Научная статья на тему 'ТИББИЙ ХИЗМАТЛАР КЎРСАТИШ СИФАТИНИ ОШИРИШДА ТИББИЁТ АХБОРОТ ТИЗИМЛАРИНИ ЯРАТИШ ЗАРУРИЯТИ'

ТИББИЙ ХИЗМАТЛАР КЎРСАТИШ СИФАТИНИ ОШИРИШДА ТИББИЁТ АХБОРОТ ТИЗИМЛАРИНИ ЯРАТИШ ЗАРУРИЯТИ Текст научной статьи по специальности «Компьютерные и информационные науки»

CC BY
163
16
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ТИББИЁТ АХБОРОТ ТИЗИМЛАРИ / АХБОРОТ ТИЗИМЛАРИ ИНТЕГРАЦИЯСИ / ТИББИЁТ АХБОРОТ ТИЗИМИ АРХИТЕКТУРАСИ

Аннотация научной статьи по компьютерным и информационным наукам, автор научной работы — Рахимбоев Х.Ж.

Беморлар ва махсус тиббий марказлар ҳақидаги маълумотларни алмашиш учун йирик худудий ва миллий тиббий ахборот тизимларини яратиш хозирги кунда электрон хукумат тизими дастурлари доирасига кирган мухим масала хисобланади. Бунда алоҳида тиббиёт муассасаларининг локал ахборот тизимларини интеграциялашжиддий техник ва дастурий ечимларни талаб этади. Бу талаб интгераллаш учун қулай бўлган дастурий махсулотларни чегарланганлиги муаммоси билан боғлиқ. Тиббий муассасалар учун функционал дастурий таъминотни танлаш саволига жавоб топиш учун мавжуд дастурий таъминотлар тахлил қилинган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ТИББИЙ ХИЗМАТЛАР КЎРСАТИШ СИФАТИНИ ОШИРИШДА ТИББИЁТ АХБОРОТ ТИЗИМЛАРИНИ ЯРАТИШ ЗАРУРИЯТИ»

Технические науки

УДК 004.4

ТИББИЙ ХИЗМАТЛАР КУРСАТИШ СИФАТИНИ ОШИРИШДА ТИББИЁТ АХБОРОТ ТИЗИМЛАРИНИ ЯРАТИШ ЗАРУРИЯТИ

Х.Ж. Рахимбоев1

Аннотатция

Беморлар ва махсус тиббий марказлар ^ацидаги маълумотларни алмашиш учун йирик худудий ва миллий тиббий ахборот тизимларини яратиш хозирги кунда электрон хукумат тизими дастурлари доирасига кирган мухим масала хисобланади. Бунда ало^ида тиббиёт муассасаларининг локал ахборот тизимларини интеграциялашжиддий техник ва дастурий ечимларни талаб этади. Бу талаб интгераллаш учун цулай булган дастурий махсулотларни чегарланганлиги муаммоси билан боглиц. Тиббий муассасалар учун функционал дастурий таъминотни танлаш саволига жавоб топиш учун мавжуд дастурий таъминотлар тахлил цилинган.

Калит сузлар: тиббиёт ахборот тизимлари,ахборот тизимлари интеграцияси, тиббиёт ахборот тизими архитектураси.

Соглицни сацлаш со^асида ахборот технологияларини цулланилиши жараёнида беморлар ва тиббиёт марказлари ^ацида маълумотларни алмашиш учун мулжалланган йирик худудий ва миллий тиббиёт ахборот тизимларини яратиш уринишлари кузатилади. Бу маълумотларни алмашиш даволашдаги вацт сарфини камайтиради ва зарур булганда инсон ^аётини сацлаб цолишга имкон беради.

Купгина холларда бундай ечимлар давлатнинг соглицни сацлаш буйича мацсадли дастурлари доирасидаги амалга ошадиган катта харажатларни талаб этадиган лойи^аларда амалга оширилади. Бунда лойиха иштирокчиларининг лойи^адан кутган натижалари ва асл мацсадлари истисно холатлари вужудга келиши мумкин. Бундан ташцари турлихудудларда жойлашган ва тацсимланган тизимлардаги тиббий маълумотларни алмашиш учун малакали мутахассилар томонидан яратилган махсус дастурий махсулот зарур булади.Шунинг билан биргаликда турли худуд ва булимлар бундай тиббий тизимларга турлича талабларни цуяди ва яратиладиган дастурий махсулот янги вужудга келадиган талаблар учун осон мослашувчан ва ривожлантириш учун цушимча имкониятларга эга булиши лозим.

Локал тиббий ахборот тизимларини интеграциялаш катта хажмли техник ва дастурий еимларни амалга оширишни талаб этади. Давлат масштабида бу етарлича катта муаммо хисобланади. Чунки тиббиёт со^асида ахборот тизимларини амалга оширувчи худудлардаги дастурий махсулотлар ишлаб чицувчилар ало^ида тиббиёт муассасалари ^амда худудий ахборот тизимлари учун дастурий махсулотларнинг турлича архитектурасини таклиф этишлари табиий. Бунда миллий тиббиёт ахборот тизимини ва маълумотлар базасини интеграциялашда цийинчиликлар вужудга келиши табиий.

Х,озирги пайтда локал ва худудий даражалардаги тиббий ахборот тизимларини ривожаланиши ва тадбиц цилинишига яцин келажакда сезиларли даражада таъсир курсатувчи омиллар гурухини ажратиб курсатиш мумкин. Бундай омиллардан бири ахборотлаштириш сохасидаги давлат сиёсати. Жорий

1Рахимбоев Хикмат Жуманазарович - старший преподаватель кафедры информационные технологии, Ургенчский филиал Ташкентского университета информационных технологий, Узбекистан.

вактда ушбу омиллар гурухи ягона ахборот маконини яратишда энг кучли таъсир килувчи омиллар каторига киради. "Электрон согликни саклаш" -худудий тиббиётни ахборот технология ва меъёрий услубий базага асосланган холда бошкариш тизимидир. Бу эса уз навбатида ахолига тиббий ёрдам курсатишнинг барча турларини уз ичига олган согликни саклашнинг ахборотлаштирилган ягона Давлат тизимихудудий сегментини ишлаб чикишга ва амалиётда куллашга каратилган. "Электрон согликни саклаш" лойихаси тиббиётда барча субъектлар иш фаолиятини ягона тиббий ахборот тизимида ахборот алмашинувини таъминлайди: тиббиёт муассасалари, согликни саклашни худудий бошкарув ташкилотлари, имтиёзли дори-дармон билан таъминлаш дастурини амалга оширувчи дорихона муассасалари шулар жумласидандир. Бу тизим согликни саклаш сохасида тиббий хизмат сифатини ошириш, статистик ва молиявий назорат этиш, консолидация ва электрон шаклда статистикани юритишга каратилган.

"Электрон хукумат" лойихалари доирасида согликни саклаш сохасида 2020 йилгача бир канча ахборот тизимлари комплексларини яратиш (АТК) режаси белгилаб олинган. Режа буйича инсоннинг тугилишиданвафот этгунича булган жараёнларни камраб оладиган ва электрон хукумат тизимига интеграциялашадиган беморларнинг ягона электрон медицина карточкаларини яратилиши лозим.Тизимни "Электрон хукумат" билан интеграциялаш масаланинг иккинчи томонини ташкил этади.

Беморларнинг ягона электрон медицина карточкалари тизимини яратилиши тиббиёт сохасида ахборот маконини яратилишига катта таъсир курсатади. Чунки шахсий маълумотларни химоясига катта эътибор каратилиши керак.

Ушбу талабнинг асосланганлиги давлатимизда согликни саклаш тизимининг хусусиятлари ва дастурий махсулотларни ишлаб чикувчиларнинг ушбу омилларга мослашуви ва тушинишиб олишларига боглик. Иккинчи томондан нисбатан инграцияланувчи дастурий махсулотларни танлаш вариантларининг камлиги бирор дастурий таъминотни тадбик килишда мухим хисобланади.

Афсуски, тиббиёт ахборот тизимиларини ривожида давлат даражасидаги кутилаётган натижалар билан тиббиёт муассасаларининг ишчилари ва беморлар кутаётган натижалар бир биридан фарк килади. Бу фарк тиббиёт ахборот тизимларини интеграциялаш оркали ягона ахборот маконини яратишда эришиладиган мувваффакиятларга сезиларли таъсир курсатади. Шифокорларнинг талаблари хам турли туман. Бирок максад битта: комплекс тиббиёт ахборот тизими - бу нисбатан тез ва сифатли равишда беморларга тиббий хизмат курсатиш усулидир.

Тиббиёт муассасаларига тиббиёт ахборот тизимларини тадбик килишдан яратиладиган имкониятлари билан биргаликда турли тиббий хизматларникурсатувчи тиббий муассасалар ва марказларнинг ягона реестри вужудга келади. Тиббий порталга тиббий хизматлар бозорининг малакали шифокорлари ва ахоли учун очик булган тиббий муассасалар ва марказлар реестрини киритилиши "шифокор - бемор" алокалари концепцияларини амалга ошириш учун имконият яратади. Бундан ташкари, тиббиёт порталига ихтиёрий алока канали оркали амалга ошадиган масофавий тиббий маслахатлар утказиш ва масофавий укитиш имкониятини берувчи телемедецина ва мобилмедецина тизимларини яратиш имконияти вужудга келади.

Тиббиёт ахборот тизимларига булган талабларни тизимлаштиришга уринганимизда бжариш мушкул булган масалага дуч келамиз. Тиббиёт сохаси тиббий ахборот тизимларини тадбик килиш учун етарли маблагларга эга эмаслиги, хамда яратиладиган тизим хар бир ходимнинг масаласини бир вактда каноатлантириши, барча меърий - хукукий базани каноатлантириши ва нихоят шифокорлар ишлатиши учун оддий булиши керак каби масалалар вужудга келади. Шу сабабли тиббий ахборот тизимлари бозори кенг спектрдаги дастурий махсулотлар яратилишини талаб этади.

Юкори айтиб утилган муаммолар тиббиёт маълумотлар базасини яратишнинг конкрет боскичлари ва механизмларини ишлаб чикишни талаб

этади.Бундай механизмлар вазифасини куйидагилар бажараиши мумкин:

1)локал тиббиёт ахборот тизимларини ягона ахборот тармогига интеграциялаш;

2)фойдаланувчилари тиббий хизматларнинг потенциал истеъмолчилари, профилли тиббий хизматлар курсатувчи тиббий муассасаларидан ибораттиббиёт порталини яратиш.

Таклиф этилган механизмлар бир-бирини инкор этмайди ва аксинча бир-бирини тулдиради. Асосий максад - тиббий хизматлар бозори талабларини каноатлантириш ва ахолини турли мулкчилик шаклидаги тиббий муассасалар, уларда курсатиладиган хизматлар хакидаги тулик, ишончли ва объектив маълумотлар билан таъминлашдан иборат. Бунда истеъмолчиларнинг индивидуал ва корпоратив талабаларини каноатлантирадиган тиббий ташкилотларни танлаш имконияти вужудга келади.Бошкача айтганда марказий ахборот ресурси яратилади ва бу тиббий ахборот ресурси ягона ахборот макони ёрдамида хукумат, бизнес сохаси,тиббий хизмат истеъмолчилари, тиббиёт сохасининг узи кутаётган талабларини бирдек каноатлантиради.

Тиббиёт сохасидаги ягона ахборот тизимини яратишдаги муаммоларни ечишда алохида тиббиёт муассасаларининг ахборотлаштириш ва маълумотлар базасини яратиш масаласи мухим ахамиятга эга.

Фойдаланилган адабиётлар:

1.«Узбекистан Республикасининг Миллий ахборот-коммуникация тизимини янада ривожлантириш чора-тадбирлари тугрисида» 2013 йил 27 июн, ПК^-1989-сон.

2.«Замонавий ахборот-коммуникация технологияларини янада жорий этиш ва ривожлантириш чора-тадбирлари тугрисида» 2012 йил 21 март, П^-1730-сон.

3.Гулиев Я.И., Гулиева И.Ф., Рюмина Е.В. Оценка экономической эффективности использованияинформационныхтехнологийвмедицине.[Электронныйресурс].-Режим доступа:http://institutiones.com/general/1714-informacionnye-texnologii-v-medicine.html (дата обращения 14.05.2016);

4.Питер Илес: «Что такое архитектура программного обеспечения?» [Электронный ресурс]. - Режим доступа:http://www.ibm.com/developerworks/ ru/library/eeles (дата обращения 10.04.2016).

© Х.Ж. Рахимбоев, 2016

UDC 004.4

THE NEEDFOR DEVELOPING MEDICAL INFORMATION SYSTEMS IN IMPROVING THE QUALITY OF MEDICAL SERVICES

Kh.J. Rakhimboev

Abstract. The establishment of regional and national health information systems for the exchange of patient information and medical institutions is becoming the main task of which is included within the program of implementation of e-government. However, the integration of local information systems of separate medical facilities require significant technical solutions and software. This requirement is faced with another problem - the restriction in the choice of the most "integrally applicable" software. In order to answer the question of the choice of functional software for medical institutions in the article was an attempt to analyze the potential companies-developers and software products offered by them. The analysis indicates the need for an objective and real possibilities of introduction into the practice of health care information technology.

Keywords: medical information systems, integration of information systems, medical migration, architecture of medical information system.

© Kh.J. Rakhimboev, 2016

УДК 004.4

НЕОБХОДИМОСТЬ РАЗРАБОТКИ МЕДИЦИНСКИХ ИНФОРМАЦИОННЫХ СИСТЕМ ДЛЯ ПОВЫШЕНИЯ КАЧЕСТВА МЕДИЦИНСКИХ УСЛУГ

Х.Ж. Рахимбоев

Аннотация. Создание региональных и национальных медицинских информационных систем для обмена информацией о пациенте и медицинских учреждениях сегодня становится основной задачей, которая входить в рамку программы реализации электронного правительство. Однако интеграция локальных информационных систем отдельных медицинских учреждений требует существенного технического решения и программного обеспечения. Это требование сталкивается с другой проблемой - ограничением в выборе наиболее «интегрально применимых» программных продуктов. С целью ответить на вопрос выбора функционального программного обеспечения для медицинских учреждений в статье была сделана попытка анализа потенциальных компаний -разработчиков и предлагаемых ими программных продуктов. Проведенный анализ свидетельствует об объективной необходимости и реальных возможностях внедрения в практику работы медицинских учреждений информационных технологий.

Ключевые слова: медицинские информационные системы, интеграция информационных систем, медицинская миграция, архитектура медицинской информационной системы

© Х.Ж. Рахимбоев, 2016

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.