CC BY
3
Tillaboyev N.A Andijon davlat tibbiyot instituti patologik fiziologiya kafedrasi assistenti
TURLI GENEZLI SPLENOMEGALIYA BILAN BEMORLARNI KONSERVATIV DAVOLASH VA SPLENEKTOMIYADAN KEYINGI
GEMOPOEZNIO'RGANISH
Annotatsiya: Splenomegaliya- etiologiyasi, patogenezi tashxisi va davolashga oid ko'plab tadqiqotlarga qaramasdan, ushbu patologiyaning ko'plab masalalari tushunarsiz bo'lib qolmoqda va keyingi yechimlarni talab etmoqda. Eritropoez va trombotsitopeniya kelib chiqishi turli bo'lgan splenomegaliya bilan og'rigan bemorlarning periferik qon ko'rsatkichlarini o'rganish, anemiya, talassemiya zamonaviy tibbiyotning dolzarb muammolaridan biridir.
Kalit so'zlar: Splenomegaliya, trombotsitopeniya, eritropoez, qon ko'rsatkichlari.
Tillaboyev N.A assistant
department of pathological physiology Andijan State Medical Institute
CONSERVATIVE TREATMENT OF PATIENTS WITH SPLENOMEGALY OF DIFFERENT GENESIS AND STUDY OF HEMOPOEISIS AFTER SPLENECTOMY
Anotation: Despite many studies on splenomegaly-etiology, pathogenesis, diagnosis and treatment, many issues of this pathology remain unclear and require further solutions. The study of peripheral blood indicators of patients with splenomegaly of various origins of erythropoiesis and thrombocytopenia, anemia thalassemia is one of the urgent problems of modern medicine.
Key words: Splenomegaly, thrombocytopenia, erythropoiesis, blood parameters.
Splenomegaliya - bu taloqning noodatiy kattalashishidir. Sindrom mustaqil nozologik birlik emas, balki tanadagi boshqa patologik jarayon fonida ikkilamchi sifatida paydo bo'ladi. Odatda, taloqning vazni taxminan 100-150 g ni tashkil qiladi va uni paypaslaganda qo'lga urilmaydi, chunki u butunlay ko'krak qafasi ostida yashiringan. 2-3 marta kattalashganda organni palpatsiya bilan aniqlash mumkin.
Splenomegaliya sindromining asosiy sabablaridan biri bu diffuz jigar kasalligidir. Ayni paytda dunyoda ushbu patologiya bilan kasallanish darajasi
doimiy ravishda o'sib bormoqda, bu asosiy ijtimoiy-iqtisodiy muammo. Yevropalik tadqiqotchilar tomonidan olingan ma'lumotlarni ko'rib chiqayotganda, splenomegaliya sabablari orasida birinchi o'rinda B, C va D virusli gepatitlari natijasida rivojlanadigan jigar parenximasining o'zgarishi ko'rinib turibdi.Ma'lumotlarga ko'ra splenomegaliya sindromi ko'pincha yuqumli patologiyasi bo'lgan bemorlarga hamroh bo'ladi. Ushbu kasalliklardan biri bu dunyodagi eng keng tarqalgan infeksiyalardan biri bo'lgan yuqumli mononuklyoz sindromidir. Geterofil-pozitiv va geterofil-manfiy shakllar mavjud (viruslar keltirib chiqaradi: sitomegalovirus infeksiyasi, oddiy gerpes viruslari, qizilcha, gepatit B, adenovirus) Tibbiy amaliyotda taloqning lokal patologiyasi tez-tez uchraydi, masalan limfosarkoma, gemangioma, xo'ppoz va kistlar Zamonaviy diagnostika usullarining imkoniyatlarini hisobga olgan holda, malignite belgilari va ushbu patologiyaning differensial diagnostikasini ishlab chiqish kerak. Taloqning ma'lum vaqt ichida kattalashishi sog'lom bolalarda (har 10-20 bolada) va kattalarning taxminan 3% da immunitet tizimining salbiy tashqi va ichki ta'sirlarga ta'sirini kuchayishi natijasida sodir bo'lishi mumkin.
Taloqning kattalashishi bilan gepatoliyenal sindromni autoimmun trombotsitopeniya va gemolitik anemiyalarda, turli xil kelib chiqishlarda, o'tkir va surunkali leykemiyalarda, limfoid to'qimalarning o'smalarida kuzatish mumkin.
Kistalar, qorin bo'shlig'ining yaxshi sifatli va yomon sifatli o'smalari splenomegaliyaning keng tarqalgan sababidir.
Bakterial va virusli genezning o'tkir va surunkali infeksiyalari umumiy sababchi omil hisoblanadi. Bu birinchi navbatda yuqumli mononukleoz, virusli gepatit, bezgak, gerpes viruslari, gelmintlar va boshqa patogenlar haqida fikr yuritish mumkin.
Autoimmun kasalliklarda splenomegaliya (kollagenozlar): revmatoid artrit, tugun periarteriti sababli vujudga keladi.
Jigar kasalliklari (gepatit, sirroz), yurak-qon tomir tizimi va og'ir funksiyalari buzilgan boshqa organlar patologiyasi tufayli yuzaga kelishi mumkin.
Splenomegaliya ushbu organning turli xil tug'ma kasalliklari tufayli yangi tug'ilgan chaqaloqlarni tekshirish paytida aniqlanishi ham mumkin.
Kattalashgan taloqni keltirib chiqargan sababni aniqlash va bartaraf qilish (taloqning kattalashishiga sabab bo'lgan kasalliklarni davolash).
Antibakterial dorilar - splenomegaliya rivojlanishining bakterial sabablari uchun. Antineoplastik preparatlar - o'smalar va qon kasalliklarini davolash uchun. Gormonal dorilar - yallig'lanishga qarshi va immunosupressiv (immunitetni pasaytirish).
Vitaminli terapiya - vitamin yetishmasligi va birgalikda anemiya (anemiya) bilan.
Jarrohlik davolash (taloqni davolash samarasi bo'lmaganda, taloq o'smalari bilan va gipersplenizm rivojlanishi bilan (taloqda yo'q bo'lib ketishi tufayli qon hujayralari sonining kamayishi) taloqni olib tashlash).
Davolash taktikasi patologik sindrom sababiga qarab tanlanadi. Davolash konservativ yoki jarrohlik bo'lishi mumkin. Konservativ usul asosan dori terapiyasi va diyetadir.
Agar splenomegaliya yuqumli genez xususiyatga ega bo'lsa, uni davolashda antibiotiklar kursini kiritish kerak. Preparat patogen va uning preparatga sezgirligini aniqlagandan so'ng tanlanadi. Davolashning dozasi va davomiyligi individual ravishda belgilanadi. Ba'zi hollarda, bir vaqtning o'zida bir nechta antibiotiklarni qabul qilish kerak.
Yallig'lanish splenomegaliya bilan, kasallikning qo'zg'atuvchisiga qarab, antiviral, antiprotozoal yoki antimikotik terapiya ham talab qilinishi mumkin. Yallig'lanishni yumshatish va birgalikda simptomlarni (og'riq, isitma) yo'qotish uchun ular nosteroid yallig'lanishga qarshi dorilar va glyukokortikosteroidlar tavsiya qilinadi. Organizmning intoksikatsiyasining og'ir namoyon bo'lganda, detoksifikatsiya yallig'lanishga qarshi terapiya talab qilinadi. Bu og'riq qoldiruvchi vositalarni, vitamin va mineral komplekslarni o'z ichiga olad i.
Foydalanilgan adabiyotlar ro'yxati:
1. Абдурахманов Д.Т. Алкогольная болезнь печени / Абдурахманов Д.Т. //Российский журнал гастроэнтерологии, гепатологии, колопроктологии. -2017. - N6. - С. 4-9.
2. Алексеев Н.А. Вторичные лимфоидные органы (селезенка и лимфатические узлы): онтогенез, в норме и патологии / Алексеев Н.А. -СПб.: Эко-Вектор, 2014. - С. 112-131; 142-155; 660-674; 685-694; 764-769.
3. Андреев В. Г., Дмитриев В. Н., Пищальников Ю. А., Руденко О. В., Сапожников О. А., Сарвазян А. П. Наблюдение сдвиговой волны, возбужденной с помощью фокусированного ультразвука в резиноподобной среде / Андреев В. Г. [и др.] // Акустический журнал. - 2017. - Т. 43, № 2. -С.149 - 155.
4. Андреев В.Г., Шанин А.В., Демин И.Ю. Движение группы жестких микрочастиц в вязкоупругой среде под действием акустической радиационной силы / Андреев В. Г. [и др.] // Акустический журнал. - 2014. -Т. 60, № 6. - С. 673-678.
