CC BY
134TABIIY GAZNI NORDON KOMPONENTLARDAN TOZALASHDA ABSORBENTNING YO'QOTILISHI
Erali Rajabboyevich Muhriddin Mirvohid Olimovich
Panoyev Sadriddinovich Savriyev Sattorov
Buxoro muhandislik-texnologiya instituti
ANNOTATSIYA
Maqolada tabiiy gazni suyuq yutuvchilar, ya'ni absorbentlar yordamida nordon komponentlardan tozalash jarayonida gazni absorbent-aminlarning gaz bilan chiqishi, aminlarning termokimyoviy destruksiyasi, mexanik yo'qotishlari tahlil qilingan bo'lib, ularni kamaytirish bo'yicha tavsiyalar berilgan..
Kalit so'zlar: vodorod sulfid, karbonat angidrid, tabiiy gaz, absorbent, monoetanolamin, degradatsiya, absorbsiya.
LOSS OF ABSORBENT WHEN CLEANING NATURAL GAS FROM SOUR
COMPONENTS
Erali Rajabboevich Muhriddin Mirvohid Olimovich
Panoev Sadriddinovich Savriev Sattorov
Buxoro engineering-technological institute
ABSTRACT
In the article, the analysis of gas emissions of absorbent-amines with gas, thermochemical destruction of amines, mechanical losses in the process of purification of natural gas from sour components with the help of liquid absorbers, that is, absorbents, and recommendations for their reduction were made..
Keywords: hydrogen sulfide, carbon dioxide, natural gas, absorbent, monoethanolamine, degradation, absorption.
KIRISH
Ma'lumki, tabiiy gaz tarkibidan nordon komponentlarni absorbsion tozalashda amin eritmalaridan foydalaniladi. Uchqir gazni oltingugurtdan tozalash qurilmasida gaz tarkibidan H2S va CO2 metildietanolaminning suvli eritmasi orqali ajratiladi. Bu jarayonda amin eritmasining yo'qotilishi kuzatiladi. Aminlarning chiqimi- gaz tozalash qurulmalari ishining eng asosiy ko'rsatgichlaridan biridir, chunki absorbentlarning narxi baland va absorbentga chiqimlar ekspluatatsion chiqimining ancha qismini tashkil etadi.
ADABIYOTLAR TAHLILI VA METODOLOGIYA
Quirilmalarda aminlar asosiy chiqimlari: gaz bilan chiqish, aminlarning termokimyoviy destruksiyasi, mexanik yo'qotishlar.
Gaz bilan chiqish. Aminning gaz bilan umumiy chiqishini bug' fazada chiqimi va tomchi shaklida chiqishi bilan aniqlanadi. Birinchisining kattaligi amin bug'larining suvli eritmalari ustidagi bosimi bilan aniqlanadi va harorat, turi va eritmada aminlar konsentratsiyalar bog'liq. Amin bug'lar bosimi nisbatdan katta bo'lmasada, aminlarning bug'lanishi tufayli yo'qotilishi ancha, oqibatda tozalanadigan gazlar hajmlari katta.
Aminli tomchi holatiga chiqishi gaz va eritma bo'yicha yuklanmasiga bog'liq, gaz oqimlarida separirlaydigan qurilmaning ishining samarasiga bog'liq, kollona apparatlarida qo'llaniladigan kontakt elementlarning turiga bog'liq. Tomchi bilan chiqishi yutuvchi eritmaning ko'piklashuvida birdan o'sadi. Aminning bunday
-5 -5
yo'qotilish kattaligi zavod qurilmalarida 20-30 mg/m gazni tashkil etadi va 100 mg/m gacha eritmani ko'piklaganda o'sadi.
MUHOKAMA
Aminlarning uglekislotasiz termik parchalanishi kichik darajada o'tadi va haroratning va aminlarning CO2 to'yinish darajasining o'sishi bilan tezlashadi. DEA ning CO2 ning ta'siri ostida 100 °C harorat va 1,2 MPa bosimda 90 % dan ko'pga yetadi. 20 % li to'yingan CO2 DEA ning to'yingan eritmasini 8 soat davomida 1.7 MPa bosim va 120 °C haroratda 22 % parchalanadi. DEA ning CO2 siz azot atmosferasida 8 soat davomida 4.1 MPa bosimda va 205 °C qizdirganda DEA konsentratsiyasida yoki amin destruksiyasi mahsulotlari hosil bo'lishda o'zgarishlar unchalik sezilmaydi.
CO2 ning aminlar bilan qarshi regenerirlanmaydigan yoki qiyin regenerirlanadigan birikmalarning o'zaro ta'siri mexanizmi to'liq o'rganilmagan. Hisoblashadiki, CO2 ning amin bilan o'zaro ta'siridan hosil bo'lgan, 1- bosqichda karbonat va karbomidlar, oksazolidon-2 ga aylanadi, keyin ular aksi oksietilimidazolidon-2 ni hosil qiladi. O'rindosh imidazolidon oksietiletilendiamin gacha gidrolizlanadi. DEA eritmalarida oksazolidon yuqori haroratda boshqa termik chidamli birikma - oksietilpiperazinga aylanishi mumkin. Oksazolidon-2 agar gazda uglerod oksidi bo'lsa oddiy haroratlarda ham yasalishi mumkin. Aminlar eritmalarida boshqa azot miqdorli va murakkab srukturaga ega bo'lgan identifisirlangan mahsulot parchalanishlari topilgan.
NATIJA
Qarshi reaksiyalar tezligi ko'pincha past. Biroq yutuvchi eritmaning uzoq sirkulyatsiyasida sistemada qiyin regenerirlanadigan mahsulotning to'planishi sodir bo'ladi. Bu esa faol eritmaning konsentratsiyasini pasayishiga, eritmaning yopishqoqligini oshirishga va butunlay absorbsiya jarayoni samarasini pasayishiga olib
keladi. Bundan tashqari amin degradatsiyasi mahsulotlarining borligi ko'piklashni chiqaradi va eritmaning korroziyalik shiddatini oshiradi.
DEA ning aylantirish mahsulotlari uning parchalanish reaksiyasini bir qancha to'xtatilishi aniqlangan. Vodorod sulfid DEA destruksiyasini CO2 ta'sirida sekinlashtiradi.
XULOSA
Aminlar destruktsiyasi jarayonlarini eritmada sodir bo'ladigan murakkabligi va adabiyotda yo'qligi, bu maqolaning aminlar yo'qotilishi haqidagi miqdoriy bahosini aniqlashga qiynalishadi.
Shuning uchun ishda DEA va MDEA ning CO2 ta'siri ostida avtoklavlarda 250 °C haroratda va CO2 partsial bosimi 5MPa gacha eksperimental tadqiqot o'tkazilgan.
REFERENCES
1. А.И. Афанасьев, В.М. Стрючков, Н.И. Подлегаев и др. Технология переработки сернистого природного газа. Справочник. -М.: Недра, 1993. 152 с.
2. Мурин В.И., Кисленко Н.Н., Сурков Ю.В. Технология переработки газа и конденсата: Справочник: - М.: ООО "Недра-Бизнесцентр", 2002. Ч.1.517 с.
3. Н.С. Мамулова и др. Всё о коррозии. Справочник. -М.: Химиздат, 2000, 520 с.
4. Хасанов, А. С., Сатторов, М. О., & Ямалетдинова, А. А. (2015). Образование термостойких солей в аминовых растворах очистки природных газов. Молодой ученый, (2), 223-225.
5. Хасанов, А. С., Сатторов, М. О., & Ямалетдинова, А. А. (2015). Технологическое оформление установок аминовой очистки газов. Молодой ученый, (2), 225-226.
6. Шабонов, М. Б. У., & Сатторов, М. О. (2018). Влияние жидкостей глушения на эффективность ингибиторов коррозии и биоцидов. Вопросы науки и образования,
(2 (14)).
7. Сатторов, М. О. (2018). Применение водных растворов метилдиэтаноламина для очистки газов. Научный аспект, 7(4), 866-868.
8. Жалилов, Б. А. У., & Сатторов, М. О. (2018). Выбор метода очистки кислых газов. Вопросы науки и образования, (2 (14)).
9. Сатторов, М. О. (2018). ВЫБОР МЕТОДА ОЧИСТКИ КИСЛЫХ ГАЗОВ. Вопросы науки и образования, (2), 22-23.
10. Сатторов, М. О. (2017). Исследования подготовки газа на газоконденсатных месторождениях в период падающей добычи. Вопросы науки и образования, (3
(4)).
11. Сатторов, М. О. (2017). Изучения процесса хемосорбционной очистки природного газа. Научный аспект, (1-2), 199-201.
12. Цуканов, М. Н., & Сатторов, М. О. (2016). Применение нового активированного угля для очистки алканоламинов. Наука, техника и образование, (2 (20)).
13. Жамолов, Ж. Ж., Кдландаров, д. д., & Сатторов, М. О. (2021). ОСОБЕННОСТИ ОХЛАЖДЕНИЯ КОНДЕНСАТСОДЕРЖАЩИХ ГАЗОВ ПРИ РЕДУЦИРОВАНИИ И ДЕТАНДИРОВАНИИ. Science and Education, 2(3).
14. Хайдаров, С. Ж., Ражабов, А. С., & Сатторов, М. О. (2021). КОНТРОЛЬ ФИЗИКО-ХИМИЧЕСКИХ СВОЙСТВ И КАЧЕСТВА ПРОДУКЦИИ ГАЗОВОГО ПРОМЫСЛА. Science and Education, 2(3).
