Ինտերնետ բանկինգը ՀՀ առևտրային բանկերում, դրանց համեմատական վերլուծությունը, զարգացման խոչընդոտները Текст научной статьи по специальности «СМИ (медиа) и массовые коммуникации»

bUrntpUtrn pmU^Uqp ZZ mnUrnpmj^U pmU^tpnL^, qpmUg

hmUt^mrnm^mU ^tpmLbnLpjnLU^, qmpqmgJmU ^n^QUqnrnUtpp

Zmp.ntpjnibjmh Q-. U.

Ziujmuinmhp ^.binmljmh ShinbumqpinmljmhZiuifmiumpmh (bplimh, Ztujmummh)

gorharutyunyan01999@gmail.com

4^nnpn2 pmnhp mU^mmUqnLpjntU mngmUg tf^m^mjpniJ, mnlmpmj^U ршЬЦ, mngmUg rn^pntjp, ^UmhpUhm pmUl^Uq, hhnmhmp pmb^mj^U u^mumplnrtf, tfnpmq pmb^^bq, Jlnpmq Ьш^Ь^шЬ

Интернет банкинг в коммерческих банках, их сравнительный анализ,

препятствия при развитии

Арутюнян Г. С.

Армянский Государственный Экономический Университет (Ереван, Армения)

gorharutyunyan01999@gmail.com

Аннотация. В современных условиях РА почти каждый тот или иной сталкивается с деятельностю банков и в последние времена в РА бурно развивается дистанционное бан-ковское обслуживание- интернет банкинг. Это можно считать развивающимся направлением в банковском системе РА, которое выгодно и для банков и для клиентов во многих отношениях. Предмет иследование для многих пока не так глубоко изучён, поэтому он содержит не только сравнительный анализ интернет банкинга розличных коммерческих банков, но и в виде социологического опроса среди клиентов.

Ключевые слова: безопасность в онлайн среде, коммерческий банк, онлайн среда, интернет банкинг, отдаленное банковское обслуживание, мобайл банкинг, мобайл приложение

The internet banking in Armenian commercial banks, its comparative analysis,

barriers for development

Harutyunyan G. S.

Armenian State University of Economics (Yerevan, Armenia)

gorharutyunyan01999@gmail.com

Abstract: Almost everyone somehow faces banks' activities in the present conditions in Republic of Armenia and the long distance banking (internet banking) has developed very quickly lately. It can be considered to be one of the developing branches in the Armenian banking system, which is beneficial for both the bank and the customers. Subject of the study is not clear yet for most of the people, so it includes not only comparative analysis of the commercial banks' internet bankings, but also one within the customers in the form of sociological research. Keywords: online security, commercial banking, online banking, Internet banking, remote banking, mobile banking, mobile application

LhplmjnrJu jntpmpmUynrp ф^^ЦшЦшЬ ^pm^mpmUmlmU mUA ^mpnq цшш-IhpmgUh^ ^p qnpbnLUhnLpjnrUU mnmUg mju mjU ¿шфп^ pm^^hpi. mnhmpmj^U pmU-InqJ^g mnmgmpl^nq &mnmjnLpjni.UUh-p^U: Ujq bmnmjnLpjnrUUhp^g hU Umh mtfpnqg m2^mphnrJ l_mjU, ^U^hu Umh ^hpg^U 2p2m~ UnrJ ZmjmurnmUnrJ mpmq mhJ^hpn^ шш-pmbnrJ nrUhgnq ^UmhpUhm pmU^mj^U &mnm-jnLpjnihUhpp, npnUg mq ^hp^ mU^mUnrJ hU ^UmhpUhm pmU^Uq:

bUmhpUhm pmU^Uqp hhnmhmp pmU^mj^U u^mumplJmU mh^Un^nq^m t, npp hUmpm^n-pnLpjnrU t rnmi^u pmU^ hm^m^npqUhp^U Imnm^mph^ frphUg pmU^mj^U hm2^UhpU nr

147

oqm^h mq pmU^mj^U bmnmjnLpjntUUhp^g Ш2-^mph^ gmU^mgmb ^hm^g [1] : bUmhpUhm pmU^Uq Uhpqpmb pmU^hp^ h^JUm^mU U^mmm^Uhp^g t hm^m^npq^U §lmph]j JmuUm^jnrq InmhUm^nrg, Ahppmqmm^h^ hmJm2^mphmj^U ^Uq^p hmJmp^nq hhpph-p^g l pmpAprngUh^ qpm^nLpjnrUp Ьш^ш-^npqUhp^ 2p2m^lnrtf nr JpgmlgnLpjnrUp 2nLlmjnrJ: bUmhUhm pmU^Uq^ h^Jfp qp^hg 1980-mlmU p^mlmUUhp^U UUb-nrJ [2], np^g hhmn, ^UpU^U, lph]_ t 2mpp

фnфn^nLp]nLUUhp nr qmpqmgnrJUhp: ZmJm-Impqp Impnq t hmUqhj_ qmj_ hhnm^nu pmU-l^Uq^, ^UhpUhm pmU^Uq^, Jnpmq pmU^Uq^, ^qhnpmUl^Uq^ l mq qpulnpnJUhpn^, npnUf

pnjnpü t]_, ühpqp^b hü ZZ шnUmpшJ^ü pшü-

^hpntü шшpphp üшЦшpqшЦühpnф

ПLunLÜüшu^phLn^ ZZ шnUmpшJ^ü pшüЦh-p^ шnш2шpЦшb ^ümhpühm pшüЦ^üq^ t^n-LjnLg^ü, hшüqnLÜ hüp ш]ü hqpшЦшgnLpjшüß, np u^qpntü ühpqp^h t h^üüшЦшünLÜ hhnш-^nu pшüЦ^üqß, ШJÜnLhhmU ^ümhpühm pшü-^üqß U ^hpgnLü4 ünpшJL pшüЦ^üqß: Zhnш^nu pшüЦ^üq^ щшpшqшJnLÜ hшáш^npqß npn2Ш-Ц^ щшJÜшüühp^ h^^ü ^ш ЦшpnqшünLÜ t ш^pшцhшhL hш2^^ühp^ü gшüЦшgшb mhq^g, gшüЦшgшb щшh^ü hhnш^nuшqшüq^ ü^gn-gn^: Uju bшnшJnLpjnLÜß ZZ-nLü qnpbnq шnUm-pш]^ü pшüЦhp^g üшmnLgnLÜ hü Uühp^ pшüЦü nL 4SP Zш]шuшшü pшüЦß: ^ш цш-pшqшJnLÜ hшáш^npqß umшünLÜ t pшüЦшJ^ü bшbЦшqphp, npß hhnш^nuшqшüq^ dшüшüшЦ ünLJÜшЦшüшgüшü h^üpü t: PшüЦhpß pnLj-Lшmphф qnpbшppühpnLÜ nL qpшüg uшhüш-üш¿шфhpnLÜ nLühü uшhüшüшфшЦnLÜ, np^ h^üüшЦшü щшmáшnühp^g üh^ß pшpÀ.p п^Ц^ шnЦшJnLpjnLÜü t: SS n^nprn^ upßüpшg qшp-qшgüшü шpqjnLÜpnLÜ ш]u hшüшЦшpq^ Ц^-pшnnLpjnLÜß ШJqpшü LШJÜшbш^ШL ¿t hш2^ шnühLn^ üшU ш]ü hшüqшüшüpß, np Ьшпш-jnLpjnLÜß ^^pn^ t 2 pшÜЦhpnLÜ t^:

Upшü^g hhsn ршф uшшgш^ ^ümhpühm pшüЦ^üq^ Ц^pшnnLpjnLÜß, npß Ц^pшnhф tp uЦqpnLÜ ü^jü ppшnLqhpühp^ ü^gngn^ h^ü-üшЦшünLÜ hшüшЦшpqkühp^g, npß hhшш-qшJnLÜ ^hpшáhg й^шл_ pшüЦ^üq^ Ц^шп^Ь-Ln^ hhnш^nuшJ^ü bpшqphp^ ü^gngn^: UnpшJL pшüЦ^üq bшnшJnLpjnLÜß йшт^д^й hü ZZ-nLÜ qnpbnq 17 шnUmpшJ^ü pшüЦhp^g 15-ß pшg^ ^дш^^Ц ФРС-ü nL UhLLшp pшüЦ ФРС-ü, npnüg^g шnш2^üß nLÜ^ ühpqpшb qhnUu ü^jü ^ümhpühm pшüЦ^üq:

Uüpnqg ш2^шphnLÜ qnpbnq шnUmpшJ^ü pшüЦhpü шnш2шpЦnLÜ hü ш^ф pшü 250 шшpphp pшüЦшJ^ü &шnшJnLp]nLÜühp nL шц-pшüpühp, npnüg^g ^ümhpühm pшüЦ^üq^ ü^-gngn^_ hшáш^npqß ^pnq t ЦшшшphL npn2-ühpß Цш^шЬ ^phü uщшuшpЦnq pшüЦ^ цшJÜшüühp^g, op^üшЦ

• r^shL ßüpшg^Ц hш2^^ühp^ nL pшp-шш}^ hш2^^ühp^ ünLшpшqpnLÜühp/hL-pшqpnLÜühpß,

• ЦшшшphL qpшüg ü^gU фn^шügnLÜühp,

• ЦшшшphL ШJL pшüЦhp фn^шügnLÜühp,

• Ц^т^ ш^шüqühp^ U ^шpЦhp^ ßüpш-д^Ц Цшpqш^^^шЦß, гpшügnLÜ Цшшшp-^nq qnpЬшnünLpJnLÜühpß,

• ЦшшшphL ^hpg^üühp^u hhs qnpbnqnL-pjnLüühp üшpnLÜühp, hш^hLnLÜühp,

• ЦшшшphL ЦnünLÜШL ^^шpühp,

• шpшшpdnLJp^ фn^шüшЦnLÜ,

• hш2^^ühp^ ршц^ш&р^ phnünLü U ШJLÜ: Upшüg^g JnLpшpшü¿JnLpß, Цш^^шЬ ühp-

rünq pшüЦ^g, nLü^ ^phüg uшhüшüшфшЦnLÜ-ühpü nL uшЦшqühpß: Uju hшüшЦшpqn^ qnp-ЬшnünLpJnLÜühp Цшmшphщ hш^ш^npг^ü шцшhn^nLÜ t dшüшüшЦ^ ^ш}^^ gшüЦш-дшЬ цшh^ü qnpЬшppühp^ ^hpшhuЦnцnLpjnLÜ, ünü^pnp^üq, ш2^шшшüp^ hшpüшpnLpJnLÜ:

^ü^цhu шpгhü ^hpß Ü2^hg, ZZ-nLü qnpbnq шnUшpшJ^ü pшüЦhp^g 16-ß ühprphL hü ^ü-rnhpührn pшüЦ^üq шшpphp üшЦшpгшЦühpn^: ^гpшüp шшpphp^nLÜ hü Ü^ШJÜ шnш2шpЦ-^nq ЬшnшJnLpJnLÜühp^ Ьш^ШLn^, ШJLU гpшüg uшЦшqühpn^, qpшügüшü hшpüшpш^hшnLp-Jшüp, r^jün^, oqшшqnpЬüшü hh2шnLpJшüp U шühüшЦшpUnpß шü^шшüqnLpJшüp: ZZ-nLü qnpbnq ünpшJL pшüЦ^üq ЬшnшJnLpjnLÜ üш-snLgnq pшüЦhp^g JnLpop^üшЦ шшpphpшЦ t шnш2шpЦnLÜ Uj^^ pшüЦ ФРС-ß: PшüЦß qnp-ЬnLÜhnLpJШü uЦqpüшЦшü 2P2ШünLÜ шnш2шp-ЦnLÜ tp ^p uhфшЦшü ünpшJL pшüЦ^üqü nL ^ürnhpührn pшüЦ^üqß (^hpg^üu ü^ü^U ШJdü tL qnpbnLü t ünLjü ünqhLn^), uшЦшJÜ 2018 hn^ rnhüphp^ 20-^ü Idram-ß hшJшшpшphg Uj^^ PшüЦ^ hhs hшüшшhq ünp p^j^ü hшppшЦ^ qnpЬшpЦüшü üшu^ü [3]: büpü^ü, ü^ü^ qnpbnq Idram-ß ^npшцhu фnфn^nLpJnLÜ-ühp^ tp hüpшpЦ^nLÜ U ^p ühg ühpшnnLÜ n^ Ü^ШJÜ шngшüg qpшüшцшüшЦ üшU Ujl^ PшüЦ^ ünpшJL pшüЦ^üqß: ЧшpЬhu hшáш-^npq^ü ühpЦшJшg^nLÜ t 2-ß 1-nLü hшüшЦшpq, npß, ^üpü^ü, hh2s tp

Цшnш^шphL nL oqшшqnpЬhL: ZшüшЦшpq^ ЦшpUnpшqnLJÜ шnш^hLnLpJnLÜühp^g t ШJÜ, np, hшüшqnpЬшЦgnLpJnLÜß urnhqb^hL t Ujl^ PшüЦ^ hhs, uшЦшJÜ hшüшЦшpqnLÜ Цшphф t ЦghL ü^2шqqшJ^ü hшüш-

Цшpq^ gшüЦшgшЬ pшpшшJ^ü hш2^^ühpß шnшüg npUt uшhüшüшфшЦnLÜühp^, ^ü^ß шühüшp tp üш^Ц^ü pшüЦшJ^ü hш^hL^шЬ^ шшpphpшЦnLÜ nL ü^ü^U h^üш qnpbnq 2шш pшüЦhp^ Цnqü^g ühpqp^шЬ hш^hL^шЬühpnLÜ:

Züшpш^np t oqm^hL ü^jü qpшüшщшüшЦ^ bшnшJnLpJnLÜühp^g ¿LfrühLn^ Ujl^ pшüЦ^ hшáш^npq, U, ^ LpnLüü upш, hüшpш^np t qшnüшL ^hpg^ü^u hшáш^npqß, шnшüg pшüЦ^ üшuüш^JnLq ünшhüшLnL, шüÀ.üш-qpшJ^ü ш4jШLÜhp^ шngшüg ühpphnüüшü ü^gngn^: Uju bpшqp^ ü^gngn^ hüшpш^np t ^pшЦшüшgühL ü^ 2шpp pшüЦшJ^ü nL n¿ pшüЦшJ^ü qnpbшppühp. n¿ ü^jü ühppшü-цш}^ U ü^2pшüЦшJ^ü фn^шügnLÜühp, цп-ünLÜШL ^^pühp, ШJL üшU щhmpJnL2h nLqq^nq

фn^шügnLÜühp qnLJpшhшpЦ^, 1UZ4 U ШJL ^^pühp^ rnhupn^, шnшüÀ.üшg^шb pшd^üüh-pn^ nL ^üphpn^ фn^шügnLÜühp hшшnLЦ un-g^ШLшЦшü ЦшJphp^ hш2^ühp, npn2 ^шqш-j^ü nL pnLpühJphpшJ^ü ЦшJphp^: Ujushq Цш-ph^ t шnшüÀ.üшgühL hшшЦшцhu 2 ЦшpUnp шüЦJnLÜpшp. pшüЦß pnLjL t шшl^u фп^ш^ gnLü ЦшшшphL шл pшüЦhp^ pшpшhp^ü n¿ ü^jü pшpш^ hш2^hhшüшp^ ü^gngn^, ШJLU pшpш^ hhppшЦшü hшüшp^ ü^gngn^, U 2-pq шühüшühb шnш^hLnLpJnLÜß, ^üpü^ü, Swift ü^2шqqшJ^ü фn^шügnLÜühp^ ^pшЦшüш-gnLÜü t: PшüЦß pnLjL t rnmL^u üшU ü^ hцüшü ü^gngn^ pшüЦnLÜ ühpqühL ш^шüq, Цшü pшghL pшpшшJ^ü nL pшüЦшJ^ü hш2^^ühp шnшüg pшüЦ^ üшuüш^JnLq ünшhüшLnL: Ujl^ pшüЦ^ ^ümhpühm pшüЦ^üqß hpш2ШL^ op^üшЦ t ^hpLnLbnLpJшü nL hшühüшшnLpJшü hшüшp, pшü^ np üшшnLgnLÜ t hшáш^npq^ü ш^ф pшü 200 шшpphp bшnшJnLpJnLÜühp: Zш^hL^ш-bß шnш2шpЦnLÜ t üшU oqшшшhphp^ü Цш-шшphL ^^pnLÜühp qnpbßüЦhp ^ш^шпр^ ЦhшhpnLÜ QR цпгп^ nL uшшüшL Cashback-hp pnцhшЦшü ^2qPшnLpJШüp: UшЦшJÜ, ШJupшü шnш^hLnLpJnLÜühp^ hhs qnLqшhhn, hш^hL-^bß Цшmшp^шb фn^шügnLÜühp^ ühb üшuß Цшшшp^nLÜ hü ü^2ünpqш^шpnф Цш^шЬ üpшü^g, ph фn^шügnLÜß Цшü ^^pnLÜß Цш-шшp^nLÜ t pшüЦ^üq^g Цшü qpшüшцшüшЦ^g, ü^2Ünpqш^^шpß Цшpnq t L^ühL шшpphp: Pm-g^ uprnü^g hш^hL^шbnLÜ pшpшшJ^ü qnp-bшppühp^ ühb ürnuß hüшpш^np t ЦшшшphL ü^rnjü Arca цpnghu^üqшJ^ü Цhüшpnü^ Цnq-ü^g pnqшpЦ^шb pшpшhp^ ü^ngn^rnju ^üp^ü ¿hü цшшЦшünLÜ 4SP ZШJШUШШÜ pшü-Ц^, ЗnLÜ^pшüЦ^, ZшJp^qühu pшüЦ^ npn2 prnp-шшшhuшЦühp):

ZZ шnUшpшJ^ü pшüЦhpnLÜ ühpqp^rnb nL pш^шЦшü^ü hш2nqnLpJшü hшuшb ^ümhpühm pшüЦ^üq^ op^üшЦühp^g t üшU ^ühЦnpшüЦ ФPC-^ ^ümhpühm pшüЦ^üqß: PшüЦß p^rnj^ü pшüЦ^üq^ ühg шnш2шшшpühp^g t hrnürnp-^nLÜ. шnш2шpЦnLÜ t n¿ ü^rnjü ^ümhpühm pшüЦ^üq, ünpшJL pшüЦ^üq, rnjL üшU InecoPay bшnшJnLpJnLÜß: bümhpühm nL ünprnjL pшü-Ц^üqühp^ ü^2ngn^ ЦшphL^ t ^pшЦшüшgühL qphph ünLjü qnpbrnppühpß, üш^npq

шшpphpшЦnLÜ, pшgшnnLpJшüp op^üшЦ üш-uшüp Swift фn^шügüшü, npß hürnprn^np t ЦшшшphL ü^jü ^ümhpühm pшüЦ^üq^ ü^n-gn^, цhшpJnL2h nLqq^nq npn2 шhuшЦ^ фп-^шügnLÜühp^: ЧpЦ^ü ЦшphL^ t ühpqühL ш^шüqühp, prnghL pшpшшJ^ü nL pшüЦшJ^ü ßüpшg^Ц hrn2^ühp шnшüg pшüЦ^ üшuüш-¿!jnLq ünmhürnLnL: ЭüшJшb ШJÜ hшüqшüшüp^ü, np rnju цшpшqшJnLÜ qnpb nLÜhüp Ü^ШJÜ prnü-Ц^üq^ hhs, n¿ ph qpшüшцшüшЦ^ hhs, tp Ujl^ pшüЦ^ Цnqü^g ühpqp^шb шшpphpшЦß, ^ühЦnpшüЦ^ qhцpnLÜ hш^hL-^шbnLÜ ünLJÜцhu hürnprn^npnLpjnLÜ Цш Цgh-LnL шл pшüЦhp^ Цnqü^g pnqшpЦ^шb pшpшhp: UJUЦ^U^ brnnrnjnLpjnLÜ t шnш2шpЦnLÜ üшU Upшpшш PшüЦ ФPC-^ Цnqü^g ^hpшpшpühg-^шЬ ünprnjL pшüЦ^üqß: 4hp2^ü^u bшnшJnLp-jnLÜühp^g ЦшphL^ t oqrn^hL ünLJÜ^uЦ pшüЦ^ hrnárn^npq ¿L^ühLnL qhцpnLÜ: ^ühЦnpшüЦ^ Цnqü^g ürnmnLg^nq шngшüg bшnшJnLpJnLÜüh-p^ ü^ ürnuß ünLJÜцhu nLÜhü цшpшшq^p ü^2-ünqrn^rnpühp ühbшüшuшüp üpшüp, npnüp Цшшшp^nLÜ hü hшüшЦшpqnLÜ ц|^шь шл pшüЦшJ^ü prnpm^ ü^2ngn^: InecoPay-^ цш-pшqшJnLÜ qphph qnpb nLÜhüp üш^npq pшü-Ц^üqnLÜ Ц^pшn^nq ünLjü QR цпгп^ ^árnpnLÜ-ühp^ hhs: Чш^шпр^ ЦhшhpnLÜ ^árnpnLÜ Цш-phL^ t ЦшшшphL rnnrnüg pшpш^ oqшшqnpb-üшü Ü^ШJÜ ünprnjL pшüЦ^üq^ ü^2ngn^ uЦш-üш^nphLn^ Цnqß: Uju pшüЦß nLÜ^ ^p шnшüà-üшhшшЦnLpJnLÜühp^g ühЦß ^шpЦш^npüшü püшqш^шnnLÜ. pшüЦ^ hш^ш^npqß nLÜ^ hüшpш^npnLpJnLÜ ^шpЦ A.hnp phphLnL шшü^g, шnшüg pшüЦ ünmhürnLnL 1 Click bшnшJnLpJшü ü^2ngn^ [4]: иш hшuшühL^ t ^ürnhpührn nL ünprnjL pшüЦ^üq^ шшpphpшЦühpn^: Zrnárn^np-qß ßüspnLÜ t шühpшdh2ш qnLÜшp^

¿шфß nL ^^шpüшü dшüЦhшß üш^шцhu ^шp-Ц^ цшJÜшüühp^ü nL uшЦшqühp^ü bшünpш-

üijn^: Ziái^npq^ m^ijhhpn^ ^hpinibntp-jntüp lipnq t rnUhj_ pn^hühp, np^g hhrnn hi-ái^npq^ фп^шüg^пLtf t hiumim-

^шЬ ^ipl^ qntüipp: Ltfiüim^ binijntp-jniü t inigiplntü üiU t^n^ipiül ФРС-р ^p EvocaTouch Ьш^Ь^шЬп^ tfirnntg^nq SingleTouch-^ йф^пдпф Piü^ ühp^ijigpib rn^ji^ühpn^ ipqhü ünm 55000 ф^q^lшlшü iüA. urnigh^ t üüiü ^ip^hp [5]: 4ipli-nntühp^ rnhuiüljntü^g ^ipli^npüiü üüiü mhui^ühpp pi^i^iü^ü qpi^¿ hü, Ьшш-li^hu 2пгшшфп1]р ^ijtfiüühpntü, ui^ijü piü^hp^ ^nqü^g hi^i^npqühp^ ^ip^i^np-üiü ^pi^iüigntüp iniüg ^ipntüi-Intpjiü цшш2ш^ ntuntüüiu^pnLpjiü, phphg üpiü, np tf^mntüühp liü 4P-^ ^nqü^g ^um ^hpihulnqntpjiü uihüiüniü piü^hp^ üüiü binijnLpjntüühp^ ü^imtfiüp:

4SP Zijiumiü Piül ФPCф ^nqü^g ühp-qp^ib ^ümhpühm ni. ünpiq piü^üqp, ^ rnipphpntpjntü, üi^npq pnjnp piü^hp^ inigip^ib piü^^üqühp^, inigiplntü t i^h^ ui^i^ binijnLpjntüühp. op^üi^ iü-hüip t lirniph^ ü^iqqij^ü Swift фп^ш^ gntüühp, ^hmpjntgh ntqq^nq ^ipntüühp: Ui^ijü ^hmp t iniü^üigühp np iju piü-l^üqn^ ^imip^nq giü^igib qnpbipf Цш-mip^ntü t iniüg ü^günpqi^ip u^uib qpiügniü^g ü^ü¿U iq piül фп^шügпLtfühp: Ui^ijü upiü^g qirn 4SP Zijiumiü piü^p 2019 p^i^iü^ Ihuhp^ü inigiplhg piü-lij^ü 2ntli]nLÜ üi^l^üntü hppUt qnjntpjntü ¿ntühgnq iq binijntpjnih ^qhnpiü^üq [6]: Upi ü^ngn^ piül^ hi^i^npqühpp Ш2-^iph^ giü^igib Ihrn^g lipnq hü Цшц hiumimh^ piü^ ш2^шшшЦд^ hhrn Skype-^ tf^gngn^ U «шш[ hiü^üipipi^iü» Ш2^ш-rni^g^ü lirniph^ ^p qnpbippühpp ^p фп-^iphü: Zi^i^npqühp^ üntjüiliüigntüp limip^niü t i^h^ ^npiqü^ü ^hp^n^, fiü llirnip^hp tfiuüiájnLqnttf iü^miüqntp-jiü üliminniüühp^g h^üh^n^: Cimhpp Цш-pnq hü iuhj_, ph npü t upi tntpjnihp, hph ipqhü liü ^ümhpühm piü^üqp Цшй ünpiq piü^üqp: Uju ^ipiqijniü ühbiüniü t iü^rniüqntpjntüü ni. ^umihnLpjntüp, piü^ np qnp&ippühpp lirniph^nt hü piü^^ Ш2-^imilg^ühp, ^ü^^hu piü^^ üiuüi^jnt-qntü. qi ü2iüilntü, np üpiüp u^ijm-

liü ¿hü, ui^ijü qi hiug^ntü t hüipi-^np^üu ü^iqiqntjü^: Uju rnipphpi^q i^hj^ ü^irnilihipüip t üiU ijü hi^i^npqüh-p^ hiüip, npnüf qd^ipiüntü hü oqrn^h^ ünpiqntjü mh^ünjnq^iühp^g: bph ^ürnhp-ührn Цшй ünpiq piü^^üq^ ^ipiqijntü hi-^i^npqühpq h^üüiliüntü ^hrnp t üi^i-^hu ünrnhüiü piü^hp^ üiuüi^jntqhp hij-

ipigUiü, qpiügüiü hiüip, шцш qhnpiü^^üqq ¿^ ^ihiügntü ^irniph^ üi^opnp npU^gh qnpbnqntpjntü:

4hpq ühplijigpib op^üi^ühpq ¿¿-niü ijü piü^hpü hü, npnüp hüipi^np^üu ühb ^ihiügipl ntühü ^ürnhpührn piü^üq^ n^npsniü: Uüigib piü^hp^ Inqü^g ühpqp-^шЬ ^ürnhpührn Цшй ünpij^ piü^üqq qphph inigiplntü hü ijü ünLjü urniüqiprn Ьш-nijntpjntüühpq, npq ^iphj^ t hiüq^^h^ üi-^npq püüipl^ibühp^ ünrn: 4irnip^ib ntunLÜüiu^pntpjiü h^üiü ^pi lipnq hüf iuh^, np 2nLlijnLÜ inigirnip rnhq qpi^h-^nt h^Ufhp ntü^ Uj^^ piü^q ^p ünpiq piü-l^üqn^: Ujqnthiüqhp^, ntuntüüiu^p^nq ün-pipipi^iü piü^ij^ü binijntpjiü, üiu-üi^npi^hu ^ürnhpührn püi^^üq^, qipqig-üiü üliminniün^ шпЦш hü ^n¿qüqnrnühp ipq^ ^ijüiüühpntü ¿¿-nLÜ ^ürnhpührn piü-l^üq^ qipqigüiü ^n¿qüqnrn ^iphj^ t q^-miplh]_ ZZ ф^üшuшlшüшü 2ntli]nLÜ qnpbnq ^áipij^ü hiüilipqhpq ^phüg hi^h^^ib-ühpn^ (Tellcell Wallet, Easy Wallet, Idram), piü^ np qpiüf, ^üpü^ü, lirnipntü hü qphph pnjnp ijü qnpbnqntpjntüühpp, npnüf l^ipnt-üil^ npUt urniüqiprn ^ümhpühm piü^^üq: Upiüf hüipi^npntpjntü hü rnij^u hh2rnntp-jiüp Igh^ pn^np piü^hp^ ^^ipij^ü piprnhpp ühl rnhq: b^ hhüg iju ^n¿püqnrnp U]^^ piül^ hiüip liphj^ t hiüiph^ hiqpi-hip^ib, piü^ np 2-p Ublmhq^niü hü: ^hnUu inigirnip ¿l^üh^p, hi^iüipip, Цшц^шЬ t 2пъЦш qhnUu ünp Ummp qnpbh^nt hhrn U ' np^hu piül, U' np^hu jntpop^iül ünpijL piü^^üq: bürnhpührn piü^^üq^ hiüip Цш-pUnp ini^hLntpjntü liph^^ t hiUiph]_ ü^-giqqij^ü фп^шügпLÜühp^ (Swift) in^ijnLp-jntüp, npp, ^ü¿^hu фшum^hg, npn2 piü^hp u^iuip^ntü hü rngiüg rn^pntjpntü: Upiüf, ^üpü^ü, n^u^ij^ü фп^шügпLÜühp^ü t

qiuh^, piü^ np ^hrnp t ^ipntüi^hü qnt-

ürnpß umrngnq pшüЦ^, ürnU ü^ünpq

pшüЦ^ ^ш^hpшцшJÜшüühpß, npnüg n¿ ^qp^rn Цшü php^ шhqшqpnLÜß hшüшЦшp-qnLÜ, Цшpnq t u^ШL фn^шügüшü шpгJnLÜp qшnüшL: Ь^ hшшЦшÜ2шЦшü mrnpphpnLpjnLÜ-ühp^ ühЦß, npß hшáш^npq^ hrnürnp ü^qnLgh шühüшЦшpUnpü t, ^ümhpühm pшüЦ^üq^ Ьш-nшJnLpJnLÜühp^ uшЦшqühpü hü: büpü^ü qpш qpшügnLÜß, шЦш^^шgnLÜß qphph hш-

üшp^nLÜ t шü^шp, uшЦшJÜ h^üüшЦшü Ьш-nшJnLpJnLÜühpß Цшшшp^nLÜ hü ü^ünpqrn-^^pn^, hшшЦшцhu ШJÜ цшpшqшJnLÜ, hpp Ш^]ШL pшüЦ^ ünpшJL pшüЦ^üqß pnLjL t шшL^u ^phü ^hL шл pшüЦшJ^ü pшpшhp ünLJÜцhu op. Uprnprnmprnü^ ^ühЦnpшüЦ: 4SP ZШJШU-mrnü pшüЦ^ шnш2шpЦшb hш^hL^шbß, ^ü^hu ^hpß шu^hL t шpqhü, 2шшhp^ hhs hшühüшш шnш2шpЦnLÜ t bшnшJnLpJnüühp^ ш^ф Ьш^ш^ uшЦшJÜ gшüЦшgшb qnpbnqnLpjnLÜ ^pшЦшüшg^nLÜ t шü^шp:

ZhшшqnшnLpJnLÜü ш^ф шüpnq2шЦшü rnhup^ phphLnL hшüшp ^pшЦшüшg^hL t un-g^nLnq^шЦшü hшpgnLÜ mrnpphp шnUшpшJ^ü pшüЦhp^ ^ümhpühm pшüЦ^üq^ brnnrnjnLp-jnLÜühp^g oqm^nqühp^ 2P2ШüшЦnLÜ шшpphp mrnp^prnj^ü ^üphpn^: Ъш^ p^pш^ШJ^ü ^üphp^ü шüqpшqшnüшLn^ цhшp t Ü2hL, np ZZ-nLÜ ^ühшpühш/ünpшJL pшüЦ^üq oqm^nq-ühp^ 2P2ШüшЦnLÜ qhpшЦ2^n üшu hü ЦшqünLÜ 18-30 шшphЦшü шüA.^p, ШJÜnLhhшU 31-49, U oqm^nqühp^ шühüшum^шp qшüq^шbß 50 U

Ш^ф pШpÀ.p ШШp^pШJ^Ü ^nLÜpÜ t- ßUS ШJU

ung^nLnq^шЦшü hшpgüшü rnpqjnLÜpühp^, np^ü üшuüшЦghL t 150 rnüÄ., шшp^pшJ^ü hш-pшphpшЦgnLpJnLÜß ЦшqünLÜ t hшüшцшшшu-^шüшpшp 67.3%, 26.6%, 6.1 %: Uju hшü-qшüшüpß цшJÜшüш^np^шb t ZZ-nLÜ ühbшgüшüß qnLqшhhn hшüшgшüg^ üЦшш-üшüp hшuшühL^nLpJшü U hшüшЦшpq^¿ühp^ nL smartphone-ühp^ oqшшqnpbüшü qd^rnpnL-pjnLÜühp^ hhs: 50 U ш^ф pшpA.p шüÀ.шüg ühb ürnuß ^ümhpühm pшüЦ^üq^ oq-шшqnpbüшüß mrn^u t pшgшuшЦшü цшшшu-^шü Ü2hLn^, np цшpqшцhu qd^шpшünLÜ t oqm^hL ünpшqnLJÜ mh^ünLnq^ühp^g nL hшüшgшüg^g, ¿ürnjrnb oqm^nLÜ hü pшüЦшJ^ü bшnшJnLpJnLÜühp^g: ZrnpgnLÜß ЦшphL^ t hш-üшphL pш^шЦшü^ü шpгJnLÜш^hш nL ^тш-hh^, prnü^ np hшpg^nqühp^ üns 40.7%-ß

oqm^nLÜ t ^ümhpühm pшüЦ^üq^ шшpphp Ьш-nшJnLpJnLÜühp^g 1 шшpnLg ш^^, U oqшш-qnpbüшü hш^ш^шЦшünLpJnLÜß pünLpшqph-L^u üns 44.7%-ß oqrn^nLÜ t 2шш hшáш^, 37.3%-ß hшáш^, 12.%-ß hшq^шqhц, U ^hp-2шцhu 6%-ß 2шш hшq^шqhц: иш, ^üpü^ü, gnLjg t rnrni^u, np ШJÜ hшáш^npqühpß, npnüp oqrn^nLÜ hü ш]г bшnшJnLpJnLÜühp^g, ürn^-ßüspnLÜ hü oqrn^hL pш^шЦшü^ü ühb hrnárn-^шЦшünLpJшüp ^nLuшфhLn^ ünLjüß Цшшш-phL pшüЦ^ üшuüш^JnLq ünшhüшLn^: Zrnpgürnü шüЦjnLÜшpшpшJ^ü hшpghp^g tp üшU ph prnü^ шnUшpшJ^ü pшüЦ^ ^ümhpühm pшüЦ^üq^ bшnшJnLpJnLÜühp^g hü oqm^nLÜ hшpg^nqüh-pß: Zrnpg^nqühp^ 2nLp2 51.3%-ß oqm^nLÜ t ßüqшühüß ЛЦ^, ^Ц üns 29.3%-ß 2, ^Ц üüшgшbß ш^ф 2шш pшüшЦ^ pшüЦhp^ bшnшJnLpJnLÜühp^g: ZшшЦшÜ2шЦшü tp rnjü, np hш^ш^npqß шpqhü oq^^n^ npU^gh pшüЦ^ ^ürnhpührn pшüЦ^üq^g qnLqrnhhn L^ühLn^ üшU

\ о

rnjL pшüЦ^ hш^ш^npq ЦgшüЦшüш шpгJnp oqrn^hL 2-^g: ^шшшu^шüß шÜ2nL2ш qpшЦшü tp, prnü^ np шpqhü ühЦ rnüqrnü oqrn^hLß шпш2 t phpnLÜ цшhшÜ2 üüшgшb pnLnp^g oqrn^hLnL prnqürnqrnü bшnшJnLpJnLÜühp^ 2P2Ш-üшЦ^g oqrn^hLnL hrnürnp:

Ujü hrnpg^ü, ph np pшüЦ^ ^ürnhpührn pшüЦ^üq^g hü 2шш oqrn^nLÜ, ^uЦ np^g

шühüшqnhß, цшшшu^шüß hшq^шqhц tp шшpphp^nLÜ: Uju hrnpghp^ шpгJnLÜpühpß üш^ßüшphL^ t L^ühü ШJÜцhu, np 2-pq hшp-gnLÜ rnjq pшüЦ^ шnЦnuшJ^ü hшpшphpnLp-jnLÜß L^üfr ühb Цшü qnüh hш^шuшp 1-^ü hшpgnLÜ A.UшЦhpц^шb p^^ü, hшЦшnшЦ цш-pшqшJnLÜ гш gnLjg Цшш, np hrn^rn^npqühpß oqrn^nLÜ hü шühü^g 2шш ш4jШL pшüЦ^ ^ü-rnhpührn pшüЦ^üq^ bшnшJnLpJnLÜühp^g, uш-ЦшJÜ qnh hü rnjL pшüЦ^ шnш2шpЦ^g: UJUцhu, rnpqjnLjüpnLÜ nLÜhüp ШJÜц^u^ цшшЦhp, np ünLJÜ^uЦ npn2 шnUшpшJ^ü pшüЦhp ¿hü ßüsp-^hL hшpg^nqühp^ Цnqü^g npцhu rnühü^g 2шш oqшшqnpb^nq Цшü шühü^g 2ШШ qnhшgünq ^ürnhpührn pшüЦ^üq шnш2шpЦnqühp: ^Цт цшpшqшJnLÜ tL шnш2шшшp pшüЦß ^ühЦn pшüЦü tp hшüшцшшшu^шüшpшp 26.7% nL 34.7% hшpшphpшЦgnLpJшüp, ^ü^ß gnLjg tp mrnL^u, np ühbшüшuшüp ШJU pшüЦ^ Цnqü^g ühpqp^шb pшüЦ^üqß qnhшgünLÜ t hшíш-^npqühp^ü: 2-pq shqß 4SP ZШJШUШШÜ

piü^ü tp 22% nL 18% hipiphpilgntpjiüp: Ujumhq ipqhü pi^ntü hüp ЬшЦшпшЦ qh^-p^ü, npp hi^i^npqühpp, t, oqm^ntü hü

ühbiüiuiüp тфш|_ piül^ inigip^ib^g, ui^ijü i^h^ qnh hü piü^g: 3-pqp Uüh-p^ipiü^p 15.3% nL 15.3% p^ij^ü hipiph-pi^gntpjiüp, ijünthhmU U^pi 4phq^m Uqp^nj_ Piülp 8% nL 5. 3%, Upq2^ü piü^p 6.7% nL 8%, UjT£ piü^p' 6.7% nL 5.3%, 4nü^hpu piülp 5.3% nL 5.3%, tj¿-tu-p^-u^ piülp 2. 7% nL 2. 7%, Upipim piü^p 2. 7% nL 1. 3% U Ь^пЦш nL Zij t^nünü piü^hpp hi-^iuipi^hu 1. 3% nL 1. 3%: Zipg^nqühp^ ü^ um^ip qiüq^ib üi^pümph]_ t hpidip-^imiu^iühj_ iju hipghp^ü: Upiü^g liphj^ t hqpi^igüh^, np iühüipiph-ü^iurn ^ijüiüühpntü qmü^ntü t büh^n piülp, n¿ ü^ijü ijü щшт^шпп^, np ntü^ oqm^nqühp^ ühb 2pgiüil, üiU qnhnt-üi^ntpjiü ^Ü2nq qhpi^frn üi^ipqi^ hiühüim üjnLu piü^hp^:

Cum ^hpn2ipiqpjn^, ^ümhpühm piü-l^üq^ ü^gngn^, Цш^шЬ piü^g, lipnq hü ^pi^iüigüh^ ü^ 2ipp piü^ij^ü nL n¿ piü^ij^ü qnpbinüntpjntüühp: Zipgüiü ipqjntüpntü lipnq hüp iniü&üigüh]_ ijq qnpbinüntpjntüühpp pum qpiüg l^pinüiü hi^i^i^iünLpjiü ü^iqüiü lipq^.

1. pipmij^ü nL piü^ij^ü hi2^^ühp^ q^mntü- pümph]_ t hipg^nqühp^ 2Пф2 79.3%-p,

2. lnüntüi]_ liü pggij^ü o^hpimnp-ühp^ ^ipntüühp- pümphj_ t 56. 7%-p,

3. ühppiü^ij^ü, ü^gpiü^ij^ü фп^шügпLÜühp- 52%,

4. ^ip^hp^ üipnLÜühp, i^iüqühp^ hiüijpntüühp- 33. 3%,

5. pipmhp^ pnqiplüiü, püpig^l hi-2^ühp^ pigüiü ingiüg hijmhp- 12%,

6. ^hmi^iü, hip^ij^ü ^áipühp-11.3%,

7. ^ip^hp^, i^iüqühp^ ingiüg hij-mhp- 7.3%:

Umig^ib ipqjntüpühpp pi^i^iü^ü ^numntüüij^g hü, piü^ np ühbiüiuüntp-jnLÜp ¿^ oqmiqnpbntü ijü ü^ijü hi2^ühp^ liü qnpbnq фшphpühp^ q^müiü hiüip:

bümhpühm piü^üq^ l^pinntüp цш-hiügntü t hiüigiüg^ qiprnmq^p шпЦш-

jntpjntü, npp ipqhü lipnq t inig phphj_ iü^miüqntpjiü hhrn Цшщ^шЬ npn2i^^ ^üq^pühp liü hp^ümiüp hi^i^npqühp^ ünm: Ui^ijü iju inntün^ hipg^nqühp^ ühbiüiuüntpjntüp 53.3%-p ntü^ piü iü^miüql lipb^pp ^p ^ümhpühm piü-l^üq^ ^hpiphpjij,, ^ul 29.3%-p §pigipA.i^ iü^miüql: Cüqiühüp 13.3%-p piü^üq^ iü^miüqntpjiü ü^imüiüp rn.ü^ ¿hqnp lip-b^p, U ü^ijü 4.1%-p lipbntü t, np qi ntü^ pi^i^iü^ü i^üinnt ^miüqühp hiüigiü-gn^ oqmiqnpbüiü hhrn Цшщ^шЬ:

Uju iühü^g hhmn hipg t biqntü, ph hi^i^npqp piül pümphj^u ^ü¿piün^ t hi2-^^ inüntü ^ümhpühm piü^^üq^ in^ijntp-jnLÜp nL qpi npilp. ^ipq^ntü t 40.7%-p 2ШШ nL2iqpntpjnLÜ t qip^üntü, 34.7%-p npn2 ¿шфп^ t qip^üntü nL2iqpnLpjni.ü, 16%-p ¿hqnp, ^ul 8.6%-^ hiüip qi ü2iüi-lntpjntü ¿ntü^ piül pümphj^u:

b^ ^hpgi^hu, piü^hp^ lnqü^g l^pin-^nq piqipiliüntpjntüp ^hmp t ü^m^ib j^üü ^piüh^nt nL ^pi^ntuhjnL ^phüg Ьш^ш-^npqühp^ü i^h^ 2ШШ oqm^h^nt ^phüg lnq-ü^g üimntg^nq ünpipipi^iü piü^ij^ü binijntpjntüühp^g ^ümhpühm piü^^üq^ binijntpjntüühp^g: Uju inntün^ hipg^nq-ühpp inigip^ntü hü, ph npnüp hü ^phüg hi-üip inigüij^ü ^ijüiüühpp i^hj^ ^ümhü-u^^ oqmiqnpbüiü hiüip: Zipg^nqühp^ 51.3%-p lipbntü t, np pnüntuij^ü hiüi-lipq^ inlijntpjntüp l^piü^ hiüi^ipq^ l^pinntüp. npn2 piü^hp, ^ü¿^hu ^hpp ip-qhü npn2 ¿шфп^ püüipl^h^ t, inigip^ntü hü Qashback-ühp^ ^^ntü hiüi^ipq, npp lipnq hüp hiüiph^ h^üp hhmiqijntü ip-qhü pnüntuij^ü i^hj^ ^^ntü hiüi^ipq^ ühpqpüiü hiüip: 39.3%-p ^ipbntü t, np lipUnp hiüqiüiüp t iü^miüqntpjiü pip^pigntüp: Piqüip^^ hiüi^ipqhp ij-uop qnpbntü hü VASCO Data Security pü^h-pntpjiü Digipass uipphpn^, npnüp hiüi2-^iphij^ü mnmgmrnip hü ingiüg hiüi-lipqhp^ hiüip ^qhüm^ф^lшg^пü uipphp ipmiqpnq liqüilhp^ntpjntüühp^ ühg: Ziüi^ipqhp^g oqm^hjp ^ihiügntü t hi-^i^npq^ lnqü^g üi^i^hu pümp^ib üntmpiüntü^ nL bib^iqp^ ü^gngn^, npnüp uihüiühj^u hiüi^ipqp üntjü^hu ntü^ ü^

2шрр шщшhn^hLn^ ^ршйд

hüшpш^np^üu ршрц i^ühip: 26%-р ЦшрЬ^й t, np hшüшЦшpq^ одшшдпрЬйшй щшpqnLрjnLÜp Цшрпц t ш^ф ^ршühL црш шшршЬпъйр, ü qшpüшüшфnphü шпЦпиш]^й hшpшphpшЦ-д^эдшйр ü^шqшqnLjü 18.6% йшийшршд^й hü ^qünLÜ ш]й hш£ш^npqühpp, npnüp ЦшрЬ^й hü, np hшüшЦшpq^ шй^^шр i^ühiü t ^ршй^:

Uju шпЦпиш]^й ü^^npühpp ^hrnp t щшртшц^р ц^тшрЦ^ прп2шЦ^ 2h^nLÜüh-рпф pшü^ np, üш^, hшpgüшü р^рш^ш;]^ ^nLÜpp ühb ¿t, ü ^ършрш^^ър hшpgnLÜ ntü^ ^p pшgшпnLр]nLÜühpp, npnüp üшuüшЦ^nphü Цшрпц hü фп^1 hhшшqnшnLрjшü шpqjnLÜpp:

Шфпф^п^_ ^hpn2шpшqpjШLp, Цшрпц hüp фшит^, np ^ümhpühm pшüЦ^üqp ZZ-nLü qmü^nLÜ t шЦт^ qшpqшgüшü фпц_^й, ü^ü-ünLjü dшüшüшЦ шпЦш hü ^n^püqnmühp, npnüg^g hшшЦшÜ2шЦшü t шпшü&üшgühL ü^-nL ршр&р шшр^р^ üшpqЦшüg ünm ün-pшqnLjü mh^üninq^ühp^ü шцшщтшд^!^ ^ü^q mhü^hpp, шü^umшhnLрjnLÜp шп-gшüg hшüшЦшpqnLÜ qnpbшпünLрjnLÜühp^ üЦшшüшüp: ишЦш^ иш ü^jü шhuшü^JnLÜ^g q^mшpЦhllP ü^шqшqnLjüp unLpjh^rn^^ ünshgnLÜ t- ^ршд^й ^ph^ t hшüшphL pшüЦhp^ Цпцй^д hш£ш^npqühp^ü hшüшЦшpq^ü nL qpшünLÜ цшpnLÜшЦ^nq ЬшпшjnLрjnLÜühp^g oqrn^hinL ^ünüühp^ü

&шünршgühLnL п^ цшш2ш^ ^pшЦшüшgnLÜp nL qpшüg^g oqrn^hinL h^üüшЦшü ^ünüühp^ pшgшЦшjnLрjnLÜp Цшй ^ühinL цшpшqшjnLÜ php^nLpjnLÜp: UjqnLhшÜqhpÄ., Ühp^jnLÜU nL hhшшqшjnLÜ, шÜ2nL2ш, ^ümhpühm pшüЦ^üqp qhnüu ЦЛш hшüшp ^p ü^gng-

ühp^ Цшпш^шpüшü ]^рор^шц qnpb^p, рш;д pшü^ np jnLpшpшÜ¿]nLpÜ tl ÜШ^pÜшpnLÜ t hшpüшpш^hшnLрjnLÜü nL dшüшüшЦ^ ^ш-jnqnLpjnLÜp, ^püqirnjü^ црш oqmшqnpbüшü Ьш^ШLÜhpp nL Цqшпüш шju bшпшjnLрjшü üЦшшüшüp ühb цшhшÜ2шpЦ ühpЦшjшgünq:

Oqsmqnpä^mb qpm^mhnLpjmü gmü^

1. http://www.armsoft.am/?p=hamakarger_internet_ banking&lang=am

2. Banking and finance on the Internet/ Mary J. Cronin editor/ 1988 by John Wiley & Sons/ Page 41

3. https://www.idbank.am/news/?news=2407&fbclid=I wAR2X80eJr5QGmwIlbDF8Dh07Zr1bJ6rPh1awLz y_CbsrWlec3imNxOnUU7U

4. https://www.inecobank.am/hy/Individual/consumer-loans/1-click

5. https://banks.am/am/news/fintech/18169

6. https://www.vtb.am/am/remote-control-view/video-banking

7. "Электронные банковские услуги" - Т.Н.Минина, к.э.н., Финансовая академия при Правительстве РФ

Сдана/^шйäйtfhl f 22.01.2020 Рецензирована/0-рш^пиф1 f 25.01.2020 Принята/£йщьйф1 f 01.02.2020