CC BY
6Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)
ISSN (online): 2181-2454 Volume 2 | Issue 10 |October, 2022 | SJIF: 5,965 | UIF: 7,6 | ISRA: JIF 1.947 | Google Scholar |
www.carjis.org DOI: 10.24412/2181-2454-2022-10-100-105
SAMBO KURASHCHILARDA KUCH SIFATINI TARBIYALASH METODINI TAKMOLLASHTIRISH
Axmad Muxametovich Muxametov
Toshkent moliya instituti "Jismoniy tarbiya va sport faoliyati" kafedrasi dotsenti
ANNOTATSIYA
Maqolada sambo kurashi bilan shug'ullanish jarayonida yosh sambo kurashchilarida kuch sifatini takomillastirishda og'ir sport turlari bilan birga jismoniy mashqlar kompleks dasturlarini qo'llash vositalari va uslublari ko'rib chiqilgan. Eksperimental tajribada 17-19 yoshdagi sambochilarning ikki guruhga bo'lingan holda ko'rsatgan natijalari yoritilib berilgan.
Kalit so'zlar: sambo, yosh kurashchilar, kompleks dasturlar, eksperimental guruhlar.
IMPROVING THE METHOD OF TRAINING POWER QUALITY IN SAMBO
WRESTLERS
ABSTRACT
The article discusses the tools and methods of using complex exercise programs, along with weightlifting, to improve the quality of strength in young sambo wrestlers in the process of sambo wrestling. In the experimental experiment, the results of sambo wrestlers aged 17-19 years, divided into two groups, were described.
Keywords: sambo, young wrestlers, complex programs, experimental groups.
KIRISH
Sambochilarning uzoq muddatli tayyorgarligini takomillashtirishda uning tarkibiy qismlaridan biri - ta'lim va tarbiya metodologiyasiga e'tibor bermaslik mumkin emas. So'nggi paytlarda yoshlar sporti muammolariga ko'plab tadqiqotlar bag'ishlangan [1, 2, 3], lekin hali ham yosh kurashchilarni tayyorlashni boshqarish masalalari yetarli darajada o'rganilmagan. So'nggi paytlarda yosh sambochilarni tayyorlashni takomillashtirish ushbu tadqiqotning dolzarbligini belgilaydigan eng muhim masalalardan biri ekanligi ayon bo'ldi.
Sambo kurashi bo'yicha mavjud dasturlar tahlili shuni ko'rsatadiki, hozirgi
Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)
ISSN (online): 2181-2454 Volume 2 | Issue 10 |October, 2022 | SJIF: 5,965 | UIF: 7,6 | ISRA: JIF 1.947 | Google Scholar |
www.carjis.org DOI: 10.24412/2181-2454-2022-10-100-105
vaqtda mashg'ulotlar metodologiyasi zamonaviy talablardan orqada qolmoqda. Buning sababi - uslubiy reja va ishlanmalarning past darajaligidadir. Shu bilan birga ma'lumki, sportchining mahoratini oldindan belgilab beruvchi muhim omillardan biri bu uning mushaklarning sezilarli harakatini namoyish etish qobiliyatidir. Bu sifat, ko'pchilik mutaxassislarning fikriga ko'ra, ko'plab sport turlari bo'yicha sport mashg'ulotlarining samaradorligini oshiradi [4, 5, 6].
ADABIYOTLAR TAHLILI VA METODOLOGIYASI
Kurashchilarning eng muhim jismoniy sifatlari kuch va kuchga chidamlilik ekanligini hisobga olib, biz kurashchilarning maxsus tayyorgarligining ayrim jihatlarini hal qilish bilan birga, maxsus tayyorgarlikning jismoniy yuklamalarining kuch va kuch chidamliligi dinamikasiga ta'sirini kuzatdik [7, 8, 9]. ko'rsatkichlar. Sambo kurashi seksiyasining polvonlari (turli sport toifasidagi 17-19 yoshli o'smirlar) o'quv yili boshida sport shifokori ko'rigidan o'tib, kuch ko'rsatkichlari va kuchga chidamliligini aniqlash maqsadida ko'rikdan o'tkazildi. O'quv -tayyorgarlik yili oxirida navbatdagi so'rov o'tkazildi.
Ularni sinovdan o'tkazish uchun quyidagi kuch mashqlari testlari qo'llanildi: dastgohda yotgan holda maksimal darajada shtangani takroriy ko'tarib tushirish; yelkada shtanga bilan oyoqla bilan cho'kish; shtangani engasib tortib ko'tarilish kuchi; chidamlilik sinovi; oldinga cho'zilgan qo'llarda 4 kg gantellarni ushlab turish (sekundlar miqdorida) [10, 11, 12].
Pedagogik eksperiment o'tkazish uchun olingan ma'lumotlar asosida 17-19 yoshli kurashchilardan ikkita guruh - nazorat guruhi (NG) va eksperimental guruh (EG) tuzildi. Har bir guruhda turli sport toifalaridagi 15 nafar kurashchi ishtirok etdi. Antropometrik ma'lumotlarga ko'ra, guruhlarning vazni va jismoniy tayyorgarligi taxminan bir xil edi. Tajribaning mazmuni shundan iborat ediki, eksperimental guruh sambo kurashchilarining mashg'ulot jarayoniga kuch mashqlari dasturi, ya'ni pauerlifting mashqlari to'plami kiritildi. Bunda kurashchilar haftada bir marta kuchni aniqlash uchun pauerlifting texnikasiga yo'naltirilgan shtanga bilan mashqlar bajarishdi. Har bir mashg'ulot odatdagi tayyorgarlik qismi, sherik, arqon yoki amortizator bilan mashqlar bilan boshlandi. Shundan so'ng kurashchilar taklif etilgan dasturlar bo'yicha 6-8 ta mashqdan iborat bo'lgan kuch mashqlarini bajarishdi, ulardan uchtasi majburiy mashqlar: ko'krakdan shtangani inarish, yelkada shtanga bilan o'tirib turish va shtangani pastdan tortish [13, 14, 15, 16].
Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)
ISSN (online): 2181-2454 Volume 2 | Issue 10 |October, 2022 | SJIF: 5,965 | UIF: 7,6 | ISRA: JIF 1.947 | Google Scholar |
www.carjis.org DOI: 10.24412/2181-2454-2022-10-100-105
MUHOKAMA VA NATIJALAR
Bunday mashg'ulotning o'ziga xosligi shundaki: birinchidan, mashg'ulot bir soatdan ko'p bo'lmagan yuqori intensivlikda, shtanganing og'irligi maksimaldan 8588%, bir necha to'plamda, 6-8 marta o'tkazildi. Qayta takrorlashlar sportchilarning maksimal mushak va irodaviy sa'y-harakatlariga erishishiga olib keldi, to'plamlar orasidagi qisqa intervallar 1 daqiqani tashkil etdi. Ikkinchidan, har bir mashg'ulotda kurashchilar shtangaga 250-500 gramm og'irlik qo'shib, oldingi mashg'ulotlarga qaraganda to'g'ri bajarish texnikasidan chetga chiqmagan holda ko'proq takrorlarni bajarishga intilishdi va bu jarayon ularda maksimal irodaga erishish qobiliyatini tarbiyalashga xizmat qildi [17, 18]. 17 yoshli kurashchilarning skameykada shtangani yotib ko'tarish kuchi 6 oylik ish davomida taklif etilgan dastur bo'yicha 13,8 kg (15,8%) ortdi. 18 yoshlilarda 14 kg (16%)ga va 19 yoshli kurashchilarda - 12,8 kg (13,85%)ga ortdi. eski dasturlar bilan shug'ullangan nazorat guruhidagi kurashchilarning kuchlari o'rtacha 6,5 kg, bizning ma'lumotlarimiz bo'yicha - mos ravishda 5,8 kg; 8,2 kg; 6,4 kg.ni tashkil etdi. Seksiyada biz taklif qilgan dastur bo'yicha 6 oylik mashg'ulotlar davomida sambochilarning tana quvvati 17 yoshlilarda 11,7 foizga, 18 yoshlilarda 15,4 foizga, 19 yoshlilarda 14,25 foizga oshdi. Nazorat guruhidagilarda esa - mos ravishda 5,16% ga: 6,5% va 8,3% ni tashkil etdi.
Taqdim etilgan test ma'lumotlariga ko'ra, tavsiya etilgan dasturga muvofiq sambo kurashining sport bo'limida 9 oylik mashg'ulotdan so'ng yelkalarida shtanga bilan o'tirib turish (oyoq mushaklari kuchining ko'rsatkichi) 17 yoshli bolalarda 20% ga oshdi, 18 yoshli kurashchilarda 19% ga, 19 yoshli kurashchilarda 19,1% ga oshdi. Eksperimental guruhdagi sambochilarning kuch ko'rsatkichlarining yaxshilanishi nazorat guruhiga nisbatan ancha aniq bo'lib, ularda mos ravishda 10%; 11,6% va 14,4% ni tashkil etdi.
Taqdim etilgan ma'lumotlarga ko'ra, sambo kurashi bo'limida rejalashtirilgan dastur bo'yicha mashg'ulotlardan so'ng cho'zilgan qo'llarda og'irligi 4 kg bo'lgan gantellarning tarkibi (kuchga chidamlilik ko'rsatkichi) 17 yoshli o'smirlarda 24 foizga, 18 yoshda 20 foizga va 19 yoshli kurashchilarda 23% ga oshgan, nazorat guruhi kurashchilarida to'g'ridan-to'g'ri 12,9%; 15 va 16% ni tashkil etdi.
O'smirlarning mashg'ulotlar davomida olgan jismoniy yuklamalari ularning jismoniy sifatlarini, birinchi navbatda, kuch-quvvatini oshirishga xizmat qildi. Shunday qilib, bir yildan kamroq vaqt ichida eksperimental guruh kurashchilari eskirgan dasturlarga muvofiq kuch sifatlarini rivojlantirish uchun odatiy mashqlarni bajargan nazorat guruhi kurashchilariga nisbatan sezilarli darajada kattaroq
Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)
ISSN (online): 2181-2454 Volume 2 | Issue 10 |October, 2022 | SJIF: 5,965 | UIF: 7,6 | ISRA: JIF 1.947 | Google Scholar |
www.carjis.org DOI: 10.24412/2181-2454-2022-10-100-105
mushaklar kuchiga ega bo'ldilar. Kurashchilar o'zlarining vazn ko'tarish qobiliyatini, skameykada shtangani yotib ko'tarish va yelkalarida og'irlik bilan o'tirib turishda kuchlarini sezilarli darajada yaxshiladilar. Shuningdek, kurashchilarning kuch-chidamlilik ko'rsatkichlari ham juda yaxshi taassurot qoldirdi. Shunday qilib, biz taklif qilgan kuch sifatlarini rivojlantirish dasturi o'smir kurashchilarning kuch ko'rsatkichlari dinamikasiga ijobiy ta'sir ko'rsatdi.
XULOSA
Bizning ishimiz va uning natijalari quyidagi xulosalarga olib keldi:
1. Yosh sportchilarning psixologik va jismoniy tayyorgarligi ularning ijodiy faoliyati va sport natijalarining o'sishining keyingi jarayonining ajralmas qismidir.
2. Kurashchilarning maxsus kuch tayyorgarligi jismoniy sifatlarini, birinchi navbatda, kuch va kuchga chidamliligini oshirishga yordam beradi.
Kuch sifatlarini jadal rivojlantirish va takomillashtirishga qaratilgan sport mashg'ulotlari 17-19 yoshli kurashchilarning an'anaviy tarzda texnika asoslarini o'rgatish va harakat sifatlarini rivojlantirishga taxminan teng ravishda qaratilgan mashg'ulotlarga qaraganda kuch ko'rsatkichlarining ko'proq o'sishini ta'minlaydi.
REFERENCES
1. Soatovich, R. X. (2020). Development of Didactic Support for the Preparition of Future Physical Education Teachers for Innovative Activities in the Field of Womens Sport Education. JournalNX, 132-135.
2. Хакимова, Н. У. (2018). Влияние физических упражнений, игр, развлечений на физическое развитие детей. Вопросы педагогики, (3), 126-128.
3. Хакимова, Н. У. (2020). Роль общественного спорта в повышении эффективности женского спорта. Вестник науки и образования, (7-2 (85)), 8183.
4. Даминов, И. (2021). Совершенствование технико-тактической и психологической подготовки юных дзюдоистов. Общество и инновации, 2(11/S), 175-180.
5. Даминов, И. А. (2021). Спортивная деятельность-как фактор влияния на личность дзюдоистов. Academic research in educational sciences, 2(4), 13221329.
6. H. N. Uralovna & U. D. Musaevich (2019). The importance of rhythmic gymnastics in developing pupils' physical capabilities. European Journal of
Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)
ISSN (online): 2181-2454 Volume 2 | Issue 10 |October, 2022 | SJIF: 5,965 | UIF: 7,6 | ISRA: JIF 1.947 | Google Scholar |
www.carjis.org DOI: 10.24412/2181-2454-2022-10-100-105
Research and Reflection in Educational Sciences Vol, 7(12).
7. Musayevich, U. D. (2021). Effectiveness of Using New Pedagogical Technologies to Increase General and Special Physical Training of Young Players. European Journal of Life Safety and Stability (2660-9630), 11, 110-111.
8. Turdimurodov, D. Y. (2021). Willed qualities of a personality and ways of their formation in sport. ISJ Theoretical & Applied Science, 12 (104), 689-692
9. Turdimurodov, D. Y. (2021). Preschool period: pedagogical aspect of education of will in a child. Current Research Journal of Pedagogics (2767- 3278), 2(09), 47-51.
10. Alikulovich, M. K., & Yuldashevich, T. D. (2020). Development of physical training skills and formation of willpower qualities in extracurricular activities. European Journal of Research and Reflection in Educational Sciences Vol, 8(3)
11. Абдуллаев Я. М., Турдимуродов Д. Й. Создание педагогических условий в формировании волевых качеств у учеников начальных классов / Я. М. Абдуллаев, Д. Й. Турдимуродов // Colloquium - journal. - 2020. № 24 (76). С. 12 -14.
12. Турдимуродов, Д. Й. (2021). Укувчиларнинг иродавий сифатларини шакллантиришда жисмоний тарбия воситаларининг имкониятлари. Инновации в педагогике и психологии, 4(7).
13. Абдуллаев Яшнаржон Махкамжонович, & Турдимуродов Дилмурод Йулдошевич (2020). Усмир ёшдаги укувчиларда иродавий сифатларни жисмоний тарбия воситалари оркали ривожлантириш. (Современное образование (Узбекистан). (9 (94)), 56-62.
14. Менгликулов, Х. А. (2020). Особенности физической подготовки специалистов физической культуры в высшем учебном заведении. Педагогика ва психологияда инновациялар, 11(3).
15. Abdullaev, Y. (2021). Forms and methods of developing the use of folk movement games in high school students. Mental Enlightenment Scientific-Methodological Journal, 2021(2), 73-79.
16. Turdimurodov, D. Y. (2021). Testing volitional qualities for students of high schools of secondary school. The American Journal of Social Science and Education Innovations, 3(03), 405-413.
17. Menglikulov, Khairulla (2021) "Features of organization of general physical preparation in lesson and extracurricular activities," Mental Enlightenment
Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)
ISSN (online): 2181-2454 Volume 2 | Issue 10 |October, 2022 | SJIF: 5,965 | UIF: 7,6 | ISRA: JIF 1.947 | Google Scholar |
www.carjis.org DOI: 10.24412/2181-2454-2022-10-100-105
Scientific- Methodological Journal: Vol. 2021 : Iss. 2 , Article 6. 18. Abdullaev, Yashnarjon. "Forms and methods of developing the use of folk movement games in high school students." Mental Enlightenment Scientific-Methodological Journal 2021.2 (2021): 73-79.
