Научная статья на тему 'ОИЛАВИЙ ТАРБИЯДА ОТА-ОНАНИНГ ТУТГАН ЎРНИ'

ОИЛАВИЙ ТАРБИЯДА ОТА-ОНАНИНГ ТУТГАН ЎРНИ Текст научной статьи по специальности «Биологические науки»

CC BY
151
22
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Scientific progress
Область наук
Ключевые слова
таълим / тарбия / оила / жамият / муносабат / хулқ-атвор / education / upbringing / family / society / attitude / behavior

Аннотация научной статьи по биологическим наукам, автор научной работы — Ферузабону Бобир Кизи Умарова

Ушбу мақолада фарзанд тарбиялаётган ота-она ҳар бир ҳаракати, юриш туриши, муомаласи, бошқалар билан ўзаро муносабатида олижаноб фазилатларни намоён эта билиши кераклиги, чунки бола табиатан ниҳоятда тақлидчан ва кузатувчан бўлиши, шунинг учун унинг атрофдагилари ўз одатлари билан баъзан ўзлари сезмаган ҳолда уларга таъсир қилишлари, оиладаги қўпол муносабатлар, дағал сўзлар эшитиб, калтак еб катта бўлса, бу унинг табиатига салбий таъсир қилиши, бу эса ўз навбатида оиладаги носоғлом муҳитда тарбияланаётган боладан “маънавий касал” инсонлар шаклланиши, улар эса жамият маънавиятига ҳам салбий таъсир кўрсатиши хакида сўз боради.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

THE ROLE OF PARENTS IN FAMILY EDUCATION

In this article, a parent raising a child should be able to display noble qualities in every movement, gait, behavior, and interaction with others, because the child is by nature extremely imitative and observant, so that those around him sometimes influence them without realizing it. It is said that when a child grows up in a family with rude words, harsh words and beatings, it has a negative effect on his nature, which in turn leads to the formation of "mentally ill" people from children brought up in an unhealthy family environment.

Текст научной работы на тему «ОИЛАВИЙ ТАРБИЯДА ОТА-ОНАНИНГ ТУТГАН ЎРНИ»

SCIENTIFIC PROGRESS VOLUME 2 I ISSUE 2 I 2021

ISSN: 2181-1601

ОИЛАВИЙ ТАРБИЯДА ОТА-ОНАНИНГ ТУТГАН УРНИ

Ферузабону Бобир кизи Умарова

Самарканд давлат университети Мактабгача таълим факультети магистранти

umarovaferuzka97@gmail .com

АННОТАТЦИЯ

Ушбу маколада фарзанд тарбиялаётган ота-она хар бир харакати, юриш туриши, муомаласи, бошкалар билан узаро муносабатида олижаноб фазилатларни намоён эта билиши кераклиги, чунки бола табиатан нихоятда таклидчан ва кузатувчан булиши, шунинг учун унинг атрофдагилари уз одатлари билан баъзан узлари сезмаган холда уларга таъсир килишлари, оиладаги купол муносабатлар, дагал сузлар эшитиб, калтак еб катта булса, бу унинг табиатига салбий таъсир килиши, бу эса уз навбатида оиладаги носоглом мухитда тарбияланаётган боладан "маънавий касал" инсонлар шаклланиши, улар эса жамият маънавиятига хам салбий таъсир курсатиши хакида суз боради.

Калит сузлар: таълим, тарбия, оила, жамият, муносабат, хулк-атвор

THE ROLE OF PARENTS IN FAMILY EDUCATION

Feruzabonu Bobir kizi Umarova

Master of Pre-school Education of Samarkand State University umarovaferuzka97@gmail .com

ABSTRACT

In this article, a parent raising a child should be able to display noble qualities in every movement, gait, behavior, and interaction with others, because the child is by nature extremely imitative and observant, so that those around him sometimes influence them without realizing it. It is said that when a child grows up in a family with rude words, harsh words and beatings, it has a negative effect on his nature, which in turn leads to the formation of "mentally ill" people from children brought up in an unhealthy family environment.

Keywords: education, upbringing, family, society, attitude, behavior

Шаркда, жумладан Узбекистонда оила чинакам оила булиб шаклланганидан бошлаб хозирги давргача куп киррали ва мураккаб йулни босиб утди. Х,ар бир тарихий даврда оила аъзоларининг узаро муносабатлари хилма-хил мазмун билан бойиб борди хамда оила даврнинг чигалли синовларидан омон утиб, жамиятнинг негизи сифатидаги хусусиятини саклаб колди.

fflapK arnoManapu y3 acapnapuga $ap3aHgnapra Tapöua Ba TatnHM öepum, yHH Matpu^aTy MagaHH^Tra eTaKnam MyaMMonapura эtтнöop öepraHnap.

BywK MyTa^aKKHpnap $ap3aHg Tapöuacu, ry3an axnoKHHHr hhcoh KaMonoTHra caöaö öynyBHH WKcaK $a3HnaT экaнннн TatKHgnaraHnap. ^yMnagaH, Hmom ByxopufiHHHr "an-Agaö an-My$pag xagucnap TynnaMH, A6y -Haßc CaMapKaHgufiHHHr "TaHöexyn fo^hhhhh" acapnapuga $ap3aHgnapra WKcaK hhcohhh $a3HnaraapHH KaMon TonTupum TapaHHyM этнпгaн.

ropTHMH3 ynaMonapu y3 acapnapuga $ap3aHgHHHHr nupofinu ogoöugaH yMug KHnraH OTa-OHa, yHH MyHTa3aM paBumga xycHH xy^K acocu öynraH MyoMana ogoÖHHHHr Kyfiugaru Kuppanapu öunaH TaHHmTupuö öopumu MyxuM экaнннн anoxuga TatKHgnararaap:

- $ap3aHgHHrH3 ogaMnap öunaH MyoManaga mupuHcy3, MynoÖHM, öochk Ba KaMTap

öynHmHra эtтн6op KapaTHHr;

- ogaMnap xypcaHgnHnuruHH öaxaM Kypum, FaM-aHgyxugaH KafiFypum, eMon-MynKHra xHeHaT KunMacnHK, axmunuKKa nopnaö, eMoHHHKgaH KafiTapum xycHH xy^K эгaпapнгa xoc $a3HnaraapgaHgup. fflyHHHr ynyH $ap3aHgHHru3ra aHa my xucnaraapHH öonanHKgaH CHHrgHpHm nafiuga öynHHr;

- $ap3aHgHHrH3ra y3ranap öunaH MyoMana noFHga öom^anapHH FHfiöaT Kunum, y3ranapHH MeHcuMacnuK, oöpycu, öoSnuru eKH MaHcaöura Kapaö MyHocaöaT KypcaTHm x,aM ogoöcronHK экaнннн yKTupuö öopHHr;

- emH ynyF KHmunap, ycTO3nap öunaH MyoManaga ynapHHHr Ky3ura thk öoKMafi, rannapHHH ^hm THHraam, caBonnapuraruHa ^bboö KafiTapum, öyöpyKgapHHH CHg^HgHngaH öa^apum x,aM öonanap Kanöura ^o Kunumra эtтн6op öepuHr.

OTa-6o6onapuMH3 a3angaH yFHn KH3napHHHr ry3an xynKgu, ogoönu öy^umura KaTTa axaMH^T öepraHnap. BuHoöapuH, hchom guHuga x,aM axroK hmoh Karopura KyfiunagH.

Oap3aHg Tapöua KH^raHga ogaTga yFun öonanap Tapöuacu öunaH KynpoK oTa, KH3 öona Tapöuacu öunaH эca oHa myFynnaHagu. ÄnöaTra öyHga $ap3aHgHHHr caBHacHHH HHoöaTra onum MyxuM. BonaHH öupop-öup WTyKKa эpнmнmнga, HaTH^aHH Kypumra momMacnHK KepaK. MacanaH hkkh emrana $aKaT mupuH cy3 öunaH, эpкaпam opKanu Tapöua KunuHagu. Eem emrana öona aTpo^HH ypraHagu, acocufi MatnyMoTHH my em opanHFHga эгaппaнgн. By gaBpga ÖH3 KynpoK aManufi ^HxaTgaH HaMyHa öynumra ypuHHmuMH3, cofhom ounaBHfi My^HTHH apaTHmHMH3 3apyp öynagu.

Ounaga oTaHHHr öonanapura noKafig öynumu oxupu xyHyK oKHÖaTnapra caöaö öynagu. ^oKafignHK eMoH unnaT öynuö, y öona TapöuacuHHHr öy3HHHmura KaTTa fiyn onagu. OTa cycTKamnHK kh^hö, öypHHHH ago этмaгaнн Ba MaH^aaTnu hhm x,aMga axmu aManHH ypraTMaraHH oKHöaTHga y3 $ap3aHgugaH 3apyp h®;oöhh xucnaTnapHH maKrnaHTHpa ononMaraH. Oap3aHg xaM oTacHHHHr axmu TapöuacugaH MaxpyM öynuö

ycagu. Kefiumu gaBp эса Sup 03 ragaSnaHguK Ba hhth30mhh ragaS эragн. By gaBp ycMupguK nafiru SyguS, Soga 0K-KopaHH afiHu my gaBpga a^paragu. ^xmuguKKa MyKo^or, eMOHHHKKa ^a30 My^appapnuruHH my SocsungaH ypraHagu. By gaBpga $ap3aHg ryFpu fiygra coguHca, rapSuagu gycrgapra xaMpox KunuHca, yHHHr ogoSgu SyguS, axmu hhcoh Sygumu ynyH MyxuM sagaM KyfiunagH.

Ogarga oHagap y3 SogagapuHuHr xaTO Ba KaMnuguKgapuHu oracugaH amupumra xapaKar KHnagunap. AfircaM ypumagu, SogaMra Karras; reragu geS, fiyg syfiraH xarogapu, syg ypraH eMOH umgapuHu orara afirMafigugap. OKHÖarga Soga y3 Ba;ruga raHSex onMaraHugaH KefiuH Sopa-Sopa Karrapo; ^MHoargapHu xaM ;yp;MacgaH KunaBepumu MyMKHH.

Mexp-MyxaSSar Sepumga xaM MetepHu casgafi Sugum KepaK. SogaHum Sapna afirraHnapuHH sugum, Sapna ryrpu-HoryrpH xarru-xapaKargapuHH Matsyggam eKH xarro HHgaMacguK $ap3aHgHum yMyMaH rapSuacro SyguS ycumura oguS Kegagu. OpruKna ragrafirнpн6 эpкagam SogaHu xap ^uxargaH cycrgamrupuS «yagu, Mexp Kypcarum эca yHu aHaga $aog Sygumra yHgafigu. 3pKa ycraH Soga $a;arrrHa maxcufi MaH^aargapuHu Ky3gafiguraH, Matcyguarcro SyguS Boara eragu.

fflyHuHr ynyH $ap3aHgHum SapKaMog uhcoh SyguS erumuga OHaHum xu3Maru ^yga 3apyp Ba MyxuMgup.

BogaguK noruga $ap3aHgHuHr ;ag6u yra MMmo; Ba ratcupra SepugyBnaH Sygagu. ffly Souc guHufi ratguMorgapga SogagapHu Mexp 6ugaH эpкagam, $ap3aHgHuHr SogaguK gaBpuHu xypcaHg yrKa3umra agoxuga эtrн6op saparugagu. AfiHu;ca, ;u3 SogaHuHr KyHrgu ho3uk SygumuHu xucoSra oguS, ygapra agoxuga Mexp Kypcarumra Hasupugagu. ^uHufi ratguMorgapga ora-oHa y3 $ap3aHggapura ratguM-rapSua Sepumu xaM gog3apS Ba3u$agapgaH geS ;apagagu. By xasga MyxaMMag (agafixuccagoM): "Oap3aHggapuHru3ra ratguM SepuHr, nyHKu ygap cu3huku SygMaraH Ba;r ynyH ryFugraHgap", geS xap 6up ora-oHaHu SogaHum y3 3aMoHacu ugM-^aHu, ratguMura Se^ap; ;apaMacguKKa nasupraHgap.

TapSuaga энr MyxuM Bocura Sy Mexp Ba mнpннcyзgнк SugaH rapSuagamgup. By ukku Bocura Sup SyguS, SogaHu maKggaHrupagu. ffly ^yMgagaH, ratguMHu xaM Fa3aS Ba ^a3ogam SugaH aMagra omupMaraH Mat;yg. 3epo, 3ypgaS SepugraH ratguM Soga xorupacugaH re3ga ynuS Keragu. OsuSarga yHuHr my coxara HucSaraH KrouKumu cyHumu MyMKuH. ByHgaH KypuHaguKu, ratguMHuHr aBBagu xaM axmu rapSuagaH SomgaHagu.

HcgoM ratguMoruga em aBgogHuHr ^ucMoHaH coFgoM Ba SasyBBar SyguS ygFafiumura ^uggufi axaMuar SepugraH. By xasga ПafiFaм6apнмнз (c.a.B.): "Oap3aHggapuHru3ra cy3um Ba KaMoH orumHu, su3gapra un fiurupumHu ypraruHrgap", geraHgap.

ByryHru KyHga $ap3aHg rapSuacuga u^ruMoufi MyaMMogapgaH; yagu rege^oHgapgaru ra^oBy3guKgap xaMga H^ruMoufi rapMosgap rypu roSopa aB^

олмокда. Ушбу замонавий коммуникация воситалари мухим алока воситалари булиши билан бирга баъзи маънавияти тулик шаклланмаган суст ёшларга салбий таъсир курсатмокда. Ижтимоий тармок таъсирига тушиб колган ёшларга ота-оналар, укув муассасалари билан биргаликда ёндашиб алока воситаларининг асл мохиятини тушунтириб беришлари лозим.

Тарбиядан ташкаридан буладиган салбий таъсир бу, энг катта хатардир. Чунки фарзандга оилада бу борадаги эркинликка йул куйилмагач, у уз кизикиш ва рагбатларини кондирадиган сабабларни ташкаридан излай бошлайди. Демак, ота-она фарзандининг ташки хаётига хам катта эътибор каратиши талаб этилади. Яъни, улар фарзанди мактабдан кейин каерга бориши, нима билан шугулланишини назорат килиш лозим.

Фарзандга билим олиш учун шароит яратиш хам ота-онанинг вазифасидир. Пайгамбаримиз (с.а.в.): "Илм олиш хар бир мусулмон ва муслима учун фарздир", деб мархамат килганларида, угил ва киз фарзандларимизга илм олиш учун баробар шароитни таъминлаш кераклигини назарда тутганлар.

Ёш авлод етук ва комил шахс булиб вояга етиши учун яна бир мухим омил хаёт тарзига айланиши зарур. У хам булса "китобхонлик" Бунинг учун юртимизда барча шароитлар яратилган. Оммавий, илмий кутубхоналар, "Айбук" тарзидаги китоб-кафе дуконлари ва бошкалар сузимизнинг яккол мисолидир.

Ота-она фарзандига вактни унумли утказишни ургатишида восита сифатида фойдаланиши мумкин булган усуллардан яна бири-замонавий ахборот технологияларидан окилона фойдаланишдир.

Ота-она болада эстетик тарбия, гузал манзаралардан завк олиш хиссини шакллантириш учун уни узи билан бирга табиатдаги манзарали жойларга, музейларга олиб бориши ва шу билан бирга унинг калбида гузаллик латофатини сингдириши мухим.

Хулоса килиб айтиш мумкинки, мустахкам маънавий иммунитетли, узининг фикрларини равон айта оладиган, юкори марраларга эришувчан авлодни тарбиялаш учун ота-она, оила мухити жуда катта ахамият касб этади. Х,еч кимга сир эмас, инсоннинг калби ва онгини эгаллаш, айникса, ёшларнинг маънавий дунёсини захарлашга каратилган турли хавф-хатарлар хам кучайиб бораётган бугунги кунда узининг кимлигини, кандай бебахо мерос ворислари эканини теран англаб, она юртга мухаббат ва садокат хисси билан яшайдиган, имон-эътикоди мустахкам ёш авлодгина мукаддас заминимизни ёт ва бегона таъсирлардан, бало-казолардан саклашга, Ватанимизни хар томонлама равнак топтиришга кодир булади.

Фарзандларимизга шундай тарбия берайлики, улар уз ота-боболарига, уз тарихи, Ватани, она тилига, миллати, динига ва анъналарига содик булиб камол топишсин.

SCIENTIFIC PROGRESS VOLUME 2 I ISSUE 2 I 2021

ISSN: 2181-1601

REFERENCES

1. Каримов И.А. Юксак маънавият- енгилмас куч.-Т.: Узбекистан, 2008.- 176 б.

2. Авлоний А.Туркий гулистон ёхуд ахло;. Т., 1997

3. Алешина Ю.Е. Индивидуальное и семейное консультирование. -М., 2004

4. Давлетшин М.Г., Шоумаров Г.Б. Замонавий узбек оиласи ва унинг психологик хусусиятлари /Узбек оиласининг этнопсихологик хусусиятлари. Илмий ишлар туплами. - Тошкент, 1993. - Б. 5-11.

5. Йулдошев М. Оиладаги рухий мухит ва унинг тарбияга таъсири. Т.: 2004. 99 б.

6. Абу Али Ибн Сино. Тиб ;онунлари: (Уч жилдлик сайланма). - Тошкент, 1994. II-жилд.

7. Расулова З. Замонавий узбекларнинг оила-никох муносабатлари. - Тошкент, 2013.

8. Ризоуддин ибн Фахруддин. Оила. Т.: Мехнат, 1991. - 60 б.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.