CC BY
53
RAQAMLI MARKETING VA UNING ZAMONAVIY DUNYODA
AHAMIYATI
Sobirova Kamola
Millat Umidi Universiteti talabasi
Ergasheva Nigora
Millat Umidi Universiteti talabasi
Annotatsiya: Raqamli marketing bu raqamli texnologiyalar va onlayn platformalar yordamida mahsulot va xizmatlarni targ'ib qilish va sotishni amalga oshirish jarayonidir. Internet, ijtimoiy tarmoqlar, mobil ilovalar va boshqa raqamli vositalar orqali brendni reklama qilish, mijozlar bilan muloqotda bo'lish va ularning ehtiyojlarini aniqlash raqamli marketingning asosiy vositalaridir. Ushbu maqolada raqamli marketingning rivojlanishi, uning zamonaviy tendensiyalari va samaradorligini oshirish uchun qo'llaniladigan strategiyalar tahlil qilinadi.
Kalit so'zlar: Raqamli marketing, internet marketing, ijtimoiy tarmoqlar, SEO, kontent marketingi, brend strategiyasi, onlayn reklama.
ЦИФРОВОЙ МАРКЕТИНГ И ЕГО ЗНАЧЕНИЕ В СОВРЕМЕННОМ
МИРЕ
Собирова Камола
Студент Университета Миллат Умиди
Эргашева Нигора
Студент Университета Миллат Умиди
Аннотация: Цифровой маркетинг представляет собой процесс продвижения товаров и услуг с использованием цифровых технологий и онлайн-платформ. Использование интернета, социальных сетей, мобильных приложений и других цифровых инструментов для рекламы брендов, общения с клиентами и определения их потребностей является основными методами цифрового маркетинга. В данной статье анализируется развитие цифрового маркетинга, его современные тенденции и стратегии для повышения его эффективности.
Ключевые слова: Цифровой маркетинг, интернет-маркетинг, социальные сети, SEO, контент-маркетинг, брендинговая стратегия, онлайн-реклама.
DIGITAL MARKETING AND ITS IMPORTANCE IN THE MODERN
WORLD
Sobirova Kamola
Student of Millat Umidi University
Ergasheva Nigora
Student of Millat Umidi University
Abstract: Digital marketing is the process of promoting products and services through the use of digital technologies and online platforms. Internet, social media, mobile apps, and other digital tools are key methods for brand promotion, customer interaction, and identifying their needs. This article analyzes the development of digital marketing, its modern trends, and strategies for improving its effectiveness.
Keywords: Digital marketing, internet marketing, social media, SEO, content marketing, branding strategy, online advertising.
KIRISH
Raqamli marketing, bugungi kunda barcha sohalarda va biznes tizimlarida muhim ahamiyat kasb etadigan marketingning eng zamonaviy va samarali shakliga aylangan. Raqamli texnologiyalarning tez rivojlanishi, internet va mobil ilovalar orqali odamlarning hayotiga chuqur kirib borishi, onlayn aloqalar o'rnatish imkoniyatlari, marketing sohasining yangi imkoniyatlarga ega bo'lishini ta'minladi. Raqamli marketingning asosiy maqsadi - brend va mahsulotlarni onlayn muhitda targ'ib qilish, mijozlarga erishish va ularni doimiy ravishda o'ziga jalb etishdir. Bu jarayonni amalga oshirishda SEO (Search Engine Optimization), kontent marketingi, ijtimoiy tarmoqlarda reklama, email marketing va mobil marketing kabi raqamli vositalar muhim o'rin tutadi. O'tgan yillar davomida raqamli marketingning rivojlanishi global miqyosda biznes va tijorat faoliyatini qayta shakllantirishga olib keldi. Bugungi kunda kompaniyalar o'z mahsulotlarini yoki xizmatlarini jismoniy do'konlar va an'anaviy reklama usullari yordamida emas, balki internet va mobil platformalarda reklama qilish orqali mijozlarga yetkazadilar. Bu o'zgarish nafaqat marketing sohasida, balki ishlab chiqarish, savdo, xizmat ko'rsatish va hatto ta'lim sohalarida ham sezilarli ta'sir ko'rsatdi1. Raqamli marketingning asosiy afzalliklari uning global miqyosda amalga
1 Tuten, T. L., & Solomon, M. R. (2017). Social Media Marketing. Pearson.
oshirilishi, har qanday geografik hududda, istalgan vaqtda mijozlarga erishish imkonini yaratishi, shuningdek, aniq statistika va tahlillar asosida marketing strategiyalarini yanada samarali shakllantirish imkoniyatini berishidadir.
Hozirgi kunda raqamli marketing faqat marketing amaliyotining bir qismi sifatida qolmay, balki butun biznes jarayonlarining rivojlanishiga ta'sir qiladigan kuchli vositaga aylandi. Raqamli marketing kompaniyalarga mijozlar bilan doimiy aloqada bo'lish, ularning ehtiyojlarini to'g'ri aniqlash va shunga mos ravishda mahsulot yoki xizmatni taklif qilish imkonini beradi. Shu bilan birga, raqamli marketing ijtimoiy tarmoqlardagi, bloglar va veb-saytlar kabi turli platformalardagi foydalanuvchilar bilan interaktiv aloqalar o'rnatish orqali mijozlarning ishonchini va sodiqligini oshiradi. Buning natijasida, marketing xarajatlari samarali boshqariladi va kompaniyaning bozor ulushi ortadi.
Raqamli marketingning boshqa bir muhim jihati shundaki, u o'zining aniq va tezkor natijalarini o'lchash imkonini beradi. Har bir marketing kampaniyasining samaradorligini tahlil qilish, ma'lumotlarga asoslanib strategiyani o'zgartirish va optimallashtirish mumkin. Bu jarayon raqamli marketingni an'anaviy marketingdan ajratib turadi, chunki an'anaviy marketingda strategiyalarni tahlil qilish va o'lchash ancha murakkab va vaqtni talab qiladi. Raqamli marketing orqali olingan ma'lumotlar yordamida marketingchilar o'z kampaniyalarining qanday amalga oshirilganini, mijozlarning reaktsiyalarini va shu asosda kampaniyalarni takomillashtirish imkonini topadilar.
Raqamli marketingning to'g'ri va samarali qo'llanilishi uchun strategiyalarni rejalashtirish va amaliyotga tadbiq qilishda ko'plab elementlar hisobga olinadi2. Ijtimoiy tarmoqlar, SEO, kontent marketingi, mobil marketing va email marketing kabi vositalar birgalikda ishlatilishi, kompaniyaning reklama kampaniyasini to'liq qamrab oladi. Bu orqali kompaniyalar mijozlarga ko'proq qiziqarli va shaxsiylashtirilgan takliflar bilan chiqib, ularni yanada ko'proq jalb qilishlari mumkin. Bunday yondashuv, o'z navbatida, brendning imidjini mustahkamlash va mijozlar sadoqatini oshirishga xizmat qiladi.
METODOLOGIYA
Raqamli marketingni o'rganishda qo'llaniladigan metodologiya bir nechta usullarni o'z ichiga oladi, ularning har biri ma'lumotlarni to'plash, tahlil qilish va natijalarni yoritishda muhim rol o'ynaydi. Ushbu maqolada adabiyotlar tahlili, solishtirma tahlil, statistik ma'lumotlar tahlili kabi bir qator metodologik usullardan foydalanilgan.
2 Ryan, D., & Jones, C. (2022). Digital Marketing for Dummies. Wiley.
ADABIYOTLAR TAHLILI
Raqamli marketing sohasida ko'plab ilmiy tadqiqotlar va maqolalar mavjud. Hozirgi kunda raqamli marketingning o'ziga xos xususiyatlarini o'rganish uchun turli mutaxassislar, marketing olimlari va amaliyotchilar tomonidan keng qamrovli tahlillar olib borilgan.
J. Harris o'zining "Raqamli marketing va brend strategiyasi" asarida raqamli marketingning muvaffaqiyatli brend yaratishda qanday rol o'ynashini ta'kidladi. Harrisning fikricha, internet marketingi, ijtimoiy tarmoqlar va SEO (search engine optimization) texnikalari brendlarni ommalashtirishda asosiy vosita bo'lib xizmat qiladi. Brendni raqamli muhitda rivojlantirish uchun kontent marketingi va onlayn reklama, masalan, Google Ads va Facebook Ads kabi reklama vositalari samarali ishlatiladi [1].
Shuningdek, P.Kotler, K.L.Keller, o'zining "Marketing menedjmenti" asarida raqamli marketingning o'rni va ahamiyatini tahlil qiladi. Ularning fikriga ko'ra, raqamli marketingning asosiy ustuvorliklari shundaki, u mijozlar bilan to'g'ridan-to'g'ri aloqalar o'rnatish imkoniyatini yaratadi, bu esa marketing strategiyasining samaradorligini oshiradi [2]. Bunga ijtimoiy tarmoqlarda aktivlik, mobil marketing va SEO orqali internetdan foydalanishning kengayishi yordam beradi.
Shuningdek, D.Chaffey, F.Ellis-Chadwick "Raqamli marketing: Strategiyalar va amaliyot" asarida raqamli marketingning amaliy jihatlari, strategiyalari va vositalarini tahlil qilgan. Ular raqamli marketingning asosiy vositalari sifatida SEO, kontent marketing, email marketing va ijtimoiy tarmoqlarda reklama qilishni ajratib ko'rsatadilar. Raqamli marketingni muvaffaqiyatli qo'llash uchun eng muhim omil, ularning fikriga ko'ra, brendning mijozlarga bo'lgan munosabati va yuqori sifatli kontentni ishlab chiqishdir [3].
MUHOKAMA VA NATIJALAR
Raqamli marketingning so'nggi yillardagi rivojlanishi va tendensiyalari, shu jumladan 2023-2024-yillarda raqamli marketingning samaradorligini oshirishda qo'llanilayotgan texnologiyalar va strategiyalar, katta o'zgarishlarni ko'rsatmoqda. Shunday qilib, raqamli marketingning muvaffaqiyatli qo'llanilishi va uni tashkil etish kompaniyalar va brendlar uchun yangi imkoniyatlar yaratmoqda3.
1. Raqamli marketing vositalarining o'sishi va samaradorligi [10].
2023-2024-yillarda raqamli marketingning asosiy vositalari, masalan, SEO, kontent marketingi, ijtimoiy tarmoqlar, va video marketing, o'zining ahamiyatini yanada oshirmoqda. Global raqamli reklama xarajatlari 2023-yilda 500 milliard dollarni tashkil etgan bo'lsa, bu 2024-yilda yana 12% ga oshishi kutilmoqda.
3 https://www.marketingprofs.com/
SEO va organik qidiruv: SEO raqamli marketingning asosiy vositalaridan biri sifatida, eng samarali va uzoq muddatli marketing strategiyalaridan biri hisoblanadi. Statistikaga ko'ra, qidiruv tizimlaridan olingan trafikning 51% dan ortig'i organik qidiruvlar orqali amalga oshadi. Bu SEO kampaniyalari uchun ehtiyojni oshiradi, chunki 68% internet foydalanuvchilari Google qidiruvi orqali mahsulot yoki xizmat izlashadi.
Kontent marketingi: Kontent marketingi, bloglar, maqolalar, infografikalar va videolar orqali mijozlar bilan aloqalar o'rnatishni kuchaytirish uchun zarur vosita bo'lib qolmoqda. 2023-yilda 72% marketingchilar o'z brendlarini kontent marketingi yordamida rivojlantirganini ta'kidlashgan.
Ijtimoiy tarmoqlar: Ijtimoiy tarmoqlarda reklama qilish, asosan, Facebook, Instagram, TikTok va LinkedIn kabi platformalarda markalash va mijozlarga erishishning samarali usuliga aylangan. 2023-yilda ijtimoiy tarmoq reklamalari global miqyosda 200 milliard dollardan ortiq mablag' sarflanadi.
2. Raqamli reklama xarajatlarining o'sishi.
Raqamli reklama xarajatlari 2023-yilda sezilarli ravishda o'sdi. Global miqyosda raqamli marketingga sarflanadigan xarajatlar 2023-yilda 520 milliard dollarni tashkil etdi. 2024-yilda bu raqam 600 milliardga yetishi kutilmoqda [10]. Buning sabablaridan biri shundaki, internetda reklama qilishning afzalliklari ko'rsatilganidek, kompaniyalar doimiy ravishda reklama samaradorligini o'lchab borishlari mumkin. Bunday raqamlar, shuningdek, ijtimoiy tarmoqlar, Google va boshqa onlayn platformalarda reklama qiluvchi kompaniyalar uchun katta ahamiyatga
ega4.
3. Video marketingning jadal rivojlanishi.
Video marketingning samaradorligi 2023-yilda bir necha barobar oshdi. Video kontentni iste'mol qilish hajmi 2023-yilda 80% ga oshgan, bu esa raqamli marketingda video reklamalarining ahamiyatini kuchaytiradi. TikTok, YouTube va Instagram kabi platformalar orqali video reklamalarning samaradorligi aniqlandi. 2024-yilda video marketingga sarflanadigan mablag'lar 2023-yilga nisbatan 18% ga oshishi kutilmoqda5.
4. Ma'lumotlarga asoslangan marketingning o'sishi.
Raqamli marketingda ma'lumotlarga asoslangan yondashuv, ya'ni data-driven marketing, tobora ommalashib bormoqda. 2023-yilda kompaniyalar marketing faoliyatlarida ma'lumotlardan foydalanishni 25% ga oshirdi. Boshqa so'z bilan aytganda, mijozlarning xatti-harakatlarini tahlil qilish va shaxsiylashtirilgan marketing takliflarini ishlab chiqish orqali kompaniyalar o'z samaradorligini oshirishmoqda.
5. Mobil marketing.
4 Kaushik, A. (2020). Web Analytics 2.0: The Art of Online Accountability & Science of Customer Centricity. Wiley
5 https://www.statista.com/markets/479/topic/680/marketing
Mobil marketingning o'sishi 2023-yilda davom etdi. Mobil ilovalar va mobil reklama global xarajatlarining 2023-yilda $130 milliardni tashkil etganligi aytilgan. 2024-yilda mobil marketingga sarflanadigan mablag'larning yana 15% ga oshishi kutilmoqda6. Mobil reklama kompaniyalariga mijozlar bilan aniq va shaxsiylashtirilgan aloqalarni o'rnatish imkoniyatini beradi [6].
6. Mijozlarning xulq-atvoridagi o'zgarishlar.
Raqamli marketingning muvaffaqiyatiga ta'sir qiladigan yana bir omil — bu mijozlarning xulq-atvoridagi o'zgarishlar. 2023-yilda o'tkazilgan so'rovlar natijasida, internet foydalanuvchilarining 72% foizi ijtimoiy tarmoqlardan va onlayn reklamalardan yangi mahsulot yoki xizmatlar haqida xabar topishini bildirgan. Shuningdek, 65% foydalanuvchilar mobil qurilmalaridan online xarid qilishda foydalanadi.
1-jadval
Raqamli marketingning asosiy vositalariga sarflanadigan mablag'lar
(2023-2024)
Marketing vositalari 2023-yil xarajatlar (mlr. dollar) 2024-yil kutilayotgan xarajatlar (mlr. dollar) O'sish (%)
Ijtimoiy tarmoq reklamalari 200 230 15%
SEO (Search Engine Optimization) 75 85 13%
Video marketing 55 65 18%
Kontent marketing 50 58 16%
Mobil marketing 130 150 15%
Email marketing 22 24 9%
Ma'lumotlarga asoslangan marketing 45 55 22%
Shaxsiylashtirilgan marketing 2023-2024-yillarda eng kuchli raqamli marketing strategiyalaridan biri sifatida ajralib turadi. Mijozlarning ehtiyojlarini to'g'ri aniqlash va ularni shaxsiy takliflar bilan qondirish, brendlar uchun katta afzallik yaratadi. 2023-yilning oxirida o'tkazilgan tadqiqotga ko'ra, shaxsiylashtirilgan kontentni taqdim etish orqali kompaniyalar o'z mijozlarining sodiqligini 30% ga oshirgan [10]. Shaxsiylashtirilgan marketingning asosiy vositalaridan biri — elektron pochta marketingi. Statistikaga ko'ra, shaxsiylashtirilgan email marketing, odatdagi email
6 https ://www. reportlinker. com/ market-report/Marketing/452579/Marketing-Research
kampaniyalariga nisbatan 29% yuqori ochilish va 41% yuqori bosish darajasiga ega bo'ladi [7].
AI (Sun'iy intellekt) va avtomatlashtirilgan marketing.
Sun'iy intellekt va avtomatlashtirilgan marketing tizimlarining roli 2023-2024-yillarda katta ahamiyatga ega. AI yordamida marketing jarayonlarini avtomatlashtirish kompaniyalarga marketing strategiyalarini yanada tezkor va samarali amalga oshirish imkoniyatini beradi. Masalan, chatbotlar va virtual yordamchilar, mijozlarga 24/7 xizmat ko'rsatishda yordam beradi va bu mijozlarning qoniqish darajasini oshiradi. 2024-yilda sun'iy intellekt asosidagi avtomatlashtirilgan marketingga sarflanadigan mablag'larning 18% ga oshishi kutilmoqda. AI algoritmlarini to'g'ri qo'llash orqali kompaniyalar mijozlarning xulq-atvorini tahlil qilib, yanada aniq marketing strategiyalarini ishlab chiqadilar [12].
Interaktiv kontent va video marketing.
2023-2024-yillarda video marketing va interaktiv kontentning roli yanada oshdi. Video kontent foydalanuvchilarning e'tiborini jalb qilishda eng samarali vosita bo'lib, ularning 80% foizi videolarni tomosha qilishadi. YouTube, TikTok va Instagram kabi platformalarda video kontent ishlab chiqish kompaniyalarga global auditoriyaga chiqish imkoniyatini yaratadi. Interaktiv kontent, masalan, so'rovlar, testlar va onlayn bahslar, foydalanuvchilarni o'zaro aloqaga jalb qilish orqali brend bilan mustahkam bog'lanish hosil qiladi. 2023-yilda interaktiv kontentni yaratishga sarmoya kiritgan kompaniyalar o'z mijozlarining ishtirokini 35% ga oshirishgan [10].
Influencer Marketing.
Influencer marketing, ijtimoiy tarmoqlarda mashhur bo'lgan shaxslar (influencerlar) bilan hamkorlik qilish orqali mahsulot yoki xizmatlarni targ'ib qilish strategiyasi, 2023-2024-yillarda o'zining samaradorligini isbotladi. Tadqiqotlarga ko'ra, influencer marketing kompaniyalarga 2023-yilda 11 dollarlik sarmoya uchun 5,78 dollar daromad keltirgan. Influencerlar bilan ishlash, ayniqsa, Instagram va TikTok platformalarida yangi mahsulotlarni tezda ommalashtirishga yordam beradi. 2024-yilda influencer marketingga sarflanadigan mablag'larning 25% ga oshishi kutilmoqda [11].
Ijtimoiy savdo (Social Commerce).
Ijtimoiy tarmoqlarda onlayn savdo qilishning rivojlanishi ijtimoiy savdoni yangi trendga aylantirgan. 2023-yilda ijtimoiy tarmoqlarda mahsulotlarni bevosita sotish orqali global miqyosda 89 milliard dollardan ortiq savdo amalga oshirildi. 2024-yilda bu raqam 115 milliard dollarni tashkil etishi kutilmoqda [11]. Instagram, Facebook va TikTok kabi platformalarda to'g'ridan-to'g'ri savdo funksiyalarining joriy qilinishi, foydalanuvchilarga mahsulotlar haqida to'g'ridan-to'g'ri sahifalarda xarid qilish imkonini yaratadi. Bunday savdo modeli mijozlar uchun qulaylik yaratib, kompaniyalarga tezda natijalar olish imkonini beradi.
Mobil ilovalar va ularning raqamli marketingdagi roli: Mobil marketing va mobil ilovalar 2023-yilda katta o'sish ko'rsatdi. 2023-yilda mobil ilovalar orqali xarid qilgan foydalanuvchilar 2022-yilga nisbatan 19% ga oshgan. Mobil reklama orqali kompaniyalar foydalanuvchilarga shaxsiylashtirilgan takliflar yuborish va ular bilan doimiy aloqada bo'lish imkonini qo'lga kiritdilar. Mobil marketingning o'sishi, ayniqsa, xususiy reklama orqali foydalanuvchilarni jalb qilishda kuchaygan.
Veb-saytlarni optimallashtirish va UX/UI dizaynining ahamiyati.
Veb-saytlar va ilovalarni foydalanuvchilarga qulay va samarali tarzda optimallashtirishning ahamiyati ortdi. Veb-saytlarning tezligi, interaktivligi va foydalanuvchilarga qulayligi, mijozlarni jalb qilishda katta rol o'ynaydi. 2023-yilda veb-saytlarni optimallashtirishga sarmoya kiritgan kompaniyalar o'z saytlarining samaradorligini 27% ga oshirgan. Shu bilan birga, mobil versiyalarining optimallashtirilishi ham mijozlarning yaxshi tajriba olishini ta'minlaydi [12].
XULOSA
Raqamli marketing 2023-2024-yillarda global miqyosda yanada kengayib, yangi texnologiyalar va strategiyalar bilan boyidi. Kompaniyalar uchun marketing faoliyatlarini samarali boshqarish, mijozlar bilan to'g'ridan-to'g'ri aloqalarni o'rnatish va brendlarni global miqyosda tanitish imkoniyatlari oshdi. Yuqorida keltirilgan statistikalar va tahlillar shuni ko'rsatadiki, raqamli marketingning har bir asosiysi — SEO, video marketing, mobil marketing, influencer marketing, va shaxsiylashtirilgan marketing, kompaniyalar uchun yangi imkoniyatlar yaratadi va ular orqali bizneslarni rivojlantirishga yordam beradi. Teknologik rivojlanish va innovatsiyalar raqamli marketingning rivojlanishida hal qiluvchi o'rin tutmoqda. Sun'iy intellekt (AI), ma'lumotlarga asoslangan yondashuvlar va avtomatlashtirilgan tizimlar marketingni avtomatlashtirishga va mijozlarga shaxsiylashtirilgan tajribalar yaratishga imkon yaratadi. Bular kompaniyalarga raqobatchilardan oldin turib, o'z mijozlariga yuqori sifatli xizmatlarni taqdim etishda yordam beradi. 2023-2024-yillarda AI yordamida boshqariladigan marketingning yanada samarali bo'lishi kutilyapti, chunki bu texnologiyalar aniq va maqsadga yo'naltirilgan reklamalarni yaratish imkonini beradi. Shaxsiylashtirilgan marketingning o'sishi, mijozlar ehtiyojlari va xatti-harakatlarini yanada yaxshiroq tushunishga yordam beradi. Mijozlarga taqdim etiladigan takliflar va reklama materiallari shaxsiylashtirilganda, bu ular bilan o'zaro aloqalarni yanada kuchaytiradi va sodiqlikni oshiradi. 2023-yilda shaxsiylashtirilgan marketingning samaradorligi yanada yuqori bo'lib, kompaniyalar o'z mijozlarining ehtiyojlariga mos ravishda reklama va kontentni optimallashtirgan. Video marketing 2023-2024-yillarda raqamli marketingda eng yuqori o'sish sur'atlariga erishdi. Video kontent foydalanuvchilarni jalb qilishda samarali vosita sifatida ajralib turdi va YouTube, TikTok, Instagram kabi platformalarda mahsulotlarni targ'ib qilishning samarali
usuliga aylandi. Video kontent orqali kompaniyalar o'z brendlarini yanada jonli va esda qolarli tarzda namoyish etishadi. Raqamli reklama kompaniyalari video marketingni kengaytirish orqali o'z auditoriyalarini jalb qilish va sotish hajmini oshirishga muvaffaq bo'ldilar.
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO'YXATI
1. J. Harris. Digital Marketing and Branding Strategies. New York: Marketing Books. 2015 y.
2. P.Kotler, K.L. Keller. Marketing Management. 15th ed. Pearson Education. 2016 y.
3. D. Chaffey, F. Ellis-Chadwick. Digital Marketing: Strategies and Practices. 7th ed. Pearson. 2019 y.
4. L.P. Baltes. "Content Marketing - The Fundamental Tool of Digital Marketing". Journal of Marketing Research, 1(1), P. 22-36, 2015 y.
5. D. Ryan, C. Jones. Digital Marketing for Dummies. Wiley, 2022 y.
6. P.R. Smith & Z. Zook, Marketing Communications: Integrating Offline and Online with Social-Media. Kogan Page. 2016 y.
7. D. Evans. Social Media Marketing: An Hour a Day. Wiley, 2021 y.
8. T.L. Tuten & M.R. Solomon. Social Media Marketing. Pearson, 2017 y.
9. A. Kaushik. Web Analytics 2.0: The Art of Online Accountability & Science of Customer Centricity. Wiley, 2020 y.
10. https://www.emarketer.com/topics/category/emarketer
11. https://www.reportlinker.com/market-report
12. https ://www. marketingprofs. com/newsletters/marketing/
