Научная статья на тему 'ШОБЕР АҚТІКЕНІ (NITRARIA SCHOBERI L.) – ӨСІМДІК ШИКІЗАТЫНЫҢ ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ ПАРАМЕТРЛЕРІН АНЫҚТАУ'

ШОБЕР АҚТІКЕНІ (NITRARIA SCHOBERI L.) – ӨСІМДІК ШИКІЗАТЫНЫҢ ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ ПАРАМЕТРЛЕРІН АНЫҚТАУ Текст научной статьи по специальности «Фундаментальная медицина»

CC BY
108
31
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Nitraria schoberi L. / Шобер ақтікені өсімдік шикізаты / технологиялық сапа параметрлері / Nitraria schoberi L. / plant raw materials / technological parameters of quality / Nitraria Schoberi L / сырье растения селитрянки Шобера / технологические параметры качества

Аннотация научной статьи по фундаментальной медицине, автор научной работы — Р.А. Паренова, К.К. Кожанова, Л.Н. Киекбаева

Тәжірибе жүзінде Шобер ақтікені (Nitraria schoberi L.) өсімдік шикізатының технологиялық параметрлері анықталды: үлестік салмағы, көлемдік салмағы, үйілген массасы, кеуектілігі, бөлектілігі, шикізат қабатының бос көлемі, экстрагентті сіңірілу коэффиценті. Зерттеу нәтижелері биологиялық заттарды экстрагирлеу жағдайы мен экстракт алудағы оңтайлы әдісті жоспарлауға мүмкіндік береді және фармакопеялық талаптарға сай технологиялық үдерісін қалыптастыруға әсер етеді.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по фундаментальной медицине , автор научной работы — Р.А. Паренова, К.К. Кожанова, Л.Н. Киекбаева

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

DETERMINATION OF THE TECHNOLOGICAL PARAMETERS OF PLANT RAW MATERIAL – NITRARAIA SCHOBERI L.

During the experiment, the technological parameters of plant raw materials were determined nitraria schoberi L. (Nitraria schoberi L.): specific gravity, volumetric mass, bulk mass, porosity, porosity, free volume of the raw material layer, the absorption coefficient of the extractant. The results of the study will predict the choice of the optimal extractant, and are a criterion for the development of the process in accordance with Pharmacopoeia requirements.

Текст научной работы на тему «ШОБЕР АҚТІКЕНІ (NITRARIA SCHOBERI L.) – ӨСІМДІК ШИКІЗАТЫНЫҢ ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ ПАРАМЕТРЛЕРІН АНЫҚТАУ»

Vestnik KazNMU №2-2019

12 Pharmacopée française. - 2012. - Vol.11. - 248 р.

13 Государственная фармакопея Российской Федерации. Издание XIV. - М.: «Издательство «Научный центр экспертизы средств медицинского применения», 2018. - 7020 с.

14 European Pharmacopoeia. - 8th edition. - Council of Europe. - Strasbourg Cedex, France: 2013. - 549 р.

15 British Pharmacopoeia / The British Pharmacopoeia Commission Secretariat of the Medicines and Healthcare Products Regulatory Agency (MHRA). - London: 2014. - 238 р.

16 Державна Фармакопея Украши / Державне шдприемство «Украшський науковий фармакопейний гонтр якосл лжарських засобiв». - 1-е вид. - Доповнення 4. - Харив: Державне шдприемство Украшський науковий фармакопейний центр якосл лжарських засобiв». 2011. — 540 с.

С.О. Орынбекова, А.С. Келеке, З.Б. Сакипова, Л.Н. Ибрагимова, О.В. Сермухамедова, Т.С. Нургожин

С.Ж. Асфендияров атындагы %азац ¥лттыцмедицинаyHueepcumemi

ДЭР1Л1К 6С1МД1К ШИК1 ЗАТЫНДАГЫ ЖУРЕК ГЛИКОЗИДТЕР1Н ИДЕНТИФИКАЦИЯЛАУ ЭД1СТЕМЕЛЕР1НЩ САЛЫСТЫРМАЛЫ БАГАЛАУЫ

ty^h: «Идентификация» napaMeTpi аясында журек гликозидтерi бар дэрiлiк всiмдiк шиюзатына ;ойылатын элем фармакопеялары сапа талаптарыныц салыстырмалы багалауы вткiзiлдi. Салыстырмалы талгау нэтижелерi негiзiнде конваллатоксин жэне цимарин журек гликозидтерi Тянь-Шань жанаргYлi Yшiн маркерлж ;осылыстар болып аны;талды. Апробация мен валидациялау ма;сатында француз жэне нем^ гомеопатиялы; фармакопеяларынан жу;а ;абат хроматография эдганщ 5 эдiстемесi iрiктелiп алынды.

ТYЙiндi сездер: ЖYрек гликозидтерi, дэрыж всiмдiк шикiзаты, аналитикалы; эдiстеме, идентификация, жу;а ;абат хроматографиясы, сапалы; реакциялар.

S.O. Orynbekova, A.S. Keleke, Z.B. Sakipova, L.N. Ibragimova, O.V. Sermukhamedova, T.S. Nurgozhin

Asfendiyarov Kazakh National medical university

COMPARATIVE EVALUATION OF THE IDENTIFICATION METHODS OF CARDIAC GLYCOSIDES IN HERBAL DRUGS

Resume: A comparative assessment of the quality requirements of the world pharmacopoeias for herbal drugs containing cardiac glycosides has been carried out within the framework of the "Identification" parameter. Based on the results of a comparative analysis of monographs, the cardiac glycosides, convallotoxin and tsimarin, were established as marker compounds for the Adonis tianschanica. Five methods of thin layer chromatography were selected from the French and German homeopathic pharmacopoeias for approbation and validation. Keywords: cardiac glycosides, herbal drugs, analytical method, identification, thin layer chromatography, qualitative reactions

УДК 615.012/.014

Р.А. Паренова, К.К. Кожанова, Л.Н. Киекбаева

С.Ж. Асфендияров атындагы Цазсщ ¥лттьщ медицина университетi

ШОБЕР АКТ1КЕН1 (NITRARIA SCHOBERI L.) - 0С1МД1К ШИК1ЗАТЫНЫН ТЕХНОЛОГИЯЛЬЩ ПАРАМЕТРЛЕР1Н АНЬЩТАУ

T3Mipu6e My3ÎHde Шобер açmiKeHÎ (Nitraria schoberi L.) eciMdiK шиюзатыныц технологиялыц napaMêmpAêpi аныцталды: улестк салмагы, квлемдк салмагы, ушлген массасы, кеуектлш, белектлш, ши^зат цабатыныц бос квлемi, wcmpaaeHmmi сщрыу коэффицeнтi. Зерттеу нэтижeлeрi биологиялыц заттарды экстрагирлеу жагдайы мен экстракт алудагы оцтайлы эдiстi жоспарлауга мyмкiндiк 6epedi жэне фармакопеялыц талаптарга сай технологиялыц Yдeрiсiн цалыптастыруга эсер eтeдi. TyrnHÖi сездер: Nitraria schoberi L., Шобер ацткет всiмдiк шиюзаты, технологиялыц сапа парамeтрлeрi

Kipicne: Цазак;станныц флорасы тYрлi дэрыж еамдж шиюзаттарымен сипатталады, солардыц кептеген тYрлерiн eндiрiстiк масштабта ;олдануга болады. Елiмiздiц фармацевтика гылымыныц алдында турган мацызды ма;саттарыныц б ipi - биологиялы; белсендi ;осылыстардыц кезш табу, олардыц табигатын аны;тау, сонымен ;атар физико-химиялы; ;асиеттерш, сапалы; жэне санды; керсеткiштерiн зерттеу, оцтайлы технологиялы; эдiстемелердi пайдаланып, медициналы; практикам есiмдiк тект жаца препараттарды енгiзу ар;ылы ;олданылып жат;ан дэрiлiк заттардыц тYрлерiн кецейту болып табылады [1]. Дэрiлiк еамдж тектi шиюзаттарга талаптардыц Yздiксiз жогарлауы жэне сол шикiзат негiзiнде жасалынган дэрiлiк заттардыц

мемлекеттiк стандартизация ЖYЙесiн тура;ты жетiлдiру ;ажеттшпмен негiзделедi [2].

Эамдж тектi жаца дэрiлiк заттарды iздестiруде перспективтi багалы обьект ретшде отанды; флорадагы Шобер а;тжеш еамдИ ;ызыгушылык; тугызуда. А;тжендер ту;ымдасыныц есiмдiктерi органикалы; ;ышк;ылдарга, фитостеролдарга, поли;анык;паган май ;ыш;ылдарына, алколоидты жэне флавоноидты ;осылыстарга бай келедi [3,4].

Сапалы фитопрепараттарды алу Yшiн ец бастысы биологиялы; белсендi заттар тобыныц экстрагирлеудiц оцтайлы тэалш негiздеу жэне шикiзаттыц технологиялы; параметрлерiнiц эсерiн зерттеу ;ажет: Yлестiк массасын, келемдiк массасын, Yйiлген массасы, кеуектшгш,

Вестник Ка^НЖУ №2-2019

белектшгш, шиизат ;абатыныц бос квлемi, экстрагенттi ищршу коэффицентiн [5,6].

Жумыстыц ма;саты №№апа Schoberi всiмдiк шиизатыныц технологиялы; керсеткштерш аны;тау болып табылады. Зерттеу нысаны мен эдiстерi. Зерттеу нысаны - Алматы облысы 1ле взенiнiц жагалауында жиналган Шобер а;тжеш всiмдiгiнiц (жерусл бвлiгi) шикiзаты.

Yлестiк салма^ты аньщтау ад1с1, г/см3. Yлестiк масса ^у) -;ургак; уса;талган шикiзаттыц еамдж шикiзатыныц

квлемiне ;атынасы. Сыйымдылыгы 100 мл пикнометрге 5,0 г (на;ты елшем^ шикiзатты салып, тазартылган су 2/3 келемде ;уйып, ;айнап турган суда 1,5 - 2 саг аралыгында устайды. Шикiзаттан ауаны белш алу Yшiн мезгiлдi араластырады. Содан кешн пикнометрдi 20°С-;а дейiн суытып, белгiге дейiн тазартылган сумен толы;тырады. Колбаны шикiзатпен жэне сумен елшейдь Алдын ала белгiге дейiн толтырылган сумен пикнометрдiц салмагын аны;тап, Yлестiк массасын формула ар;ылы есептейдi (1):

dy = -

мундагы;

Р - абсолюттi ;урга; шикiзаттыц массасы, г G - пикнометрдiц сумен массасы, г;

F - пикнометрдщ сумен жэне шiкiзатпен толтыргандагы массасы, г; d- судыц тыгыздыгы, г/см3 ^ = 0.9982 г/см3).

(1)

Келемдж салма^ты аныщтау эд1с1, г/см3. Квлемдiк салма; (do) - белгш бiр ылгалдылыщтагы уса;талган шикiзаттыц толы; келемше ;атынасы, оларга ауамен толтырылган кеуектерi, жары;шалары жэне капиллярлары жатады. 100 мл елшеуiш цилиндрге 10,0 г (на;ты елшемi) уса;талган шиюзатты суйы;ты;пен (тазартылган су) ;уйып келемш

аны;тайды. 8лшеуiш цилиндрдегi шикiзат салынганга дейiнгi жэне кейiнгi шикiзат орын алган келемiн елшеп, келем айырмашылыгын табады. Келемдiк массаны (do, г/см3) формула ар;ылы есептейдi (2):

do=Po/Vo (2)

мундагы,

Р0 - белгш бiр ылгалдылыщтагы уса;талган шикiзаттыц массасы, г; Vo - шикiзат алатын келемi, см3.

Yйiлмелi салма^ты аныщтау эдiсi г/см3. Yйiлмелi массаны ^н) толы; келемдi шикiзаттыц табиги ылгалдыльщтагы уса;талган шикiзат массасы ;атынасымен аны;талады.

8лшеуiш цилиндрге уса;талган шикiзатты салып, оны бiркелкi етiп, сiлкiп, тепстейдь толы; алып жат;ан келемiн аны;тайды. Содан кейiн, шикiзатты елшеп, Yйiлмелi массаны (dн, г/см3) формула ар;ылы есептейдi (3):

dн = Рн / Vн (3)

мундагы,

Рн-белгш бiр ылгалдылыщтагы уса;талган шикiзаттыц массасы, г; Vн - шикiзат алатын келемь см3.

Шиюзаттыц кеуектiлiгiн аны^тау эд1с1, г/см3. Кеуектiлiк шикiзат белжтершщ iшiндегi куысыныц мелшерiмен

сипатталады жэне Yлестiк массасыныц (тыгыздылыгы)

_

Пс = "

¿У

мундагы;

dy-шикiзаттыц Yлестiк массасы, г/см3; do- шикiзаттыц келемдiк массасы, г/см3.

келемдж массамен айырмашылыгыныц келемдiк массамен ;атынасы ретiнде аны;талады. Шикiзаттыц кеуектiлiгi (Пс) формула ар;ылы есептеледi (4):

(4)

бамдж шиюзатыныц бвлектiлiгiн аны^тау эд1а, г/см3.

Цабаттыц белектiлiгi есiмдiк материалыныц белiктерi мен куыстар мелшерi аралыгын сипаттайды. Ол келемдiк массаныц Yйiлмелi масса арасындагы айырмашылыгы мен

шиюзаттыц келемдiк масса ;атынасымен аны;талады. Шиизаттыц белектiлiгi (Пж) формула ар;ылы есептеледi

(5):

мундагы;

do - шиизаттыц келемдiк массасы, г/см3; dн - шиюзаттыц Yйiлмелi массасы, г/см3.

Цабапьщ бос квлемiн аны^тау эд1с1, г/см3. Цабаттыц бос келемi шикiзат ;абатыныц бiрлiгiндегi салыстырмалы куыс келемiн сипаттайды (белшек iшiндегi жэне олардыц арасындагы куыс). Ол Yлестiк масса мен Yйiлмелi масса

V= dy-dH

йу

арасындагы айырмашылык;тыц шикiзаттыц Yлестiк массасына ;атынасымен аны;талады. Цабаттыц бос келемi (V) формула ар;ылы есептеледi (6):

(6)

мундагы;

dy- шикiзаттыц Yлестiк массасы, г/см3; dн - шиюзаттыц Yйiлмелi массасы, г/см3.

Экстрагенттщ етщршу коэффициенты аны^тау эд1с1.

Экстрагенттiц с^ршу коэффициентi - шроттан шыщпаган, шиюзат iшiндегi жасушааралы; ауа куыстарымен, вакуольдермен толтырылган ерiтiндi мелшерi.

8лшеуiш цилиндрлерге 5,0 г уса;талган шикiзатты (на;ты мелшерi) салып, Yстiне экстрагенттi (эртYрлi концентрациядагы 30%, 50%,70%, 96% этанол жэне су) ;уйып, шикiзатты толыгымен жауып туратындай, бiрнеше

Vestnik KazNMU №2-2019

сагатк;а ;алдырады. Кешн шиизатты келесi влшеуiш цилиндрге ;агаз фильтрден вткiзедi. Экстрагенттiц ищршу

коэффициентiн (X) есептеу формула ар;ылы ЖYргiзiледi (7):

Х = -

р

мундагы;

V- шикiзатпен толтыргандагы экстрагент квлемi, см3; Vi - шиизатты сiцiрген соц алынган экстрагент келемь мл; Р - ;ургак; шикiзат массасы;

(7)

Зерттеу нэтижелерг

Шобер а;тжеш есiмдiк шикiзатыныц технологиялы; параметрлерiнiц аньщталган нэтижелерi: Yлестiк салмагы,

келемдiк салмагы, Yйiлген массасы, кеуектшп, белектiлiгi, шикiзат ;абатыныц еркiн келемь экстрагенттi сiцiрiлу коэффицентi- кесте 1 керсетыген.

Кесте 1 - Шиюзаттыц технологиялы; параметрлер1н аны;тау нэтижелер1

№ Технологиялык; параметрлерi Аны^талганы

Yлестiк салмагы, г/см3 1,53

Келемдж салмагы, г/см3 0,38

Yйiлмелi салмагы, г/см3 0,36

Кеуектшп 0,75

Белектшп 0,05

Шиизат ;абатыныц бос келемi 0,76

Экстрагентт с^ршу коэффиценть мл/г:

- дист. су 7,0%

-30% этанол 3,1%

-50% этанол 2,2%

-70% этанол 2,6%

-96% этанол 2,4%

Цорытынды. Алынган тэжiрибе нэтижелерiнен экстрактивтi заттардыц максималды шыгуы экстрагент ретiнде 50 пайыз концентрациядагы этил спиртiн ;олдану кезiнде керiндi. Шобер а;тжеш еамдж шикiзатыныц

технологиялы; параметрлерiнiц алынган санды; керсеткiштерi фармакопеялы; талап;а сай экстракт алуда оцтайлы технологияны тацдауга мYмкiндiк бередi.

ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1

1 Запрометов М.Н. Основы биохимии фенольных соединений. - М.: 1974. - 13 с.

2 Грудзинская Л.М., Гемеджиева Н.Г., Нелина Н.В., Каржаубекова Ж.Ж. Аннотированный список лекарственных растений Казахстана: Справочное издание.- Алматы: 2014. - 200 с.

3 Tulyaganov, T.S., Allaberdiev, F.Kh., Alkaloids from plants of the Nitraria genus // Structure of sibiridine, Chem. Nat. Compd. - 2003. -№39(3). - P. 292-293.

4 Banaev E. V., Voronkova M. S., Vysochina G. I., Tomoshevich M. A. Population Structure and Differentiation of the Siberian Representatives of the Genus Nitraria L. (Nitrariaceae) Based on the Composition and Content of Phenolic Compounds in Leaves // Contemporary problems of ecology. - 2015. - №8(6). - P. 735-742.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

5 Чуешов В.И., Гладух Е.В., Сайко И.В. и др. Технология промышленного производства:учебник для студ.высш.учеб.завед./ пер.с.укр.:в 2ч. - Винница: Нова книга, 2014. - Ч.1. - 696 с.

6 Чуешов В.И., Гладух Е.В., Сайко И.В. и др. Технология промышленного производства:учебник для студ.высш.учеб.завед./ пер.с.укр.:в 2ч. - Винница: Нова книга, 2014. - Ч.1. - 664 с.

Р.А. Паренова, К.К. Кожанова, Л.Н. Киекбаева

Казахский Национальный медицинский университет имени С.Д. Асфендиярова

ОПРЕДЕЛЕНИЕ ТЕХНОЛОГИЧЕСКИХ ПАРАМЕТРОВ СЫРЬЯ РАСТЕНИЯ - СЕЛИТРЯНКИ ШОБЕРА (NITRARIA SCHOBERI L.)

Резюме: В ходе эксперимента были определены технологические параметры растительного сырья селитрянки Шобера (Nitraria schoberi L.): удельная масса, обьемная масса, насыпная масса, пористость, порозность, свободный объем слоя сырья, коэффициент поглощения экстрагента. Результаты исследования позволят прогнозировать выбор оптимального экстрагента, а также являются критерием для разработки технологического процесса в соответствии с фармакопейным требованиям. Ключевые слова: Nitraria Schoberi L, сырье растения селитрянки Шобера, технологические параметры качества.

BecrnuiK Ka^HM^ №2-2019

R.A. Parenova, K.K. Kozhanova, L.N. Kiekbayeva

Asfendiyarov Kazakh National medical university

DETERMINATION OF THE TECHNOLOGICAL PARAMETERS OF PLANT RAW MATERIAL - NITRARAIA SCHOBERI L.

Resume: During the experiment, the technological parameters of plant raw materials were determined nitraria schoberi L. (Nitraria schoberi L.): specific gravity, volumetric mass, bulk mass, porosity, porosity, free volume of the raw material layer, the absorption coefficient of the extractant. The results of the study will predict the choice of the optimal extractant, and are a criterion for the development of the process in accordance with Pharmacopoeia requirements.

Keywords: Nitraria schoberi L., plant raw materials, technological parameters of quality

UDC 615.017:663.252.1-7

A.S. Sabitov, Z.B. Sakipova, L.N. Ibragimova, G. Bisova, A. Toleubekova

Asfendiyarov Kazakh National medical university

TECHNOLOGY FOR PRODUCING EXTRACT FROM ROSE HIPS (ROSA PLATYACANTHA)

This paper presents a method for obtaining dry extract from wild rose hips (Rosa platyacantha) using percolation. Ethyl alcohol at a concentration of 40% was used as an extractant. Three days settling at a temperature of 10 ± 5°Cto purify the extraction and filters with a pore diameter of 1.0 nm, 0.5 nm, 0.65 / 0.45 nm for threefold filtration were used. Drying of the extract was carried out using spray drying. The finished product meets the requirements of the State Pharmacopoeia of the Republic of Kazakhstan. Keywords: dry extract, percolation, Rosa platyacantha Schrenk, rose hips, medicinal plant raw materials

Relevance. Briar (Rosa) of the Rosaceae family (Rosaceae) is one of the most widely used medicinal plants in both official and traditional medicine, due to its rich chemical composition. Rose hips contain a large amount of vitamins and other biologically active substances: vitamin C, vitamin B1, vitamin B2, vitamin P, vitamin PP, carotene, tocopherols, flavonoids, lipids, organic acids, tannins, essential oils, carbohydrates, etc. [1, 2]. This genus includes 366 officially recognized species, 76 species of which grow on the territory of the Republic of Kazakhstan [3]. One of the many representatives of the genus dog rose, which is of scientific and practical interest, is the rose hip (Rosa platyacantha Schrenk). Scientists of the School of Pharmacy of the National Medical University are conducting research on obtaining pharmacopoeial herbal substances from various parts of the plant under study for the production of perfumes and cosmetics.

The aim of this work is to develop a technology for obtaining from the rose hips of a dry extract that meets the pharmacopoeial criteria.

Materials and methods. Description of the production process. In the production of the dry extract, the following ingredients are used: rose hips, harvested in accordance with the instructions for the preparation and storage of raw materials in accordance with the requirements of "Good practice of cultivation and collection of medicinal plants WHO" [4], purified water and ethyl alcohol 96% of pharmacopoeial quality.

The technological process consists of the following operations: preparation of raw materials, obtaining the extraction, cleaning, drying, packaging and labeling. The flow chart is shown in Figure 1.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.