CC BY
7ХИМИЧЕСКИЕ НАУКИ
TALLiUM(I) TÎOSTÎBÎATIN NANOHiSS9CiKL9RÎNÎN ALINMASI ÇaRAmNÎN
ARAÇDIRILMASI
9HM9D QARAYEV M9MM9D oglu
k.ü.f.d., dosent, Azarbaycan Elm va Tahsil Nazirliyi Tabii Ehtiyatlar institutu
Naxçivan, Azarbaycan
SEVDA 9LÎYEVA H9S9N qizi
Doktorant, Azarbaycan Elm va Tahsil Nazirliyi Tabii Ehtiyatlar institutu
Naxçivan, Azarbaycan
Xülasa. ThSbS4-nanokristallari müxtdlif üzvi halledicilarda (etilenqlikol+polietilenqlikol) (dimetilformamid+trietenolamin) va polivinilprodolidon mühitinda solvotermal üsulla sintez edilmiçdir. Nanohissaciklarin alinmasi ûçûn optimal garait müayyan edilmiçdir (komponentlarin miqdarmin molyar nisbatlari, halledicinin hacm nisbati, temperatur, zaman va s.). Alinan tallium tiostibiat nanobirlaçmasinin kristal quruluçu, morfologiyasi, nano ôlçûsû va kimyavi tarkibi termoqravimetrik (TG), rentgen toz difraktometri (RFA), enerji dispersiya spektroskopiyasi (EDS) va ötürücü elektron mikroskopi (TEM) vasitasi ila tadqiq edilmiçdir. EDX va kimyavi analizla tarkibinin TkSbS4- formuluna uygun galdiyi müayyan edilmiçdir. TEM analizin naticalarindan aydin oldu ki, sintez edilmiç TkSbS4 nanohissaciklari müxtalifformali (çarabanzar, dördbucaqli va s.) olub ôlçûlari 180 ila 400 nm arasinda dayiçir. TkSbS4 nanohissaciklarinin n- heptanda dispers mahlulu hazirlanmiç, mahlulun spektrina asasan qadagan zonasinin eni tapilmiçdir.
Açar sözlar: natrium tiostibiat, tallium, nitrat, tiostibiat, termoqravimetrik, rentgen faza, n-heptan, udma qadagan zonasi.
Giri§
Son dövrlar tadqiqat9ilarin diqqatini AIBVCVI kimi xalkogenid yarimke9irici sistemlar calb etmaya ba§lami§dir. Bu sinif birla§malardan sürmanin agir P elementlari ila (mas. TbSbS3, Cu3SbS3) amala gatirdiyi tiobirla§malar müasir texnologiyanin mühüm funksional materiallari kimi taninmaqdadir. Tallium xalkostibnitlarindan TlSbS2-nin optik xassalari hala 1970-ci illarda öyranilmi§dir va onun spektrin görünan bölgasinda radiasiya impuluslarinin a§agi reaksiyali qabuledicilarinin yaradilmasi ü9ün perspektivli oldugu göstarilmi§dir. Sonraki tadqiqatlarin naticalari göstardi ki, tallium tiostibnitlari Tl3SbS3, TlSbS2, Tl3SbS4 va TlSb3S5, elaca da TlBiS2 maraqli fotoelektrik va akusto-optik xüsusiyyatlara malikdir va istifada ü9ün garakli materiallardir. TbSbS3 birla§masi nüva va qamma §üalarinin detektoru kimi lazimli material hesab olunur. Bazi i§larda göstarilmi§dir ki, TlSbSe2 birla§masi garginlik altinda ke9id effektini nümayi§ etdirir. Tl-Bi-Se, Tl-Sb-Te va Tl-Bi-Te sistemlarinda amala galan ü9lü birla§malar yüksak termoelektrik parametrlara malik a§agi müqavimatli yarimke9iricilar kimi istifadasina göra 9oxsayli tadqiqatlarin obyektidir [2, 2015, 34-38]. TbSbS4 tarkibli yeni sintetik sulfoduzun kristal qurulu§u müayyan edilmi§dir. Sintetik Tl3SbS4: a = 6.285(1) Ä, b = 6.364(1) Ä, c = 11.647(1) Ä, а = 94.61(1)°, ß = 98.61(1)°, ß = 98)°,51 ila triklinik faza qrupunda (P1) kristalla§ir. у = 103,93(1)°, Z = 2. TbSbS4 strukturundaki alti müstaqil Tl atomu nizamsiz polihedron §aklinda alti, yeddi va ya sakkiz S atomu ila ahata olunmu§dur. iki Sb atomu, demak olar ki, ideal tetraedr §aklinda dörd S atomu ila alaqalanmi§dir. Nümunanin struktur Tl polihedri va SbS4 tetraedrin Ü9 öl9ülü §abakasi üzarinda qurulub [5, 1981, 299]. i§da Tl-Sb-S ü9lü sisteminin bir ne9a fazasinin rentgen faza analizlarinin va fotoelektron spektroskopiyasinin (XPS) naticalari haqqinda malumat verilir. Daxili S, Sb va Tl elektronlarinin baglanma enerjilari bu birla§malarda Sb miqdarinin artmasi va Tl miqdarinin azalmasi ila artir. Bu, birla§dirilmi§ metallarin nisbatlarinin S-nin effektiv elektron yaxinligina tasiri ila izah olunur. S ila baglanmi§ daha 9ox
elektromanfi elementin daha yüksak nisbatlari onun effektiv elektron yaxinliginin artmasina sabab olur. Tl2S (karlinit), Tl3SbS3, TlSbS2 (vaysbergit), TlAsS2 (lorandit) va Sb2S3 (antimonit) ü9ün naticalar bu §akilda §arh edila bilar. Tl4S3 ü9ün naticalar bu sulfidda mövcud olan ham Tl(III), ham da Tl(I) ü9ün asasan kovalent baglanmanin xarakterini göstarir. Tl3SbS4 ila müqayisada Tl(III)-S baginin Sb(V)-S rabitasindan daha kovalent xarakter da§idigini güman etmak olar. TbSbS4 ü9ün naticalar kristal qurulu§ malumatlari ila uygundur [6, 1993, 285-296]. TbSbS3 200°C temperaturda va 18 gün arzinda silisium §ü§a kapsullarda Tl2S va TlSbS2-dan sintez edilmi§dir. DTA va rentgen §üalarinin difraksiya malumatlari verilmi§, kationun valentlik problemi müzakira edilmi§dir [12, 1980, 125-132]. Tl-Sb-S sistemi, Tl2S-Sb2S3-S kompozisiya bölgasinda differensial termiki analiz, rentgen struktur analiz va 300-390 K arasinda olan temperaturda talliumun nümunada qatiligi EHQ öl9malari va izoterm ila öyranilmi§dir. Faza diaqraminin bir hissasi xaritaya salinmi§dir. TlSb5Ss, TlSb3S5, TlSbS3, TlSbS2, Tl3SbS4 va TbSbS3 ü9lü birla§malarin mövcudlugu tasdiqlanmi§ va bu birla§malari ahata edan faza sahalarinin mövqeyi daqiq müayyan edilmi§dir. EHQ malumatlarindan istifada edarak, öyranilan arintilarda talliumun qisman molyar funksiyalari ü9lü birla§malarin amala galmasinin standart termodinamik funksiyalari (AG , AH , AS ) va onlarin standart entropiyalari qiymatlandirilmi§dir [1, 2011, 654-657]. Stibioellisit (TbSbS3), parapierrotit (TlSb5Ss), weissbergit (TlSbS2) va loranditin (TlAsS2) oriyentasiya edilmi§ monokristallari qütbla§mi§ Raman spektroskopiyasi ila tadqiq edilmi§dir. Stibioellsit tacrid olunmu§ SbS3 qruplarini göstardiyi halda, minerallarin qalan hissasi bir-birina bagli piramidal (As,Sb)S3 qruplarini göstarir. Tadqiq olunan minerallarin Raman zolaqlari 400 ila 10 sm-1 arasinda olur. Stibioellsit ü9ün daxili vibrasiya 350-100 sm-1 arasinda ba§ verir. Bir-birina bagli olan piramidal qruplar parapierrotitda 350 ila 10 sm-1, veysbergitda 350 va 90 sm-1, loranditda 420 va 130 sm-1 arasinda olur. Tarkibinda XS3 piramidalari olan minerallarin spektrlari bu tadqiqatda minerallarin spektrlari ila müqayisa edildikda spektral xüsusiyyatlarda taxmini ox§arliqlar aydin görünür [8, 2011, 609-616]. Yuxari temperaturda buxarlandirilma yolu ila müxtalif qalinliqlarda (400-4100 Ä) alinmi§ TlSbS2 nazik tabaqalarinin qurulu§unun va dielektrik xüsusiyyatlarinin müqayisasi verilmi§dir. Dielektrik sabitli s1 va dielektrik itkisi s2 10 -20 KHz tezlik araliginda va 273-433 K temperatur haddinda dielektrik itkisi faktorunu öl9makla hesablanmi§dir. TlSbS2 nazik tabaqasinin dielektrik sabiti s = 1.8-6.0 va TlSbS2 nazik tabaqasinin dielektrik itkisi tabaqanin qalinligindan asili olaraq s 2 = 0.5-3.0 ta§kil edir. Verilan temperaturlarda ham dielektrik sabitinin, ham da dielektrik itkisinin tezliyi azalir, amma temperatur artdiqca artir [10, 2013, 911-918].
Agir p-elementlarin xalkogenidlari elektron mühandisliyi ü9ün perspektivli materiallardandir. Xüsusila, bismut va sürma xalkogenidlari, elaca da onlarin asasinda hazirlanmi§ bark mahlullar 77620 K temperatur intervalinda istifada oluna bilan termoelektrik materiallardir. Bu materiallar ham soyuducu, ham da temperatur sabitla§diran cihazlarda va termoelektrik generatorlarda istifada olunur. Bir sira birla§malar yüksak fotohassasliga, yax§i optik va optoakustik xüsusiyyatlara, ke9id va yadda§ effektlarina malikdir. Bu materiallarin geni§ tatbiq sahasi ham bark mahlulun tarkibini, ham da yük da§iyicilannin konsentrasiyasini dayi§dirmakla onlarin xassalarina nazarat etmak imkani ila baglidir. Talium xalkostibnitlari va xalkobismutitlari görünan infraqirmizi bölga ü9ün optik materiallar kimi maraq dogurur. TlSbSe2-nin yüksak i§iga hassasligi va sath vaziyyatlarinin a§agi sixligi onun MTIP (metal nazik izolyator-yarimke9irici) LED-larin istehsalinda geni§ istifadasina sabab olmu§dur. Bu yaxinlarda müayyan edilmi§dir ki, Bi2Se3, Bi2Te3, Sb2Te3, TlBVX2 birla§malari (burada BV -Sb, Bi; X-S, Se, Te) ham da ü9öl9ülü topoloji izolyatordur. Bu materiallarin farqli bir xüsusiyyati ondan ibaratdir ki, toplu izolyatorlar olmaqla, sathda bo§luqsuz vaziyyatlara malikdirlar, bunun sayasinda spin-qütblü carayan faktiki olaraq he9 bir enerji itkisi olmadan ke9a bilar [3, 2017, автореф].
Bu i§da ikili va ü9lü sürma xalkogenid birla§malarinin Sb2S3, Tl2S, TlSbS2 va TlSb3S5 elektron strukturlarini va optik xassalarini hesablamaq ü9ün sixligin funksional nazariyyasi üsulundan istifada edilmi§dir. Zolaq strukturlari va hallarin sixligi göstardi ki, Sb2S3, TlSbS2 va TlSb3S5 birla§malarindaki asimmetrik sixliqlar sürmanin 5s hallarinin olmasi ila alaqadardir. Bu asimmetrik sixliga S elementinin 3p valentlik vaziyyatinin enerjisinin artmasi tasir edir. Sb2S3, Tl2S, TlSbS2 va
ОФ "Международный научно-исследовательский центр "Endless Light in Science"
TlSb3S5 ^ün yarimkeçirici xarakteri açkar edan fundamental bant boçluqlari hesablanmi§, Sb2S3, Tl2S, TlSbS2 birlaçmalari üçün isa yarimkeçirici xassalar açkar edilmiçdir [9, 2022, 357].
Tl2S, Sb2S3, TlSbS2 va TlSb3S5 elektron quruluçunu öyranmak üçün tamamlayici üsullar kimi rentgen fotoelektron (XPS) va yumçaq rentgen emissiyasi (XES) spektroskopiyalarindan istifada edilmiçdir. XPS asas saviyyalarin baglanma enerjisini (BE), elaca da ümumi valentlik zolaginin (VB) paylanmalarini tamin edir; XES vaziyyatlarin S 3p VB sixligini yoxlayir. S 2p asas saviyyali tadqiqat göstarir ki, kükürd atomlarina yük transferí ThS-da Sb2S3 va üçlü birlaçmalara nisbatan nazaraçarpacaq daracada yüksakdir [7, 1995, 143-147].
Talliumun As, Sb va ya Bi va digar kationlarla ("tallium sulfoduzlar") kompleks sulfidlari haddindan artiq dayiçkanliya malik kristal strukturlarin böyük bir qrupudur. Onlara Tl+ kationunun daxil edilmasi bir neça farqli yolla hall olunur: strukturda ayri-ayri qatlar amala gatiran triqonal koordinasiya prizmalarinin sütunlarinda Tl-nin yerlaçdirilmasi, Tl-nin müntazam olaraq növbala§masi, tallium ila lay strukturlarinin formalaçmasi. müxtalif növ tabaqalar. Qat strukturlari ikikomponentli va üçkomponentli qat birlaçmalarindan ibaratdirКоростелев [4, 2018, 478].
ödabiyyat materiallarinin analizi zamani tallium tiostibiat-TbSbS4 birlaçmasinin nanohissaciklarinin alinmasina dair malumatlara rast galinmamiçdir. Bu sababdan qeyd olunan i§da tallium tiostibiatin nano va mikroissaciklarinin alinmasina aid araçdirmalarin naticalari verilmiçdir.
Tacrübi hissa
0.25 q natrium tiostibiat kristalhidrati (Na3SbS4. 9H2O) 1:1 -a nisbatinda götürülmü§ üzvi mühit kimi etilenqlikol + polietilenqlikol qariçiginda hall edilir. Reaksiyaya uygun tallium nitrat da müayyan qadar hamin qariçiqda hall edilir. Har iki mahlul tacrüba stakanina keçirilir va 343 K temperaturda va 30-40 daqiqa müddatinda maqnitli qariçdinci ila qançdinlir. Sonra qariçiq teflon küveyta yigilib, agzi kip baglanir va mikrodalgali sobaya yerlaçdirilir. Nümuna, 423K temperaturda 12 saat müddatinda sobada qizdinlmiçdir. Proses ba§a çatdiqdan sonra alinmiç çöküntü §ü§a filtirdan süzülmü§, avvalca distilla suyu, sonra isa etil spirti ila yuyulmuçdur. Tamizlanmiç çöküntü 353 K temperaturda vakuumda qurudulmuçdur. ilkin analizlar nümunada har ^ elementin oldugunu tasdiq etmiçdir.
Prossesin reaksiya tanliyi açagidaki kimi tartib edilmiçdir.
Na3 SbS4 +3TlNO3 -> TbSbS4 +3NaNO3
Üzvi mühitda amala galan tallium tiostibiatin kütlasinin tallium nitratin miqdarindan asililigi öyranilmi§ va naticalar cadval 1-da verilmiçdir. Nazari olaraq 0.25 q natrium tiostibiata 0.6252 q tallium nitratin uygun galir.
Cadval 1
AhnanTbSbS4 -ün kütlasinin tallium nitratin miqdarindan asililigi
Na3SbS4, q Na3SbS4: TlNO3 TlNO3, q Ag3SbS4 q
Tacrübi Nazari
0.2503 2:1 0.5321 0.3025 0.6755
0.2502 3:1 0.6252 0.6679 0.6755
0.2507 4:1 1.0642 0.6695 0.6755
0.2510 5:1 1.3303 0.6705 0.6755
Cadvaldan göründüyü kimi tallium nitratin miqdarinin dayiçmasindan asili olmayaraq sistemda bir birlaçma amala galir. Çûnki, tallium nitratin miqdarinin artmasi nümunanin kütlasinin artmasina sabab olmur. Etilenqlikol+polietilenqlikol mühitinda alinmiç nümunanin tarkibinin ilkin kimyavi analizinin naticalari cadval 2-da verilmiçdir. Tallium tiostibiat nümunasindan müayyan qadar götürarak üzarina az miqdar qati nitrat turçusu mahlulu alava edib nümuna hallolana va mahlul tam buxarlanana kimi qizdirilmiçdir. Prosesi baça çatdirdiqdan sonra quru qaliq distilla suyunda hall edilib §ü§a filtridan süzülmü§dür. Hallolmayan hissa (Sb2O5) tamiz yuyularaq, qurudulmuç va çakilmiçdir. Buradan sürmanin kütlasi müayyan edilmiçdir. Süzüntüda isa talliumun miqdarinin
tayini bromatometrik metodla yerina yetirilmi§dir [11, 1985, 95]. Nümunadaki kükürdün miqdari isa barium nitratla titrlama metodu ila müayyan edilmi§dir [11, 1985, 85].
Cadval 2
Nümunanin miqdari, q Elementlarin miqdari, q
Tl Sb S
Nazari Tacrübi Nazari Tacrübi Nazari Tacrübi
0.4311 0.3042 0.2885 0.06172 0.0583 0.0640 0.0609
Nümunanin kimyavi analizinin naticalarina asasan birla§manin tarkibinin tallium tiostibiata uygun galdiyi tasdiq edilmi§dir.
Seçilmi§ optimal §araitda alinan müayyan miqdar tallium tiostibiatin (TbSbS4) nanohissaciklarinin fiziki kimyavi analizlari yerina yetirilmi§dir. Nümunanin NETZSCH STA 449F349F3 derivatoqrafinda termoqrami çakilmi§dir (§akil 1).
Çakil 1. Tallium tiostibiatin derivatoqrami Çakildan göründüyü kimi birlaçma hava oksigeni (havanin verilma sürati 30 ml /daq, qizma sürati 100 C/daq) mühitinda 1023 K temperatura qadar qizdirilmi§dir. Nazari olaraq 67 mq nümunada kükürd 9.95 mq ta§kil edir. Ümumi olaraq 373 - 703 K temperatur arasinda nümunanin kütlasi 11.03 mq azalmi§dir. Bu kütla itkisini kükürd hesab edirik. Kükürdün oksidlaçmasinin geni§ temperatur intervalinda ba§ vermasi, qizma temperaturunun a§agi süratli (100 C/daq.) olmasi ila alaqadardir. Tacrübi olaraq müayyan edilmi§ kütla itkisi bu qiymata uygun galdiyindan nümunanin tallium tiostibiatin oldugunu demak olar. Qaligin analizi da onun tallium va sürmanin oksidlarinin qariçigindan ibarat oldugunu göstarmi§dir.
Tallium tiostibiatin rentgenfaza analizi 2D PHASER "Bruker" (Almaniya) cihazinda yerina yetirimiç va difraktoqrami çakilmiçdir (çakil 2). Eyni zamanda rentgenfaza analizila müayyan edilmiçdir ki, su mühitinda alinan birlaçmanin (TbSbS/O kristallaçma daracasi 68.2 % ta§kil edir.
7-tnMa <d*g)
Çakil 2. TbSbS4-ün difraktoqrami
Analiz naticasinda alinan qiymatlara göra birlaçmanin formulunun Tl3SbS4 oldugu malum olmu§dur. (PDF -00-028 -1024).
Tallium tiostibiat birla§masinin stexiometrik tarkibini daqiqla§dirmak ûçûn alinan birla§manin tarkibinin element analizi Launch Trion XL dilution refrigerator - OXFORD cihazinda apanlmiçdir.Analizin naticalari çakil 3-da verilmi§dir.
Çakil 3. T3SbS4 birlaçmasinin tarkib analizi
Cadvaldan göründüyü kimi nümunada olan elementlarin çaki va atom kütlalarinin faizla qiymatlari tarkiba uygun olmuçdur.
Müayyan miqdar tallium tiostibiatin 25 ml n- heptanda dispers mahlulu hazirlanmi§ va hamin mahlulla optiki xassalari öyranilmi§dir. Mahlulun 1 sm -lik kvars küveytlarda udma spektri U-5100 Hitachi ultrabanôvçayi spektrofotometrinda çakilmiç va §akil 4-da verilmiçdir.
Çakil 4. Gümü§ tiostibiatin dispers mahlulunun udma spektri
Yarimke9irici birla§malarin mahlullarinin va nazik tabaqalarinin qadagan olunmu§ zonasinin eninin Tau9 düsturu vasitasila hesablanmasi malumdur.
(ahv)n = л{Лу-E )
Düstura asasan (ahv)2-in va hv-ün qiymatlari hesablanmi§, alinan qiymatlar asasinda (ahv)2-nin hv-dan asililiq ayrisi qurulmu§ va birla§manin qadagan olunmu§ zonasinin eninin qiymati шйэууэп edilmi§dir.
lOO-j
§akil 5. Tl3SbS4 - birla§masinin nanohissaciklarinin (ahv)2 - hv -dan asililigi
Qrafikdan göründüyü kimi solvotermal metodla sintez edilmi§ TbSbS4- nano birla§masinin qadagan olunmu§ zonasinin eni Eg = 1.61 eV-a barabar olmu§dur.
Müxtalif halledicilarda - a). etilenqlikol+polietilenqlikol mühitinda, 343 K temperaturda va 12 saat müddatinda alinmi§ tallium tiostibiat birla§masinin mikromorfologiyasi HITACHI - TM3000 markali elektron mikroskopunda tadqiq edilmi§dir. Naticalar §akil 5- da verilmi§dir.
ТМЗООО 330S 202202 2B 2334 NL 07 0 10 um ТМЗООО 3312 20220302 23 <9 NL D8 2 i0 um
§akil 5. Etilenqlikol+ polietilenqlikol mühitinda alinmi§ TbSbS4 nanohissaciklarinin morfologiyasi
TEM analizin naticalarindan aydin oldu ki, sintez edilmi§ Tl3SbS4 nanohissaciklari müxtalif formalarda (oval va §ar) olub diametrlari 250 ila 700 nm arasinda olub, uzunluqlari isa bir ne9a mikrometra 9atir.
Natica.
Tl3SbS4 - nanokristallari TlNO3-la Na3SbS4-ün i§tiraki ila etilenqlikol + polietilenqlikol mühitinda solvotermal üsulla sintez edilmi§dir. Nanohissaciklarin alinmasi ü9ün optimal §arait müayyan edilmi§ (komponentlarin miqdarinin molyar nisbatlari, halledicinin hacm nisbati, temperatur va s.). Tallium tiostibiatin nanobirla§masinin termoqravimetrik, EDX va kimyavi analizla tarkibinin TbSbS4- formuluna uygun galdiyi müayyanla§dirilmi§dir. Nümunanin struktur qurulu§u (fardiliyi) RFA ila tasdiq edilmi§dir. Nümunanin morfologiyasi elekron mikroskopla tadqiq edilmi§ va nanohissaciklarin §akillari 9akilmi§dir. TbSbS4 nanohissaciklarinin n-heptanda dispers mahlulu hazirlanmi§, mahlulun udma spektrina asasan qadagan zonasinin eni tapilmi§dir. Eyni tacrübalar üzvi
halledici olaraq polivinilprodolidon va trietanolaminla (TEA) dimetilfarmamida (DMF) da aparilmi§dir. Müayyan edilmi§dir ki,birla§manin xassasalari eyni, lakin nanohisaciklarin qurulu§ va formalari müxtalif olmu§dur.
9D9BiYYAT
1. Babanly I. M.,. Jafarov Ya. I., Imamalieva S. Z & M. B. Babanly. Solid-state phase equilibria and thermodynamic properties of ternary compounds in the Tl-Sb-S system, Inorganic Materials, 2011, volume 47, № 579, p. 654-657.
2. Джафаров Я.И. Некоторые закономерности характера фазообразования и термодинамических функций образования тройных халькостибнитов и хальковисмутидов таллия. международный журнал прикладных и фундаментальных исследований. - 2015. -№ 7 (часть 1)- с. 34-38.
3. Джафаров Я.И. Физико-химические основы получения халькогенидов таллия-сурьмы (висмута) и твердых растворов на их основе. АВТОРЕФЕРАТ диссертации на соискание ученой степени доктора наук по химии. 2017.
4. Emil Makovicky / Modular Crystal Chemistry of Thallium Sulfosalts. Minerals 2018, 5(11), 478.
5. Gostojiö M., Nowacki W and P. Engel. The crystal structure of synthetic TbSbS4. Zeitschrift für Kristallographie - Crystalline Materials. 1981, Volume 157, Issue 1-4, 299-308. https://doi.org/10.1524/zkri.1981.157.3-4.299
6. Grzetic Ivan, Zunic Balic, Tonci. The photoelectron spectra of some Tl-Sb sulphosalts. Physics and Chemistry of Minerals, 1993, 20, 4, 285-296. DOI: 10.1007/BF00208142
7. Isabelle Lampre, Anca Gheorghiu, S. Dupont, C. Senemaud. Electronic structure of chalcogenide compounds from the system ThSSb2S3 studied by XPS and XES. Journal of Alloys and Compounds 1995. 228(2):143-147.
8. Kharbish Sherif. Raman spectroscopic investigations of some Tl-sulfosalt minerals containing pyramidal (As,Sb)S3 groups. American Mineralogist (2011) 96 (4): 609-616. https://doi.org/10.2138/am.2011.3653
9. Meliani Soufiane, Smail Kouidri, Habib RACHED, Mohammed Elkeurt / First-principles prediction of asymmetric electronic structures, optoelectronic features, and efficiency for Sb2S3, Tl2S, TlSbS2, and TlSb3S5 compounds. Solid State Communications, 2022, 357: article 114973, D0I:10.1016/j.ssc.2022.114973
10. Parto M., Deger D., K. Ulutas, Yakut S. Structure and dielectric behavior of TlSbS2. Applied Physics A, 2013, volume 112, pages 911-918. DOI: 10.1007/s00339-012-7449
11. П.П. Коростелев / Титрометрический и гравиметрический анализ вметаллургии. Справочник. М. «Металлургия», 1985, 320 с.
12. Sobott. R. J. G .Thallium thioantimonate (TbSbS4), a new phase in the thallium-antimony-sulfur system..Chemischer Informationsdienst. 1980, Volume11, Issue13, 125-132. https://doi.org/10.1002/chin.198013036
