CC BY
28
ББК 74.03 УДК 371.01
К.Ч.УРАЕВ М.К. ЧУРАЕВ
ОИД БА ОМУЗИШИ ТАЪРИХИ ПАЙДОИШ ВА СЕМАНТИКАИ НАЦШУ НИГОРИ МИЛЛЙ ДАР РАВАНДИ ТАЪЛИМИ МУСАВВИРЙ
Ма;сади асосии мо дар ин ма;ола тахлили пурраи маъноии на;шунигори миллй набуда, балки як навъ гузориши масъала аст. Мо рассомон оид ба ин масъала маълумоти андак дорем, чунки ин мавзуъ мураккаб буда, ба дурихои таърих давраи то исломй дахл дорад. Тачрибахо собит намуданд, ки дар чараёни таълим оид ба таърихи зухури на;шу нигори миллй ва маънаву мазмуни он маълумот додан, ин маълумотхо мазмуни таълимро бой гардонида, барои боз бехтар намудани мухтавову пурмазмунии ватандустиву милии таълим ва тарбияи донишчуён мусоидат мекунад. Бино бар ин модар ин ма;ола даъвои халли пурраи ин масъаларо надорем. Мо бар он кушидем, ки баъзе аз рамзу аломати хоси баъзе аз на;шу нигории миллиро шарх дихем ва роххои истифодаи онро дар раванди таълим ба тах;и; гирем.
Аз ;адим хунармандон хангоми кашидадузй, сузанй, руймол, либос ё дар бинохо бо ма;сади муайян ният ва фикри худро дар кашидани на;ш ифода намуда, онро дар маросимхои гуногуни оилавй истифода мебурданд. Баъдтар ин амал ба маснуоти истехсолй ба асархои санъат мубадал гашту ороишй шуда монд ва маънои чузъиёти алохида рамзии на;ш фаромуш шуданд.
Аз тарафи олимони, бостоншинос оид ба таърихи маънои на;ш тад;и;оти гузаронида нашуда бошад хам баъзе аз олимони зерин дар бораи таърихи санъати ороиши амалй пажухаш анчом доданд: Н.А. Белинская, Б. Fафуров, Ларина Е.И, Т.И. Мезурнова, М.Рузиев, Л.И. Ремпел, О.А. Сухарева, Ф.М. Турсунзода, Б.Г. Яковлев, ва диг (3-6,10,13-17).
На;шу нигори миллй дар маснуоти хунармандии хал;й хамчун навъи зухуроти мухими хаёт инсоният ва як намуди санъати амалй-ороишии мардумй махсуб ёфта, чун ;исми мухими мероси фарханги умумичахонй ба хисоб меравад. Огози на;шу нигори миллй ба давраи аввали хаёти инсонй давраи санг махсуб дониста мешавад. Аз байни хунархои мардумй кашидадузй ё гулдузй бештар таърихи ;адима дошта, чун як ;исми мухими ороиши либос ва манзили зисти точикон ривоч ёфта буд. Мухимтарин ;исми санъати гулдузи на;шу нигори он мебошад, ки рамзу маънихои хос дорад. Дар на;шу нигори гулдузихо табиати таърихи ватан, чахонбинй, анъана, афкори таърихй, орзуву омол ва гайра тачассум ёфтаанд. Муха;;и;он дар гулдузихо 700 намуди на;шу нигори миллиро дарёфт кардаанд, ки ба се гурух та;сим мешаванд: ислимй, хандасивй ва хаёлй (19).
Дар байни гулдузихо калонхачми точикй сузанй чои махсусро ишгол менамояд. Сузанй бо серна;шии худна танхо як воситаи ороиши манзилгохи точикон, балки ифодагари хаёти баланди маънавии онхо ба хисоб мерафт. Пажухиш аз хама, ба мухити зист вобаста медонанд. Аз ин ру санъати гулдузии точиконро услубан ба 2 навъ: гулдузии кухистонй ва водй та;сим кардаанд.
О.А.Сухарева на;шхои сузанихои ;адимаи Хучандро тахлил намуда ;айд кардааст, ки '' на;шхои он аз чузъиётхои рустанй иборат буда, аммо маънои рамзу аломатхои он омухта нашудааст'' ( 16, 35).
Омухтани сузанихои Самарканд ва дигар нохияхо нишон дод, ки мазмуни на;шхо ба ашёи гирду атроф ало;амандй дорад. Ин ало;амандй, хангоми махсули кашидадузй ба касб мубаддал шудан, бархам хурдаанд. (16, 33).
М. Рузиев ;айд мекунад, ки «Замоне расм ва на;шхо ба ивази хат истифода мешуданд. Дар даврахои хеле ;адим кузагарон аз гил куза сохта, дар руи он на;ш ва доирачахо мекашиданд. Кузагар бо ин ороиши худ чунин дар назар доштааст, ки хангоми шикор табари дасташ бо нишони шартии хирс зеб дода шуда ба сайёд кумак карда, уро аз бадбахтй начот медихад. Ба хамин тари;, зарфхои гилин, ;олибхои чубй, дару дарвоза, сутун ва гайрахо пайдо шуданд, ки ба на;шу нигор ва кандакорй оро дода мешуд.» (14, 4).
Аз ин маълум мегардад, ки дар ибтидо на;шу нигор дар робита ба оину бовархои мардумй дар руи маснуоти онхо зохир мегардид. Хдмон давра ин на;шу нигор ифодагари расму одат ва ;онуну тари;и зиндагии ачдодони ;адими мо махсуб меефт.
Баъдтар санъати амалй ороишии мардумй асосан барои зебу зиннати манзилгох, олоти рузгор ва либос истифода шуда, маънои худро гум карда, чун як чузъи маснуоти мардумй ба хисоб мерафт.
Олимон ;айд намуданд, ки хар як анъана ва рафтори чомеъа дар муддати муайян таъгир намеёбад, хатто хангоми дигар шудани дин урфу одатхои нав илова мегарданд «Анъана - аз насл ба насл мегузарад ва одат шуда мемонад» (17, 201).
Хдр як табаддулоти чамъияти ба маданияти замон таъсир мерасонад, лекин анъанахои пештара бо;и мемонад (17, 27).
Чи хеле, ки маълум аст дар "Авесто" офтоб, замин, табиат, мох,, ситора, оташ, об му;аддас хисобида мешуд (1), ки мо онро аз на;шхои ;адимаи сузанй ва дигар кашидадузиву офаридаи хунармандон дида метавонем. Хол он, ки замони фаъолияти Зардушт ва офариниши «отхо» ба охири асри VII аввали асри VI пеш аз милод мансуб аст (7, 70).
Чунон, ки А.И. Ремпел ;айд мекунад, а;идаи мазхабй, муъчизахо ва тасаввуроти анималистй (тасвири хайвонот) ба шакл ва мазмуни на;шу нигори ;адима таъсир расонидаанд. (15, 38)
Тасвири хайвоноти афсонавй, парранда ва махлу;хои аъчуба, ки аз ;адим мерос монада асархои хунармандонро боз хам мазмуннок гардонидаанд.
Бештар дар чузъиёти на;ши давраи анти;а бандина, нилуфар, банд, хати морпеч ва дигар хошияю бандхои пайвасткунанда истифода шудаанд( 15, 43 ) ( Ниг. ба расми7 ).
Нилуфар ва савсан дар маданияти бисёр хал;хо аз ;адим маънои зебоиро дорад, ки он ;адри баланд дошт (расми1).
Хати морпеч мазмуни пахншави шоха (морпеч, ба тарафи чап ва рост ва кундаланг даврзананда) дар Осиёи Миёна аломати дарахти му;аддас, огози хаёт ва серхосилиро аст.(14, 50) (расми 2).
На;шхои зооморфй ва антропоморфй (хайвонй ва тасвирхои одамшакл) бештар на;шахое, ки чузъиёти шакли хайвонхои афсонавй ва парранда тасвир шудаанд, ки асосан дар заргарй ва меъморй истифода шудаанд.
Чунин на;шхо дар матоъхо ва маснуоти заргарй дар асри як пеш аз милод дар Осиёи Миёна дида мешавад.Дар нусхахои асли хамин давра аъчубахои аждар, аспуаждар, аспи обй (гипокампа) бо гардани дарозу ёлаш тасвир шудаанд (14, с. 55). Бояд ;айд кард, ки тасвири аспуаждар дар тангахои асри II - 1 то эраи мо низ дида мешаванд (9 - 8). ( Ниг. ба расми 3).
На;шахои ;адима бо бадеияташ дар асоси ;онуниятхои санъати анти;а ба тари;и афсонавй бо табиат ало;аманданд. (15, 65).
Fайр аз ин дар на;шхо бештар тасвири барг истифода шудааст. Хусусан, дар на;шхои асрхои VI - VIII баргхои пахнва хафтгуша истифода шудаанд, ки онхо бештар аз табиат нусхабардорй шудаанд.
Дар ин давра нилуфару савсан себаргаю лола бештар истифода шудааст, ки ин аз байн рафтани мазмуни нилуфару савсан мебошад, ки давра ба давра на;шхо мазмуни ;адимаи худро гум карданд.
Бояд ;айд кард, ки дар ин давра тасвири об (мавч) мохй, парранда маъноиву рамзи шартиро дошт (Ниг. ба расми 4). Чунки дар давраи кушониён «;исми асосии ахолии Осиёи Миёна дар дини зардуштй буданд» (7 , 223).
Дар маъбадхо бо кандакории гач бештар боли парранда, офтоб, мох, тасвир шудааст, ки тачассуми рамзи хамон давра мебошад.
Тахлили маънои он ба мазмуни чирмхои осмонй ва давра (офтоб) мебошад.
Дар асри миёна намфа;ат тасвири хайвоноту табиат дар на;шхо кам шудаанд, балки пурра мазмуни худро гум кардаанд. Лекин на;шхои хандасавй ва хайвоноту рустанй зиёд шуданд, ки ба талаботи дини ислом, ки зидди асотири анти;й мубориза мебурд, чавоб медод. Асотири анти;й дар на;шхои сузанию либос бо;й мондаанд, монанди офтоб, мох, ва растанихо (гул, бодом, анор, гули кукнор ва f). Fайр аз ин «дар давраи Сомониён тачаддуди эпоси миллй дар адабиёти бадей афзуд, ки таъсири он ба санъати ороишй - амалй низ расидааст» (15, 244)
Тасвири офтоб, мох ва ситора дар на;шхо гуё аз таъсири иблис мухофизат мекард, ки ин бисёртар дар эчодиёти хал;ии исти;оматкунандагони шахр бештар бо;й мондааст (15, 250).
Соли 1960 гурухи санъатшиносон Н.Юнусова ва М. Рузиев дар Ибни Сино дехаи Афшанаи Бухоро тад;и;от гузаронида на;ши камзулчаи бачагонаро, ки тасвири ду мор ва мохро дошт, дарёфт кардаанд. Ин муха;;и;он на;шу рамзхои онро тахлил намуда ;айд намуданд, ки аз руи эъти;оди махал ду мори чилликшуда бояд бачаро аз иблис (шайтон) эмин нигох дорад, мох бошад бачаро чун мохи нав зебо мекунад. Чунин чузъиёти шугуни боварихои мардумй, ки чун муъчиза шинохта мешуданд, дар кашидадузии ороишй низ дида мешавад. (10, 350) ( Ниг. ба расми 5).
Дар хар як давра на;шхо маъно ин рамзии худро доштанд. Маълум аст, ки барои хама хал;хо аносири табий на;ши асосиро бозидаанд, Масалан, дар Мисри ;адим бештар на;шхои рустанй хусусан, барг, гули нилуфар, дар Юнони ;адим шаклхои хандасавй ва рустанихои танси;гардонидашуда истифода шудаанд.
Дар Осиёи Миёна аз ;адим (то асри VIII) тасвирхои афсонавй асотирй ва на;ши чирмхои осмонй ва табиат бештар истифода мешуданд, ки хар яке мазмуни худро дошт. Чунин тасвирхо ба бовархои мазхабиву а;идатии онхо марбут буд. Баъд аз истиллои арабхо на;шхои хандасавй ва рустанй (арабеска) истифода шудааст.
Ч,узъиёти на;ш асосан хандасавй ( чоркунча, секунда, давра, ...) росткунчагй (барг, гул ва меваи танси;гардонидашуда), хайвони (хайвонхои вахшй, парранда, мохй) ва рамзу аломатхо буда, онхо баъдан дар омехтагй низ истифода шудаанд.
Fайр аз ин на;шхо хамвор(дар сатхи хамвор, хатхо бо истифодаи ранг) ва му;арнас (барчаста, кандакорй дар чуб, фулузот, устухон ва дигар масолех) истифода шудаанд.
Аз даврони ;адим одамон ходисахои табиат ва ;иссахоро бо чунин аломатхо тасвир мекарданд, ки аз руи он тахлили маънои на;ш имконпазир м
ОО» } ©<Ф>4-
А Б В Г Р Д Е
а)Давра - офтоб, рамзи хаёт.
б)Катра - об, гандум.
в)Катак - махдудияти фазо, замини киштзоршуда.
г)Пулакча - руйпуш, химоя аз таъсири гирду атроф.
г)Морпеч - гирдоб.
д)Ромб - ;увва, барори кор.
е) Чорчиллик(салиб) - одам. ё)Ну;та - ибтидо.
ж)Хати рости уфу;й - оромй.
з)Хати рости амудй - баландй.
и)Хатхои шикаста - мубориза, му;обилият кардан
Дар асоси маълумоти болой метавон на;шхоро, ки дар расмхои барои намуна оварда шуда тасвир шудаанд, тахлил менамоем.
Расми 1-2. - тасвири танси;гардонидашудаи табиат. Расми 3а - давлати муста;ил, ки дорои сархад ва химоягари худро дорад. Расми 4а.б. - об (рамзе, ки му;аддас хисобида мешуд, Худои об ва серхосилй ("Авесто". Яшти 5.)
Расми 4 в,г - боли мурги афсонавй.
Расми 5- эхтиёт аз иблис (мор) ва рамзи зебой (мох)
Расми 6 - 1) об серхосилй, 2) офтоб- хаёт, 3) кукнор - сернаслй, 4)хатти шикаста -мубориза 5) барф -муъчизаи осмонй 6) хатти мавч дар - харакат, 7) рамзи ориёй, 8) катак -киштзор, серхосилй. 9) ситора - муъчизаи чирми осмонй, 10) бодом - барва;т насл додан.
Аз ёдгорихои санъати ороиши амалй маълум аст, ки то асри VII санъати тасвирй хеле тара;;й карда будааст. Аз аввали асри VIII сар карда дар санъати амалй кашидани симои одам, ва умуман мавчудоти чондор бинобар аз тарафи арабхо забт карда шудани Осиёи Миёна ва чорй шудани ислом, ки тасвири чизи чондорро гунох медонист, хеле кам мешавад.
Оид ба ин масъала муаррих ва санъатшиноси фаронсавй Анри де Морон (Henry de Morant) дар асари машхури худ "Таърихи санъати ороиши амалй" на;шхои давлатхои мусулмониро тахлил намуда ;айд кардааст, ки «аз тарафи диндорон манъ кардани тасвири одаму хайвонот аз сабаби оянда ба бутпарастйнагузаштани одамон буда, ин тартибот асосан ба мазхаб вобастагй дорад. Лекин дар Эрон, ки тарафдори равияи шиа мебошанд, ин равияро ;абул накарданд, гайр аз дар масчидхо кашидани тасвир (3, 135).
^егардад(8, 110).
Намунаи он рассоми бузург миниётурнависи шар;и исломй Камолиддин Бехзод аст, ки бисёре аз устодони санъати тасвирии Бухорою Самарканд ва Хирот ба у пайравй мекарданд (14, 17).
Асосгузории таълимоти динии бахоия Мирзо Хусайн Алии Нурй оид ба ин масъала ;айд кардааст, ки Исои Масех дар яке аз дах васият ривоят кардааст. «Ба бут ва тасвир сачда накун» Холо бошад дар калисохо сурат ва хайкалхои зиёд гузошта шудааст. (13, 116).
Хулоса, аз ;адим чузъиёти на;ш барои ифодаи ;иссаву ривоятхо сохирона офарида мешуданд, ки хусусан ба "Авесто" ало;амандй дорад. Точикон хунархои меъморй хайкалтарошй, кулолгарй, мисгарй, заргарй, кандакорй, колинбофй, бофандагй ва кашидадузй на;шхои меофариданд, ки хар як на;ш мазмуни худро дошт.
Намунахои нодири на;шу нигоре, ки дар натичаи хафриёти бостоншиносй аз Термиз, Варахша Афросиёб, Панчакент, Шахристон ва дигар махалхо ёфт шудаанд, аз маданияти баланди гузаштагони мо гувохймедиханд.
Расми 1. Гули нилуфар ва савсан
Расми 2. Банд^ои каццак ва морпеч
Расми 3. Болопуши фил ва танга бо тасвири гушти бо аспаждар
Расми 4. Мохи дар об ва кабутар
Расми 5. Тахтапушти камзули бачагона
Расми 6. Чузъиёти нации кашидадузи
Хднгоми таълими мусаввирй чй дар мактаби миёна ва чй дар мактаби олй ба хонандагону донишчуён оид ба таърихи пайдоиши на;шу нигори миллй маълумот дода, семантика(рамзу роз ва маъно)-и онхоро баён намудан, чихати ганй ва пурмазмун гардидани раванди таълим мусоидат мекунад. Бидуни ин, чунин маълумоти иловагй барои тарбияи миллй, ватандустй, зебоипарастй ва гоявии мухассилин таъсири мусбат мерасонад, зеро бо дарёфти рамзу рози тасвир ва на;ш дар тафаккури мухассилин як хисси эхтирому арчгузорй ба санъати гузаштагон пайдо мегардад ва онхо дар раванди корхои эчодии худ аз ин на;ш ва рамзхои мусавварй истифода менамояд. Исти;лолияти кишвар ва Консепсияи миллии таълиму тарбия моро водор менамояд, ки хар чй бештар аз мероси фархангии гузаштагон истифода намоем ва онхоро ба насли наврас расонем. Дар ин кор шархи маънои тасвиру на;ш ахамияти калон дорад. Тачрибахо нишон доданд, ки агар раванди омузиши мусаввирй бо ин усул чараён пазирад, мухтавою муассирии раванди таълим хамон ;адар самарабахш ва ахамиятнок хохад шуд.
1. Авеста. Избранные гимны.- Душанбе.- Адиб, 1990.-174 с.
2. Анриде Де Моран. История декоративно - прикладного искусства. От древнейших времен до наших дней.- М.: «Искусство», 1982.- 577с.
3. Белинская, Н.А. Декоративное искусство Горного Таджикистана/ Н.А.Белинская.-Душанбе. 1965.
4. Белинская, Н.А. По законам красоты/ Н.А. Белинская.- Душанбе. 1981. 150с.
5. Вагнер, Г. Трудности истинные и мнимые/ Г.Вагнер.- Декоративное искусство СССР..-1973 -№7.- С. 38.
6. Древности Таджикистана. Каталог выставки. -Душанбе. 1985.- 342с.
7. Джураев, К. ^одирова М.,.Роль художественной традиции в существовании и развитии таджикского народного искусства. / К. Джураев //Учение записки. Худжандского государственного университета им. Б.Гафурова Серия гуманитарные и общественные науки. -2006. №2(13)С.110.
8. Джураев М. К. Формирование творческих способностей учащихся в кружков;х занятиях (на материале популяризации таджикского искусства росписи в общеобразовательных школах Республики Таджикистан) Диссертация на соискание ученой степени кандидата педагогических наук.—М. 2012.-160с.
9. Зеймаль, Е.В. Древние монеты Таджикистана/ Е.В.Зеймаль.- Душанбе.1983.- 320с.
10. Искусство таджикского народа.- Душанбе. 1968.- выпуск 3. -С. 347
11. Ларина, Е.И. Ковроткачество народов Российской империи/ Е.И.Ларина. -М.: изд-во «Восточная литература» РАН.- 2007.-224 с.
12. Мезурнова, Т.И. О среднеазиатской набойке./ Т.И. Мезурнова// Этнография Таджикистана.- Душанбе.-1985.- С. 36
13. Ответы на некоторые вопросы Абул - Баха.- Санкт - Петербург .-1993.- С. -116.
ПАЙНАВИШТ:
14. Рузиев, М. А. Санъати амалй/ М. А.Рузиев. -Душанбе. Ирфон. -1973.-41с.
15. Ремпель, Л.И. Архитектурный орнамент Узбекистана история развития и теория построения/ Л.И.Ремпель.- Ташкент.-1985.-342 с.
16. Сухарева, О.А. Ходженские сузани / О.А.Сухарева// Этнография Таджикистана .Душанбе.- 1985. -С. 29.
17. Турсун - Заде Ф.М. Художественные традиции и прогресс Искусства.- Душанбе. Ирфон. 1976.- 124с.
18. Яковлев, Е.Г. Эстетическое сознание, искусство и религия / Е.Г. Яковлев.- М.:- 1969. -125с.
19. www.tg.wikipedia.org/wiki/
20. www. Takwa.ws/dovody-o-zaprete-izobrazhenj/
REFERENCES:
1. Avesta. Selected Hymns. - Dushanbe: Man-of-Letters, 1990. - 174 p.
2. Anride De Moran. The History of Decorative-Applied Art. From the Ancient Times up to Nowadays. - M.: Art, 1982. - 577 p.
3. Belinskaya, N.A. Decorative Art of Mountainous Tajikistan / N.A.Belinskaya. - Dushanbe, 1965.
4. Belinskaya, N.A. According to the Laws of Beauty / N.A. Belinskaya. - Dushanbe. 1981. - 150 p.
5. Wagner, G. True and Imaginary Difficulties / G. Wagner. - Decorative Art. - 1973 SSR.-№7 - P. 38.
6. Antiquities of Tajikistan. Catalog of the Exhibition. -Dushanbe. 1985. - 342 p.
7. Juraev, K. Kodirova, M. The Role of Artistic Tradition in the Existence and Development of Tajik Folk Art. \ K. Djuraev // Teaching notes. Khujand State University. B. Gafurova. Series of Humanities and Social Sciences. -2006. No. 2 (13) - P. 110.
8. Dzhuraev M.K. Formation of Creative Abilities of Students in Circle Classes (based on the popularization of the Tajik art of painting in secondary schools of Tajikistan Republic). Candidate dissertation of pedagogical sciences. - M., 2012. - 160 p.
9. Zeymal, E.V. Ancient Coins of Tajikistan / E.V. Zeymal. - Dushanbe, 1983. - 320 p.
10. Art of the Tajik People. - Dushanbe, 1968. - Issue 3. - P. 347.
11. Larina, E.I. Carpet Weaving of the Peoples of the Russian Empire / E.I. Larina. - M.: Publishing-house of Oriental Literature. - 2007. - 224 p.
12. Mezurnova, T.I. About the Central Asian Print. / T.I. Mezurnova // Ethnography of Tajikistan. -Dushanbe. - 1985. - P. 36.
13. Answers to some Questions of Abul - Baha. - Saint - Petersburg. - 1993. - P. 116.
14. Ruziyen, M. A. Practical Art/ M. A. Ruziyev. - Dushanbe: Cognition, 1973. - 41 p.
15. Rempel, L.I. The Architectural Ornament of Uzbekistan, the History of Development and the Theory of Building / L.I.Rempel. - Tashkent. - 1985. - 342 p.
16. Sukharev, O.A. Hodzhensky Suzani / O.A. Sukhareva // Ethnography of Tajikistan. - Dushanbe, -1985. - 29 p.
17. Tursun - FM Zade Art traditions and progress of art. - Dushanbe: Cognition, 1976. - 124 p.
18. Yakovlev, E.G. Aesthetic Consciousness, Art and Religion / E.G. Yakovlev. - M., - 1969. - 125 p.
19. www.tg.wikipedia.org \ wiki \
20. www. Takwa.ws \ dovody-o-zaprete-izobrazhenj
Оид ба омузиши таърихи пайдоиш ва семантикаи нацшу нигори милли дар раванди таълими мусаввири
Вожахои калиди: мусаввири, таълим, нацшу нигори милли, анъана,тацлили маъноии нацш, нацш
Мацола ба баррасии масъалаи таълими семантикаи нацшу нигори милли дар раванди таълими фанцои мусаввири ихтисос ёфтааст.К^айд мегардад, ки цар нацшу нигори миллие, ки дар цунарцои мардуми тоцик ифода ёфтаанд, дорои мазмуну маънои бой буда, ба табиати атроф, боварцо, афкор, тарзи зиндаги, орзуву омол ва анъанаву одоти ощо марбут аст.Нишон дода мешавад, ки цар як рамзу аломате, ки дар нацшу нишори милли тасвир ёфтаанд, семантикаи хоси худро дошта, донистани онцо ба муаллим дар тарбияи ватандусти ва баланд бардоштани цисси миллии донишомузон мусоидат мекунад.Муаллиф ба натица мерасад, ки дар раванди таълими фанцои мусаввири оид ба таърихи пайдоиши нацшу нигори милли маълумот дода, семантикаи онро тавзец додан цицати гановат ва самарабахшии омузиш мусоидат хоцад кард.
Об изучении истории возникновения и семантики национального орнамента
в процессе обучения рисованию Ключевые слова: рисование, обучение, национальный орнамент, традиция, семантический анализ орнамента
Статья посвящена вопросу обучения семантике национального орнамента в процессе преподавания предметов по рисованию. Отмечается, что каждый национальный орнамент, выраженный в народном искусстве таджиков, отличается богатством значений и связан с окружающей природой, верованиями и взглядами, образом жизни, надеждами и чаяниями, традициями и обычаями народа. Указывается, что каждый символ и знак, изображенный в национальных орнаментах, обладает своеобразной семантикой, которая способствует воспитанию учеников в духе патриотизма и развитию их национального самосознания. Автор статьи приходит к выводу, что в процессе преподавания рисования предоставление преподавателем сведений об истории возникновения национальных орнаментов и пояснение их семантики способствует повышению эффективности обучения.
On the Study of the History of the Origin and Semantics of the National Ornament
in the Process of Drawing Tuition
Key-words: drawing, tuition, national ornament, tradition, semantic analysis of ornament.
The article is devoted to the issue concerned with teaching the semantics of national ornament in the process of teaching subjects of drawing. It is noted that each national ornament, expressed in the folk art of the Tajik is rich in values and is associated with the surrounding nature, beliefs and attitudes, lifestyle, hopes and aspirations, traditions and customs of the people. Each symbol and sign depicted in national ornaments has a peculiar semantics that contributes into the tuition of pupils in the spirit of patriotism and the development of their national identity. The author of the article comes to the conclusion that in the process of teaching drawing, providing the teacher with information about the history of the emergence of national ornaments and explaining their semantics helps to increase the effectiveness of teaching.
Маълумот дар бораи муаллиф:
Цураев Каримхон, намзади илмуои педагоги, профессори кафедраи нацшакашй, геометрияи тасвири ва усули таълими Донишгоуи давлатии Хуцанд ба номи академик Б.Fафуров (Цумуурии Тоцикистон ш. Хуцанд). E-mail: [email protected]
Цураев Музаффарцон Каримцонович, намзади илмуои педагоги, дотсенти кафедраи телекоммуникатсия ва радиоэлектроника Донишгоуи давлатии Хуцанд ба номи академик Б.Fафуров (Цумуурии Тоцикистон ш. Хуцанд). E-mail: [email protected] Сведения об авторе:
Джураев Каримджон, кандидат педагогических наук, профессор кафедры черчение, начертателной геометрии и усулики преподавания Худжандского государственного университета имени академика Б.Гафурова (Республика Таджикистан г.Худжанд) ,E-mail: dzhsraev. karim2@mail. ru
Джураев Музаффарджон Каримджонович, кандидат педагогических наук, доцент кафедры телекоммуникация и радиоэлектроники Худжандского государственного унверситета имени академика Б. Гафурова (Республика Таджикистан г.Худжанд),E-mail: dzhuraev. karim2@mail. ru The Information about author:
Dzhuraev Karimdzhon, candidate of the pedagogical sciences, professor of the pulpit drawing, to geometries and усулики of the teaching Hudzhandskogo state university of the name of the academician B. Gafurova (the Republic Tajikistan g.Khujand),E-mail: dzhа[email protected] Dzhuraev Muzaffardzhon Karimdzhonovich, candidate of the pedagogical sciences, assistant professor of the pulpit communication and radio of the electronics. Hudzhandskogo state унверситета name of the academician B. Gafurova (the Republic Tajikistan g.Khujand),E-mail: [email protected]
