30PЕDAGOGIK TA'LIMNING INNOVATSION KLASTERI TA'LIM MUASSASALARI O'RTASIDA O'ZARO HAMKORLIK VOSITASI
SIFATIDA
Azamat Ruzvonovich Raxmonov
TVChDPI "Umumiy pedagogika" kafedrasi katta o'qituvchisi
Annotatsiya: Ta'lim klasteri bugungi kunda dolzarb mavzulardan biridir, ammo unga nisbatan ilmiy tushunchalarda "Ta'lim klasteri" mexanizmidan foydalanish sifatida ko'proq qo'llanilmoqda. Maqolada ko'proq talimda innovatsiya va klaster tushunchalarini ifodalashga harakat qilindi.
Tayanch so'zlar: tarmoq, klaster, innovatsiya, ta'lim, bilim jamiyati, barqaror rivojlanish, iste'dod, inson kapitali, uchinchi o'rin, axloqiy masalalar.
ИННОВАЦИОННЫЙ КЛАСТЕР ПЕДАГОГИЧЕСКОГО ОБРАЗОВАНИЯ КАК СРЕДСТВО ВЗАИМОДЕЙСТВИЯ ОБРАЗОВАТЕЛЬНЫХ УЧРЕЖДЕНИЙ
Аннотация: образовательный кластер является одной из актуальных тем сегодня, но применительно к нему он все чаще используется в научных концепциях как использование механизма "образовательного кластера".В статье была предпринята попытка представить концепции инноваций и кластеризации в более широком контексте.
Ключевые слова: сеть, кластер, инновации, образование, общество знаний, устойчивое развитие, талант, человеческий капитал, третье место, этические вопросы.
INNOVATIVE CLUSTER OF PEDAGOGICAL EDUCATION AS A MEANS OF INTERACTION BETWEEN EDUCATIONAL INSTITUTIONS
Abstract: the education cluster is one of the topical topics today, but it is more used in scientific concepts as the use of the "education cluster" mexanizm.More in the article tried to express the concepts of innovation and cluster in training.
Key words: network, Cluster, Innovation, Education, Knowledge Society, sustainable development, talent, human capital, third place, ethical issues.
O'zbekiston Respublikasida bolalar pedagogikasi taraqqiyotining mohiyati haqidagi ta'limotlar tariхi uzoq emas albatta, ammo shu qisqa vaqt orasida pedagogika fani o„z ta'limotlarida didaktikaning muvofaqqiyatli amalga oshirish
texnologiyalarini ishlab chiqdi. Ular orasida ayni bugungi zamon pedagogikasida talqin etilayotgan "pedagogik ta'lim innovatsion klasteri" pedagogik faoliyatga muhim vosita sifatida qaralmoqda. Bu esa oliy ta'lim muassasasi va maktablar, shu singari tasarrufidagi ta'lim muassasalari, turli tashkilotlar hamkorligini uzviyligi hamda uzluksiz faoliyatini ta'lim samaradorligiga yo'naltirmoqda. Ta'lim muassasasi faoliyatida klasterni amalga oshirish uchun asosan uning ish xususiyatiga ham e'tibor berish kerak. Yangi zamonaviy ta'lim muassasasining asosiy xususiyatlarini ta'lim klasterida ifodalash quyidagichadir:
- ilmiy kashfiyotlar va yangi infratuzilmalar tomonidan shakllantirilgan dinamik o'zgaruvchan ta'lim muhiti, shu jumladan, yangi kadrlar, yangi dasturlar, yangi ta' lim texnologiyalari, yangi bino va inshoatlar va boshqalar;
- tizimning jamoat tashkiloti, tarmoq jamoalari, ommaviy axborot kanallari orqali rivojlanayotgan ta'lim va fan ravnaqi;
- yangi boshlang'ich ta'lim subyektlarini o'z ichiga olgan yangi ta'lim davrlari;
- tug'ilishdan va umr bo'yi, ijtimoiy mavqeidan qat'i nazar, yuksak e'tibor qozongan iqtidorli o'quvchilar va boshqalar;
- yangi turdagi bilimlar, shu jumladan, mamlakat ta'lim tizimiga ta'sir o'tkaza boshlaydi;
- yangi axborotlardan muntazam xabardorlik;
- davlat tomonidan iqtidorli yoshlarga nisbatan yuksak e'tibor.
Ko'plab yangi hodisalar allaqachon topilgan turli mamlakatlarning ta'lim qonunlari tizimlarida aks ettirish. Bir yoki bir nechta ko'rinish qonunchilikda yana bir muddat uning o'rnatilishi tilda, lekin so'zlashuv ko'nikmasi hali yaxshi emas va tez o'zgarib turadi.
Azaldan ma'lumki ta'lim tizimida "Innovatsiya" keng qo'llanib kelinayotgan tushuncha hisoblanib, kishilar ehtiyoji tomonidan talab qilinadigan jarayonlar yoki mahsulotlar sifat va samaradorligini o'sirishni ta'minlovchi yangilikdir. Bu esa insonning intellektual faoliyati hamda uning tasavvuriy natijasidir. Ijodiy jarayonlarda asosan kashfiyotlar, ixtirolar va ratsionalizatsiya muhim o'rin tutadi. Innovatsiyalarga misol tariqasida ta'limda yangi loyihalarni tizimga tatbiq etilishi klaster asosida ta'lim samaradorligini yanada sifatli amalga oshiriladi. Yana shuni alohida qayd etib o'tish joiz, ta'lim - bu pedagogik faoliyatda inson tomonidan olingan tizimli ko'nikmalar, ko'nikmalar esa bilimlar to'plami hisoblanib maxsus muassasalarda yoki mustaqil bilim olish yordamida erishiladi. Mamlakatimizda ta'limni tarkibiy tuzilmasiga qarab bilimning tabiati va hajmidan kelib chiqib makatabgacha, boshlang'ich, umumiy o'rta va maxsus
(kasb-hunar), shuningdek, oliy ta'lim, oly ta'limdan keyin, o'qituvchilarni qayta tayyorlash hamda malaka oshirish bosqichi va maktabdan tashqari ta'lim turlariga ajratilgan.
Yo'nalishlar kontekstida tabiiy va aniq fanlar, gumanitar va ijtimoiy ta'lim singari ajratilib amalga oshiriladi.
Birinchidan ta'lim usullari, ta'lim vositalari-ta'lim turlari va texnologiyalari, ta'lim mazmuni va metodlari, ta'lim natijalari, ta'lim shakllari, o'qituvchining kasbiy bilimdonligi, bilimlarni yangilash jarayoni va darajasi, ta'limning atrof-muhit orasida bog'liqligi, ta'lim jarayonida ta'lim istemolchilarining ehtiyojlarini qondirishga xizmat qiladi.
Ikkinchidan bilim ta'lim asosida olinib, jamiyatning zamonaviy bosqichi hisoblanib, ta'limning konseptsiyasini yangi rivojlanish darajasiga o'tishni tavsiflovchi xususiyat sifatida xizmat etadi.
Uchinchidan ta'lim tizimida eng muhim vosita bu tarmoq, ya'ni klaster hisoblanib, ta'lim ishtirokchilari asosidagi guruh, axborot kommunikatsiya texnologiyalari yordamida muloqotni qo'llab-quvvatlash va birgalikdagi faoliyatni amalga oshirish tarmoqli vositalar hisoblanadi. Bunday tarmoqli vositalarni faqat jamoalar emas, buyurtma asosida maxsus mo'ljallangan holda yaratilishi mumkin. Klasterli uyushqoq jamoada oddiy harakatlarni ham ishtirokchilar yangi xabarlar ijtimoiy xizmatlar sifatida ishlab chiqadi.
REFERENCES
1. Sh.M.Mirziyoyev. Insonparvarlik, ezgulik va bunyodkorlik-milliy g'oyamizning poydevoridir. Toshkent-2021, "Tasvir nashriyoti"
2. G'.I.Muxamedov, "Pedagogik ta'lim innovatsion klasteri: ehtiyoj, zarurat, natija". Xalq so'zi gazetasi. 2019-yil 13- fevral.
3. Maktabda klub ishini tashkil etish shakli sifatida ta'lim klasteri / L.A. Florenkova, T.V.Shcherbova tomonidan tuzilgan: o'quv-uslubiy qo'llanma.-Sankt-Peterburg, 2010.
4. J.Xasanboyev, X.To'raqulov, M.Xaydarov, O.Xasanboyev. "Pedagogika fanidan izohli lug'at" "Fan va texnologiya nashriyot" T.:-2008, 420-b.
5. Raxmonov A.R., Luxmanov, D.B. (2020) Maktablarda ta'limning ijtimoiy sheriklik modelini yaratishda klaster yondashuv. Academic Research in Educational Sciences, 1 (4), 244-249.
