CC BY
0
YШ ЦАБАТТЫ Ц¥РЫЛЫС БЛОГЫНЬЩ ЦАСИЕТТЕР1Н ЗЕРТТЕУ
КУШЕРБЕК МИРАС САРСЕНАЛИ¥ЛЫ
Магистрант
КАРШЫГАЕВ РАХИМЖАН ОРИНБАСАРОВИЧ
Докторант
^оркыт Ата атындагы ^ызылорда университетi
Еылыми жетекшi -т.г.к. ^АРШЫГА F.O. ^ызылорда, ^азакстан
Ацдатпа: Жылу тшмд1 уш цабатты блоктармен жэне жылу тшмд1 уш цабатты блоктыц конструкциясы арцылы уш цабатты блоктардыц физика-механикалыц цасиеттерт зерттеу болып табылады.
Клт свздер: жылу блоктар, берттщ цоршау, юртш, полистирол, оцшаулагыш жэне
т.б.
^¥Рылыс нысандарыньщ вертикаль коршау конструкцияларын салуга арналган салыстырмалы тYPде жаца к¥рылыс материалы жылу тиiмдi Yш кабатты блоктар болып табылады. М^ндай кабырга блоктары Yш кабаттан турады: сырткы кабатка арналган керамикалык блок, минералды жYннен немесе полистиролдан жасалган жылу окшаулагыш кабат жэне бетон блоктан немесе юртштен жасалган iшкi кабат. Yш кабатты блоктар Yшiн eлшемдiк мэлiметтердщ дэл сэйкестш кажет жэне +/-1 мм шепнде бет жазыктыгынан ауыткуга болады[1]. Yш кабатты блоктардыц тутастыгын к^рылымдык тургыдан камтамасыз ету Yшiн оларды eндiру процесiнде 1-суретте кeрсетiлген ею эдiс колданылады.
Сурет 1 - Жылу тиiмдi Yш кабатты блоктыц конструкциясы
Yш кабатты блоктардыц тутастыгын камтамасыз ету Yшiн суретте керсетшген екi эдiс колданылады:
- бiрiншi эдiс жылу окшаулагыш материалда орналаскан "паз-шип" бекiту жYЙесiн колдана отырып, барлык Yш кабат арасындагы байланысты колданады.
- екiншi эдiс барлык Yш кабатты пластикалык якорь кемепмен байланыстыруды камтиды жэне кебiнесе блоктар ендiрiсiнде колданылады.
ОФ "Международный научно-исследовательский центр "Endless Light in Science"
Yш кабатты кабырга блоктары барлык Yш кабаттыц эртYрлi калыцдыгына ие. Барлык блоктардыц узындыгы 400 мм, ал биiктiгi 190 мм.еш 400 немесе 300 мм болуы MYMKiH, оган байланысты блоктыц барлык кабаттарыныц калыцдыгы eзгередi.
Блоктыц бiрiншi нускасын (400x400x190 мм) бшктш терт кабатка дейiн коршау курылымдарын салу Yшiн пайдалануга болады. Бул блоктагы жYк кeтергiш кабаттыц калыцдыгы 160 мм, жылу окшаулагыш - 160 мм, ал касбет кабаты - 80 мм.
Блоктыц екiншi нускасы (300x400x190 мм) бiр кабаты бар гимараттар мен курылыстарды тургызу кезiнде колданылады, гимараттарды аяктаган кезде косымша пайдалануга болады. Бул блоктагы жYк кeтергiш кабаттыц калыцдыгы 120 мм, жылу окшаулагыш - 120 мм, ал касбет кабаты - 80 мм.
Yш кабатты блоктардыц калыцдыгыныц мYмкiн нускалары 2-суретте керсетшген. Аймактыц климаттык ерекшелiктерiне байланысты кабаттардыц калыцдыгы eзгеруi мYмкiн.
Сурет 2 - Жылу блогыныц eлшемдерi
Yш кабатты кабырга блоктары эр тYрлi пайдалану жагдайлары бар жылытылатын объектшерде тiк коршау конструкцияларыныц тiрек жэне тсрек емес бeлiктерiнiц бiр кабатында бет калау ретiнде колдануга арналган: кургак, калыпты жэне ылгалды климат [2]. Нарыкта эртYрлi конфигурациялар мен стандартты Yш кабатты кабырга блоктары eлшемдерi бар. Блоктардыц непзп турлер1 мен шииндер1 3-суретте керсетшген.
Катардагы блок
Санылаулар блогы eKt жакты
lujKi бурыштык блок
Желдету блогы
Ширек жартылаи блок
Сырткы бурыштык блок
Санылауга арналган ширек блок
Сурет 3 - Блоктардыц номенклатурасы
Yш кабатты кабырга блоктарын калауда блоктардыц типпк елшемдерше сэйкес орындалады, бул кесу мен сэйкестендiру кажеттiлiгiн жояды жэне тж тiрек конструкцияларыныц жылу "пзбегшщ Yздiксiздiгiн камтамасыз етедi. Эр блок алдын-ала дайындалган жерге орнатылады.
^асбетпк кабатта блокты ендiруде бетон коспасын пигментациялау эдiсiмен боялган эр тYрлi текстураныц сэндiк беткi кабаты бар.
Yш кабатты кабырга блоктары "брутто" кимасы бойынша кысу кезiнде берштш шегiне карай маркаларга белiнедi: М35, М50, М75. "М" маркасы жылу окшаулау кабатын коса алганда, блоктыц барлык кабаттарынан абсолюттi барлык жYктемелердiц етуiн ескере отырып, Yш кабатты блоктардыц осьтш кысылуындагы берiктiк шегшщ орташа мэнi ретiнде айкындалады. Бетоннан жасалган касбетлк жэне жYк кетерпш кабаттар тутастай алганда бYкiл блокка караганда берiктiгi бойынша жогары маркага ие. Сондыктан эр кабаттыц маркасы мен берштш класын ажырату кажет. Сондай-ак, Yш кабатты кабырга блоктарыныц аязга тезiмдiлiк маркасы: F50, F75, F100.
Барлык жYктемелердi кабылдайтын тж коршау конструкцияларына арналган Yш кабатты кабырга блоктарыныц физика-механикалык сипаттамалары 1-кестеде келтiрiлген.
Кесте 1 - ^абыргаларды калауга арналган жылу тиiмдi Yш кабатты блоктардыц сипаттамасы
Керсетюштер Блок ram^i
Блок еш 400 мм 300 мм
Блок сыныбы 40/16 40/20 30/10
Бетон тит жецш бетон кумбетон
Iшкi бетон кабатыныц калыцдыгы 160 мм 120 мм
Блок салмагы 25 кг 30 кг
Салмагы 1 м2калау 430 480
Блок маркасы >М50 >М35
Бетон блок маркасы >М150 >М200
^алау бетондарыныц аязга тeзiмдiлiгi >F100 >F200
Кетеру кабiлетi. Егер Yш кабатты кабырга блоктары пайдалану мYмкiндiгi туралы айтатын болсак, онда ^Р ^НжЕ талаптарына сэйкес 5.02-02-2010 "Тас жэне арматуралык курылымдар", оларды азаматтык жэне енеркэсiптiк нысандардыц бшктш 9 кабатка дейiнгi курылыс нысандарын тургызу кезiнде Yстiцгi курылымдардан барлык жYктемелерге тетеп бере алатын курылымдар ретiнде пайдалануга болады. Блоктарда M50, M75, M100 маркалары бар.
Жылу тшмдшш. ЖYргiзiлген зерттеулерге сэйкес, Yш кабатты кабырга блоктары конструкциясында кецейтшген керамзитбетон мен полистиролды шыны талшьщты шыбыктармен бiрге колдану кабыргалар аркылы R0=4.7 Вт/мС жэне одан жогары жылу бершуше тезiмдiлiк керсеткiшiне кол жетюзуге мYмкiндiк бередi. Кейiннен Yш кабатты блоктарды ГСОП 9461-ге тец аймактарда тiк коршау курылымдарын салу Yшiн пайдалануга болады. Мысалы, Салехард ендш.
ЖYргiзiлген зерттеулерге сэйкес, кецейтшген керамзитбетон мен полистиролды Yш кабатты блоктарда шыны талшыкты шыбыктармен бiрге колдану кабыргалар аркылы R0=4.7 Вт/мС жэне одан жогары жылу бершуше тезiмдiлiк мэнше кол жеткiзуге мYмкiндiк бередi.
Yш кабатты блоктарга непзделген Yш кабатты блоктарды ГСОП 9461-ге тец аймактарда, мысалы, Салехардта тiк коршау курылымдарын салу Yшiн пайдалануга болады[3, 4].
Тeзiмдiлiк, пайдалану. Yш кабатты блоктардыц к¥рылымдык сипаттамалары гимараттар мен курылыстарды кYPделi жендеуге мYмкiндiк бермейдi. Ym кабатты кабырга блоктары - F50 бетон кетерпш кабатыныц аязга тeзiмдiлiri, сондай - ак Ym кабатты кабырга блоктарыда энергияны Yнемдейтiн жылу окшаулагыш материал ретшде полистирол кебшн колдана отырып, сэндiк кабаттыц-FlOO аязга тeзiмдiлiгi кеmенi шамамен 100 жыл жэне одан жогары пайдалану мерзiмi бар объектiлердi салуга мYмкiндiк береди Бетоннан жасалган сэндiк кабат берштикке ие, ол касбеттiц бетiн кYPделi жeндеусiз жэне косметикалык жeндеусiз объектшердщ кызмет ету мерзiмiне тец.
Бул блоктыц дурыс конструкциясы нэтижесiнде, сондай - ак жылу окшаулагыш материалдыц кабыргасында "сакталган" - полистирол адбш нэтижесiнде мYмкiн болады, ол осы технологиялык eнiмдiлiкпен кYн сэулесiнiц, оттепнщ жэне сырткы закымданудыц эсерiне ушырамайды. Шык нYктесi ылгал eткiзбейтiн жылу окшаулагыш материалдыц шшде орналаскан-бул кабырга курылыс материалдарыныц берiктiгiн есептеу кезшде ец жаксы кeрсеткim болып саналады.
Бу eткiзгimтiгi, ауа eткiзгimтiгi. ^абырга курылымдарыныц бу жэне тыныс алу кабшет вертикаль коршау курылымдарыныц непзп касиеттерiне жатады. Бiрнеmе кабаттары бар жэне плиткалы жылу окшаулагыш материалы бар кабыргаларда, сондай-ак бетоннан жасалган жYк кeтергim кабатта курылымныц белгш бiр бeлiктерiндегi бул сипаттамалар конденсациядан коргайтын касиеттерге, сондай-ак жылу окшаулагыш материалдыц батпактануына, тыгыз бетон аркылы эр тYрлi булардыц аз eткiзriштiriне байланысты зиянды немесе мулдем жок екенi бэрiне белгiлi.
Ym кабатты блоктардан жасалган кабырга курылымдарыныц кажетп бу eткiзгimтiгi кабыргалардыц "тыныс алу" касиетше эсер етедi, сонымен бiрге конденсация мен ылгалдыц шамадан тыс каныгу каупi жок.
е. Е, Па t °С
2250 20.00
2050 17 40
1850 14.80
1650 V^w 12.20
1450 \\ 9.60
1250 ^ 7.00
1050 4.40
850 180
650 -0.80
450 ^^^ -3.40
250 -6.00
0.00 0.05 0.10 0.15 0.20 0.25 0.30 0.35 0.40 0.45 - -t 'С
■ • ¡иинара кысым е, Па . —- - су буымен цаныктыру Е. Па
Сурет 4- курылымныц кимасы бойынша блоктардан жасалган кабырганыц
ылгалдыльщ режимi
4-суретте керсетшген графикке сэйкес, Yш кабатты блоктардан жасалган кабыргалардыц белгiлi бiр бeлiктерiнiц ылгалдылык режимдерiн эртYрлi эксперименттер мен зерттеулер нэтижесiнде алынган, ылгалды ауа Yш кабатты блоктар аркылы eтетiнi расталды, бул кезде ^п мeлшерде жылу алмай, сонымен катар Yш кабаттыц ешкайсысында ылгал конденсацияланбайды. Бул режим гимараттар мен курылыстарда колайлы орта куруга ыкпал етедь
Эстетикалык. Yш кабатты блоктарда кeлемдi боялган бетоннан жасалган сэндiк кабат болгандыктан, бул касбеттiц барлык дерлш беттерiн кiрпiш, калыптау жабындары жэне т.б. туршде кeбейтуге мYмкiндiк береди
Экологиялык таза, eрт кауiпсiздiгi. Керамзитбетоннан жасалган Yш кабатты блоктардыц массивтш негiзгi кабаттары ^Р ^НжЕ 2.02-05-2009 "Гимараттар мен курылыстардыц eрт каушаздш" сэйкес функционалдык eрт кауiптiлiгiнiц барлык дерлш сыныптарыныц объектiлерiн салу кезшде осы блоктарды колдануга мYмкiндiк беред^ ягни гимараттардыц жылу жинактау кабшетшщ жогары кeрсеткiшiне ие, сонымен катар гимараттар мен курылыстарда колайлы температура мен ылгалдылык режимш жасайды. Олардыц Yш кабатты блоктарыныц кабырга конструкцияларыныц термофизикалык деректерiн бакылау калыцдыгын, сондай-ак жылу окшаулагыш материалдыц тYрiн eзгерту эдiсiмен жYзеге асырылады [4].
Жылу окшаулагыш материалдыц калыцдыгыныц улгаюы бетон кабатыныц кыскаруына жэне нэтижесiнде кабырга курылымыныц сипаттамаларына экеледi. Гимараттардыц кабыргалык курылымдарыныц берiктiк сипаттамаларын, турактылыгын куру эртYрлi объектiлердi салу кезiнде Yш кабатты блоктарды колданудыц негiзгi талаптары болып саналады. Эксперименттiк зерттеулердi орындау кезiнде Yш кабатты блоктардан желiм ерiтiндiсiнде жасалган кiрпiштiц жылу-техникалык бiркелкiлiгiнiц коэффициентi г=0,92 курайды.
Yш кабатты блоктардыц жылу кeрсеткiштерiнiц кYрт тeмендеуiне байланысты Болат арматураны байланыстыц икемдi тYрi ретiнде пайдалану мYмкiн емес. ^алаудыц белгiлi бiр фрагменттерi бойынша салыстырмалы зерттеулер жYргiзген кезде, болат арматура аралык байланыстар ретiнде эрекет ететш Yш кабатты блоктардан жасалган калау 3,12 есе нашар жылу кeрсеткiштерiне ие болды. Yш кабатты блоктардыц непзп техникалык сипаттамалары 2.2-кестеде кeрсетiлген.
"Теплоблок", "Теплостен", "ПолиБлок", "Кремнегранит" фирмаларыныц блоктары eте танымал. Осы маркалардыц Yш кабатты блоктарыныц айырмашылыгы колданылатын жабдыкта, сондай-ак блоктардыц конструкциясына енгiзiлген толыктыруларда жатыр. "Кремнегранит" Yш кабатты блоктар жYЙесi кремнеграниттен жасалган декоративтш кабатка ие.
Кесте 2 - Непзп техникалык сипаттамалары
№ Аталуы Кeрсеткiштер
1 ^асбет кабатыныц тыгыздыгы 2300 кг/ м3
2 Непзп сырткы жэне шю кабаттыц тыгыздыгы 1700 кг/м3
3 ^асбет кабатыныц берiктiгi 590 кг/м3
4 Негiзгi сырткы жэне шю кабаттыц берiктiгi 140 кг/м3
5 ^асбет кабатыныц бетон маркасы М600
6 Бетонныц негiзгi кабаты М150-М200
7 Жылу окшаулагыш кабаттыц жылу eткiзriштiri 0,038
8 ^асбетпк кабаттыц аязга тeзiмдiлiгi, циклдар F400
9 Непзп кабаттыц аязга тeзiмдiлiгi, циклдар F50-F75
10 Суды свдру 0,5%;
11
Жылу окшаулагыш кабаттыц жылу кедерпсшщ коэффициент^ калыцдыгы 150 мм_
3,46 м2 С/Вт
Жылу блоктарын колдану уш кабатты тас немесе юртш кабыргаларга катысты келесi артыкшылыктарга ие:
• кабырганыц жеделдетiлген курылысы, emrem курылыс алацына бiр кабылдау кезшде кабырганыц барлык уш кабаты жетюзшед^ тYсiрiледi жэне тeселедi, ягни.жук ^терпш, жылу окшаулагыш жэне каптау.
• Тыгыздалган бетон кабыгы бар блоктагы кабаттардыц тыгыз дизайны жылу окшаулагыш материалдыц берштшн, демек, жук ^терпш кабырганыц берiктiгiн арттырады. Оныц шшде жылу окшаулагыш материал ашык оттыц енуiнен косымша коргалган, сонымен катар ол eртке тeзiмдi.
Инженерлiк-техникалык артыкшылыктар - блоктардыц тыгыз байланыскан кабаттарынан калау кабырганыц жук кeтергimтiгiн арттырады. Жеке кабаттардан жасалган кiрпimте тек шшде орналаскан кабырга кабатыныц жук ^терпш^И ескерiледi, ал калауда барлык кабаттар ескерiледi. Бул жеке кабаттардыц кабыргасына караганда жылу блоктарыныц юртшшде жука imкi кабатты пайдалануга мумкшдш бередi[5].
ЭДЕБИЕТТЕР:
1. Лапина О.А., Лапина А.П. Энергоэффективные технологии // Инженерный вестник Дона.2015. - №1(ч. 2). - С.1-6.
2. Горшков А.С. Энергоэффективность в строительстве: вопросы нормирования и меры по снижению энергопотребления зданий // Инженерно-строительный журнал.2010. - №1. -С.9-13.
3. Захаров А.В., Сычкина Е.Н., Пономарев А.Б. Энергоэффективные конструкции в строительстве // 2017.
4. Енюшин В.Н., Нурмухаметова А.Д.,Хаеретдинова А.Д. Энергоэффективность современных ограждающих конструкций // Строительные конструкции здания и сооружения. 2016. - №1. - С.1-55.
5. Король О.А. Исследования и наукоемкие разработки в области энергоэффективного строительного производства // Строительные материалы.2015. - №1. - С.13-14.
