QANDLI DIABET KASALLIGI FONIDA YURAK QON TOMIR TIZIMI KASALLIKLARINING KLINIK KECHUV XUSUSIYATLARI Текст научной статьи по специальности «Биотехнологии в медицине»

JffiTALQINVA *<il]

\-/TADQIQOTLAR Nol 2022

ilmiy-uslubiy jumaU

HA \ni I FiT ARFT kA^AI I TCI IHMHA VT TR A k OOIV TOTVITR II/IMI

QANDLI DIABET KASALLIGI FONIDA YURAK QON TOMIR TIZIMI

>

KASALLIKLARINING KLINIK KECHUV XUSUSIYATLARI

§ i>*

Fazliddinov Janobiddin Zaynobiddin o'g'li

Samarqand Davlat Tibbiyot Instituti, "Davolash ishi " fakulteti, 2-bosqich talabasi

Islamova Kamola Akramovna Samarqand Davlat Tibbiyot Instituti 1-ichki kasalliklar kafedrasi o'qituvchisi, PhD

(Wi

*

https://doi.org/10.5281/zenodo.7217604

Piß

Annotatsiya: Samarqand davlat tibbiyot instituti klinikasi 1-terapiya bo'limida QD II tipi aniqlangan ichki a'zo kasalliklari bilan kasallangan 80 nafar bemor klinik, laborator va instrumental tekshiruvlardan o'tkazildi.

Adabiyotlar tahliliga ko'ra, QD II tip kasalligi ko'proq ayollarda uchraydi. Bizning tekshiruvimizda ham ayollarda ko'p bo'lib, ular 50 (62,5%) nafarni, erkaklar

QH / Q ^0/\ finrnmi nlAil Int* I aVfini n it t\ o n mi r-wr\ n ^ I ^ Irnrnl lim t rr» onrl n n

30 (37,5%) nafarni tashkil etdilar. Tekshiruvlarimizda QD kasalligi 50 yoshdan

>

*

keyin ko'proq uchrashi aniqlandi. 50 yoshdan katta kishilar ayollar orasida 46 (92,0%), erkaklar orasida esa 26 (87,0%) ko'rsatkichga ega bo'ldi. Tekshiruvdagi bemorlarning 49 (61,25%) nafarida yurak qon tomir tizimi kasalliklari aniqlandi.

Bundan 34 (69,4%) bemorda gipertoniya kasalligi, 13 (26,5%) bemorda - yurak ishemik kasalligi, 2 (4,1%) bemorda - revmatizm, yurak nuqsonlari aniqlandi.

Dolzarbligi: Qandli diabet (QD) - insulin sekretsiyasi va ta'siri yoki ushbu ikki omil nuqsoni natijasida kelib chiqadigan hamda giperglikemiya bilan kechadigan bir guruh moddalar almashinuvi buzilish kasalligidir (JSST 1999). QD II - tipi -periferik to'qimalarning insulinga rezistentligi va insulinning nisbiy defitsiti natijasida rivojlanadi. Endokrin kasalliklarning 60-70% qismini QD egallaydi. QD kasalligining 85-90% qismini QD Il-tipi tashkil etadi [1-3].

QD kasalligi erta nogironlikka va yuqori o'lim ko'rsatkichiga sabab bo'ladigan

va birinchi navbatda yurak qon tomir tizimi (YUQTT) kasalliklariga olib keluvchi kasallik hisoblanadi. 2000 yilda dunyo bo'yicha 175,4 mln. kishi QD (ulardan 2,07 mln. Rossiyadan) bilan registratsiya qilingan bo'lib, 2025 yilda ularning soni 380 mln. (Rossiyada 4,51 mln.) bo'lishi kutilmoqda [4-5]. J-jt

*

Diabetolog Djoslin ma'lumotiga ko'ra QD bilan kasallanganlar o'limining

50,2% da koronar qon-tomirlar zararlanishi, 12,1% da bosh miya tomirlari

zararlanishi, 11,3% da buyrak tomirlari zararlanishi, 2,3% da oyoq-qo'l arteriyalari

j > ^^ ^ 1 >

zararlanishi natijasida rivojlangan gangrena sabab bo'lgan.

QD II-tipi YUQTT kasalliklari bilan og'rigan bemorning hayoti uchun xavf

tug'diruvchi faktor hisoblanadi. QD II-tipining YUQTT asoratlari o'limning 60% ni

tashkil etadi. QD II-tipida umumiy populyatsiyaga nisbatan YUIK rivojlanishi 2-4

marta ko'pni tashkil qiladi [6-7].

31><}>

U>,* ^ «KQs

JffiTALQINVA *<il]

\-#TADOIQOTLAR No, 2022

№1 2022

ilmly-uslubty juniali

miiif-iwuuif juiiian

QD II-tipining 70-80% holatida arterial gipertenziya (AG) kuzatiladi. YUQTT

ning zararlanishi 20 % oshadi [8].

Kalit so'zlar: Qandli diabet (QD), yurak qon tomir tizimi (YUQTT), gipertoniya kasalligi, yurak ishemik kasalligi, arterial gipertenziya, revmatizm, AQB

/-J I r» i ■ I n I r> r\ n + * rr» t/"v Im I--* -t »n it 7 I r» Trii-tT» It- +1A--M e-i i I I t- n 1--» r»T 7 -t n r» -»'x Irr»

arteriyasi, taxikardiya, bradikardiya, insulin.

Maqsad: Qandli diabet (QD) kasalligi fonida yurak qon tomir tizimi (YUQTT) kasalliklarini klinik kechuv xususiyatlarini o'rganish.

Natijalar: Nazoratdagi bemorlardan 8 (10,0%) nafarida gipertoniya kasalligi I bosqichi, 32 (40,0%) nafarida gipertoniya kasalligining II bosqichi, 2 (2,5%) nafarida III bosqichi aniqlandi. Gipertoniya kasalligi tashxisini aniqlashda bemorlarning shikoyatlari, anamnezi, AB ko'tarilishi darajasi va dinamikasi, nishon a'zolarining o'zgarishlari hisobga olindi.

QD II tipi fonida yurak ishemik kasalligi aniqlangan 13 bemorning 7 nafarini

o\ rrvl I or nof n n 1 ¿son ¿irVo nr InnnlAt I 1 \/ I IT I/ V\1 I on l/-o noil on rvn n arlAnlrl o-mm A-

ayollar, 6 nafarini esa erkaklar tashkil etdi. YUIK bilan kasallangan erkaklarning

>

o'rtacha yoshi 58,3±5,5 yilni, ayollarniki esa -59,3±6,4 yilni tashkil etdi.

Yurak qon tomir kasalliklarining jinsga ko'ra rivojlanishini tahlili yuqorida keltirilgan dalillarimizga aniqlik kiritishga imkon berdi. Demak, ayollarda QD

»

m?

kasalligi fonida yurak kasalliklari va ularning og'ir asoratlari erta rivojlanadi. Bundan tashqari, ayollarda QD fonida yurak qon tomir kasalliklaridan gipertoniya kasalligi (GK) og'irroq kechadi. Bizning tekshiruvlarimizda GK ayollar orasida 26 (57,8%) bemorda aniqlandi, erkaklar orasida esa bu kasallik 8 (26,6%) bemorda kuzatildi.

Puls tekshiruvida 16 bemorda kuchsiz puls aniqlanib, 26 bemorda taxikardiya, 2 bemorda bradikardiya xarakterli bo'ldi. Yurak ritmining buzilishlaridan ekstrasistoliya 6 bemorda, titroq aritmiya 3 bemorda (taxisistolik turi) rivojlanganligi topüdi

Instrumental tekshiruv - bemorlarda yurakning avtomatizm, o'tkazuvchanlik, qo'zgaluvchanlik, qisqaruvchanlik va refraktorlik kabi funksiyalarini va miokard holatini aniqlash maqsadida EKG tekshiruvi o'tkazildi. Bemorlarning 2,5% bemorda bradikardiya, 57,5% nafarida yurak qisqarishlar soni normasistolik tipni, 36,25% nafarida taxisistolik tipni, 3,75% nafarida titroq aritmiya taxisistolik tipni tashkil J-jt

„ua; ctxn ni HZ0/ ^„¿v.^A„ A, A; ¿r,,

qildi. EKG tahlil qilinganda bemorlarning 23,75% nafarida metobolik, diffuz-

distrofik va chuqur o'zgarishlar, 16,25% nafarida ishemiya belgilari, 12,5% nafarida aritmiya, 7,5% nafarida surunkali koronar qon aylanish yetishmovchiligi, 1,25% nafarida chap qorincha yetishmovchiligi belgilari, 75% nafarida chap qorincha

! K*

gipertrofiyasi, 3,75% nafarida ikkala qorincha gipertrofiyasi aniqlandi.

Tekshiruvimizdagi bemorlarning 2,5% nafari parhez qilsa, 42,5% nafari qand miqdorini kamaytiruvchi preparatlar, 21,25% nafari insulin, 6,25% nafari qand

•j _____ 1:___________--„u , , „ o ^ 0^0/

miqdorini kamaytiruvchi va insulin preparatlarini qabul qilsa, ulardan 36,25% nafari

31><}>

u>,* ^ «KQs

JffiTALQINVA 1

\-#TADOIOOTLAR N01 2022

№1 2022

ilmlyuslubly jurnali

Miiiif-iwuuif juinan

diabetik preparatlarni umuman qabul qilmagan yoki betartib qabul qilganligi

>

aniqlandi.

Bemorlarda qondagi qand miqdori tekshirilganda 9 (11,25%) bemorda normada (5,8-7,0 mkmol/l), 26 (32,5%) bemorda o'rtacha baland (7,1-9,0 mkmol/l), 26 (32,5%) bemorda yuqori (9,1-12,5mkmol/l) giperglikemiya mavjudligi aniqlandi. Siydikda qand miqdori tekshirilganda 10 (12,5%) bemorda qand miqdori yuqoriligi aniqlandi. Sutkalik siydikda qand miqdori 16 (20,0%) bemorda qand miqdori 1-2% mavjudligi aniqlandi.

о 1

Statsionar sharoitda bemorlarga endokrinolog ko'rigi va maslahati asosida qand miqdorini kamaytiruvchi preparatlar va insulin tavsiya qilingandan keyin 51 (63,75%) bemorda qondagi qand miqdorini (3,9-6,6mkmol/l) kamaytirishga, 16 (20,0%) bemorda yukori giperglikemiyani o'rtacha baland giperglikemiyaga tushirishga va bemorlarning ahvoli yaxshilanishiga erishildi. Bemorlardan 4 (5,0%) nafari berilgan preparatlarni qabul qilmaganligi tufayli giperglikemiya saqlanib qolganligi va ahvoli yengillashmaganligi aniqlandi.

Antidiabetik preparatlarni qabul qilgan bemorlarda AQB, puls, laborator tekshiruvlar, EKG ko'rsatkichlari va bemorlarning ahvoli yaxshilanganligini yuqoridagi ma'lumotlar asosida ko'rish mumkin.

Tekshiruvlarimizda QD kasalligining dastlabki rivojlangan vaqtini aniqlash imkoniyati ma'lum qiyinchiliklarga ega bo'ldi. Bu aksariyat bemorlarning ularda kasallikning asoratlari rivojlanguncha o'zlarini sog'lom hisoblab, kasallikning dastlabki belgilarini aniq ifodalay olmaganliklari, bemorlarning yana bir qismini

o'zlarining kasalliklarini yashirishga harakat qilganliklari bilan bog'liq bo'ldi.

___ .. . ................ ____.......

QD II tipi fonida ichki a'zo kasalliklaridan asosan YUQTT kasalliklari

bemorlarda turli asoratlarni tez rivojlanishiga va QD ni og'ir kechishiga olib keladi. Shuning uchun, QD va YUQTT kasalliklari komorbid kechganda kompleks davolashda antidiabetik dori vositalar to'gri dozada tavsiya qilinishi muhim o'rin

tutishini ko'rsatadi.

1 *

Adabiyotlar:

1. Ошепкова Е.В., Лазарева Н.В., Чазова И.Е. Особенности клиники и лечения больных артериальной гипертонией с ожирением (по данным Национального регистра артериальной гипертонии) Терапевтический архив. 2019; №8. Стр. 8-14.

2. Галяви Р.А., Михопарова О.Ю., Фролова Э.Б. Артериальная гипертензия и сахарный диабет. Вестник современной клинической медицины 2014;№ 7, стр.78-81.

Ы> q )> >

>q ] i )> >

но

u>,* ^ t<ns

*

Шу

1 ч>

. vjTALOIN VA • ^TADOIOOTLAR

ilmiy-uslubiy jumaH

№1 2022

Щ; >>

Ы J> 1 >J>

b>4r>

Ы у! J>i>

! >J$v

+Й )>

>j*

Ы>

1 >>

J >:

)Wvj J>

Ы >

^ Й:>

Ш>

j

ъц*

эй* *ф>

Ы р Ы >

3 >4»

эй*

3. Шестакова В. Оправдано ли изменение целевых значений артериального давления при сахарном диабете? Дискуссионная статья 2017, 28(4), стр.340-345.

4. Парфенов В.А., Остроумова Т.М., Остроумова О.Д., Павлеева Е.Е. Особенности клинической картины у пациентов среднего возраста с эссенциальной артериальной гипертензией. Терапевтический архив 2018; №9, стр.15-24.

5. Остроумова О.Д., Кочетков А.И. Артериальная гипертония на рабочем месте как вариант стресс-индуцированной артериальной гипертонии. Терапевтический архив 2018; №9, стр.123-130.

6. Ларина В.Н., Барт Б.Я., Миронова Т.Н., Литвин А.Ю., Кульбачинская О.М. Клинические наблюдения пациентки с артериальной гипертензией и синдромом обструктивного апноэ сна. Терапевтический архив 2018; №9, стр.110-113

7. Чесникова А.И., Батюшин М.М., Терентьев В.П. Артериальная гипертензия и коморбидность: современное состояние проблемы. Редакционная статья 2016; № 22(5), стр.432-438.

8. Чесникова А.И., Сафроненко В.А., Скаржинская Н.С., Сафроненко А.В., Коломацкая. О.Е. Особенности артериальной гипертензии у коморбидных больных. Медицинский вестник Юга России 2017; том 8 №1 стр.32-36

9. Аметов А.С. Сахарный диабет 2 типа. Проблемы и решения Москва : ГЭОТАР-Медиа.

10.Анциферов, М. Б. Синдром диабетической стопы : диагностика, лечение и профилактика.. - Москва: Медицинское информационное агентство.

Qj^f^S).

111

q >3*

ЩУ>

Ш

!> О

L*

Ыщ

* I |>

Ъ>Л

щ >

i

Ч >i#;

Ы:>

Ы > Ы >

ут*

]>Ж ц >р

|:Н>

g Н>

Ы >

q