CC BY
9
• Щ§!
II
¿¿¡Щщ
liilf plfift
lie
УДК 629.1.02
ШЫНЖЫР ТАБАН МЕХАНИЗМ1НЕ ЭСЕР ETETIH EKIHLU1 ТОПТАРЫ УЙКЕЛЮ КУШТЕР1
А. Нуржауов, К.К. вбшев
С. Торайеыров атындавы Павлодар мемлекетпт'к университет/
В статье определены ранее нерассмотренные составляющие силы трения второй группы, возникающие между звеньями гусениц и опорными катками. Даны выражения для углов поворота между звеньями гусениц, входящих в формулы для определения этих сил трения. С учетом этого уточнена величина силы сопротивления качению гусеничного трактора.
Мацалада трактордыц шынжыр табанды механизмшдег1 бурын-соцды ескер1пмеген пйрек катоктар мен табандар арасында пайда болатын уйкел1с Kyuimepi аньщталган. Оларды есептеп аньщтау ymiu керекпи шынжыр табан буындары арасында взара бурылу бурыштарын аньщтайтын врнектер келпйрглген. Свйпйп, шынжыр табанды трактордыц цозеалысына. кедергл куштщ мэт тольщтырылган.
The article defines not considered earlier component friction forces of the second group appearing between track shoes and road wheels. The expressions for angles of rotation between track shoes are given, included in formulas for determining these friction forces. With regard to this the magnitude of force resisting the rolling of caterpillar tractor was precised.
Белгш эдебиет квздершде [1,2] шынжыр табан механизмшде эсер ететш екшни топка жататын уйкелю куштерш аныктауда механизмдеп кейб1р белшек-тер1 ескершмей калган. Сондьщтан екшип топка жататын уйкелю кушш карас-тырайык. Бул куштер Ест статикалык жене ^ центрден тепюш керу куштер1 эсер} нэтижеешде пайда болатындьщтан, шынжыр табан курсауыньщ толык бойында эсер етедь Сондыктан шынжыр буындардыц топсалары тещрепнде езара бурылу бурыштар косындысын табу ушш шынжыр табанды б1рнеше учас-кеге белш карастырамыз (1-ин сурет). Жетекнн доцгалак Р1 орталык бурышы-на айна лган да бул учаске топсаларында буындар взара 2 а 1 + ¡3 1 бурышына буры-лады. Ал жетекпй доцгалак толык б!р айналганда шынжыр табан курсауынын
бойында барльщ буындардыц топсалар тещрегшде бурылу бурыштарынык косындысы 0 = 2(а|+р1+у|+2т+р2+а2)г. Булжерде a1, р,, у,, т, р2, а2 шын-жыр табан буындарыныц арасындагы бурыштар, ал z - жетекгш доцгалактын динамикалык шецберж сейкес буындар саны.
Егер трактор козгалысыныц жылдамдыгы туракты шама деп уйрарсак, онда F центрдсн тепкпи купи букш шынжыр табан курсауы бойында туракты сан мэшмен есер етедь Сондьщтан жетекпи доцгалак толык 6ip айналганда Fx\ жене Fern Kynrrepi ecepifra пайда болатын уйкелю жумыстары L/ - Рццгш0г жене
т Ы\
Бул жерде Fcm ,~i - mi учаскедеп статикалык керу купи;
0j -жетекпи доцгалак (3{ бурышына айналганда i учаскесшдеп буындардыц езара бурылу бурышы;
т - учаскедеп буындар саны;
Ц - топсадаты уйкелк коэффициент!;
гш - топса радиусы.
Егер F4 жеш Fcm KyniTepi есер!шн топсаларда пайда болатын екшни топтагы келт1р1лгш уйкелю куштерш Fr;9 жеш Fr;/? деп белгшесек, онда жетекпи доцга-лак тольщ 6ip рет айналгандаты олардьщ аткаратын жумыстары L; = F^ 2гс
ш
жеш L/; = F%d 2л. Демек, F/2rD 2ir-F4n гш6 z; жеш F^rD 2я = ц гш2Хрст
Бул жерде r0 - жетекпи доцралактьщ динамикалык радиусы.
Осы тевдеулерден:
П1
I Р 9.
(2)
Г
Ал осы куштерге сэйкес болатын келт1ршген моменттер:
/ _ Рцгр(д ГщО .
Г2 - '
(3)
т
ЦГШГ0£Р е
СТ . 1 I
(4)
Г
Б1з бул жерде жетекпи жене багыттаушы доцралактар шынжыр табанмен идеалды Ышсте болады деп уйгарып отырмыз. Ал шын меншде eкiншi топ-тары уйкелю куштер1 мен моменттер1 катарына жетекпи жэш багыттаушы доц-ралактар, котермелеу жеш т1рек катоктары осьтершде, сонымш б{рге олардьщ шынжыр табан безмен тецселу1 кезшде жэш онымен шшсу орындарында пайда болатын куштер де жатады. Сондыктан осы аталган куштерд1 карастырамыз.
Егер жетекпи донгалак трактордыц арткы жарында орналасса, онда кетер-мело/Ш1 катоктарра жанасатын шынжыр табан буындары = ^ + Гст 2 купимен, ал ол алдынты жакта орналасса, онда Мк жетекпи момат эсер1 салдарынан пайда болатын F купи косьотандыктан = Г-н ^ + Уст 2 купимен кершген болады (2-пп сурет, а). Сонда каток ос1Ш 2¥кк ¿ш у} купи веер етедг Ал каток ос1 подшипнигшде пайда болатын кедерп мометт Мкк~2¥кк$\пу]Сп. Бул жерде С - подшипник тецселу1 уйкелю коэффицентг
Шынжыр табан буыны мш кетермелеупи каток жылдамдыгы со гп~ со. .г.. -
А ¡у А . ^ Я*. Я"
ра тец болран салыстырмалы козгалыста болады. Бул жерде сок жэне со -жетекпи доцралак пен квтермел^пп каток айналысы бурыштык жалдамдыкта-
а
б
в
12¥к.кзту1
2 - пи сурет
ры, ал гкк - кетермелеупи катоп радиус!, Осы салыстырмалы козгалыска ке-
С
дерп купи хк.к = = 2—. Бул жерде/кк- кетермелеупй каток-
тыц шынжыр табан успмен тецселу коэффицет!, СК - тецселу уйкел!а коэф-фицент! (2-гш сурет, б).
Кетермелеуип катоктар жол бет1жн б!рдей бшктжте орналаскандыктан Рст статикалык керу купи олардьщ барлыгына б1рдей эсер етед1 деп карастыруга болады. Сондыктан барлык кетермелеупи катоктарыныц тецселу ¡не кедерп кущш темендепше ернектей аламыз:
С,л
Гг2к.к^п2Гк.к^ПУ}
J к.к т
г
V к.к у
(5)
Бул жерде п - кетермелеупн катоктарыныц саны.
Т1рек катоктарыныц екшпп топка катысты уйкелк куштерш осыган уйкас табамыз. Т1рек катоп оспе трактордыц С салмагыныц б1р белит С. купи эсер eтeдi (2-пн сурет, в). Каток шынжыр табан бойымен козгалысы кезшде оньщ тецселуж кедерп хы кYшi жэш С, купине тец реактив куш пайда болады. Сон-С
да = /КС} = —Сг Бул жерде/. - ^рек катогшщ шынжыр табан успмен тец-г
о .
селу коэффицешт, С()- катоктыц тецселу уйкелю1 коэффиценп.
Барлык т!рек катоктершщ тецселу ¿не кедерп куип:
С
/ ^ л
ы
с,
Л+-*
V го у
(6)
Бул жерде т - б!р жак шынжыр табаны механиз1мшщ т1рек катоктарыныц саны.
Жетекпп жэне багыттаушы доцгалактарыныц шынжыр табанымен шшстер1 идеалды болган лсагдайда олардьщ тек кана остершдеп подшипниктершщ ке-дерп куштер1 мен моменттерш аныктаумен шектелеът. Жетекпп доцгалак трактордыц арткы жатында орналаскан болса (З-пи сурет, а), онда жетекпп доцта-лак осш ишд}ру купи:
К.Ж.0 = + ¥Ч )*« У1 + + Рш..1 + Рц )«*<*/ ¥ +
+ [(/Г,„,2 + ^)<ш+ + 7Ц )соза1 f
Бул жагдайда багыттаушы доцгалак уппн:
Рц.б.о - ^[(^сш.2 + УI + {Кт.1 + Рц )
+ + Рч )со«У; + (^ж/ + Рц Егер жетекпп доцгалак трактордыц алдыцгы жагында орналаскан болса (З-нй сурет, б), онда:
Р+РстА+Рц
3 - ил сурет
+ № + К»,2 + Рц + (¥спи + ¥ч )со*а2 f
^г,о =
+ [{? + ^ + ^ )С0*У, + ^+ + ^ Бул жерде ^ >ы, 2 - курсаудыц теменп жене жогаргы жагындаты статика-лык керу куштерь
Доцгалак осьтершде пайда болатын келт1ршген уйкел!с куштер1 Рг2жд, Рг2Ги) жэне олардыцмомшттер1 Мг,жд,Мг2в() темендеп формулалармее аныкталады:
С.
г2.ж.() и ж .<)
м
г2.Ж' д и.ж.д
р г ■
1 и.ж.д п »
¥ , = ¥ ~
Г2.Х>л) и.о л)
с
МГ2.6.0 -
Акырында, шынжыр табан механизмдершде трактор козгалысы кезшде пайда болатын екшпн топтагы келт1ршген толык уйкелю купи:
Ргг~ Кг + К2 + ^ + + + (7>
Екшпп топка жататын ^, уйкел!с куш! трактор козгалысына кедерп куппнщ кураушысы болып табылады. Осы кедерпш жену ушш жанама тарту куппнщ б!р бел1п шыгын болады. Кебшесе ¡с жузшде ¥г2 кушшщ доцгалак жене каток-тар подшипниктершде пайда болатын уйкелю куштер!, сан меш жагынан баска кураушыларына Караганда мардымсыз юшкеш шама болтандыктан есепке алынбайдьт
Жогарыда табылган формулаларды пайдаланып б1ршпп жене екшпн топ-тагы уйкелю куштерш табу упин ау а2, (Зг Р2, уг т бурыштарыньщ сан мендер! белгш болуы керек. Енда осы бурыштарды аныктайык.
Шынжыр табан тарауларьшьщ а1 жеш а2 (1-ш1 сурет) котершу бурышта-ры жене р1 буындылык коэффициент! (орталык бурыш) трактор козгалткыш-
тарыньщ конструкциялык параметрлер! болып табылады. болтан дык-
тан, осыган уйкас Рг деп жаза аламыз. Бул жерде г (- багыттаушы до
п
лактын радиусы.
Б1зге бeлriciз у жене т бурыштарьш табу ушш шынжыр табанныц кез кел-ген ею керпплес котермел^лш катоктары арасындагы учаскесш карастырайык Осы учаскедеп пайда болтан кепбурыштыц ¿ппа бурыштарыныц косындысы тг(п - 1) - ге тец болады. Бул лсерде п - шынжыр табанныц ойпак учаскесшдеп
^_I
буындар саны. Демек, тс(п-1) = (п- 1)(7с- т) + 2у,. Бул ершктен ух
Шынжыр табанныц ойпак учаскесш жогары карай ойша толыктырсак, онла дурыс кепбурыш кешп шытады. Ал осы копбурышка сырттай сызылган шен-бердщ р радиусы шынжыр сызьщтыц кисьщтык радиусына тец болады, яеш
Р ~ 8А'
/г _ 8/,./?
р1 жэне бурыштарына уйкас т - - деп жаза аламыз.
р I
Сейтш, табылган бурыштар мэндерш жогарыдагы формулаларга койып. келт1ртген уйкелю куштер1 мш мoмшттepiн аныктай аламыз. Осыдан кешн трактор козгалысына толык кедерп купин табу мумюн болады.
ОДЕБИЕТТЕР
1. Львов Е.Д. Теория трактора.- М.: Машиностроение, 1962.
2. В.В.Гуськов и др. Тракторы: Теория: Учебник для студентов вузов по специальности «Автомобили и тракторы» / Под общей редакцией В.В. Гуськова.- М.: Машиностроение, 1988 - 376 с.
