CC BY
24
st. kpt. mgr inz. Jacek ZBOINA Jednostka Certyfikuj^ca CNBOP ml. asp. Tomasz KIELBASA Jednostka Certyfikuj^ca CNBOP
CERTYFIKACJA USLUG W PRAKTYCE.
Streszczenie
W artykule omowiono zagadnienia formalno-prawne oraz praktyczne certyfikacji podmiotow swiadcz^cych uslugi w zakresie ochrony przeciwpozarowej.
Abstract
There were described in the article the formal, legal and practical aspects of a certification of services in the scope of fire protection.
W ubieglym roku Jednostka Certyfikuj ^ca CNBOP zidentyfikowala zwi?kszenie zainteresowanie tematyk^ certyfikacji uslug w zakresie ochrony przeciwpozarowej. Coraz liczniejsze zapytania, zarowno ze strony firm uslugodawczych, jak rowniez inwestorow sklonily do szerszego omowienia tejze tematyki oraz refleksji. Wsrod zagadnien zwi^zanych z certyfikacji uslug znalazly si? m.in. wymagania formalno-prawne, korzysci z przeprowadzenia procesu oceny firmy, oraz czynniki wplywaj^ce na skomplikowany i dlugotrwaly charakter procesu. Jednoczesnie tematyka artykulu wzbogacona zostala o uwagi wlasne autorow wynikaj^ce z doswiadczenia zdobytego w przedmiotowym zakresie. Nadmienic jednak nalezy, juz na wst?pie, iz naszym zdaniem zwi?kszone zainteresowanie nie skutkuje faktem poddawania si? dobrowolnemu procesowi certyfikacji przez firmy uslugodawcze.
Jednym z podstawowych wymogow stawianych obiektom budowlanym, oraz wyrobom budowlanym, jest spelnienie podstawowych wymagan dotycz^cych bezpieczenstwa, w tym bezpieczenstwa pozarowego. Wymog ten wynika z art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (t.j. Dz.U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118 z pozn. zm.).
Tak sformulowane obowi^zki odnosz^ si? miedzy innymi do szerokiego zakresu dzialalnosci podmiotow swiadcz^cych uslugi, ktorych miedzy innymi przytoczone postanowienie dotyczy.
W Polsce juz od wielu lat funkcjonuje system oceny zgodnosci wyrobow stosowanych w ochronie przeciwpozarowej, opieraj^cy si? glownie na weryfikacji wlasciwosci techniczno-uzytkowych w zakresie bezpieczenstwa, kompatybilnosci itp. Ocena wyrobow prowadzona jest przed wprowadzeniem ich do obrotu i uzytkowania. Na przestrzeni lat dokumentami potwierdzaj^cymi przeprowadzenie procesu oceny wyrobu przez jego producenta/dostawc? byly m.in. atesty, swiadectwa dopuszczenia i certyfikaty zgodnosci CNBOP.
Zal^czenie dokumentu dopuszczaj ^cego do zamowionego wyrobu stanowi informacj? dla kupuj^cego, ze producent/dostawca dolozyl wszelkich staran by zamawiane wyroby / urz^dzenia spelnialy swe funkcje uzytkowe w sposob gwarantuj^cy wymagany poziom w zakresie bezpieczenstwa pozarowego. Jednakze by tak si? stalo nie mniej istotne jest przestrzeganie zasad stosowania danego urz^dzenia zgodnie z jego przeznaczeniem, ktore scisle wynika z zalecen producenta, jak rowniez z regulacji prawnych oraz standardow w zakresie projektowania, instalowania i konserwacji urz^dzen, systemow, instalacji itp.
Zgodnie z artykulem 8 ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpozarowej (t.j. Dz. U. z 2002 r., Nr 147, poz. 1229 z pozn. zm.) „Korzystanie przez wlasciciela, zarz^dc? lub uzytkownika budynku, obiektu budowlanego lub terenu z uslug z zakresu ochrony przeciwpozarowej jest dobrowolne".
Naszym zdaniem powyzszy zapis art. 8 nalezy rozpatrywac w powi^zaniu z art. 4 przytoczonej ustawy, gdzie sformulowane zostaly obowi^zki wlasciciela budynku, obiektu lub terenu w zakresie zapewnienia wlasciwego poziomu ochrony przeciwpozarowej. Wsrod nich wyroznic mozna m.in.:
• przestrzeganie przeciwpozarowych wymagan instalacyjnych,
• wyposazenie przestrzeni w wymagane urz^dzenia przeciwpozarowe i gasnice,
• zapewnienie konserwacji oraz naprawy urz^dzen przeciwpozarowych i gasnic w sposob gwarantuj^cy ich sprawne i niezawodne funkcjonowanie.
W wielu przypadkach wlasciciel, zarz^dca lub uzytkownik nie posiada mozliwosci wykonania powyzszych zobowi^zan samodzielnie. Cz?sto czynnosci te s^. podzlecane podmiotom (firmom) zewn?trznym, wyspecjalizowanym w danym zakresie uslug. Poziom tej specjalizacji bez w^tpienia jest bardzo rozny.
W tym miejscu pojawia si? pierwszy problem w obliczu ktorego zostaje postawiony wlasciciel zarz^dca lub uzytkownik (w tym niejednokrotnie na wczesniejszym etapie inwestor) obiektu: Ktdra z firm ustugowych wykona danq czynnosc profesjonalnie od strony
technicznej, zgodnie z obowiqzujqcymi regulacjami prawnymi, z uwzglçdnieniem dokumentôw normatywnych oraz w sposôb gwarantujqcy zapewnienie prawidtowego funkcjonowania urzqdzen i instalacji stuzqcych celom przeciwpozarowym? Wlasciciel, zarz^dca lub uzytkownik (niejednokrotnie inwestor) odpowiedzialny za bezpieczenstwo pozarowe danego obiektu musi dokonac wyboru odpowiedniej firmy uslugodawczej. Wybor wykonawcy najczçsciej wymaga przeprowadzenia solidnej analizy informacji charakteryzuj ^cych oferentow deklarjcych chçc wykonania zlecenia, by przeprowadzona weryfikacja umozliwila wybor firmy wiarygodnej i kompetentnej. Podczas wyboru uslugodawcy oczywiscie nie bez znaczenia pozostaje aspekt ekonomiczny realizacji przedstawionego zlecenia, choc nalezy podkreslic, ze w przypadku podejmowania decyzji obejmuj^cych swym zakresem aspekty zapewnienia bezpieczenstwa pozarowego budynku, obiektu lub terenu, nie powinien on miec znaczenia decyduj^cego.
Na tej podstawie mozna sformulowac kolejne pytanie: Dlaczego firma (ustugodawcza) miataby zabiegac o dobrowolny certyfikat w zakresie ustug swiadczonych w obszarze ochrony przeciwpozarowej?
Powyzsze pytanie niew^tpliwie stawiaj^ sobie firmy aktywne na rynku uslug w zakresie ochrony przeciwpozarowej. Nieliczni odpowiedzieli sobie na to pytanie samodzielnie, niemalze natychmiast po wprowadzeniu takiej mozliwosci, informuj^c, ze warto. Na podkreslanie zasluguje tutaj nie tyle sam fakt podjçcia przez firmç decyzji
0 wnioskowaniu o certyfikacjç, ale niew^tpliwie sprostania wymaganiom zawartym w programach certyfikacji podmiotow swiadcz^cych uslugi w zakresie ochrony przeciwpozarowej. Programy certyfikacji powstaly jako odpowiedz na potrzebç stworzenia
1 wdrozenia uznanej procedury oceny wiarygodnosci i kompetencji uslugodawcy przez niezalezny podmiot (stronç trzeci^). Aktualnie wymagania dla firm uslugodawczych zawieraj^ nastçpuj^ce programy certyfikacji:
■ SITP PCU-01 Program certyfikacji podmiotow swiadcz^cych uslugi w zakresie systemow sygnalizacji pozarowej i sterowania urz^dzeniami;
■ SITP PCU-02 Program certyfikacji podmiotow swiadcz^cych uslugi w zakresie stalych urzqdzen gasniczych i hydrantow;
■ SITP PCU-03 Program certyfikacji podmiotow swiadcz^cych uslugi w zakresie wentylacji pozarowej;
■ SITP PCU-04 Program certyfikacji podmiotow swiadcz^cych uslugi w zakresie odpornosci ogniowej i reakcji na ogien;
■ SITP PCU-05 Program certyfikacji podmiotow swiadcz^cych uslugi w zakresie przegrod przeciwpozarowych;
■ SITP PCU-06 Program certyfikacji podmiotow swiadcz^cych uslugi w zakresie gasnic.
Programy certyfikacji opieraj^. siç przede wszystkim na najlepszej wiedzy inzynieryjno-technicznej wspieranej postanowieniami dokumentow normatywnych w zakresie projektowania instalacji, oraz instalowania, a takze konserwacji urz^dzen przeciwpozarowych.
W procesie certyfikacji prowadzonym przez jednostki certyfikuj^ce uslugi wyroznic mozna zasadnicze etapy oceny uslugodawcy:
• ocenç firmy uslugowej,
• ocenç prowadzenia uslug.
Wymagania wynikaj^ce z opracowanych programow certyfikacji obejmuj^. wybrane zagadnienia funkcjonowania firmy uslugodawczej podlegaj^ce ocenie przez jednostkç certyfikuj ^c^. uslugi. Wsrod nich znalazly siç przede wszystkim:
• zdolnosc firmy do prawidlowego wykonywania uslug,
• organizacja firmy,
• personel,
• system jakosci,
• dokumentacja wykonawcza,
• rejestr instalacji,
• audity i przegl^dy,
• serwis,
• referencj e,
• ubezpieczenie,
• inne wymagania (specyficzne dla kazdego z programow certyfikacji).
Zawarte w programach wymagania dla firm swiadcz^cych uslugi w zakresie ochrony przeciwpozarowej s^. wysokie. Niew^tpliwie z uwagi na duz^. intensyfikacj ç prac podczas tworzenia przedmiotowych programow certyfikacji nie ustrzezono siç pewnych niescislosci zapisow. Dodatkowo biez^ce, intensywne prace normalizacyjne powoduj^, iz dokumenty
odniesienia stanowiice podstawç certyfikacji nalezy poddawac aktualizacji. Niemniej jednak wprowadzane modyfikacje nie powinny miec znacz^cego wplywu na pierwotnie postawiony poziom wymagan.
Wsrod jednostek, ktore uzyskaly akredytacjç PCA na prowadzenie procesow certyfikacji w zakresie oceny firm uslugodawczych znalazla siç Jednostka Certyfikuj ica CNBOP. Obszar dzialan Jednostki skupia siç na 4 programach sposrod wyzej wymienionych, a si to kolejno SITP-PCU 01, 02, 04, oraz 06.
Z przedstawionych powyzej informacji jednoznacznie wynika, iz w chwili obecnej istniejq, dokumenty odniesienia do prowadzenia oceny zgodnosci podmiotow swiadcz^cych uslugi w zakresie ochrony przeciwpozarowej. Istnieji rowniez jednostki prowadz^ce certyfikacjç uslugodawcow. Dlaczego zatem firm, ktôre poddafy siç dobrowolnemu procesowi weryfikacji jest wciqz tak niewiele?
Nawiizujic do postawionego pytania ponizej zidentyfikowane zostaly podstawowe przyczyny obecnej sytuacji zwiizanej z brakiem wiçkszego zainteresowania certyfikacji uslug:
- proces certyfikacji uslug jest w pelni dobrowolny;
- proces certyfikacji ma na celu potwierdzenie spelnienia przez firmç uslugowi wszystkich wymagan zawartych w programach certyfikacji, ktore si wysokie;
- podczas oceny dokonywana jest bardzo szczegolowa weryfikacja samej firmy, a w szczegolnosci jakosc realizowanych uslug;
- wymagania postawione w programach certyfikacji si rygorystyczne i niewiele firm, bez starannego przygotowania, jest w stanie im sprostac;
- proces oceny jest szczegolowy, tym samym niejednokrotnie pozostaje dlugotrwaly i przez to niewitpliwie kosztowny;
- znaczenie potwierdzenia kompetencji firmy uslugowej poprzez certyfikat jest niewielkie;
- wciiz brakuje bezposrednich, wymiernych korzysci dla firmy uslugowej wynikajicych z poddania siç dobrowolnej certyfikacji.
Nastçpujice argumenty przemawiaji natomiast za poddaniem siç dobrowolnemu
procesowi certyfikacji w zakresie wykonywanych uslug:
- programy certyfikacji si dokumentami jawnymi, ogolnodostçpnymi, zatem firma uslugowa zna wymagania stawiane w procesie oceny prowadzanego przez Jednostkç Certyfikuj ici CNBOP;
- wprawdzie wymagania postawione w programach certyfikacji s^. wysokie, jednakze w przypadku systematycznego podnoszenia poziomu swiadczonych uslug firma wykonawcza jest w stanie spelnic wszystkie wymagania stawiane w procesie certyfikacji;
- coraz czçsciej potwierdzenie kompetencji firmy uslugowej poprzez certyfikat, ma wplyw na wybór wykonawcy - informacja o posiadaniu certyfikatu CNBOP przez firmç uslugow^. jest rekomendaj dla inwestora, Panstwowej Strazy Pozarnej, towarzystw ubezpieczeniowych oraz innych podmiotów aktywnych na rzecz ochrony przeciwpozarowej, iz wskazana firma swiadczy uslugi w okreslonym zakresie na najwyzszym poziomie co zostalo zweryfikowane na etapie procesu certyfikacji i jest monitorowane poprzez nadzór nad certyfikatem wydanym przez CNBOP;
- domniemac mozna, iz z czasem wzorem krajów Europy Zachodniej certyfikacja uslug stanie siç bardzo istotnym elementem eliminacji uslug o najnizszej jakosci, co niew^tpliwie znajdzie swoje odzwierciedlenie w stalym podnoszeniu poziomu ochrony przeciwpozarowej w Polsce.
W podsumowaniu nalezy jeszcze raz podkreslic, iz w Polsce zostaly podjçte dzialania dotycz^ce stworzenia odpowiednich warunków do podnoszenia poziomu ochrony przeciwpozarowej, poprzez polozenie nacisku na jakosc uslug swiadczonych w zakresie ochrony przeciwpozarowej. Niestety zaistnieniu skutecznego mechanizmu weryfikacji uslugodawców niew^tpliwie nie sprzyja brak wymiernych korzysci dla firmy uslugodawczej wynikaj^cy z faktu posiadania certyfikatu w zakresie swiadczonych uslug. Powstaly mechanizm oparty na dobrowolnym systemie certyfikacji uslug napotyka na istotne przeszkody, w szczególnosci z uwagi na znacz^ce koszty procesu certyfikacji. Z drugiej zas strony koszty te s^. efektem wysokiego poziomu wymagan postawionych w programach certyfikacji, bez których spelnienia trudno mówic o oczekiwanym poziomie uslug w zakresie ochrony przeciwpozarowej.
Tym samym nasuwa siç konkluzja, iz zapewnienie stalego wzrostu poziomu bezpieczenstwa w aspekcie rozpatrywanych zagadnien certyfikacji uslug jest bez w^tpienia konieczne, ale kosztowne. Wobec tego warto pamiçtac, aby przy d^zeniu do rozwoju bardzo slusznej inicjatywy jak^. jest certyfikacja podmiotów swiadcz^cych uslugi w ochronie przeciwpozarowej przyswiecala zasada, iz certyfikaty otrzymuj^. najlepsze firmy w Polsce, które spelniaj^. wysokie wymagania stawiane przez wlasciwe programy certyfikacji. Istot^. jest natomiast nie liczba firm, która przedmiotowy certyfikat otrzymala, ale najwyzsza jakosc
uslug przez nie swiadczonych, co ma niewitpliwe coraz bardziej znaczice przelozenie na poziom bezpieczenstwa w zakresie ochrony przeciwpozarowej. Dziçki temu podmioty swiadczice uslugi w zakresie objçtym udzieloni certyfikacji CNBOP, bçdi mogly byc postrzegane jako firmy profesjonalne i wiarygodne, posiadajice doswiadczoni i kompetentni kadrç zarowno zarzidzajici jak i wykonawczi, odpowiedzialni za realizacjç powierzonych zadan. Certyfikaty CNBOP informuji rowniez, ze ich posiadacze odbierani mogi byc jako firmy na europejskim poziomie, ktore rozumieji potrzeby swoich klientow i dizi do ich zaspokojenia, przede wszystkim poprzez ciigli poprawç jakosci funkcjonowania na rynku uslug z zakresu ochrony przeciwpozarowej. Powyzszymi zasadami kieruje siç Jednostka Certyfikuj ica CNBOP prowadzic dobrowolne procesy certyfikacji firm uslugowych.
Informacje dotyczice procedury dobrowolnej certyfikacji uslug dostçpne si na naszej stronie internetowej www.cnbop.pl w dziale „Certyfikacja" (zakladka „Certyfikacja uslug").
Bibliografia:
1. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (t.j. Dz.U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118 z pozn. zm.),
2. Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpozarowej (t.j. Dz. U. z 2002 r., Nr 147, poz. 1229 z pozn. zm.),
3. Ustawa z dnia 30.08.2002 r. o systemie oceny zgodnosci (t.j. Dz.U. z 2004 r., Nr 204, poz. 2087 z pozn. zm.),
4. PN-EN 45011:2000 Wymagania ogôlne dotyczqce jednostek prowadzqcych system certyfikacji wyrobôw,
5. Przewodnik ISO/Guide 53:2005 Conformity assessment - Guidance on the use o fan organization's quality management system in product certification,
6. Informator dla Klienta Jednostki Certyfikujicej CNBOP, wyd. 9, Jozefow, dnia 01.04.2006 r.
