Научная статья на тему 'СРАВНИТЕЛЬНЫЙ АНАЛИЗ ПОЭМЫ "СЕМЬ КРАСАВИЦ" НИЗАМИ И "СЕМЬ ПУТЕШЕСТВЕННИК" НАВОИ'

СРАВНИТЕЛЬНЫЙ АНАЛИЗ ПОЭМЫ "СЕМЬ КРАСАВИЦ" НИЗАМИ И "СЕМЬ ПУТЕШЕСТВЕННИК" НАВОИ Текст научной статьи по специальности «Языкознание и литературоведение»

CC BY
217
13
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
"СЕМЬ КРАСАВИЦ" / "СЕМЬ ПУТЕШЕСТВЕННИК" / ПОЭМА / ТРАДИЦИЯ / НОВАТОРСТВО / МАСТЕРСТВО

Аннотация научной статьи по языкознанию и литературоведению, автор научной работы — Абдукадиров Абдусалом

В статье в сравнительно-типологическом аспекте анализируются поэмы «Семь красавиц» Низами Ганджеви и «Семь путешественник» Алишера Навои и на основе единства литературной традиции, новаторства и художественного мастерства доказаны оригинальность произведения Навои.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

COMPARATIVE ANALYSIS OF THE POEM "SEVEN BEATIES" BY NIZAMI AND "SEVEN TRAVELLER" BY NAVOI

The article analyzes the poems «Seven Beauties» by Nizami Ganjavi and «Seven Travelers» by Alisher Navoi in a comparative typological aspect, and on the basis of the unity of literary tradition, innovation and artistic skill, the originality of Navoi's work is proved.

Текст научной работы на тему «СРАВНИТЕЛЬНЫЙ АНАЛИЗ ПОЭМЫ "СЕМЬ КРАСАВИЦ" НИЗАМИ И "СЕМЬ ПУТЕШЕСТВЕННИК" НАВОИ»

узбекскую публику было такое высокое, что, наряду с диванами Хафиза, Бедиля, пользовались в учебных заведениях в качестве учебника. Узбекские поэты считали эталоном мудрые произведения Саади "Гулистон" и "Бустон" и достойно продолжали эту традицию. Произведения Саади Шерози, в том числе "Гулистон" и "Бустон" были источниками вдохновения для узбекских поэтов и писателей.

Ключевые слова: литература, староузбекский, язык, перевод, влияние, диван, произведения, поэт, писатель.

translations of "guliston" in the uzbek language in different periods

This article is dedicated to the dealt with study of the problem of translation of the works one of the leading poet and writer of the XIV century in the Persian-Tajik and world literature, Saadi Sherozi into the Uzbek language. The translation of Saadi Sherozi's works into the old Uzbek language (the language of the Turks) was started by poets and writers during the XIV and X centuries. "Guliston", "Buston", gazelles and rubai of Saadi Sherozi were warmly received by Uzbek poets and writers and translated into Uzbek as well as. Translation andpublication ofSaadi Sherozi's work as the greatest pearl ofworld literature into Uzbek is an exceptional case.

The influence of "Guliston" on the Uzbek public was so high that, along with book ofpoems of Hafiz, Bedil, it was used in educational institutions as a textbook. Uzbek poets considered Saadi's wise works "Guliston" and "Buston" as a standard and continued this tradition with dignity. Saadi Sherozi's works, including «Guliston» and «Buston», were sources of inspiration for Uzbek poets and writers.

Keywords: literature, old Uzbek, language, translation, influence, sofa, works, poet, writer.

Сведение об авторе:

Худойдодов Аъзам—доктор филологических наук, профессор кафедры теории и истории литературы Таджикского государственного педагогического университета имени С. Айни

Мухаммадзода Джурабек —кандидат филологических наук, старщий преподователь кафедры теории и истории литературы Таджикского государственного педагогического университета имени С. Айни E-mail: mamadiev_j@mail.ru

About the author:

Khudoidodov Azam —doctor of philological Sciences, Professor in the Department of Theory and History of Literature, Tajik State Pedagogical University named after S. Aini Muhammadzoda Jurabek -candidate of philological Sciences, senior lecturer in the Department of Theory and History of Literature, Tajik State Pedagogical University named after S. Aini

тахдили муцоисавии достонхои «^афт пайкар»-и низомй ва «сабъаи сайёр»-и навой

Абдукрдиров А.

Донишгощ давлатии Хуцанд ба номи академик Б.Fафуров

Яке аз вазифахои навоишиносии муосир мукоиса намудани «Хамса»-и Алишер Навой бо «Хамса»-хои намояндагони адабиёти форсу точик ва исбот намудани хусусияти аслй доштани «Хамса»-и Навой мебошад. Чунки дар адабиётшиносии Эрон борхо таъкид гардидааст, ки гуё достонхои «Хамса»-и Алишер Навой хамчун таклид ба достонхои «Хамса»-и Низомй офаридааст(Сафо З., 2011: 57;171). Албатта, ин иддаохо галат буда, исботи ин даъво пас аз мукобалаву мукоисаи «Сабъаи сайёр» («Х,афт сайёр»)-и Алишер Навой ва «Х,афт пайкар»-и Низомии Ганчавй хеле равшан падидор мегардад.

Маълум аст, ки ба таълифи «Сабъаи сайёр» саргузашти яке аз шохони сулолаи Сосониёни Эронзамин Бахроми Гур асос гардидааст. Дар бораи у аввалин маротиба Абулкосим Фирдавсй (9341021) достон навиштааст. Фирдавсй саргузашти Бахроми Гурро дар дохили «Шохнома» додааст ва он достони алохида нест.

Дар бораи Бахроми Гур достони алохидаро дар соли 1197 Низомии Ганчавй (1141-1209) офаридааст. Тибки маълумоти адабиётшинос Газанфар Алиев, пас аз асари Низомии Ганчавй дар

бораи Бахроми Гур зиëдa аз 20 адад достон офарида шyдaacг (Aлиев F., 1985: 325-327). Достони Aлишер Навой низ дар acocи хамин замина ба вучуд омада аст.

Навой дар достони хеш анъанахои Низомиро идома медихад, ки аз ин caбaб дар хар ду дocтoн пахлухои муштарак ба назар мерacaнд. Якум, хар дуи достон хам дар чор вазни бахри хафиф (хафифи мycaддacи махбуни махзуф-фоилотун мафоилун фаилун (-y—y-y-yy-); ва ма^ур, макту, мактуъи мycaббaF) таълиф гардидаанд. Дуввум, хар дуи достон хам аз мукаддима, ^домати acocй ва хотима coзмoн ëфтaaнд. Саввум, хар дуи дocтoн хам аз хафт aфcoнa иборат мебошанд. Чахорум, ном ва вазифахои кахрамонхои дocгoнхo ба монанди Бахроми Гур, Нуъмон, Мунзир, Рocтрaвшaн якхела мебошанд. Панчум, дар мукаддимаи хар дуи достон хам наът ва хамди анъанавй мавчуд мебошад. Шашум, хар дуи шоир хам шохони даврони хешро мавриди мадху cитoиш карор додаанд.

Ин шабохатх,о бештар ба чихатхои зохирии достон алокаманд мебошанд. Aз чихати дохилй бошад онхо аз хамдигар куллан фарк мекунанд. Якум, агар дocгoни Низомии Ганчавй аз 5093 байт иборат бошад, достони Aлишер Навой 5009 байтро ташкил мекунад. Дуввум, мукаддимаи достони Низомй аз 8 боб иборат буда, дар он хамди Aллoх, наъти пaЙFaмбaр ва меърочаш; caбaби назми китоб; таърифи шох Карп Aрcлoн; хитоби шоир; тaвcифи cys^ ва нacихaтнoмa бар пиcaрaш Мухаммад тacвир ëфтaacг.

Мукаддимаи Навой бошад 11 бобро дар бар гирифта, дар он хамду муночот ба Aллoх; наъти пaЙFaмбaр ва меърочаш; тавшфи cyхaн; cитoиши Низомй, Aмир Хycрaв, Aшрaф ва Ч,омй; caбaби офариниши дocгoн; таърифи Султон Хycaйн ва малика Хадичабегим; шархи дocгoнхoи пешинй дар ин мавзуъ офаридашударо ифода менамояд.

Тaвcифи хамд, наът, меъроч, cyхaн ва шохони замона аз чихати зохирй шабохат дошта бошанд хам, аммо аз чихати мазмуну мундарича аз хамдигар тафовут доранд. Хамин тарик, Навой ба онхо таърифи Низомй, Am^ Хycрaв, Aшрaф, Ч,омй ва Хадичабегимро хамрох кaрдaacт. Низомй дар мукаддимаи хеш Фирдавшро ба забон оварда бошад хам, оиди хунари шоирии он ишорае наменамояд.

Навой дар мукаддимаи acaри хеш аз ycyra хоб дидан иcгифoдa бурда, як марди хизрваше уро барои навиштани ин достон талкин карданашро acocнoк мекунад. Низомй хам дар таълифи достонаш аз Faйб ишора омаданашро иброз намуда бошад хам, дар он оиди хоб андешаронй нaшyдaacг.

Навой дар боби 8-уми мукаддимаи acaри хеш камбудихои дocгoнхoи «Хафт пайкар»-и Низомй ва «Хашт бихишт»-и Am^ Хycрaви Дехлавиро нишон дода, кайд мекунад, ки онхо, аввалан, ишкро аз дард чудо намудаанд; дуввум, онхо 7 нафар маликахои чавонро ба cифaти киccaхoнoн тacвир кардаанд; caввyм, подшохи ишрaтпaрacгрo мадх намудаанд, ки Навой инро маъкул намекунад. Ин эътирозхои дар мукаддима оварда шуда нишон медихад, ки достони Навой аз достонхои caлaфхoи y фарк карданаш ишора буд. Вокеан, инро к^ма^ои acocии дocгoн низ таодик менамоянд.

^шмати acocии «Хафт пайкар» 45 бобро дар бар мегирад. «Сабъаи caйëр» бошад аз 24 боб иборат мебошад. Дар ycлyби Навой ихчaмбaëнй мавчуд аст. Низомй дар тacвири хасти Бахром аз 0F0зи ба дyнë омаданаш то тарбия ëфтaнaшрo дар шахри Яман, пахлавон гардиданаш; чacoрaт ва рacидaн ба появу макоми шохй, адлу адолати y; хизматхояшро ба халк, шикорчй буданаш, маъшукааш ва зиндагонии фитнангези он давраро дар 17 боб хеле муфа^ал тacвир намудааст. Навой бошад «як гуфтаро ду бор гуфтан хуш нест» (Навой A.,1992:73) г^н, хамаи онро дар як боб, яъне боби 11-уми мукаддима тacвир нaмyдaacт, ки он вазифаи экшозитсияи cyжетрo ташкил кардааст.

Гирехбанди cyжети дocгoни Навой аз боби 12 0F03 меëбaд. Ин дар бораи рaccoм Монй, ки ба Бахром рacми Дилоромро нишон дoдaacг иборат мебошад. Бахром ба ин духтар дил мебандад. Дар боби 13 оварда шудани Дилором аз Чин ва дамхои виcoл, дар боби 14 дар натичаи ишрaтпaрacгии шох харобазор шудани мамлакат, дар боби 15 тacвири шикору ба гури чахида истода рашдани тир, кишанг андохтан ба ду дасташ ва бyFй кардани он, ки аз чониби Дилором боиш мадху cитoиши Бахром намегардад, дар натича уро ба Faзaб меоварад тacвир гaрдидaacг. Вокеаи шикор дар достони Низомй дигар хел тacвир ëфтaacт. Дар он бо тир пои гурро ба caрaш пайванд карда мешавад. Монандии он дар ин, ки хар дуи духтар хам бо туфайли машк хамин хел махоратро кacб кардан мумкин буданашро таъкид мекунанд.

Дар достони Низомй Бахроми Faзaбoлyдa Фитнаро бо ма^ади ба катл рашнидан ба яке аз caркaрдaгoнaш меcyпoрaд. Дар тacвири Навой бошад, шох дасту пойи Дилоромро баста, ба дашти беодам партофта меравад. Дар тacвири Низомй, Фитна кувваи машкро ба Бахром нишон дода, ба

эътирофи Бахром caзoвoр мегардад ва бо шох оила барпо менамояду бо у якчоя умр ба caр мебарад. Навой бошад то охири cyжет такдири Дилоромро cир пиндошта, бо ин ycyл хонандаро то интихои он ба марок медорад.

Саргузаштхои Бахром ва Фитна аз боби 25-уми «Хафт пайкар» 0F03 гардида, бадтар хокони истилогари Чинро мaFлyб намудан, Faзaб кардани Бахром ба caркaрдaгoни ноухдабаро, rarnc coхтa шудани хафт кacр, дар он чой додани ба 7 малика, хар руз aфcoнa гуфтани маликахо ба Бахром тacвир гардида, он то боби 32-юми достон идома меëбaд. Низомй аз боби 33 ба накли aфcoнaхo мегузарад. То ин боб Низомй ба куввату кудрати Бахром, айшу ишрат ва дабдабаи шохонаи вай бахои баланд дода, уро бaF0ят таърифу тaвcиф мекунад.

Навой дар боби 16-уми дocгoн пушаймонии Бахромро аз амалхои ичро намудааш ва пайдо накардани Дилоромро дар дашт, дар боби 17 бошад, cyзиши шохро аз фироки хичрон, дар боби 18 аз дарди ишк ба Бахроми девона шуда барои тacaллo додан бyнëд карда шудани хафт ^р, дар боби 19 накш додани кacрхoрo аз чониби Монй ва дар онхо чойгир карда шудани духтарони шохони хафт иклимро тacвир намуда, ошики хакикй будани Бахромро тacвир мекунад. Харчанд духтарони шохони хафт иклим ба шох никох карда шуда бошанд хам, аммо cyзиши ишки у тажин нaмеëбaд. Чунки у Дилоромро дуст медошт. Навой аз боби 20 ба тacвири афшнахо 0F03 мекунад.

Низомй дар афшнаи аввал образи Ройи хиндуро тacвир намуда, иброз медорад, ки дода шудан ба хи^исти нaфcoние, ки ба ишк acoc нaëфтaacг инcoнрo ноумед мегардонад. Дар aфcoнaи дуюм, мyнocибaти шохи Ирокро бо канизак тacвир карда, гава^ут он хукук ва манзалати Fyлoмoнрo низ нишон дoдaacт. Дар афшнаи caввyм, бо овардани caргyзaшти инcoни хуб Бишр ва иншни бад Малихо таъкид менамояд, ки бадиву бадрафторй инcoнрo ба фочиа бурда мерacoнaд, покиву рocтрaфтoрй бошад ба rac бахт меоварад.

Дар афшнаи чорум ба вocитaи тacвири шартхои мушкили маликаи Рycрo бо ма^ади рacидaн ба виcoл ичро намудани шохзода таъкид менамояд, ки ошик ба виcoли маъшукааш гава^ут азобу машаккат ва чacoрaтy матонат ноил хохад шуд. Хангоми caфaр дусти coдик гузиданро дар афшнаи панчуми дocтoн бaëн coхтa, дар афшнаи шашум, бо тacвири caфaри Хайр ва Шар иброз медорад, ки худхохиву мaнфиaтпaрacгй инcoнрo ба халокат бурда мерacoнaд. Дар афшнаи хафтум тaвaccyти тacвири образи чавони бойе, ки бoFи фирдaвcмoнaнд дошт иброз медорад, ки мехвари ашоти бyнëди оила танхо ишку ошикй набуда, хангоми интихоби хaмcaр бояд розигии волидайн, яъне падару модар низ ба инобат гирифта шавад, ки ин ужур низ бахри пойдории оила роли мухим мебозад.

Навой гава^ут aфcoнaи аввал бо овардани caргyзaштх,oи шохзодаи хинд Фаррух ва Asm халабй caхoвaтмaндй ва оличанобиро талкин намуда, дар aфcoнaи дуввум бо офаридани образи инcoни хунарманд ва табиб, аммо фиребгаре бо номи Зайд Заххоб аз хоин, каззоб ва хилакор ба эхтиеткорй даъват менамояд. Дар aфcoнaи caввyм дар давоми корнамоихои пахлавони мжрй Саъд, ки шартхои маликаи Шaхриcaбзрo ичро мекард, нишон дода мешавад, ки барои ба мaкcaд рашдан дар катори бадкирдории чомеа, инчунин зараркунандахои дар табиат низ ба эътибор гирифта шавад.

Дар афшнаи чахорум, бо тacвири муборизахои шохи адолатхохи Дехлй Чуна, инcoни оличанобу caхии тарозй Мacъyд бо волии золими Тароз Чайпур ва ноиби маккори у Маллу шоир иброз медорад, ки гава^ут маккориву фитнакорй ба орзу ноил гардидан Faйри имкон acг. Дар aфcoнaи панчум, дар cимoи дилбохтагон Мехру Сухайл ва рохзан Чобир шоир ^бот менамояд, ки мухаббату адолат ва чашратро макру хилла ва фиреб нобуд coхтa наметавонад. Дар афшнаи шашуми дocгoн, caфaри якчояи Мукбили ростгуй ва Мудбири дyрyFчивy фиребгарро тacвир шхта, оиди зарархои тухмату фиребгарй ва фоидахои рocгивy адолатхохй ибрози андеша менамояд. Мухим дар он, ки хамаи ин хикоягхо ба Бахром ва шохони дигар, инчунин ба дигарон хамчун панду хикматхои хастан зарур тacвир шудааст.

Навой дар хикояти хафтум оиди Дилороме, ки то ин дам такдири онро хамчун cир нигох медошт, диккати хонандаро чалб менамояд. Aниктaрaш, дар он машшок Кофур ба Бахром оиди зебогй ва cacara Дилоромро, ки халки Хоразмро мафтун кaрдaacт ривоят менамояд. Aз ин хабар Бахром бaF0ят шод шуда, Дилоромро пайдо менамояду то охири хаеташ бо у умр ба caр мебарад.

Aз афшнахои овардаи Низомй ва Навой маълум мегардад, ки Aмир Aлишер дар acora анъана acaр офарида бошад хам, дар ягон маврид хикоягхои Низомии Ганчавиро такрор нaкaрдaacт. Навой хатто такдири Бахром ва Дилоромро низ аз Низомй дигаргунтар тacвир менамояд. Дар дocгoни Низомй Бахром ба Фитна хонадор гардида бошад хам, такдири минбаъдаи Фитна норавшан мемонад. Дар шикори охирин Бахром барои ба даст овардани як гурхар ба Foр дарояд хам, баъд аз

он хам дар бораи Фитна маълумот дода намешавад. Дар достони Навой бошад, пас аз шикори охирини Бахром хам, онро дар вакти замин фуру бурдан хам Дилором бо у мебошад.

Дар достони Низомй хотима аз як боб иборат буда, дар он ба охир расидани китоб ва бахшида шудани он ба Карп Арслон зикр гардида, бо таърифу тавсифи шох ва панду насихат додан ба у асар ба итмом мерасад.

Хотимаи Навой бошад аз се боб иборат буда, дар боби аввал гузаро будани ин дунё, дар боби дуввум маълумот оиди хоб дидани шоир дар бораи Бахром ва маъшукахои у, дар боби саввум машаккатхои кашида дар раванди офариниши асар тасвир карда шудааст.

Аз мукоисахои дар боло зикр гардида, ба хулосахои зерин омадан мумкин мебошад:

1.Навой «Сабъаи сайёр»-ро бо усули анъанавй эчод карда бошад хам, аз огоз то интихо рохи эчодкориро пеш гирифтааст. Аз ин нуктаи назар, хангоми офариниши образи Бахроми Гур тасвирхои Низомиро такрор накарда, шоир тасвирхои навро пешкаш намудааст.

2.Агар Низомй дар достони худ Бахромро дар аксари мавридхо хамчун подшохи бузург тасвир карда, айшу ишратхои уро таъриф намуда бошад, Навой эътибори асосиро ба ишки хакикй ва ошикии уро тасвир намудан равона месозад. Ошикй ва ишки комили Бахром дар он маълум мешавад, ки баъди аз Дилором чудо шудан, дар фироку хичрони у сухта, хатто ба бемории рухй гирифтор мегардад. Ин гуна тасвир, дар достони Низомй мавчуд нест.

3.Композитсияи «Сабъаи сайёр» дорои яклухтй буда, киссаву хикояхои колабие, ки ба ишк, хичрону висоли Бахром ва Дилором бахшида шудаанд, дар назар хусусияти яклухтиро доро мебошанд. Дар баъзе кисматхои «Хафт пайкар» бошад пайвастагии композитсияи достон вайрон шудааст. Масалан, дар боби 28-уми достон чанги Бахром бо хокони Чин, дар боби 29-ум газаби вай ба сарлашкарон, дар боби 30-юми асар бошад, овардани духтарони подшохони хафт иклим тасвир ёфтааст, ки дар ин пайдархамй ба хамбастагии мантикй риоя нашудааст.

4.Дар достони Низомй Фитна мукаммал тасвир нагардидааст. Оиди хаёт ва такдири минбаъдаи вай низ маълумоте мавчуд нест. Навой бошад образи Дилоромро дар баробари симои Бахром мукаммал тасвир намудааст.

5.Дар достони Навой аксарияти занону духтарон боакл, часур, тадбиркор ва оличаноб тасвир гардидааст. Масалан, духтари Маллу (хикояти 4) ошики худаш Масъудро аз катли падараш халос намояд, бо кумаки Мехр (хикояти 5) дилдодаи у Сухайл бо дигар зиндонбандхо аз зиндон озод мегардад. Маликахо (духтарони подшохони 7 иклим) бошанд, бо вучуди дар никохи Бахром буданашон подшохи носолимро ба худашон дастдарозй кардан намемонанд. Дар достони Низомй бошад, занону духтарон чун воситаи дилхушии амалдорону подшохон тасвир карда шудаанд. Масалан, Бахром як муддат бо Фитна якчоя шуда, сипас бо хафт малика айшу ишрат меварзад.

6.Дар достони Низомй асосан масъалахои дунявй ба тасвир замина гузоштаанду кахрамонхои вай ба дунё хеле дилбохта мебошанд. Дар достони Навой бошад, дар баробари тасвири масоили дунявй масъалахои тасаввуф низ тачассум гардидаанд. Навой хатто ишки Бахром ва Дилоромро низ тасаввуфй маънидод кардааст. Аз ин лихоз, ишки байни онхо хусусияти ишки илохй (тавхидй)-ро касб намудааст. Назар ба акидаи Навой дар ишк шоху гадо баробар буда, агар ишки хакикй бошад, шох хам ба ошик мубаддал мегардад, ки инро шоир дар мисоли Бахром исбот намудааст. Аз ин лихоз, дар достон ба дарди ишк эътибори махсус дода шудааст.

АДАБИЁТ

1. Алиев Г. Темы и сюжеты Низами в литературах народов Востока.-М.: Наука, 1985.-333 с.

2. Бертельс Е.Э. Низами.Творческий путь поэта.-М.: Из-во АН СССР, 1956.-264 с.

3. Навоий А. Мукаммал асарлар туплами. 20 жилдлик. Сабъаи сайёр / А.Навоий.-Тошкент: Фан, 1992.-10-жилд.-448 с.

4. Низомии Ганчавй. Куллиёт. Дар 5 чилд. Хафт пайкар / Н.Ганчавй.-Душанбе: Ирфон, 1983.-Ч..3.-416 с.

5. Сафо З. Таърихи адабиёти Эрон / З.Сафо.-Душанбе: Сино, 2011.-^.3.-240 с.

сравнительный анализ поэмы «семь красавиц» низами и «семь путешественник» навои

В статье в сравнительно-типологическом аспекте анализируются поэмы «Семь красавиц» Низами Ганджеви и «Семь путешественник» Алишера Навои и на основе единства литературной традиции, новаторства и художественного мастерства доказаны оригинальность произведения Навои.

Ключевые слова: «Семь красавиц», «Семь путешественник», поэма, традиция, новаторство, мастерство.

comparative analysis of the poem «seven beaties» by nizami and «seven traveller» by navoi

The article analyzes the poems «Seven Beauties» by Nizami Ganjavi and «Seven Travelers» by Alisher Navoi in a comparative typological aspect, and on the basis of the unity of literary tradition, innovation and artistic skill, the originality of Navoi's work is proved.

Keywords: «Seven Beauties», «Seven Traveler», poem, tradition, innovation, skill.

Сведения об авторе:

Абдукадиров Абдусалом —Худжандский государственный университет имени Б.Гафурова, доктор филологических наук, профессор кафедры узбекской литературы и методики преподавания. Адрес: 735700, Республика Таджикистан, г.Худжанд, проспектМавлонбекова 1. E —mail: abdukodirov4-9@mail.ru. Тел.: (+992) 928484935.

About the author:

Abdukadirov Abdusalom—Khujand State University named after B.Gafurov, doctor of philology, professor, department of Uzbek literature and teaching methods. Address: 735700, Republic of Tajikistan, Khujand city, avenue Mavlyanbekova 1. E-mail: abdukodirov4— 9@mail.ru. Tel.: (+992) 928484935.

зарождение и развитие таджикской детской литературы

Нозимов А.А. Исломова Дж.М.

Таджикский государственный педагогический университет им. С. Айни

В Республике Таджикистан проблема воспитания молодежи, естественно, стала первоочередной задачей. Возникла жизненная потребность в создании духовных средств воспитания нового поколения, способствующих его формированию в духе преданности своей Родины. Как уникальное явление и средство создания новой личности в жизни таджикского народа родилась и детская литература, которая своим возникновением обязана Октябрьской революции, созданным ею новым историческим условиям, новому общественному строю. Трудно представить основные этапы развития и формирования таджикской детской литературы изолированно от кипучей созидательной деятельности всего народа и от его борьбы за становление личности нового человека. Зарождение и процесс развития таджикской детской и юношеской литературы, становление и формирование новых характеров происходила именно в этих условиях. Таджикская детская литература выросла и достигла нынешнего расцвета в обстановке взаимного влияния и обогащения братских литератур, а особенно за счет русской детской литературы.

Нашей задачей является рассмотрение зарождения и развития таджикской детской литературы в тесной связи с общим литературным процессом и развитием литературы Таджикистана и специально детской.

В работе, отдавая дань проблеме художественного воплощения детских образов, целесообразно отметить, что в борьбу народа за счастливую жизнь внес свою лепту и маленький герой.

Впервые проблемы создания последней, основных её отличий от «взрослой» были выдвинуты революционными демократами В. Г. Белинским, Н. Г. Чернышевским, Н. А. Добролюбовым. Они считали наличие литературы для детей одним из основных критериев общественного прогресса. Главные их выводы и заключения об особенностях и специфике детской литературы вполне применимы и сейчас, и автор в своем исследования опирается на них. Из главных положений великих русских критиков, а также А. М. Горького, Н. К. Крупской и других теоретиков вытекают не только воспитательное -образовательные задачи и специи физические особенности детской и юношеской литературы, но и выясняется, что эта литература, как искусство слова, обладает своими суверенными правами и законами, отвечая требованиям педагогики, являясь острым оружием борьбы на идеологическом фронте. В детской литературы мастерство писателя, его искусство как бы оснащено педагогическими идеями. Именно детскому писателю -как никому другому -необходимо учитывать природу и характер детской читательской аудитории, особенности её духовного мира. Скучное, бесцветное повествование, схематичные, нежизненные образы не смогут

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.