CC BY
8
10.00.00.илм^0и ФИЛОЛОГИ 10.00.00.ФИЛ0Л0ГИЧЕСКИЕ НАУКИ lO.OO.OO.PHILOLOGICAL SCIENCES
10.01.03.АДАБИЁТИ МАРДУМИ КИШВАРХ,ОИ ХОРИ^И 10.01.03.ЛИТЕРАТУРА НАРОДОВ СТРАН ЗАРУБЕЖЬЯ 10.01.03.LITERATURE OF FOREIGN COUNTRIES PEOPLES
УДК 8Т1 ББК 83,3(2 Т)
ЦАНБАИ Файзуллоев Неъматцон, д.и.ф., профессори кафедраи
МАЪРИФАТИИНАЗМИ адабиети муосири тоцики МДТ "ДДХба номи акад.
МУОСИРИ ТОЦИКИИ КУДАКОН Б.Гафуров", (Тоцикистон, Хуцанд)
ПОЗНАВАТЕЛЬНЫЕ СВОЙСТВА Файзуллоев Неъматджон, д.ф.н., профессор
СОВРЕМЕННОЙ кафедры современной таджикской
ТАДЖИКСКОЙ ДЕТСКОЙ литературы ГОУ "ХГУимени акад. Б.Гафурова"
ПОЭЗИИ (Таджикистан, Худжанд)
COGNITIVE PROPERTIES OF Fayzulloev Ne'matjon, Dr. of Philology, Professor of MODERN TAJIK CHILDREN'S modern Tajik literature department under the SEI "KhSU
POETRY named after acad. B. Gafurov» (Tajikistan, Khujand), E-mail: uchzaphgu@mail.ru
Вожа^ои калиди: Али Бобоцон, бадеият, вазну оуанг, донишу тафаккур, цанбаи маърифатии назм, санъатуои шеъри, мазмун ва образ, услуби баён, хусусиятуои равони ва синнусолии бачагон Дар мацола кушиш ба кор рафтааст, ки дар мисоли омузишу тадцици эцодиёти яке аз шоирони солманду сермаусул ва соуибтацрибаи тоцик, устод Али Бобоцон цанбауои маърифатии шеъри муосири кудакон ва дигар падидауои цолиби бадеию услубии он бозгуй гардад. Тадцицот дар заминаи таулили батафсили шеъруои ду мацмуаи навини шоир "Пайгоми парасту" ва "Алифбои парандауо", ки дар эцодиёти муаллиф мацоми хоса доранд, сурат гирифтааст. Нацши ашъори маърифатии шоир дар сайцалу густариш ёфтани донишу тафаккури бачагон ва вусъат гирифтани назару биниши бадеии онуо бо мисолуои мушаххас нишон дода шудааст. Муаллиф ба хулосае омадааст, ки цанбаи маърифати уамчун мууимтарин падидаи гоявию эстетики дар назми муосири кудакон торафт бештар мавцеъ пайдо карда, ба яке аз равияуои асосии цараёни адабии давр мубаддал гаштааст.
Ключевые слова: Али Бободжон, художественность, метрика, музыкальность, знание и мышление, познавательный аспект поэзии, поэтическое искусство, содержание и образ, стиль выражения, психические и возрастные особенности детей
Статья призвана проиллюстрировать познавательные аспекты интересных литературных и стилистических явлений современной таджикской детской поэзии на примере изучения произведений одного из самых влиятельных и опытных таджикских детских поэтов Али Бободжона. Исследование основано на детальном анализе двух новых стихотворных сборников Али Бободжона "Ласточкина весть"("Пайгоми парасту") и «Птичий букварь». ("Алифбои парандауо"), которые играют важную роль в творчестве автора. На конкретных примерах показаны познавательные аспекты поэзии Али Бободжона в формировании, развитии знаний и мышления детей и их художественного видения. Автор приходит к выводу, что познавательный аспект, как важнейшее идеологическое и эстетическое явление, становится все более заметным в современной таджикской детской поэзии и является одним из основных направлений в литературном процессе текущего периода.
Key words: Ali Bobojon, artistry, metric, musicality, knowledge and thinking, cognitive aspect of poetry, poetic art, content and image, style of expression, mental and age-related characteristics of children
The given article is designed to illustrate the cognitive aspects of other interesting literary and stylistic phenomena of modern Tajik children's poetry on the example of the study of the literary productions belonging to the pen of one of the most influential and experienced Tajik children's poets Ali Bobodzhon.
The relevant consideration is proceeded from a detailed analysis of two new poetic collections by Ali Bobodzhon "Swallow News" ("Payghomi Parastu") and "Bird Primer". ("Alifboi Parandaho"), which occupy an important role in the author's creation. In the course of exploration the author adduces a large considerable numbers of concrete examples aimed at the cognitive aspects of Ali Bobodzhon's poetry in reference to the formation, development of knowledge and thought of children and their belles-lettrs vision. The author comes to the conclusion that the cognitive aspect, as the most important ideological and aesthetic phenomenon, is becoming more and more noticeable in modern Tajik children's poetry and has become one of the main directions targeted to the literary process of the current period.
Яке аз мухимтарин вижагихои гоявию эстетикии назми муосири кудакон, ки ба вусъат гирифтани назару биниш ва донишу тафаккури хурдсолон мусоидат мекунад, пайваста ;увват гирифтани асосхои маърифатии шеър махсуб мегардад. Ин падидаи матлубу чолиб, бахусус, дар эчодиёти шоирони солманду сохибтачрибаи точик, ки хар кадом бештар аз 10-12 мачмуаи ашъор барои кудакону наврасон интишор додаанд, равшантару сахехтар ба назар мерасад. Шоири маъруфи бачагон, устод Алй Бобочон, ки омузиши ;азияи мавриди назар махз дар мисоли эчодиёти эшон сурат мегирад, дар ин радиф ;арор дорад. Ин шоири чуяндаву навгаро зиёда аз шаст сол инчониб дар майдони шеъру шоирй хамвора захмат мекашад ва чун яке аз суханварони сохиблаё;ату сермахсул дар рушду инкишофи адабиёти атфоли точик сахми мунир гирифтааст. Нахустин мачмуаи ашъори у "Бачахои хуб" хануз соли 1963 ба табъ расида буд. Солхои минбаъда мачмуахои "Мусича", "Парвози орзу", "Некй ба некй", "Осмондара", "Зардолуи махтобй", "Атри кухистон", "Неъмати нодир", "Обаки заррин", "Пайгоми парасту", "Алифбои парандахо" ва гайра интишор ёфтаанд, ки аз мухаббату таваччухи сид;ии муаллиф ба кудакон ва адабиёти эшон шаходат медихад.
Доираи мавзуъоти ашъори ин мачмуахо хеле фарроху доманадор буда, тамоми сохахои хаёти ичтимоиву маънавии кудакону наврасон - кору рузгор, тахсилу фарогату бозй ва инъикоси донишу тафаккур ва чахонбиниву чахоншиносии онхоро фаро гирифтааст. Аглаби ин шеърхо голибан равону салис ва дорои бадеияти сухан буда, аз нигохи гояву мундарича, вазн ва тарзу услуби нигориш ба хусусиятхои синнусолии хонандагони синни хурду миёнаи мактабй ва кобилияти дарккунии онхо созгору мувофиканд.
Ч,анбаи маърифатии назм, ки "хам ахамияти таълимй ва хам ахамияти тарбиявй касб мекунад"(1,6), хусусан, дар ду мачмуаи навтарини шоир "Пайгоми парасту"(2003) ва "Алифбои парандахо"(2013), ки нашри онхо ба давраи камолоти эчодии муаллиф рост меояд, нисбатан барчастатар зухур ёфтааст. Шоир тавассути ин таълифот кушиш намудааст, ки ба бачагон харчи бештар маълумоти биологию чугрофй ва лугатию этнографй дихад, доираи тасаввуроти таассуроти онхоро рочеъ ба табиати фусункори диёр, олами хайвоноту наботот ва мургону парандагони Точикистон вусъат бахшад, чашмашонро бинотар ва зехнашонро расотар гардонад.
Аз ин лихоз шеъри манзаравии "Шаршара", ки аз мачмуаи якуми шоир аст, чолиби таваччух мебошад, зеро дар он тасвири хусну назокати шаршара ва навои резиши об хеле шоирона сурат гирифта, як мавзеи дилфиребу назаррабои кишвари азизамонро муассиру хотирмон ба чилва овардааст. Ин чо кулли васоити тасвири бадей, хоса, санъати ташбех барои равону салис ва муъчазу хушоханг ифода ёфтани фикр ба кор омада, мусикавият ва чанбаи хиссию маърифатии каломро таквият бахшидаанд:
Чй зебой, шаршара, Дар рузхои гармо
Пурчилой, шаршара. Пурсафой, шаршара.
Аз шонаи кухистон Мехонй бе дафу чанг
Мефурой, шаршара. Таронаи хушоханг.
Обат софи батоб аст, Чун мутриби гулдара,
Х,амранг бо гулоб аст. Хушнавой, шаршара.
Чил кокули кух барин Дорй фазои зебо,
Менамой, шаршара. Рангинкамони тилло,
Суи ту по гузорам, Х,усни диёри моро
Намрезаи ту форам. Мефизой, шаршара (2, 23).
Санъати ташбех дар шеърхои «Нони танурй», «Чаппотй» ва «Нони Галаосиё» низ махсус ба кор рафта, тавассути он болаззаттарин ва мукаддастарин неъмати руи замин-нон чун офтобак сурху банур, хамчу мох гармчехра ва ба ранги офтоб тасвиру тавсиф шудааст. Дар шеъри дигари шоир кадру кимати нон ва азизу гиромидошти он бисёр содаву равон ва дилнишину хотирмон ба калам омадааст:
Нон пухт модар, Х,арчанд серам
Ноне чй дилкаш! Аз руйи кулча,
Х,ар кулчаи у Серй надорам
Як пора оташ. Аз буйи кулча(2,30).
Дар ин мачмуаи Алй Бобочон бисёр шеърхое хастанд, ки ба тавсифи гулу гиёх ва дарахту мевахои Точикистон бахшида шуда, хусусияти равшани маърифатй касб кардаанд. Дар ин шеърхо олами хоси набототи кишвар аз диди эстетикии муаллиф ба тасвир омадааст. Чунончи, дар яке аз бехтарин шеърхои ин мачмуа «Ревочи тагисангй» сифату хосият ва маззаву лаззати ин меваи хуштаъми табиат тавассути санъати тавсиф хеле равшану мушаххас инъикос ёфтааст:
Ревочи таги сангй, Баргат пахну гулобй,
Руидай ба тангй. Чун панчаи мургобй.
Аз чои сарди серун Ту чураи торонй
Сар кашидай берун. Неъмати кухсоронй
Пироханат сафедранг, Карсосию серобй,
Хусни хазору як санг. Туршаки хурданбобй(2,33).
Дар як катор шеърхои дигар, амсоли «Анчир», «Тут», «Пудина», «Бодиринг», «Карам», «Пиёз», «Шохтут», «Зардолуи махтобй», «Мармичон», «^улфинай», «Лубиё» ва гайра шоир бо максади тахкими нируи зехниву маърифатии кудакон бештар ба тасвири хосият ва мохияти табобатии ин мевачот майл кардааст. Ба ин маънй, дар шеъри тасвирию маърифатии «Риши Макка» мехонем:
Макка, маккачон, Ч,игари бобом
Ришат расидаст. Андак иллатдор,
Риши ту холо Ба у доруе
^айчй надидаст. Аз ришат даркор.
Макка, маккачон, Як кабза риш дех
Ришат тиллой, Барои бобо,
Риши одй не, Ч,ушонда нушанд
Риши давой. Чун оби шифо(2,35).
Мачмуаи дуюми Али Бобочон "Алифбои парандахо" расо аз сй шеър фарохам омадааст. Ин шеърхо, бешубха, чанбаи пуркуввати маърифатй дошта, ба хонандагони синни хурди мактабй дарси алифбо, дарси биологияву чугрофиё медихад ва завку шавки онхоро ба олами сехрангези табиат ва чонварони он афзун месозад.
Як чихати чолиби диккати ин китоб, ки ба донишу маърифат ва хусни табиатшиносии муаллиф ишорат мекунад, ба хар як харфи алифбои точикй чустучуву дарёфт намудани парандаи хоса ва сифат кардани он мебошад. Масалан, дар огози китоб барои харфи "А" шеъри "Андалеб" оварда шудааст, ки дар он ин хушхонтарин, зеботарин ва дилкаштарин чонвараки Точикистон бо самимият ва мехри тамом васфу ситоиш ёфтааст: Эй чаманперои мургони хушилхон, андалеб, Аз дами ту медамад осойиши чон, андалеб. То ба чашми дил бубинй хандаи хар гунчаро, Бомдодон мекунй пайваста афгон, андалеб... Чун табиби роздонй, шавк эхё мекунй, Дардро лахни гуворои ту - дармон, андалеб. Меравй фасли хазону мерасй бо нози гул, Точикистон бар навои туст пазмон, андалеб(3,3).
Чунонки мебинем, дар ин газали равону салис, ки аз хашт байт фарохам омадааст, унсурхои поягузори назм - радифу кофия ва бартарии хичохои кушода шеърият ва охангнокиву мусикавияти каломро хуб таъмин намудаанд. Ин чо хамчунин таркибу иборахои шоиронаи "мурги хушилхон", "осойиши чон", "чашми дил", "хандаи гунча", "хавои нолаи танбур", "нагмаи чон", "табиби роздон", "лахни гуворо", "нози гул" ва гайра ба ифшои хусусиятхои табииву мафтункунандаи ин чонвараки хушликову хушово ва офариниши симои бадеии он мусоидат кардаанд.
Дигар сифати чолиби таваччухи мачмуа ин аст, ки дар поёни хар як шеър номхои мухталифи ин ё он паранда ва табиати асливу зотии он батафсил шарху эзох ёфтааст, ки ин падида асосхои маърифатии назми шоирро ба маротиб таквият додааст. Чунончи, дар анчоми шеъри мавриди назар мехонем: "Андалеб (булбул, хазордастон, хазорово, мурги чаман, ба русй "соловей") мургаки гунчишкмонанд буда, ранги дорчинии хокистарй дорад.
Зимистонро дар мавзеъхои гарм гузаронида, бахорон ба Точикистон меояд. Дар богхои серсоя ва дарахои салкин, дар дарахтон ва буттахо лона мегузорад. Андалеб шохи парандахои хушхон аст, чах, - чахи форамаш аз охирхои бахор паёпай ба гуш мерасад, хатто дар мохтобшаб хам наво бароварда, хеле фаъол мешавад. Андалеб хамчун парандаи хашаротхур ба кишоварзй нафъи калон меоварад. Вай то 20 сол умр мебинад"(3,3).
Айни хамин тартибу низоми тавзехоти бадеиву илмй дар кулли шеърхои мачмуа, минчумла дар шеъри "Парасту", ки ба назарам аз чумлаи бехтарин офаридахои адиб аст, комилан риоя шудааст. Ин шеъри содаву равон, ки бо максади ошной ва азхудкунии харфи "П" сурат гирифтааст, аз чихати вазну оханг ва тарзу услуби нигориш ба талабот ва махсусияти адабиёти кудакон созгору мувофик аст, зеро он хамагй аз чахор банди панчхичой иборат буда, аслитарин сифатхои ин парандаи хонагиро тавассути байту мисраъхои равону фахмо равшан бозгуй намудааст: Усто парасту, Х,ар навбахорон
Ту пухтакорй, Хонй тарона.
Дар лонасозй Бе чубу тахта,
Х,амто надорй. Бе меху теша,
Дар шифти айвон, Созй ту лона
Дар сакфи хона, Аз гил хамеша(3,19)
Сипас муаллиф чихдти та;вияти дониши хонандагони хурдсолаш дар бобати ин чонварак чунин маълумотнома овардааст: "Парасту (чилчила, достак, фароштурук, ;оливоч, ба русй "ласточка") мургаки мавсимии тезпарвоз аст, дар як соат то 200 километр парвоз мекунад. Мардум парастуро парандаи бахосият ва рамзи некй медонанд. Парасту инсонро дусти худ медонад, аз ин сабаб дар шифти хонаву айвон лона мегузорад ва чуча мебарорад. Fизояшро ва;ти парвоз аз хдво дошта мегирад, мух,ити зистро тоза нигох, медорад. То 9-10 сол умр мебинад"(3,19).
Бояд гуфт, ки аглаби шеърхои мачмуа мутобик ба хусусиятхои сохториву услубии назми хоси кудакон эчод шудааст, ки "Вартиш", "Ишкара", "Кабки дарй", "Лаклак", "Момочурготак", "Саъва", "Хурус" ва "Фотимачумчук" барин офаридахо аз он чумлаанд. Чизи мухим дар ин шеърхо катъан риоя шудани вазну оханги шеъру таронахои халкист. Муаллиф хини эчоди ин шеърхо махсус вазнхои сабуки панч - хафтхичоиро ба кор гирифтааст, то дарку фахмиши мазмуни шеърхо ва зуд азёдкунии онхо барои кудакон дастрасу осон гардад. Аз лихоз, бахусус, шеъри тасвирии "Момочурготак", ки аз панч хичо таркиб ёфтааст, чолиби диккат мебошад:
Рангат чй зебост, Х,ар дам нишаста,
Эй мурги кухсор, Бар руйи харсанг
Болу пари туст Хонй сурудат
Доим чилодор. Шуху хушоханг.
Дар чойи серун, Дорад навоят
Болотар аз об, Оханги нодир,
Аз боди дарё Овози найро
Хдстй фарахёб. Орад ба хотир (3,16).
Чунонки мебинем, дар ин шеър ва шеърхои фавкуззикр, ки чанбаи нируманди маърифатй доранд, муаллиф аз васоити тасвири бадей, хосатан, аз тавсиф ва ташбех эчодкорона истифода бурдааст. Ин чо сабки содаву равон ва фаровонии саноеи бадей, агар аз як тараф, бадеияти тасвир ва хусну латофати суханро таъмин карда бошанд, аз чониби дигар барои амиктар офаридани образи парандагон ва сахехтар нишон додани хунару фазилатхои хосаи онхо хидмат кардааст.
Ин андешаро хамчунин шеъри тасвирии "^анорй" ("Канарейка"), ки аз шаш банд ба хам омадааст ва ду банди аввали он ба тарики зайл аст, равшан собит месозад: Сабзу зарду сурхтобй, Чах - чахи пуршур дорй,
Х,ай чй хушрангй, канорй. Нагмаи танбур дорй.
Дар кафас ру - руйи чубак Дар лабат лабчанг дорй
Мечахй бо бекарорй. Сад хазор оханг дорй (3,14).
Алй Бобочон дар кисме аз шеърхои мачмуа бо максади таъмини рангиниву шавковарии тарзу услуби баён ба санъати муколама (диалог) ру овардааст, ки инро аз шеърхои "Бутемор", "Доснул", "Худхуд" ва гайра метавон пай бурд. Нуктаи мухим дар ин шеърхо аз рохи саволу чавоб сурат гирифтани тасвир мебошад. Ин навъи тасвир, яъне ба воситаи муколама офаридани образ, сохтани сужет ё додани аломатхои асосии ашёи мавриди назар,
ки дар осори лафзии халк аз маъмултарин усули бадей ба шумор меояд, дар назми атфоли точик, хоса дар эчодиёти Гулчехра Сулаймонй, Убайд Рачаб, Наримон Бакозода ва дигарон мучаддадан эхё гардида, имкониятхои тозаи гоявию эстетикии худро ба чилва овардааст. Аз ин хотир, се шеъри дар боло номбаршударо тачассуми вокеии ин анъанахои эчодии назми шифохии халк донистан мумкин аст. Бахусус, шеъри "Доснул", ки бино ба тобиши сохториву услубиаш ба хусусиятхои равонии кудакон басо мувофик аст, зеро эшон табиатан бо хама чиз, минчумла бо калимаву ибора ва байту мисраъхо бозй мекунанд. Дар илми адабиётшиносии мансуб ба адабиёти бачагон ин гуна офаридахоро "шеъри бозй" ё худ "шеър барои бозй" меноманд:
- Эй доснул, эй доснул, - Эй доснул, эй доснул, Поят дароз аст ин кадар? Х,амранги сангй бо чй рох?
- Онхо ба ман хеле зарур - То хешро дар хар кучо Дар лахзаи хавфу хатар. Аз чанги бад дорам нигох.
- Эй доснул, эй доснул, - Эй доснул, эй доснул, Аз кух бар водй бирав. Аз чист мин;орат дароз?
- Фардо ба водй меравам - То ризки худ пайдо кунам Дар кух борад барфи нав. Нули чу досам чорасоз. (3,8)
Дигар аз сифатхои матлуби китоб ин аст, ки дар хар сахифа вобаста ба хар парандаи мавриди тасвир се - чахор намуди расми рангаи он дода шудааст. Ин расмхо дар аксар мавридхо бо мазмуну мухтавои шеърхо иртиботи тамом дошта, ба дарку фахмиши мохияти масъалаи бадей кумак мекунанд. Ин чо, ба назари ман, он нукта ба эътибор гирифта шудааст, ки шеъри барои кудакон ба рассом хатман бояд мавод бидихад, яъне хар байту банди он дорои мазмуни алохидаи фахмову мушаххас бошад, то имкони расмкашй ба миён ояд.
Дар мавриди фазилатхои китоби мазкур боз ин нуктаи мухимро таъкид бояд кард, ки дар он дар поёни хар шеър бар замми зикри каринахои мухталифи номи парандагон инчунин исми русии ин чонварон махсус оварда шудааст. Шубхае нест, ки ин падидаи чолиб хам барои амиктар шинохтани ашёи мавриди тасвир ва хам барои такмилу тахкими саводи русии хонандагони хурдсол судманду манфиатбахш мебошад.
Хамин тавр, мачмуахои мазкур дорои ахамияти хосаи таълимию тарбиявй буда, кудаконро ба дуст доштани табиати кишвар ва хифз намудани чонварони он хидоят месозад. Ин андеша дар охирсухани шоир, ки тахти унвони "Зебоиро мухофизат кунем" дар мачмуаи дуюм омадааст, низ равшану возех ифода кардааст. Ин чо муаллиф аз "Китоби сурхи Точикистон" дар бораи чонварони нодири олам маълумотхои пурарзиши оморй ва чугрофй оварда, донишу маърифати хонандагонро та;вият бахшидааст ва сипас аз онхо сид;ан даъват ба амал овардааст, ки ба ;адру манзалат ва азиздошти табиати босаховату бихиштосои диёрамон бирасанд: "Азизон, хусни зебоихои табиатро аз тахти дил дуст доред, ба хифзи сарватхои табиии диёрамон чадал намоед. Ба ;адри он бирасед... Дар мухити кунунй афзудани селаи булбулу саъва, кабку бедона, худхуду эзорсурхак, заргулдору момочурготак, чуру чархресак ва дигар мургон ба гамхорию дилсузии одамон сахт ниёз доранд. Мо хама бояд табиатро сид;ан дуст дорем, мургони нагмасанч ва навъофарро, ки боиси зебоии мухити зистанд, аз хама гуна хавфу хатар хифз намоем. Танхо дар хамин сурат хислатхои нек, одамияти худ ва шаф;ати инсониро собит карда метавонем"(3,33).
Гумон мекунам, ки кулли шеърхои ин ду мачмуаи саршор аз нури донишу маърифат ба хотири расидан ба хамин ниятхои хайр, ба хамин орзуву ормонхои ватанхохонаву табиатпарварона руйи сахифа омадааст.
Дар фарчом бояд гуфт, ки устод Алй Бобочон тавассути ашъори маърифатангези хеш на танхо дар рохи рушду такомули донишу тафаккур ва чахонбинии бачагон саъйи росих кардааст, балки дар чанд шеъраш китобро, ки ганчинаи бебахост, мухимтарин сарчашма ва шарти асосии сохибмаърифатии инсон донистааст. Ин нукта, бухусус, дар навтарин шеъри у "Мураббй", ки ба Озмуни чумхуриявии "Бехтарин шеъри бачагона" пешниход гардид, равшан ифода ёфтааст. Ин шеър низ чанбаи муайяни маърифатию дидактикй дошта, хонандагонро голибан аз тари;и панду хикмат, ки мухимтарин унсури адабиёти бачагона аст (4,6), ба китобхониву китобдустдорй хидоят кардааст:
Хохй, ки доно шавй, Минбари хониш - китоб,
Зуру тавоно шавй, Рахбари дониш - китоб,
Аз тахи дил хон китоб Хдмдами дилсузи мост,
Хикмати он бехисоб.... Маърифатомузи мост (5,3).
nAHHABHMT:
1. Amohob, P. Tatpuxu aga6ueTH coBeTHH to^hk. H6opaT a3 mam ^rag. H,ragh VI/Pa^a6 Amohob - ^ymaH6e: floHHm, 1982. -346 c.
2. Bo6o^oh, A. nanroMH napacTy/Am Bo6o^oh - ^ymaH6e: Agu6, 2003. -40 c.
3. Bo6o^oh, A. A^h^6oh napaHgaxo/Am Bo6o^oh - ^ymaH6e: Maopu^ Ba $apx,aHr, 2015. -33 c.
4. XjceHH3oga, O. Aga6ueTH Matpu^aTOHH Ba Tap6uaH $ap3aHg/®. Xjcenrooga - ^ymaH6e: Hcrcbgog, 2018. -80 c.
5. H,yMx,ypuflT.- 2018.-27 aBrycT.
REFERENCES:
1. Amonov, R.M. History of the Tajik Soviet Literature. In six volumes. - V. VI / Rajab Amonov -Dushanbe: Knowledge, 1982. - 346 p.
2. Bobojon, A. Swallow News / Ali Babajan - Dushanbe: Man-of-Letters, 2003. - 40 p.
3. Bobojon, A. Bird Primer / Ali Babajan - Dushanbe: Education and Culture, 2015. -33 p.
4. Husseinzoda, F. Educational Literature and Child Upbringing / F. Hussein - Dushanbe: Talent, 2018. - 80 p.
5. The Republic. — 2018. - August 27.
