CC BY
11Фи2 qmpqmglmU h^dbm^Uq^pUhpp U m^mlgrn^mU
Pmqijmuwjijmb L. L.
inhinbuwqpinnipjwhp-blhiu&m, Z^SZ inhinbuwqpinnipjwh inbump-jiuh uiifpfinh
(bphiuli, Ztujmummh) [email protected]
4^nnpn2 pmnbp OU2 qmpqmgniU, rnUmbumlmU m£, Ubpqm2Uml mmpm&pmj^U qmpqmgniU, pmpblbgnipjniU
Проблемы и механизмы содействия развитию МСП в РА
БагдасарянЛ. Л.
к.э.н., АГЭУ, Факултет регулирования экономики и международных экономических отношений,
кафедра экономической теории (Ереван, Армения)
Резюме: Малое и среднее предпринимательство играет особую роль и имеет важное значение для экономики любой страны. В условиях современной рыночной экономики малое и среднее предпринимательство считается одним из важнейших компонентов экономической системы и является важным стимулом экономического роста страны, формирования ВВП, создания рабочих мест, гармоничного территориального развития и других важных показателей. Для любой страны развитие МСП продолжает оставаться одной из сверхцелей. Правительство РА считает сферу МСП одним из приоритетных направлений экономического развития страны и постоянно предпринимает меры, направленные на государственную поддержку и развитие отрасли. Целью политики развития МСП является повышение роли сферы МСП в экономическом, социальном и политическом развитии Республики Армения и полное использование потенциала сферы.
В статье рассмотрены особенности развития МСП в Армении и предпосылки развития данной сферы. Ключевые слова: развитие малого и среднего предпринимательства, экономический рост, гармоничное территориальное развитие, благосостояние
Problems and Mechanisms for Contributing to SME Development in the RA
Baghdasaryan L. L.
PhD, Faculty of Regulation of Economy and International Economic Relations,
Chaire of theory of economics (Yerevan, Armenia) [email protected]
Abstract: Small and Medium Enterprises (SME) play a special role and are important for the economy of any country. Under the conditions of the modern market economy, Small and Medium Enterprises are considered as one of the most important components of the economic system and are an important incentive for the country's economic growth, as well as for GDP formation, jobs creation, harmonious territorial development and other important indicators. For any country, the development of SME continues to be one of the super goals. The RA Government considers the sphere of SME as one of the priority directions of the country's economic development and is constantly taking measures aimed at the state support and the development of the branch. The goal of the SME development policy is the increase of the role of the SME sphere in the economic, social and political development of the Republic of Armenia, as well as the full use of the potential of the sphere.
In the article, we have examined the features of the development of SME in Armenia and the prerequisites for the development of the given sphere.
Keywords: the development of Small and Medium Enterprises, economic growth, harmonious territorial development, welfare
OU2 njnpmU ^p mnmU&UmhmmlnipjniU-Ubpn^ U qmpqmgllmlp pUA.bnm& hUmpm^npni-pjniUUbpn^ ^шЬшЦшф mqqbgnipjniU niU^ bplpfr rnUmbumlmU qmpqmgllmU ^pm шцш-hn^bjn^ qqm^ ung^mpmUmbumlmU mpqjniUp U mmpm&pmj^U ЬшИш^шф qmpqmgniU: ZZ-nil ImjniU rnUmbumlmU m^ m^mhn^UmU pm-
qmpmlmUnipjmU hmUmmbpumniU OU2 qmp-qmgnilp Цп^шЬ t m^mhn^bini bplp^ rnUmbumlmU m^^ ImjniUnipjniUp mUmbunipjmUp hmqnpqbin^ UnpmpmlmU niqq^mbnipjniU U ^IniUnipjniU:
OU2-Ubp^ qmpqmgnilp ZZ-nil ImpUnp ^mUmlnipjnnU niU^. mjU l^mUqml^g inibniJ
t nшqüш^шpшЦшü Ü2ШüшЦпLpJшü ü^ 2шpp ^üq^pühp, ^ü^^u^p hü шqpшmпLpJшü U qnp^qp^ntp^ü ЦpáшmпLÜp, pjntgh^ Ьш^ш-pшqp^пq hЦшüпLmühp^ qЭДhpu^ф^Цшg^ш, qüпqпl.üшЦ ^ш^ À.Uш^пpпLÜ U ш^Ь:
¿¿-ntü ФиЭ-ühp^ qшpqшgüшü hшüшp шпЦш hü ühpp^ü U шpmшp^ü ü^ 2шpp ^п-¿püqnmühp: Lhpp^ü ^n^püqnmühpü hü' hшp-^j^ü, üшpuшJ^ü, ф^üшüuühp^ hшuшühфпL-p]шü, ^pш^шЦшü hшüшЦшpq^ pшфшüg^-ЦпLpJшü U ü^ 2шpp ш^^ ^üq^pühp: Upmшp^ü ^n¿püqnmühpü hü' hшpUшü hp^nt ^hrnntp-jniüühp^ фшЦ uшhüшüp, Ш2fcшphшqpшЦшü q^ppp, qh^ Ьп^ pшgшЦшJПLpJПLÜp, ^hu üшU шüЦшü^шmhпuhф ü^ 2шpp hpUntjpühp, npnüp Цшpпq hü in^pg hhmUшüp-ühp pnqühL hp^p^ шüшhuпLpJшü, p^qühu ü^^^jp^ ^ш hшmЦшщhu Фи2 njnpm^:
Umpumj^ü bmnmjnLpjnLÜUhp^ hhrn Цшц-^шЬ ^üq^pühp: Lhpüntbnqühp^ ^nqü^g pшpЛ.-pшÀ.ШJÜ^пq ЦшpUпpшqпl.JÜ ^üq^pühp^g üh^p üш^шщhu uшhüшüш^ш& hu^^^ qühp^ Ц^-pшnüшü püpшgшЦшpqü t: 4hpg^ühpu qqшф pшpÀ.p hü ^ш^шпр^ qühp^g U ^üq^pühp hü шnш2шgüпLÜ mümhu^шpпqühp^ hшüшp: UшpuшJ^ü ЬшnшJПLpJшü ühpЦшJшgпLg^^ühpp üüшü pшqшpшЦшüпLpJПLÜp pшgшшpпLÜ hü шшpphp mümhu^шpпqühp^ ^nqü^g Ьш2^ шщpшüpшqphpпLÜ ^hqb mфшLÜhp ühpЦшJшg-ühpi. hhs, npü tL frp hhpp^ü hшüqhgüпLÜ t шüшpqшp üpgшЦgпLpJшü [1]:
UшpuшJ^ü ЦшpUпp h^üüш^üq^pühp^g t üшU
■ UшpuшJ^ü püpшgшЦшpqhp^ pшфшü-g^ntpjntüp
■ UшpuшJ^ü Ä.q&qntüühpp
■ bpЦшЦ^ Ü2шüшЦпLpJПLÜ ntühgnq шц-pшüpühp^ ^üq^pp
■ PшpÀ. üшpuшшпLpphpp
■ ^шЬш^^^ ühb p^n^ hш^шumшqphp U l_шpпpшmпp phushp
^üq^pühp^ LПLЬüшü hшüшp Цш-pUnp^ntü t tl_hЦmpпüшJ^ü qшpqшgшЬ hшüш-Цшpq^ ühpqpntüp U шphhuшшЦшü ^ümhjh^ m^ ü^gngn^ шцpшüpühp^ mhuшЦш^пpüшü ^üq^p^ LnL^ntüp:
Zmp^mj^ü njnpm^ htm Цшц^шЬ ^üq^p-ühp: ZшüшA.шJÜ 2018-2019pp Zшüш2^шp-hшJ^ü üpgпLÜшЦпLpJшü qhЦпLJg^ hшpЦшJ^ü
qpnLjpш¿шфhppp, hшpЦшJ^ü ^шp¿шpшpпLp-jnLÜp ZшJшuшшüпLÜ p^qühu^ ^шpüшü qL^ш-^np ^npüqnmühpü hü ф^üшüuш^пpüшü Ьш-uшühфпLpJшü h^üüш^üqp^g hhmn (2018p. qшuшЦшpqпLÜ):
ZшüшA.шJÜ b^pпцшЦшü p^qühu шuпgш-g^j^ ЦшшшpшЬ hhшшqпшпLpJшü hшpЦшJ^ü n^npsniü шпЦш ^üq^pühpü hü
■ ZшpЦшJ^ü ophüuqpp^ hpЦшЦ^ Ü2m-üm^Lpjntüp
■ ZшpЦшJ^ü qpnLJgш^шфhp^ pmpàp 2hühpp
■ Pmpàp rnnLqmüpühp шh^ü^ЦшЦшü u^mLÜhp^ hmümp
■ tLh4rnpnümj^ü hшüшЦшpq^ phpnLpjnLÜühpp
■ fthq^qhürn U n^ nhq^qhüm ЦшqüшЦhp-^ntpjnLÜühp^ 2шhшpшdü^ hшpЦüшü mmpphp qpnLj gш^шфhpp
■ UUZ-^ hшpЦшшhuшЦ^ umhümü^ü hшpЦnLÜp
■ UnUrnp^ njnpm^ U Ü2шЦnq mpqjntüm-phpntpjmü 2p2mümnntpjmü hшpЦ^ mmpphp qpnLj gm^mфhpp
■ Cüqrnüntp U ЬшшшЦ hmpЦmJ^ü Ьш-ümЦmpqnLÜ qnpbnq püЦhpnLpJnLÜühp^ hmpЦhp^ hш24шügüшü mühümp^ünLpJnLÜp
■ ¿штт.Ц hmpЦmJ^ü qrn2rnntü qnpbnq q^üntüühpp U 4tp2ÜmdmüЦhmühpp
bprn^rn^rnü hшüшЦшpq^ ^üq^pühp: ZhшшqпшпLpJшü шpqjПLÜpпLÜ hшpg^пqühp^ ühЬшüшuüпLpJПLÜp ^pш^шЦшü hшüшЦшpq^ ^üq^pühp^g t Ü2h]_ qшшшЦшü hшüшЦшpq^ phpntpjntüühpp, ürnuürn^nprn^hu qшшшЦшü hшüшЦшpq^ pшфшüg^ЦпLpJПLÜp U drn^h-шшJ^ü ^üq^pp: UhЬшЬш^ U ürnüprn&rn^ шnUшpп^ qpшq^пq püЦhpпLpJПLÜühp^ ophü-pn^ huшшЦ шшpшÜ2шш^шЬ ^L^ühLp üpgшЦ-grnj^ü ^üq^pühp hü шnш2шgüпLÜ Фи2 untp-JhЦшühp^ hшüшp: ^üq^pp rn^hrnjm t
qшnüпLÜ ühpüпLЬпLÜ-uцшnпLÜ 2qpшJ^ ühg, hpp ^n2np Л.hnüшpЦпLpJПLÜühpp ühЦ ^qürn-ЦhpцпLpJПLÜп^ ЦшшшpпLÜ hü ühpüntbntü, ^Ц ühЦ ШJL qpшügшЬ ЦшqüшЦhpцпLpJПLÜп^ ^prn^ürngünLü uцшnпLÜp üpgшЦ^gühp^ Ьш-üшp umhq&^ntü t шühш^шuшp цшJÜшüühp, U ^n2np püЦhpпLpJПLÜühp^ ^ш^шпр^ q^üp hшühüшшшpшp ш^ф gшЬp t uшшg^пLÜ:
UnUrnp^ njnpmnLü üjntu ^üq^pp фпpp U üfefrü ЦшqüшЦhpцпLpJПLÜühp^ hшüшp üш-шшЦшpшpühp^ Цnqü^g ^шpшЦшüпLpJПLÜü t, hpp ^n2npühp^ü mprnürnqpnLü hü qhq¿, Ьш-шпъЦ ^árnpühp U ЦшqüшЦhpцпLÜ hü шцpшü-
р^ ühpЦшJшgüшü hшüшp шшpphp ü^gпgш-nntüühp: qh^phpntü ^n2np шüшhu^ш-
pnqühpp hшühüшш ФиЭ-ühp^ ntühüntü hü ш^ф gшЬp ^ш^шпр^ q^ü U ^hpgüшЦшü uцшnпqühp^ hшüшp ш^ф qpш^¿ ^rnjürnü-ühp:
^tшшЦшü qünLüühp^ hhш Цшц^шЬ шpü-шhu^шpпqühpp ü2ntü hü, np hшJШшpшpпLp-jnLÜühpp шp^пLÜ hü ^hpgüшdшüЦhш^g ü^ pшü^ op шпш^, üшшшЦшpшp^пq rn^prnüp^ ¿шфшü^2Ühpp hpphüü huшшЦ uшhüшüш^ш& ¿hü:
früq^pühp^ LПLЬüшü hшüшp SU^^ hrnüA.-üшdпqп^p ^шр t ш^ф ^^um pшJLhp A.hn-üшpЦ^ üüшü rnprnppühp^ hшüшp U hшüш-ЦшpqшJ^ü фпфп^пLpJПLÜühp^ 2Ünph^ Ьш^ ühL ^üqp^ rnp^nLÜrn^hrn LПL&üшüp:
ЗДüшüuшЦшü nhuntpuühp^ hшuшütl^nL-pjniüp: ZZ-ntü Фи2 qшpqшgüшü шühüшЦш-pUnp ^üq^pühp^g t ф^üшüuühp^ hшuшüh-L^ntpjntüp, npp pшqü^gu шpшшgпL^hL t rnrnp-php hhшшqпшпLpJПLÜühpпLÜ: ZШÜШÀ.ШJÜ ^ш-üш2^шphшJ^ü üpgпLÜшЦпLpJшü qhЦпL]g^ ф^-üшüuш^пpüшü hrnurnühL^nLpjntüp hшüшp-^ntü t p^qühu^ ^rnpürnü шnшg^ü ^п¿püqпшp: ZШÜШÀ.ШJÜ ЬЪР ^шpЦш^пpüшü hhшшqпшпL-PJШÜ qhЦпLJg^' фпpp Л.hnüшpЦпLpJПLÜühp^ 31, ^Ц ü^g^ü A.hnüшpЦпLpJПLÜühp^ ü^rnjü 55 шпЦпuü hü oqш^пLÜ ^шpЦhp^g [2]: UЦühшJШ t, np ^шpЦ ntühgnq U ^шpЦшJ^ü nhuntpuühp^ hrnürnp q^üш& ФиЗ-üühp^ üшuüшpшd^üp qhnUu ^pшЦшü цшшЦhpp ¿^ шpшшgпLПLÜ Фи2 nLnprnntü шпЦш ф^üшüuшЦшü nhuntpu-ühp^ щшhшügшpЦ^ ^hpшphpJШL, pшü^ np ühb p^n^ ФиЭ-ühp ^пLuшфпLÜ hü q^ühL ^шpЦш-^пpüшü hшüшp: Qq^ühLnt цшш^шnhpp prnq-üшqшü hü, ШJq p^ntü hü ^шpЦш^пpüшü pшpq püpшgшЦшpqp, pшpA.p шпЦпuшqpпLJpp, ^p-Ц^ üшpüшü dшüЦhшühpp qprn^ шnшpЦш hшüq^uшgпq qntjp^ gшЬp qürnhrnrn^hLp U pшpA.p uцшuшpЦшüшü ^^pühpp:
OU3 unLp]tЦшütp^ ^pшqtЭДшЬnl.pjшü, ЦшpnqnLp]nLÜütp^ U hürnnLp-jni.üühp^ цш-Цши: ФиЭ-ühpntü gшЬp ^pшqhЦ^ш&пLpJшü üшЦшpqшЦp hшüq^uшüпLÜ t ПLпpш^ qшp-qшgüшü ^п¿püqпшühp^g ühЦp: ФпpЛ.шqhш-ühpp grn&p hü qüшhшшhL üшU шpшшhшüüшü püpшgшЦшpqhp^ üшu^ü ФиЭ-ühp^ шhqh-Цшg^шЬпLpJПLÜp: Op^üшЦ ZшJШuшшüp шp-
шпüпLpJПLÜühp^ püqhшüpшg^ш& U hшüшLp-GSP+ hшüшЦшpq^ 2шЬшппг. t U 2018 p^шЦшü^g ^ ^hp oqш^пLÜ t REX(qprnüg^rn& шpшшhшüпqühp^ hшüшЦшpq) hшüшЦшpq^g, uшЦшJÜ ^pшqhЦ^шЬпLpJшü gшЬp üшЦшpqш-hLÜhLn^ GSP+ hшüшЦшpqp qhnUu L^pdhp ¿^ qnp&ntü, ^Ц REX hшüшЦшpqp qphph ¿^ oqшшqпpЬ^ПLÜ:
ZШJШUШШÜПLÜ ФиЭ-ühp^ qшpqшgüшü pшqшpшЦшüпLpJПLÜp ^шр t ntqq^ Ü2^ш& h^üürn^üq^pühp^ hшqpшhшpüшüp U üцшu-ш^ A.hnüшpЦшш^pпLpJшü qшpqшgüшü Ьш-üшp pшphüцшuш ü^grn^rnjp^ àUш^пpüшüp:
ФиЭ-ühp^ qпpЬпLÜhпLpJшü püpшgpпLÜ brnqnq ^üq^pühp^ LПLЬüшü üцшшшЦп^ ZZ Цшnш^шpпLpJПLÜp 2002p. uшhqЬhL t ZШJШU-rnrnü^ Фпpp U ü^g^ü A.hnüшpЦпLpJшü qrnp-qшgüшü шqqшJ^ü Цhüшpпü (Фи2 SU4) h^ü-üшqpшüp, np^ Цшnш^шpüшü q^rn^np üшp-ü^üp ZZ SüшhuшЦшü qrnpqrngürnü U ühp-qpntüühp^ üш^шpшpпLpJшü q^rn^nprnb Ьп-qшpшpA.ПLÜhp^ ^nphntpqü t: Фи2 ЗИЧ-^ qnpbntühntpjnLÜü ^pшЦшüшg^пLÜ t ZZ rnü-
pnqg шшpшЬpпLÜ qnpbnq ürnpqrnj^ü üшuüш-^jntqhp^ U ühpЦшJшgпLg^¿ühp^ Lrnjü gшüg^ ü^gngn^: UnшphLПLpJПLÜü t шhqhЦшgühL, nqUnphL U hqпpшgühL ZШJШUШШÜ^ Фи2-ühp^ü, np^huq^ üpшüp uшhqЬhü ^üpüntpntjü àhnüшpЦпLpJПLÜühp, npnüp Цüцшuшhü n¿ ü^rnjü шühшшшЦшü шüшhuшЦшü ЦшJПLÜпLp-Jшüp, rnjLU шüpпqg hpЦp^ шüшhuпLpJшüü püqhшüpшцhu [3]:
ZШJШUШШÜ^ Фи2 ЗИЧ-ü ^p fornnrnjnLp-jnLÜühpp üшшпLдпLÜ t üpgпLpшJ^ü Цшpqп^ püшp^шЬ üшuüшq^шшg^шЬ qпpЬшpшp Ьш-nrnjnLpjni.üühp üшшпLgпq ЦшqüшЦhpцпLp-jntüühp^ ü^gngn^: Sprnürnqp^nq ЬшnшJПLp-jnLÜühpp hшüшф^üшuüш^пp^пLÜ hü Zrnjrnu-шшü^ ФиЭ SU4-^ Цпqü^g:
Uq]ПLuшЦ^ ü^gngn^ ühpЦшJшgühüp ZZ ФиЭ ЗИЧ-^ Цпqü^g шpшüшqp^шЬ шgшЦ-gntpjntüühp^ pшüшЦp puш шшp^ühp^:
UgшЦgпLpJПLÜ uшшgшЬ ФиЭ-ühp^ 3.9%-p qnpbntü t bpUшü prnqrnpntü, 96.1%-p ZZ üшp-qhpntü, rnnrn^hLrn^hu hhnш^пp U uшhüшüш ühp^ qJПLqшЦшü U pшqшpшJ^ü hшüшJÜpüh-pntü:
ИщпшшЦ 1. ФЛЗЗЛЧ-р Пч^д шрш^дтрпьЬЬЪрр hш2llЪlnllnLрJnLh [4]
2014 2015 2016 2017 2018
! 13064 11857 8417 10337 8010
ПЬитдпцш^шЦ шрш^дпърръЦ, ш]ц р^пЫ пщршшфЬ шЬ^Ьпщ^ш^шЬ 500 407 126 246 314
цшириршдиьр
и^иЬш^ <Цпр&шршрЦЬрр 536 403 152 464 313
ицш1Ы(Цдп1|р шиишыипдпр пи—
ишпцш1пи иПш9иш1]ППП1р]П1ЦцСПи шпшишдпти 235 176 18 81 64
21 154 259 193 348 229
nlnршш]1;ц1ш^ш12дns!пЬршqпbр/ 181 67 11 12 49
СЪ^шиЪЬр 14688 13194 8917 11487 8979
ИгрпшшЦ 2. ФИЗ ЗИЧ-р шрш1[шцршЬ ш£ш1дтр]т11р рит fшрqЪрp [5]
2016 2017 2018
ЪрЬшЬ 357 379 353
Uршqш&nmU 780 1126 1144
иршршш 1215 902 737
ир1шЦр 404 410 520
Ч-ЪчшррпъЬ^р 695 1029 602
^пп^ 1572 2328 2040
Чпшш]р 1520 1958 1106
С^рш^ 791 888 615
408 407 622
Чш]пд Зпр 675 1057 640
500 1003 600
Пщтиш^ 3. ФИЗЗИЧ-р. 2019р. рЬЬ ш^риЬЪрр рЬршдрт1 щрш1шцршЬ ш£ш1дтр]т11р рит
lfшрqЪр]l [5]
«Ugrn^ntpjnLÜ ФиЭ uпLpJhЦшühp^ü» 2019 plшЦшü^ hnLÜlrnp-uhirnhüphp püЦшЬ dш-üшüшЦшhшшlшЬпLÜ ZШJШUШШÜ^ ФиЭ ЗИЧ-^ Цnqü^g uЦuüшЦ U qnpbnq ФиЭ uпLpJhЦшüh-p^ü lшpЦшJ^ü hpш2^шlпpпLpJПLÜühp^ шpш-üшqpüшü, uЦuüшЦ qnp&rnprnpühp^ Ahnühph-gпLpJшüü шgшЦgпLpJшü, пlпpшшJ^ü rngrn^ дпLpJшü, qnpЬшpшp шhqhЦшшlшЦшü, ^np-hpqшmlшЦшü U ПLUПLgпqшЦшü шgшЦgпLp-Jшü ntqqntpjntüühpnl 2nLpg 2000 uЦuüшЦ U qnpbnq ФиЭ uпLpJhЦшühp^ шpшüшqplhl t 5715 rngrn^nLpjnLÜ:
UgшЦдпLpJПLÜ uшшgшЬ ФиЭ uпLpJhЦшüh-p^ 3.3%-p qnpbntü hü bpUrnü pшqшpпLÜ, ^Ц 96.7%-p ZZ ürnpqhpntü' шnшlhlшщhu ЬЪпш-inp U urnhürnürnühpÄ. qJПLqшЦшü U pшqшpш-j^ü hrnürnjüpühpnLÜ:
ZШJШUШШÜ^ ФиЭ ЗИЧф Цnqü^g rnprnürn-qp^b шgшЦgпLpJшü üшpqшJ^ü pш2fclшЬpp hhrnUjrnLÜ t. UpшqшЬnшü^ üшpqпLÜ' 195, Uprnprnrn^ üшpqпLÜ' 115, Upüшl^p^ üшp-qntü' 85, Q-hqшppnLÜ^p^ üшpqпLÜ' 117, Lnnnt üшpqпLÜ' 297, Чпшш]р^ üшpqпLÜ' 458, C^prn-Ц^ üшpqпLÜ' 182, Ujniü^p^ üшpqпLÜ' 114, ЧшJпg Эnp^ ürnpqntü' 198, üшpqnLÜ'
297, bpUrnü prnqrnpntü' 71 [6]:
ФиЭ-ühp^ü rngrn^nq щhшшЦшü üjntu ЦшnnLjдp «ZШJШUШШÜ^ qrnpqrngürnü U ühp-qpntüühp^» Цnpщnpшg^шü t [7], np^ шпшрЪ-intpjntüü t
■ frprnühi hшüш^шnü ühpp^ü rnpqjnLÜ-p^ ш^ ф^üшüuшЦшü áqüшdшü^ щш]-üшüühpnLÜ шüшhulшpnq unLpJhЦшühp^ lшpЦшJ^ü щшhшügшpЦp üшuüшЦ^ pш-lшpшphlnL ü^gngn^:
■ ■Lirnurnhi lшpЦшJ^ü п^Ц^ huЦnqnL-pjrnü qnpbntü hшüшЦшpq^ uшhqЬüшüp:
«ZШJШUШШÜ^ Srnpqrngürnü U Lhpqpntüüh-p^ Чnpщnpшg^ш» ntü^lhpurni lшpЦшJ^ü ЦшqüшЦhpцnLpJnLÜ ФРС Ü2ШüшЦшl^g ürnu-üшЦ^gühpü hü «ZШJШUШШÜ^ ФиЭ ЗИЧ» h^ü-üшqpшüp (50.9%) U ZZ ф^üшüuühp^ üш^ш-pшpnLpJnLÜp (49.9%): ЧшpЦшJ^ü ЦшqüшЦhp-intpjntüp üшшnLgnLÜ t hhrnUjrnL ЬшnшJnLp-jnLÜühpp lшpЦшlnpnLÜ, i^q^üq^ rnprnürnq-pnLÜ U hpш2^^pühp^ шpшüшqpnLÜ:
ЧшpЦhpp шpшüшqplnLÜ hü ZZ nhq^qhüш rnnUrnprnj^ü ^pшlшpшüшЦшü шüÀ.шüg U ш^ Ьшш À.hnüшpЦшшhphp^ü 10-12 шnЦnuшqpnL]-
pnl шüЦшü^Ц hqшüшЦnl: $^üшüuшlnpüшü h^üüшЦшü nlnpшühpü hü rnpqjnihrnphpnLpjnL-üp, qJnLqшшüшhunLpJnLÜp, шhqhЦшшlшЦшü rnh^üninq^rnühpp U ЬшnшJnLpJnLÜühp^ üш-шт-дтИи nL uщшuшpЦnLÜp: Uшpüшü dшü-Цhшühpü hü 2pgrnürnnnt Цшщ^шшф hшüш-ipnLÜ 3 rnrnp^ dшüшüшЦшhшшlшЬnl U Цш-ц^шш1 ühpqpntüühp^ ^pшЦшüшдnLÜ' 5 шш-p^: ЧшpЦhpp üшplnLÜ hü lшpЦ^ ürnjp qm^^ p^ hшlшuшpш¿шф шüuшЦшü ürnpntüühp^ ü^gngnl, Цшpnq hü шpшüшqplhl ürnU шp-шnÜJШl dшüЦhш ü^ü¿U 12 rnü^u, np^ dшüш-üшЦ hrnárn^npqühpp l^шpnLÜ hü hш2lhqplh-l^p шnЦnuшqnLÜшpühp^ l^шpp:
ЪhpЦшgühüp üшU ph npprnü t Цшqühl 2018 p. ФиЭ hrnürn^rnnü шlhlшglшЬ шpdhpp ZLU-^ üЦшшüшüp puш S^S^ шnшlhl ^n2np JuifphpJi:
^Ьрфпрр, фпрр U iíJi2JiU
cíbшщшlnЦhp 1. ФиЭЬшиш^шпи ш^Ъ^шд^шЬ шpdhpp ZbU-p Ы^ши^^ pmn SO-SO-шпш1Ъ1 Jun2np Juüphp]i 2018p. [8]
SüшhuшЦшü hшüшqnpЬшЦgnLpJшü U qrnpqrngürnü ЦшqüшЦhpщnLpJшü hpшщшpшЦшЬ rnljrniühp^ hшüшA.ШJÜ qhpфnpp Л.hnüшpЦnLp-jntüühp^ ühЬшüшuünLpJnLÜp qpшqlшЬ hü ürnüprnbrn^ U ühЬшЬш^ шnUшpnl, фnpp p^q-ühu^ ЦшqüшЦhpщnLpJnLÜühp^ ühЬшüшuünLp-jnLÜp qnpbnLÜhntpjnLÜ hü ^pшЦшüшgünLÜ tühpqhш^ЦшJ^ ninprnniü, ^uЦ ü^g^ü A.hnüшp-ЦnLpJnLÜühpp 2^üшpшpnLpJшü nlnpшnLÜ:
Фиа пррт^ hшUШp итЬцЗДпц U ЬЬрЦш ршрЬЬцшиш цш]йшЬЬЬрр
Zmp^mj^ü ophüuqpp^ ршрЬфп^пъййЬр^ ühg üm^mmhu^tü t umhq&h^ й^ЦрпЛ.Ьпйшр-Цшш^рпър]шй hmüm^mpq: и^ЦрпЛ-ЬпйшрЦпъ-pjmtü t hmümp^tü шшр^ш pü-
pmgp^ü 24 üjü 2р2шйшпп1р]пъйр ¿qhpmqmü-gпq рйЦЬрпър]пъййЬрр: и^ЦрпЛ.ЬпйшрЦп!р]шй ипгр^Цт Цшpпq hmümp^h bpUmü^ ^шр-¿шЦшй ишЬйшййЬрпъй, ^й^цЬи ÜmU bpUmü^ ^шр^шЦшй mmpm&p^g q^pu4 mnUmp^ ^рш-Цшйшдйшй ^m]phpm.ü, mnUmp^ ЦЬйшрпййЬ-pm.ü U тпйш^ш^шпйЬрпШ шпр т. ^ш^шпрп^ qpmq^q ипър]ЬЦшйЬрр, ршйЦЬрр ЦшqüшЦpщпLpjПLÜühpp шщшhп^шqpшЦшü рйЦЬрпър]пъййЬрр U ü^ 2шрр mJL ЦшqüшЦhp-цпър]пъййЬр, ^й^цЬи ÜmU Z1U Цшрпй^ hp-pпpq ^ш^шпъйр ЦштшршЬ ипър]ЬЦшйЬрр [9]:
Ъ^шЬ фпфп^пъэдп^р qpm^mü ^mqq^ фпрр mprnmqpm^mü ^ЬпйшрЦп1р]пъййЬр^, Ьрършйпдшфй фпрр шйшЬип1р]пъййЬр^ hmümp, ^ü^ ЬЬшишйрп^ üümü Ä-hnümp^mrnh-phpp ^müop^ühü ü^g^ürnü 2р2шйшппър]шй 35% ЬЦшйпъш:
Zmp^mj^ü ophüuqpp^ й]пъи фпфп^пър-jrnüp 2шЬпършЬшрЦ^ qpпL]pш¿шф^ umhüm-ümüü t 18% üm^ü 20% фп^шрЬй: Lümü фпфп^пър]пъййЬр^ 2Üпph^^ 115ü^ü-^g pmpÄp 2P2ШÜшnпLp]ПLÜ ПLÜhgпq Фиа-ühpp ПLqqшЦ^ ЦЬрцп^ ^m^h^mgühü 2шhпLpшphpпLpjПl.üp 2 mпЦпuшфü ЦЬтпф ^qhpu^ ЬршцшршЦшшЬ тфш^р^ hmümÄ.mjü ü^g^ü püЦhpпLpjПLÜüh-р^ rnmph^mü 2шhпLpшphpпLp]ПLÜp mmmmü-^lü t 6.68%-^g ü^ü^U 27.02%, ^иЦ ü^ü 2Ш-hпLpшphpпLp]ПLÜp 12% [10] t: bph hm2^mp-^hüp Фиа ump^mühp^ hmümp ^ü¿pшüп^ ^m^hjmüm 2шЬпъ]рр, шцш ^urnmümüp4 115ülü*12%=13.8ülü qpmü 13.8ÜLÜ*20%2шhпLpшhшpЦ=2.76ÜLÜ 2шЬп1ршЬшрЦ
Ъпр hmp^mj^ü ор^^ррп^ 13.8ÜLÜ*18%2шhпLpшhшpЦ=2.484ÜLÜ 2шЬп1ршЬшрЦ ^mü 0.276ÜJÜ qpmü hm^hymL 2mhm_jp
1.5üipq*12%=180üLü
180üiü*20%2mhm.pmhmp^36üi.ü
2шЬп1ршЬшрЦ
Ъпр hmp^mj^ü ophüuqppп^ 180ÜLÜ*18%2шhпLpшhшpЦ=32.4ÜLÜ 2шЬпърш-ЬшрЦ ^mü 3.6üjü qpmü hm^hymL 2шЬпъ]р:
ü^g^ühpp Цшpпq hü ü^mumh^ ühpqp^üühp^ m^hjmgümü, Цшmшphl_шqпp&hL hqm& mprnmqpm^mü hüшpш^пpпLpjПLÜühpp, hm^hym^ qп^шqqшфü bm^uhp^ U ü^ 2шрр ШЛ ü^g^mn^tfühp^ ^рш:
Zmp^mj^ü фпфп^пLp]ПLÜühp^ фш^рп^ üm^mmhu^mb t ümU nhq^qhüm U nhq^-qhürn ^hnüшpЦпLp]ПLÜühp^ 2шhшpшd^üp hmp^h]_ 5%-п^, qпpЬпq ophüuqpp^ 5% U 10%ф фп^шphü:
и]пъи urnhqb^mb ^mjümühpp qjПLqпLпp-шпLÜ uпLpu^qш^пp^пq ^mp^hpü hü: Umuüm-^пpшцhu шüшuüшцшhпLp]шü pümqm^m-ппШ, шш^шpшpпLЬпLp]шü bpmqp^ 2PgшüшЦ-ühpпLÜ, ^ттр^п^р uпLpu^qш^пpпLÜ t pmp^p üphpшшпL ^hüqmü^ühp^ Ä.hnp phpümü ^mp^hp^ шпЦпuшqпLÜшpühpp U фшишшд^ ^шрЦ^ шпЦпuqpпL]pp uшhüшü^ПLÜ t 2%, прп2 qhцphpпLÜ 0% [11]: ЧшрЦ^ ümpümü dmü^h-шр 5 шшр^ t ^иЦ шpшпü]ШL dmü^hrnp 1 шш-p^:
Zшgпpq bpmq^pp ^hpшphpпLÜ t шqpпцш-phümj^ü uшppш^пpпLÜühp^ j^q^üq^ шgшЦ-дпLp]шüp: L^q^üq^ bpmq^pp hüшpш^пpпLp-JПLÜ t uшhqЬпLÜ mpq^m^ümgüh]_ rnürnhu-^шpпq uпLp]hЦшühp^ qпpЬпq шqpnp^qühup: Üpmqp^ 2PgшüшЦühpпLÜ l^q^üqp rnpmüm-qp^tü t 4% шшphЦшü шпЦпuшqpпL]pп^, 8 шшр^ ümpümü dшüЦhmп^, 20% ^ü^m^m-рп^, ^иЦ прп2 qhцphpпLÜ mпЦпuшqpпL]pp uшhüшü^ПLÜ t 0%: ahnp php^q ишррш^п-pпLÜühp^ mpdhpp ¿^hrnp t qhpqmüg^ 450 ü^ü ZZ qpmüp: bpmq^pp шqppпp^qühuпLÜ
qпpЬпq Фиа ump^mühp^ hmümp hümpm-^пpпLp]ПLÜ t mpmmqpmüp^ bm^m^ühpp m^h-LшgühLПL, npшЦшЦшü ¿шфшü^2Ühpp pmph^m-^hLПL U 2ПLЦш]ПLÜ m^hj^ üpgпLÜшЦ qшnüшLПL hmümp:
^]ПLqшmümhuпLp]шü üш^шpшpпLp]шü ühpЦш]шgpшЬ ÜJПLu bpmqphpp ^hpшphpпLÜ hü ЦшpЦшшцш2шцшü gmüg^ rnhqmqpümü, nnnqüшü hшüшЦшpq^ rnhqmqpümü ^шpЦhp^ mпЦпuшqпLÜшpühp^ uпLpu^qш^пpüшüp U qjПLqшшüшhuпLp]шü ühg mnmg^ü müqmü шцшhп^шqpпLp]шü ühpqpümüp:
Zшjшuшшü^ hшüpшцbшnLpjnLÜnLJ Л-bn-üшp1nLpjnLÜübp^ hшJшp hшJbJшшш1шü tfjnru шnшlbLnLpjnLÜp qnpbnr GSP+ U REX hшJш1шpqbpü [12] bü, npnüf hшüшpшlnpnL-pjniü bü шшl^u npn2 шщpшüpübp шpшш-hшübL bU дш^ JшpuшшnLppnl (npn2 шщ-pшüpübp^ qb^pntJ ршдшЦшлпШ t Jшpuш-mnrppp) U J^u^^ü щштп^шй^д цшш-mbrb^mlnLpjnLÜ шpшшhшülnг шщ-pшüpübp^ hшJшp щшhшÜ2lnг фшuшшpг-pbp^ U npш1ш1шü hшш1шü^2Übpp фшuшnг l_шpnpшmnp шp^JnLÜpübp^ U^u^ü: ¿шйш-^pqp üшU hüшpшlnpnLpjnLÜ t тш^^ Ьшйп-ршйш^ шpшшhшülnг шщpшüpübp^ qpnrp^üp U шшppbp bplpübpnti qnp&nr шщpшüp^ hшJшp uшhJшülшЬ UUZ шn1nuшqnLJшp^ü:
Oqmuqnpö^uö qpulubnLpjub guiíili
1. •• Фи9 Q№ hfrffimqpm# ^пдфд 2014, 2015, 2016, 2017,2018 pp.-fr püpmgpnLÚ ^mmmp^mö
hm24hm4nLpjnLÜbhp
2. Фпщ к Ühnümp^mmppnLpjmü qmpqmgúmü 2016-2018pp. nmqúm^mpnLpjnLÜ
3. фп^ к Ühnümp^mmppnLpjmü qmpqmgúmü 2019-2023pp nmqúm^mpnLpjmü ümfamqpö
4. •• hmp^mjpü ophüuqppf
5. U. UhipnLÚjmü ümpqhprnü фп^ к ppqühup qmpqmgúmü mqqhgmpjnLÜp mqpmmm.pjmü ^pfimmúmü фш» bpкшü 2016p.
Oqrnuqnpö^uö uqpjnLpbhpfr guiíili
1. https://eba.am/
2. http://ev.am/sites/default/files/attachments/pdf/The GlobalCompetitivenessReport2017%E2%80%9320 18_0.pdf
3. https://www.smednc.am/
4. https://www.smednc.am/am/content/reports/
5. https://www.smednc.am/files/pdfs/attachments/origi nal/9fa8f7884d.pdf
6. https://smednc.am/hy/files
7. https://dica.am/
8. https://www.armstat.am/am/?nid=82&id=2218
9. https://www.e-draft.am/projects/1475/about
10. https://www.facebook.com/modexadvisory/
11. http://minagro.am/
12. http://eenarmenia.am/am/multicontent/usefull_links/ 252/
Сдана/^шй&йф\ t" 03.07.2020 Рецензирована/0-рш^пиф11" 08.07.2020 Принята/£йщьйф11" 10.07.2020
