРЧЫСЫ. ТАРЫХ
ВЕСТНИК ОШСКОГО ГОСУДАРСТВЕННОГО УНИВЕРСИТЕТА. ИСТОРИЯ JOURNAL OF OSH STATE UNIVERSITY. HISTORY
e-ISSN: 1694-867X
№1(4)/2024, 271-277
УДК: 947.083 (575.25)
DOI: 10.52754/1694867X 2024 1(4) 33
УСТАТЫМ ИЛИМДИН НАКТА ДЫЙКАНЫ ЭЛЕ
МОЙ НАСТАВНИК БЫЛ НАСТОЯЩИМ ПАШЕННИКОМ НАУКИ MY MENTOR WAS A TRUE PLOWMAN OF SCIENCE
Жаркынбаев Талайбек Жумабаевич
Жаркынбаев Талайбек Жумабаевич Zharkynbaev Talaybek Zhumabaevich
т.и.к., доцент, Ош мамлекеттик университети
к.и.н., доцент, Ошский государственный университет Candidate of historical sciences, Associate Professor Osh State University
УСТАТЫМ ИЛИМДИН НАКТА ДЫЙКАНЫ ЭЛЕ
Аннотация
Профессор Ташманбет Кененсариевди насаатчы, чыныгы илимпоз, тажрыйбалуу педагог, энергиялуу жетекчи, инновациялык ыкмалар менен иштеген идеяга бай реформатор, илимдин корифейси жана eмYрлYк жары, улуу ата, чоц ата катары эсибизде. Устатыбыз кыргыз элинин Россиянын составына ыктыярдуу кошулушу жещнде^ eзгeрYлгYC илимий-теориялык корутундуну четке кагып, Кыргызстандын туштYГYHYн территориясы аскердик кYч менен басып алынган деген тыянакка келген. Ошондой эле советтик тарыхнаамада Кокон хандыгынын тарыхы кыргыздардын тарыхынан eзYнчe каралып, Эзбекстандын тарыхы катары белгиленген. Профессор Т.Кененсариев Кокон хандыгынын тарыхы Кыргызстандын тарыхынын ажырагыс бeлYГY деген концепцияны сунуштады. Жеке билим маселесин тарыхнааманын ажырагыс багыттарынын бири катары карап, Кыргызстандын тарыхында зор роль ойногон Исхак Асан уулу Полот хан, Алымкул Аталык жана Курманжан датка жана башка тарыхый жана мамлекеттик ишмерлер чыныгы эркиндикке негиз салышкан. кыргыз элинин кYрeшY. Эл баатырларынын тарыхын, ишмердYYЛYГYн, тарыхый ролун ачып бере алган, кыргыз тарыхнаамасындагы тарыхый инсандарды изилдeeгe зор салым кошкон. Мындан тышкары Кыргызстандын саясий, социалдык-экономикалык eнYГYYCYнe байланыштуу саясат таануу жана конфликтология жаатында фундаменталдык изилдeeлeрдY жYргYЗYп, eкмeткe конкреттYY сунуштарды берген.
Айкын свздвр: инновация, реформатор, историография, хандыктар, концепция, интеллектуалдык, монография, диссертация
МОЙ НАСТАВНИК БЫЛ НАСТОЯЩИМ ПАШЕННИКОМ НАУКИ
Аннотация
Профессора Ташманбета Кененсариева помним как наставника, настоящего ученого, опытного педагога, энергичного руководителя, реформатора богатого идеями работающего инновационными методами, светила науки и преданного мужа своей жене, великого отца и дедушки. Наш наставник отверг непреложный научно-теоретический вывод о добровольном присоединении кыргызского народа к России и пришел к выводу, что территория южного Кыргызстана завоеван военной силой. Также в советской историографии история Коконского ханства считалась отдельной от истории кыргызов и отмечалась как история Узбекистана. Профессор Т. Кененсариев предложил концепцию, согласно которой история Коконского ханства является неотъемлемой частью истории Кыргызстана. Рассматривая вопрос личностного познания как одно из неотъемлемых направлений историографии, Исхак Асан уулу Полот Хан, Алымкул Аталык и Курманжан Датка и другие исторические, государственные деятели, сыгравшие значительную роль в истории Кыргызстана, положили начало настоящей освободительной борьбе кыргызского народа. Он сумел раскрыть историю, деятельность и историческую роль героев народа, внес значительный вклад в вопрос изучения исторических личности в кыргызской историографии. Кроме того, провел фундаментальные исследования в области политологии и конфликтологии, связанные с политическим, социально-экономическим развитием Кыргызстана, и дал конкретные рекомендации правительству.
Ключевые слова: инновация, реформатор, историография, ханства, концепция, интеллектуал, монография, диссертация
MY MENTOR WAS A TRUE PLOWMAN OF SCIENCE
Abstract
We remember Professor Tashmanbet Kenensariev as a mentor, a real scientist, an experienced teacher, an energetic leader, a reformer rich in ideas working with innovative methods, a luminary of science and a devoted husband to his wife, a great father and grandfather. Our mentor rejected the immutable scientific-theoretical conclusion about the voluntary annexation of the Kyrgyz people to Russia and came to the conclusion that the territory of southern Kyrgyzstan was conquered by military force. Also in Soviet historiography, the history of the Kokon Khanate was considered separate from the history of the Kyrgyz and was celebrated as the history of Uzbekistan. Prof. T. Kenensariev proposed the concept that the history of the Kokon Khanate is an integral part of the history of Kyrgyzstan. Considering the issue of personal cognition as one of the integral directions of historiography, Iskhak Asan uulu Polot Khan, Alymkul Atalyk and Kurmanjan Datka and other historical, statesmen who played a significant role in the history of Kyrgyzstan, laid the foundation for the real liberation struggle of the Kyrgyz people. He was able to reveal the history, activities and historical role of the heroes of the people, made a significant contribution to the issue of studying historical personalities in Kyrgyz historiography. In addition, he conducted fundamental research in the field of political science and conflictology related to the political, socio-economic development of Kyrgyzstan, and made specific recommendations to the government.
Keywords: innovation, reformer, historiography, khanates, concept, intellectual, monograph, dissertation
Киришуу
Кыргыз Республикасынын билим берYYCYне эмгек синирген кызматкер, Дацк орденинин ээси, тарых илимдеринин доктору, профессор Ташманбет Кененсариев устат агайыбыздан айрылганыбызга бир топ жылдардын жYЗY болуп калыптыр. ТирYYЛYктYн жашоосу зымыраган куш сымал билинбей ете берет экен. Ош мамлекеттик униврситетинин «Тарых жана социалдык иштер» факультетинин демилгесинин алкагында «Фергана ереенYндегY 1873-1876 жж. элдик кыймылды жетектеген Исхак асан уулу Полот хандын 180 жылдыгына жана тарых илимдеринин доктору, профессор Ташманбет Кененсариевдин 75 жылдыгына» арналган эл аралык илимий конференецияга эскеруу таризинде бир аз азыноолак эскерYY жазууну туура кердYм. 2019-жылы агайдын 70 жылдык юбилейине карата «Ош жацырыгы» гезитине устатымдын бейнесине бир чон эргYY менен жазылган макала жарык кердY эле, ошол макаланын айрым бир эпизоддорун тYзетYY менен окурмандарга сунуш кылсам ашыктык кылбас.
Агайымды тээ 90-жылдын башынан тарых факультетинин деканы болуп турган учурдан тарта тааныдым. Башка агайлардын окуган дарсына тийип качып анчейин деле ке^л бурбасак да, Ташманбет Кененсариевдин сабагына астейдил катышып, окуган лекцияларына арбалып, ушундай илимпоз болууну кыялданчу элек.
Жакшы тилек жарым ырыс дегендей агайдын илимий изденYYЧYCY болдум, Устатымдын демилге багыты менен анын биринчи аспиранты Жээнбек Алымбаевди (азыр тарых илиминин доктору, профессор) Эрнист Авазов (азыр докторант) экеебYЗ ээрчип барып Ташкенттеги мамлекеттик архивди эки жылдай казымыш эттик. Агайдын жетекчилиги алдында кандидаттык диссертациямды ийгиликтYY коргодум. Устатыбыздан алдына приоритеттYY максат милдеттерди коюп, ошолорго жетишYY YЧYн акыл-эсин, эрк кайратын, интелектуалдык билим дареметин жана бYткYл энергиясын муштумдай бекем тYЙYп, чалыкпай чымырканып иштеген жан Yреп эмгекчил сапаттарын YЙрендYк.
Устатыбыздын илимге болгон жендемYHYн зор керецгесYHYн керемети менен илим билим жаатында зоболосу кетерYлдY. Илимий мектеби тYптелдY. Т.Кененсариевдин илимий мектеби женYнде сез болуп калса, аты аталса куту CYЙYнет дегендей, биз шакирттери бир езгече сыймыктана калчубуз. Илимий изилдеедердY менен эриш аркак, убакыттын етYШY менен кызматтык ыкыбалы да жогорулап отурду. Адегенде факультеттин деканы, Ош мамлекеттик университетинин 1-проректору, ректордун милдетин аткаруучу, андан соц КРдин президентине караштуу эл аралык стратегиялык изилдъълър институтунун директорунун орун басары, Кыргыз-Россия Славян университетинин тышкы байланыштар боюнча проректору, Жалал-Абад мамлекеттик университетинин ректору, КРдин тышкы иштер министрлигине караштуу Дипломатиялык Академиянын 1-проректору, профессор. Андан соц И. Арабаев атындагы мамлекеттик университетинин Манастаануу институтунун профессору, «Манас таануу жана Айтматов таануу улуттук академиясы» мамлекеттик мекемесинин вице-президент макамындагы белYм башчы кызматтарын аркалап, кызматтык тепкичтер боюнча ак эмгеги менен кетерYлдY. Кызмат учурунда устатыбыз эмгегин баалаган жетекчилерге, алардын берген сыйлыгына, сый-урматына ыраазы болуп кубанса, кошо кубанып, айрым кере албас, ичи тар интригандардын бут тосконуна, кошоматчылардын ушак-айыцына муцайып калса ичибизден зээнибиз кейип, айтор моралдык колдоо керсотYп дайыма жанында болдук, санаалаш болдук.
Устатыбыздан тууганга, дос жарга, илимдеги татыктуу eнeктeштeрYнe, устатына, оппоненттерине жасаган мамилесин KepYn, таалим тарбия алдык.
Эсимде, айылдаш туугандарына барганда устатымды ээрчип айылын кыдырдым. Айылда устатымдын кадыр-баркы eтe жогору экендигин байкадым. Барган жеринде жогорку сый-урматын кeрсeтYШYп, тeрYнe отургузушту. Андан да кызыгы, айылдын карапайым эле аксакалдары Кокон хандыгынын тарыхынын бизге белгисиз оош-кыйыштарын агай менен чогуу талкуулашып, атактуу жазуучу жердеши Т.Касымбековдун «Сынган кылычындагы» айрым эпизоддоруна сын пикирлерин айтып олтурушту. Санжырага, тарыхка дилгир аксы аксакалдарынын куйма кулактык зээндYYЛYГYнe жогору баа бергемин. Керек болсо, ал аксакалдар тарыхты, санжыраны тарыхчы окумуштуудан да, жазуучудан кем калышпай биле турганына кYбe болгомун. Кийин Аксы окуясында Ошко чейин бийликке баш ийбей
жee жYPYш жасап, ызага ууккан жердештеринин алдын тосуп чыгып, кадырын салып токтотуп, тынч, аман-эсен кайра айылдарына кайтышына устатыбыздын эмгеги зор болгон. Мындай элчилик вазийпа, айыл мекенине кадыры сиёген, бир сeзYн эки кылбаган, кадыр-баркы абройу жогору болгон инсандардын гана колунан келе тургандыгына кeзYбYЗ жеткен. КeрYп жYрбeйбYзбY айрым атактуу инсандардын, айылдаш тууган туушкандардын жамандык жакшылыгына катышпай, eз айылынан кол YЗYп калгандарын. Аксы эли кeзY eтee алдында устатыбызга сый-ызатын кeрсeтYп «Аксынын ардактуу атуулу» деген коомдук сыйлыгын ыйгарган.
Устатыбыздын устаты, 1916-жылдагы кeтeрYЛYштY, СССР учурунда партиянын кYчeп турган тап идеологиясы «ур^н» дегенине карабастан, чочулабастан, улуттук-боштондук кeтeрYЛYш катары тайманбай баа берген КРдин УИАнын мYчe-кабарчысы, белгилYY профессор Кушбек Усeнбаев эле. Устатына болгон сый-урматтын жогорку YЛГYCYH кeрсeткYч. Устатынын кeзY eтeeрдe , агайыбыз eз каражатынын эсебинен устатынын чыгара албай жYргeнYн кeрYп монографиясын чыгарып, колуна карматканда, аябай ыраазы болгонун айтып калар эле.
Идеяга бай, жаёы инновациялык ыкма менен иштеген реформатор устатыбыз жетекчи болуп барган жерди гYЛдeтYп, eнYктYPYп аркасынан из калтырган ишмердYYЛYГY боюнча замандаштары дайыма жылуу пикир айтып келишет. ОшМУнун тарых-укук таануу факультетинин деканы болуп турган учурда, кийин 1-проректордук кызматты аркалап турган мезгилдерде «укук таануу», «социалдык иштер», «чыгыш таануу», «мамлекеттик жана муниципиалдык башкаруу» адистиктери, так ушул устатыбыздын жеке демилгеси менен ачылгандыгын баса белгилеп кетYY зарыл. Билим берYУдeгY барандуу ийгиликтери YЧYн 1999-жылы Кыргыз Республикасынын билим берYY, илим жана маданият министрлигинин Грамотасы менен, ошол эле жылы «Кыргыз Республикасынын билим беруусунун мыктысы» тeш белгиси менен сыйланган. Устатыбыздын илимий изилдee эмгектери 2000-жылы эл аралык уюмдардын назарына тYШYп, «Борбордук Азия Элдик Академиясынын академиги» деген коомдук наам ыйгарылган. 2005-жылы къп жылдык педагогдук, илимий изилдeeчYЛYк эмгектери, педагог жана илимий кадрларды даярдоодогу YЗYPЛYY ишмердYYЛYГY YЧYн Англияда (Кембридж) жайгашкан Эл аралык биографиялык Борбор ыйгаруучу «2005-жылдын Эц мыкты педагогу» деген наамга татыктуу болуп, тиешелYY сертификат менен медалы тапшырылган. КРдин президентине караштуу эл аралык стратегиялык изилдeeлeр институтунун директорунун орун басары болуп турган учурунда эксперт-аналитик катары Кыргызстандын коомдук турмушунун eзeктYY проблемаларын
изилдеп, Алматыда, ТYркияда, КЭРдин Шанхай, YpYM4Y шаарларында Кыргызстандын саясий-экономикалык, социалдык маселелери боюнча кызыктуу баяндамаларды жасаган. 2008-жылы Кыргыз Республикасынын билим берYYCYнe, илим изилдeeсYнe кошкон салымы YЧYн «Кыргыз Республикасынын билим беруусуне эмгек сицирген кызматкер» деген наамга татыктуу болгон. 2009-жылы Кыргыз Республикасынын «Профсоюздар уюмунун отличниги» теш белгисин тагынган. 2010-жылы ЖАМУнун Ардактуу профессору, 2014-жылы ОшМУнун Эмгек сицирген кызматкери сыйлыктарына татыган. КР Архив агенттиги, Маданият министрлиги жана Казакстан тарыхчылар жамааты тарабынан, жалпы жонунан 5 медалы менен сыйланган. 2016-жылы Кыргыз Республикасынын Президенти «Дацк» медалы менен сыйлаган.
Бир жолу ОшМУнун базасында Орто Азия элдеринин достугу тууралуу эл аралык илимий конференция eтYп, баяндамага чыккан окумуштуулар, чек араны ачып, рынокту кецейтип, маданий кYндeрдY такай eткeрYп ырдап чоорлошсок, президенттердин мамилеси жакшы болсо эле, достугубуз укмуштуудай болуп кетет эле деген, суу кечпеген сунуштары менен чыгып жатышты. Устатыбыз чыгып, Орто Азияда суунун кору жетишсиз. Малекеттер аралык чыр-чатактар суунун айынан чыгышы мYмкYн. Суу маселеси чечилмейинче, достукту чындоо мYмкYн эмес деген, оригиналдуу фактылардын алкагындагы аргументтери менен конференциянын катышуучуларын ынандырган жайы бар. ОшМУну академик Б.Мурзубраимов башкарып турган учурда устатыбыз 1-проректор кызматын аркалап, окуу жайдын билим берYY системалардын алкагында бир топ ички реформаларды жYргYЗYлгeндYГYнe кYбe болгонбуз. Окуу жайыбыздын eнYГYШYнe жан дили менен ак кызмат кылды. Тартипти туу тутуп, башаламандыкка жол бербеди. Талапты eзYнe да, башкаларга да катуу койду. Ар кандай маселелерди чечYYДe обьективYY, калыс болууга далалаттанып, коллегаларынын жасаган ишине жана анын сапатына жараша баа берип, ар кандай кырдаалда аларга жакшылык кылуу аракеттери менен бедели кeтeрYлдY. Устатыбызда окумуштуулук да, адамдык сапаттар да бекем айкалышкан. Анын адамгерчилигин, меймандосчулугун жана съзгъ, жолдошчулукка бектигин eзгeчe белгилесе болот. Агайыбыздын мээнеткечтигин, эмгекчилдигин баштаган ишин ара жолдо калтырбаган кeктYГYн байкаар элек. Бут тоскон оппоненттерине «Алардан eч алам деп эч качан жамандык издебе, колуцан келип турса жакшылык деле кылбай кой, аларга эч качан алагды болуп ^нул бурба» деген кец пейилдYYЛYк, айкeлдYк, кек сактабагандык, кечиримдYYЛYк принциптери менен жашап er^. Профессор Ташманбет Кененсарив азыркы кыргыз тарыхнаамасына, саясат таануусуна жана инсан таануусуна бир катар салымдарды киргизип, тeмeнкY концептуалдуу илимий жыйынтыктарды сунуштаган:
- Коммунисттик идеология кeчYп турган учурда кыргыз тарых тарых наамасынын эц ири eкYЛY Б.Жамгырчинов 50-60 жылдары кыргыз эли Оруссияга ыктыярдуу кошулган деген илимий тыянакты жактап келген. Бул теория комунистик партиянын 1- катчысы Т.Усубалиевдин жактоосу менен кайра куруу дооруна чейин эле бузулгус теория катары жашап келди. Т. Кененсарив 80-90 жылдардагы илимий изилдeeлeрдe, айрыкча «Кыргызстандын Россияга каратылышы» (1997), докторлук диссертациясында (1998), «XIX кылымдын 50-70 жылдарындагы Кыргызстандагы саясий eнYГYY» (2009) деген кeлeмдYY монографияларында жана бир катар ири макалаларында ал бузулгус теорияны жокко чыгарып, Кыргызстан жана кыргыз эли Оруссияга каратылган, атYГYЛ Кыргызстандын тштYк аймагы басылып алынган деген тыянак чыгарган. Бул концепция тапсыз, партиясыз къз
караштар менен коштолгон. Кыргызстандын тYндYк аймагы Оруссияга каратылышы толук тYPдe 1863-жылы эмес, 1868-жылы гана ишке ашкан. Бул аймакты каратып алууда эким модел: (келишимдер, бYTYмдeр жана куралдуу басып алуу) колдонулуп, бYTYм жана куралдуу басып алуу аркылуу 1868-жылы гана ишке ашкан. Ал эми Кыргызстандын TYШTYK аймагын каратуу 1873-1876 жылдардагы элдик кыймыл менен коштолуп, ал тикеден-тике куралдын KYЧY менен ишке ашкан. Орусиянын Кыргызстанды басып алышынын экинчи доору болгон TYШTYK кыргыздардын каратуу жараяны басып алуу болгон деп жыйынтык чыгарган.
- АтYГYЛ кыргыздарды Кокон хандыгынын колониялык эзYYCYнe Оруссия бошоткон деген да бYTYм чыгарышкан. Т. Кененсарив Кокон хандыгынын борбордук саясий бийлигинде НYЗYп бий, Алымбек датка, Алымкул атадык, Курманжан датка, Полот хан жана Абдылдабек сыяктуу кыргыз бийлери активдYY катышкандыгын, ошондуктан Кокон хандыгынын тарыхы кыргыз тарыхынын ажырагыс бeлYГY, ал эми Кокон хандыгы кыргыз мамлекеттYYЛYГYHYн бир кeрYHYШY болгон деген концепцияны сунуш кылып, аны «Кыргыздар жана Кокон хандыгы» деген кыргыз, англис жана иран тилдеринде жарык къргън монографияларында жана бир катар ири макалаларында чагылдырган.
- Инсан таануу маселеси тарыхнааманын ажырагыс багыттарынын бири. Бирок, ал советтик тарыхнаамада олуттуу бийиктике чыга алган эмес. ЭгемендYYЛYктYн алгачкы жылдарынан баштап, кыргыз тарыхнаамасы бул маселени жацы концептуалдуу нукка салды. «Исхак Асан уулу Полот хан», «Алымкул аталык», «Горная царица Курманжан и ее время» деген орус, англис, жана кытай тилдеринде башка окумуштуулар менен авторлоштукта жарыяланган кeлeмдYY монографияларында кыргыз тарыхында кeрYHYктYY ролду ойногон тарыхый инсандардын, мамлекеттик ишмерлердин, кыргызм элинин азаттык кYрeштeрYн баштаган чыныгы эл уулдарынын eмYр-бейнесин, ишмердигин жана тарыхый ролун ачып берип, кыргыз тарыхнаамасында инсан таануу маселесине олутту салым киргизе алган.
- Манас эпосунун тарыхый чындыгы жана атактуу манасчылардын феномендYYЛYГY сыяктуу илимий маселелер боюнча илимий баяндамаларды Кыргызстанда эле эмес, чет элдердин тилинде Кытайдын илимий чeйрeсYнe да сунуштаган.
- ЭгемендYY Кыргызстандын саясий, социалдык-экономикалык eнYГYYCYнe байланышкан саясат таануу жаатындагы изилдeeлeрY кыргыз, орус, англис, немец, поляк, тYрк жана кытай тилдеринде жарык кeргeн, электрондук сайттарга жайгаштырылган ири макалаларында Кыргызстандагы, Кытайдагы, Ирандагы, Туркиядагы илимий жыйындарда окуган баяндамаларында Кыргызстандын эгемен доорундагы саясий экономикалык eнYГYYCY, 2005, 2010 жана 2020 жылдардагы саясий тeцкeрYштeр, 1990 жана 2010 жылдардагы этникалык аралык кагылышуулар, мамлекетик идеология, суу жана энегетика маселелери, жарандык eнYГYY жана демократия, оппозициялык кыймылдар тууралуу омоктуу кeз караштагы макалаларды жарыялаган жана аталган маселелерди чечYYгe багытталган конкреттYY сунуштарды берген.
Устатыбыздын баш аягы болуп 400дън ашуун илимий эмгектер, анын ичинде 18 монография, 3 окуу китеби 3 окуу китеби (авторлош), 20 окуу жана окуу-усулдук материалдар, 300 ашык илимий макалалар жарык къргън. Бир нече эмгеги англис, орус, eзбек, кытай, иран тилдеринде жарыяланган. 6 жолу эл аралык симпозиумга, 2 жолу тYрк конгресине, 22 жолу эл аралык ири илимий конференцияларга катышкан. Устатыбыздын
илимий жетекчилиги астында 30 дан ашуун докторант, аспирант жана илимий изденYYЧYлeр, eздeрYHYн илимий изилдeeлeрYHYн YCTYнeн жигердYY иштеп жатышкан. АктивдYY коомдук ишмер болгон. Кeптeгeн илимий иш-чараларды уюштурган. 0лкeнYн урунтуу маселелери боюнча ТВ, радио, массалык маалымат каражаттары, социалдык тYЙYндeр аркылуу омоктуу, мазмундуу eцYттYY eз пикирин билдирип турган.
Устатыбыз илимдин, башкаруунун эле кeркYн чыгарбастан, багбанчылыктын да кeркYн чыгарган чоц багбан эле. ЖАМУнун ректору болуп турган учурунда шаар четинде жайгашкан «Курманбек фольклордук энографиялык талаасы» он жылдан бери каралбай чeп басып турган абалынан, шаардык мэриядан «ишенимдYY башкаруу» статусу менен университетке eткeрYЛYп, ал жер агайдын демилгеси менен «ЖАМУнун Курманбек фольклордук энографиялык комплекси» деген аталышта эс алуучу жана маданий иш-чараларды eткeрYYЧY шаардыктардын CYЙYктYY жайына айландырган жайы бар. Ошол учурда устатыбыз eз колу менен мeмeлYY бак дарактарды отургузган экен, юблейинин алдында Жалал-Абаддагы илимий шакирттери бышкан мeмeсYнeн Ошко алып келишип ооз тийгизишти.
Ташманбет агай Ашырайым эжекебизге жароокер жолдош, эц мыкты ата, таята, илимдин жигердYY дыйканы, оргуштаган идеяга бай мыкты жетекчи, реформатор, илимий шакирттерине эц татыктуу илимий жетекчи жана кецешчи эле. Аттиц дYЙнe... дагы алдыды жасай турган иштери ^п эле. Кыргызстан тарыхынын изилденбей келе жаткан айрым бир зоболоцдуу маселелери жана eлкeбYЗДYн саясий экономикалык актуалдуу маселелери боюнча далай макалалар жана концептуалдуу эмгектер жазылмак.
Колдонулган адабияттар
1. Жаркынбаев Т. «Устатымдын илимдеги талыкпаган изи». Ош жацырыгы, 2019-жыл, 12-октябрь. №40.
2. Жаркынбаев Т. «Устатымдын илимдеги талыкпаган изи». И.Арабаев атындагы КМУнун Жарчысы. Атайын чыгарылыш. 2019. 25-28 бб.
3. Кененсариев Т. Кыргыздар жана Кокон хандыгы. -Ош, 1997.
4. Кененсариев Т. Кыргызстандын Орусияга каратылышы. -Бишкек, 1997.
5. Кененсариев Т. Тандалган макалалар. -Ош. 1999.
6. Кененсариев Т. Кыргызстандын XIX кылымдын 50-70-жылдарындагы саясий eнYГYYCY. -Бишкек, 2009.
7. Кененсариев Т. Кыргызстан оторчулук доорунда (1855-1917). -Бишкек, 2019.
8. КeрYHYктYY тарыхчы, КРнын билим берYYCYнe эмгек сицирген кызматкер, тарых илиминин доктору, профессор Ташманбет Кененсариевдин 70-жылдык мааракесине арналган «Манас таануунун, кыргызтаануунун жана ата-мекен тарыхынын актуалдуу маселелери» аттуу эл аралык илимий практикалык конференциянын материалдары. И.Арабаев атындагы КМУнун Жарчысы илимий журналы. Атайын чыгарылышы. -Бишекек, 2019.
