CC BY
252Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=5.016) Passport: http://sjifactor.com/passport.php?id=22257
TASHQI SAVDO MUNOSABATLARINI TARTIBGA SOLISH XUSUSIYATLARI VA TAMOYILLARI
Azizbek Boboyorov
Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti magistranti
ANNOTATSIYA
Ushbu maqola tashqi savdo faoliyati kontseptsiyasini yaqindan ko'rib chiqadi va uning tashqi iqtisodiy faoliyatdagi rolini muhokama qiladi. Bundan tashqari, tashqi savdo faoliyatining tartibga solish amaliyoti bilan bir qatorda tartibga solish tamoyillari, usullari va mexanizmlari hamda O'zbekiston Respublikasida tashqi savdo faoliyati sub'ektlari, shuningdek, ularning xususiyatlari maqolaning asosiy mavzusini tashkil qiladi.
Kalitso'zlar: Xalqaro savdo siyosati, tashqi iqtisodiy faoliyat, tashqi savdo faoliyati sub'ektlari.
O'zbekiston Respublikasining xalqaro savdo siyosati mamlakat iqtisodiy siyosatining asosiy va ajralmas qismini tashkil etadi. Boshqa har qanday davlat singari, O'zbekiston Respublikasi ham mamlakat tovarlari va xizmatlarini import qiluvchilar va eksport qiluvchilarni, ishlab chiqaruvchilar va iste'molchilarni qo'llab-quvvatlash, shuningdek ularning faoliyati kafolatini Respublikaning eng muhim maqsadlaridan biri deb biladi. 2000 yil 26 mayda qabul qilingan "Tashqi iqtisodiy faoliyat to'g'risida" gi O'zbekiston Respublikasi Qonunining 1-moddasiga muvofiq, qonunning asosiy vazifalari xalqaro iqtisodiy faoliyatni amalga oshirishda O'zbekiston Respublikasining iqtisodiy xavfsizligini ta'minlash, respublikaning iqtisodiy suvereniteti va manfaatlarini himoya qilish, milliy iqtisodiyotni rivojlantirishni rag'batlantirish va integratsiyalashuvi uchun sharoit yaratishdan iborat.
Mamlakatning xalqaro savdo sohasidagi asosiy vazifalari mamlakat ichki bozorida tovarlarni ishlab chiqarish va yetkazib berish jarayonida mahalliy mahsulotlarning raqobatbardoshligini yengillashtirish, iqtisodiy barqarorlikni ta'minlash, shu kabi tashqi ishlab chiqaruvchilar mahalliy ishlab chiqaruvchilarning manfaatlariga zarar yetkazmaslikdir. Bozor, shuningdek eksport uchun mahsulot ishlab chiqarishda mahalliy ishlab chiqaruvchilarga yordam berish asosiy maqsadi.
Agar hozirda O'zbekiston Respublikasi ichidagi raqobatni ko'rib chiqish zarur bo'lsa, qabul qilingan chora-tadbirlarning natijalarini ijobiy deb hisoblash imkonsiz bo'lar edi va ba'zi hollarda ayrim korxonalar tomonidan monopoliyaga asoslangan faoliyatni boshqarish kuzatilishi mumkin edi. Mamlakatning xalqaro savdo faoliyatini
Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=5.016) Passport: http://sjifactor.com/passport.php?id=22257
amalga oshirishda uning eksport-import operatsiyalari hajmida, tarkibi va geografik joylashuvida ta'sirini ko'rish mumkin. O'zbekiston Respublikasi sivilizatsiyalashgan davlatlar tomonidan e'tirof etilgan xalqaro huquqiy qoidalar va tamoyillarga mamlakat iqtisodiyotini dunyo iqtisodiyotiga qo'shish, shuningdek xalqaro bitimlar va bojxona ittifoqlari va erkin iqtisodiy zonalarning boshqa qoidalariga rioya qilish orqali amal qilmoqda. qaysi O'zbekiston ishtirok etadi.
Xalqaro savdo faoliyatini davlat tomonidan tartibga solish mexanizmlari:
1) Bojxona-tarif qoidalari (xalqaro savdoni tartibga solish mexanizmlari) import qilinadigan va eksport qilinadigan tovarlarga bojxona to'lovlarini qo'llash
orqali);
2) tarifsiz tartibga solish (xalqaro savdoni tartibga solish mexanizmlari ularning miqdoriga yoki boshqasiga qarab tovarlarga cheklovlarni amalga
oshirish
iqtisodiy xususiyatlar);
3) taqiqlarni amalga oshirish orqali xalqaro savdoni tartibga solish va xizmatlar va intellektual faoliyat natijalariga cheklovlar;
4) xizmat ko'rsatuvchi iqtisodiy va ma'muriy xarakterdagi choralarni ko'rish xalqaro savdo faoliyatini rivojlantirish
Yuridik shaxslar tomonidan tuzilgan, davlat byudjeti mablag'lari yoki O'zbekiston Respublikasi Hukumati tomonidan jalb qilingan kreditlar (qarzlar) hisobidan moliyalashtiriladigan yoki uning kafolati bilan taqdim etiladigan, ustav kapitalida 50 foizdan ko'prog'i hukumatga tegishli bo'lgan shartnomalar bo'yicha imtihon protseduralari. ulushi va o'z valyuta aktivlari hisobidan moliyalashtirilmagan sub'ektlar Tashqi iqtisodiy aloqalar, investitsiyalar va savdo vazirligi tomonidan qo'llanilgan. Bojxona tizimishu kundan boshlab O'zbekiston Respublikasida import shartnomalari bo'yicha monitoring olib borildi.
Shavkat Mirziyoevning Prezidentining 2017 yil 13 apreldagi "Tashqi savdo sohasida tartibga solish tizimini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari to'g'risida" gi PF-5012-sonli farmoni asosida O'zbekiston Tashqi iqtisodiy aloqalar, investitsiyalar va savdo vazirligi vazirlikka aylantirildi O'zbekiston tashqi savdosi uchun.Ushbu farmon «tashqi savdo aloqalarini yaxshilash maqsadida qabul qilingansamaradorlik, tashqi savdoni erkinlashtirish, eksportni kuchaytirish, raqobatbardosh mahalliy mahsulotlarni ekspatratizatsiya tizimini yanada takomillashtirish va mahalliy ishlab chiqaruvchi kompaniyalar va ularning xorijiy sheriklari o'rtasida uzoq muddatli barqaror tijorat aloqalarini o'rnatish.
Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=5.016) Passport: http://sjifactor.com/passport.php?id=22257
O'zbekiston mamlakat tashqi savdo siyosatini ishlab chiqish va amalga oshirish uchun mas'ul deb hisoblanadi va tashqi savdo faoliyatini tartibga solish bo'yicha davlat organlarining ishlarini muvofiqlashtiradi.
Xulosa qilib shuni bemalol ayta olamizki Ozbekistonda proteksionizm siyosati asosiy o'rnida turadi biz har doim malakat ichki savdo subyektlarini xalqaro raqobatdan ximoya qilib kelganmiz balki shu sababli ham bizda maxsulotlar qimmat va chet elga nisbatan sifat tamoyillariga javob bera olmasligi mumkin. Masalaning ikkinchi tomoni shundan iboratki bizda monopol subyektlarning o'rni mustahkam o'rin egalab kelmoqda.
REFERENCES
1. Alimov I.I. Moliya. -T.: TDIU. 2007
2. 3.xyppaMOBa, C.TomanneBa, ^.TyponoB^axoHHKTHCogneTHBaxaaKapoHKTHCogHHMyHOcaöaTnapKapmH «Haca$» HampneTH 2007
3. Y36eKHCTaHPecny6nHKacHgaTan^HHAnKogHH^aonHaTacocnapH: ^apcnuK / MactynMyAappnp: X* Eo6oeB.-T.: Y36eKHCTOHE3yBHHnapywmMacn «AgaöneT^aMrapMacH* Hamp.,2001.
4. A.Vahobov , N. Jumayev, U.Burhanov. Xalqaromoliyamunosabatlari. "Sharq" nashryoti - T.:, 2003
5. Robert Pindayk, Daniel Rabinfeld. Mikroiqtisodiyot Robert Pindik, Daniel Rubinfeld. "Mikroiqtisodiyot"
6. https://cyberleninka.ru/article/n/state-regulation-of-foreign-economic-activitv-of-uzbekistan/viewer
7. https://open.lib.umn.edu/principleseconomics/chapter/17-3-restrictions-on-international-trade/
