CC BY
39OILAVIY NIZOLARDA QAYNONA VA KELIN O�RTASIDAGI MUNOSABATLAR
To�lqinboyeva Mahliyo
Farg�ona davlat universiteti 3-bosqich talabasi
https://doi.org/10.5281/zenodo.7878103
Qabul qilindi: 26.04.2023
Annotatsiya: Ushbu maqolada Oilaviy nizolarda qaynona va kelin o�rtasidagi munosabatlar haqida ma�lumotlar berilgan.
Kalit so�zlar: Oila, nikoh, turmush, er-xotin, qaynona, kelin, mojaro, jamiyat.
ASOSIY QISM.
Oila - qon, qarindoshlik (nikoh) yoki birgalikda yashash orqali bog�langan odamlarning ijtimoiy guruhi. Ko�pgina jamiyatlarda oila bolalarning ijtimoiylashuvining asosiy instituti hisoblanadi. Antropologlar oilalarni matrilokal (ona va uning bolalari), er-xotin (agar uning farzandlari bo�lsa, u yadro oilasi deb ataladi) va qarindoshlik (yadroviy oila va qaynona-qaynotalarning birgalikda yashashi) ga bo�linadi. Oila - bu nikoh yoki tug�ilishga asoslangan kichik guruh. Uning a�zolarini tirikchilik, o�zaro yordam va ma�naviy javobgarlik birligi bog�laydi. Insoniyat naslini davom ettirish, farzandlar tarbiyasi, oila a�zolarining yashash sharoiti va bo�sh vaqtini samarali tashkil etish oilaning eng muhim ijtimoiy vazifalaridir. Oila munosabatlari nisbatan mustaqil hodisa hisoblansa-da, ular jamiyatda mavjud ijtimoiy, iqtisodiy, mafkuraviy munosabatlar bilan belgilanadi va ularning ta�siri ostida o�zgaradi. Shunga ko�ra, har bir jamiyat o�zgarib, o�ziga mos oila tipi va oilaviy munosabatlarni o�rnatadi.[1]
Ko�pgina yosh oilalar avlodlararo to�qnashuvlarning oldini olish mumkin emas deb hisoblaydilar. Ammo tinchlikka intilsangiz, o�zaro tushunish va munosabatlar yaxshilanishi mumkin. Ko�pincha tajribasiz kelinlar qaynona-qaynonasini sevishga majbur, deb o�ylab, ularga haddan tashqari talablar qo�yadilar. Siz eringizning onasi bilan tez-tez muloqot qilishingiz kerak bo�ladi, shuning uchun u bilan aloqani topish juda muhimdir. Qaynona ham azob chekadi, chunki u endi boshqa ayolning o�g�liga ta�siri bilan kelishib olishga majbur bo�ladi [2].
Erning "bo�lishishi" yaxshi narsaga olib kelmaydi - ikkala ayol ham u uchun juda ko�p narsani anglatadi. O�zaro munosabatlar uyg�un bo�lishi uchun kelin keng tarqalgan xatolardan qochishi kerak. Qaynona-qaynotaning har qanday so�zlari kelinda hissiyotlar bo�ronini keltirib chiqaradi va haqiqiy fojiaga aylanadi. Agar boshidanoq, erkak bilan munosabatlar endigina paydo bo�lganida, ona bilan aloqa o�rnatish imkoni bo�lmasa, kelajakda qaynona "chaqmoq" vazifasini bajaradi. U kelinining barcha noroziligini, nima sababdan bo�lmasin, �qabul qilishi�ga to�g�ri keladi. Erkak, qoida tariqasida, ikki sevikli ayol o�rtasidagi bunday munosabatlarga aralashmaslikni afzal ko�radi. Oqibatda barcha tomonlar jabr ko�radi � yoshlar birga yashasa ham, oilada ahillik yo�q. Bu holat ko�pincha kelinning voyaga yetmaganligi bilan bog�liq. U o�z xatolarini tushungisi kelmay, qaynonasini ayblaydi [3]. Agar erning onasi yoshlarning hayotiga juda faol aralashsa va cheksiz axloqiy tarbiya bilan shug�ullansa, uning ta�sirini ehtiyotkorlik bilan cheklash kerak. Bunday holda, o�g�il va uning onasi o�rtasidagi yashirin suhbat yordam beradi - u uni juda yaxshi ko�rishini, lekin shaxsiy hayot huquqiga ega ekanligini yetkazishi kerak. Shuni tushunish kerakki, siz o�zingiz bu odamni eringiz sifatida tanlagansiz, shuning uchun faqat siz ikkalangiz oilaviy munosabatlar va ruhiy farovonlik uchun javobgarsiz. Oiladagi munosabatlar: qaynona - ikkinchi ona. Yosh qizlar qaynonasi ikkinchi onasi bo�lishini orzu qiladi. Ular o�zlarining ichki makonini uning yordami bilan to�ldirishni xohlashadi va bu istakning o�zaro javobini kutishadi. Har doim ham qaynona kelinni qiz sifatida qabul qilishga tayyor emas. [4] Agar erning onasi boshqa niyatda bo�lsa, unda munosabatlar yaxshi bo�lmaydi va ayollar doimo ziddiyatda bo�ladi. Kelin onasi qaynonasiga yetkazgan qayg�ularini oldindan aytib beradi. Va u, o�z navbatida, o�g�lining xotini oldida nima aybdor ekanligini mutlaqo tushunmaydi. Birovning qizini o�zinikidek seva olmaydi.
Qaynona va kelin o�rtasidagi janjal tufayli oilaviy munosabatlar buzilib ketmasligi uchun chegaralarni chizish yaxshiroqdir. Muloqot hurmatli, do�stona va iliq bo�lishi kerak. Lekin �qaynona � ikkinchi ona� munosabatidan saqlaning. Keyin da�volar kamroq bo�ladi. Qaynona nevarani tarbiyalamasligi kerak. O�rgating, ehtimol va kerak emas. Ammo hech qanday holatda qaynona nevaralari bilan muloqot qilishni ta�qiqlamasligi kerak - bu shunchaki g�ayriinsoniydir. Agar munosabatlaringiz yaxshi bo�lmasa ham, ko�rsatmalarga nisbatan tajovuzkor bo�lmaslik kerak. Ular har doim ham qaynona sizning nochorligingizni ta�kidlashni xohlashini anglatmaydi. Eringizning onasiga har qanday yordam uchun minnatdor bo�ling va u javob beradi. Agar siz qaynonangiz nevaralari bilan bo�lgan vaqtni cheklash zarur deb hisoblasangiz, buni iloji boricha to�g�ri bajaring. Shunda xafagarchilik erkak bilan munosabatingizni zaharlamaydi va ichki xotirjamligingizni buzmaydi. Bu oilada endigina munosabatlar o�rnatishni boshlayotgan va erining ota-onasinikiga ko�chib o�tgan qizlarning eng ko�p uchraydigan xatolaridan biridir. [5] Ular qaynona-qaynonasini rozi qilishga, unga har narsada yordam berishga harakat qiladilar. Lekin ko�pincha bu faqat erning onasini g�azablantiradi. U endi uy bekasi emasdek tuyuladi - kelini bu rolga da�vo qiladi. Agar norozi qaynona yordamingizni qabul qilib, sizni tanqid qilsa, bir qadam orqaga qaytganingiz ma�qul. Birovning uyiga buyruq berishning hojati yo�q. Qaynona o�choqning asosiy qo�riqchisiga aylansin - shunda u sizning hayotingizga kamroq aralashadi.
Yosh xotin qaynonasi unga oilada o�ynagan rolni berishga majbur emasligi bilan kelishib olishi kerak. Yosh qiz onasidan ruhan ajralishga tayyor bo�lmasa, u uni yaqinda eri bo�lgan erkak bilan munosabatlarga bag�ishlaydi. Xotinim uchun qulay - onam yordam beradi, menga aytadi, uy ishlarining bir qismini oladi. Ammo er bu holatni yoqtirishi dargumon. U ko�proq oqshomlarni onasi bilan o�tkazadi, do�stlari bilan qoladi, ishda. Ertami-kechmi, qaynona yosh xotiniga o�g�lining bunga loyiq emasligi haqida shikoyat qila boshlaydi va u onasiga qaytishi kerak. Psixologiya sohasidagi shifokorlarning maslahati yangi turmush qurganlarning alohida yashashlari kerakligi bilan bog�liq - erning holati buzilmasligi uchun.
To�ydan keyin yosh xotin ko�pincha qaynonasini ogohlantirmasdan uyga qaytishga undaydi - uning fikricha, bunday pozitsiya oilaviy munosabatlarni mustahkamlaydi. Lekin o�z joyingiz bo�lishi kerak. Dastlab, erning onasi, agar u hali o�g�lini "qo�yib yubormagan" bo�lsa, g�azablanishi mumkin - bu psixologiya. Ammo vaqt o�tishi bilan u bunga ko�nikib qoladi va qanday chegaralarni kesib o�tmaslik yaxshiroq ekanligini tushunadi. Qaynonangizdan xushmuomalalik bilan so�rang, u sizni qachon ziyorat qilishni xohlasa, sizga xabar bering. Agar siz darhol ramka o�rnatmasangiz, eringizning onasi oilangizning ajralmas qismi bo�lishga ko�nikishiga tayyor bo�ling. U nima uchun o�g�li har dam olish kunlari kelmasligini va usiz dengizga borishga qanday jur�at etasan, deb da�vo qila boshlaydi. Erkak bilan bo�lgan munosabatingiz - sizning qoidalaringiz Yoshlar munosabatlarini ro�yxatdan o�tkazgandan so�ng, ular o�zlari oila bo�ysunadigan qoidalarni o�rnatadilar. Ko�pincha kelin qaynonasining roziligini olishni xohlaydi, shuning uchun u hamma narsada yon beradi. Agar siz vaziyatni o�zgartirishga ruxsat bersangiz, yaqinda qaynona oilaviy byudjetni qanday sarflashni va kim bilan muloqot qilishni hal qiladi. Yosh xotin erining onasiga axloqiy qaramligini ko�rsatmasligi kerak. Aks holda, uning bosimi ostida siz o�zingiz uchun emas, balki unga foydali bo�lgan qoidalarni ishlab chiqishni boshlaysiz. Qaynona o�g�liga ta�sir o�tkazishga harakat qilishi mumkin, lekin siz uni erkalay olmaysiz. Erkak bilan munosabatlarni buzmaslik uchun ayyor taktikani tanlang. Eringizning onasi bilan hamma narsada kelishib oling, lekin buni o�zingiz qiling. U bilan shaxsiy muammolarni, turmush o�rtog�ingizning kamchiliklarini va faqat oilangizga tegishli bo�lgan boshqa qiyinchiliklarni muhokama qilmang. To�y o�ynalib, yosh er-xotin asal oyidan qaytganda, yangi oilaning kundalik yoqimli hayoti boshlanadi.
Yangi turmush qurgan xotinning hayotida qaynona paydo bo�ladi. Jiddiy vazifa - qaynona bilan yaxshi munosabatlar o�rnatish. Oiladagi iqlim, turmush o�rtoqlarning bir-biriga munosabati va oxir-oqibat, sevgi bu qanchalik muvaffaqiyatli bo�lishiga bog�liq. Ma�lum bo�lishicha, yosh ayolning boshqa qarindoshi � erining onasi bor. Haqiqatan ham, bir necha oy oldin hayotingizda paydo bo�lgan odamning qarindoshini chaqirish qiyin. Qiyin, lekin zarur. Axir, nikoh - bu yangi hayot, yangi maqom, o�sishingizning yangi darajasi, hamma bilan, ayniqsa oilangiz bilan yangi, etuk munosabatlar. Ha, eringizning onasi yangi oilangizning bir qismi. Shuning uchun, agar siz oilangizda tinchlik, osoyishtalik va farovonlik bo�lishini istasangiz, bu munosabatlarni - qaynona va kelin munosabatlarini o�rnatishni xohlaysiz. Bundan tashqari, agar ayollarning ikki avlodi o�rtasida ma�lum bir ziddiyatli vaziyat yuzaga kelsa, bu nikoh uchun haqiqiy tahdidga aylanadi. Shuning uchun erkakning ikki sevimli ayoli o�rtasida munosabatlar o�rnatish juda muhimdir.[6]
XULOSA.
Kelin va qaynona o�rtasidagi munosabatlar psixologiyasi juda murakkab. Aqlli va aqlli xotinlar erining onasi bilan muloqot qilish sirlarini o�rganadilar va munosabatlarni yaxshilashga harakat qiladilar. Psixologlarning maslahatlarini tinglab, yuzaga kelgan muammolarni kechiktirmasdan tezroq hal qilishingiz kerak:
1. Qaynona eri bilan janjal guvohi bo�lishiga yo�l qo�ymasligingiz kerak.
2. Eringizga onasi haqida shikoyat qilmang. Ikki olov orasida qolgan odam asabiylashadi. U hech qachon onasi va xotini o�rtasida tanlov qila olmaydi, chunki bu ikki kishi unga eng yaqin odamlardir.
3. Ovqat pishirishni qaynonangizdan o�rganishingiz mumkin, ayniqsa, men ko�pincha ularning onasining oshxonasini afzal ko�raman.
4. Turmush o�rtog�ingiz va uning onasi o�rtasidagi munosabatlarga aralashmasligingiz kerak.
5. Mojaroning sababini tushunish va uning kuchayishini oldini olishga harakat qilish kerak.
6. Eringizni barcha qarindoshlari bilan sevishni va qabul qilishni o�rganishga arziydi, uni ulardan ajratishga urinmang.
7. Qaynonaga tez-tez minnatdorchilik bildirish, samimiy minnatdorchilik so�zlarini kamsitmaslik tavsiya etiladi, chunki u shunday ajoyib insonni tarbiyalagan.
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR:
1. Sodiqova T. Mehr qolur. - Toshkent Mehnat, 1998. - B . 116-117.[1]
2. Inomov Q. Oila osoyishtaligi - yurt tinchligi // Oila. �1. 2005. - B. 94.[2]
3. Shayx Muhammad Sodiq Muhammad Yusuf. Ijtimoiy odob. - Toshkent: Hilol Nashr, 2020. 155-bet.[3]
4.www.ziyonet.uz[4]
5. Faxr-ul Banot Sibg�atullox qizi. Oila saboqlari.Toshkent "Yozuvchi", 1992 yil. 96-bet.[5]
6. Ubaydullayeva R., Baumgertner V. Ayol va huquq // Ijtimoiy fikr. Inson huquqlari. - Toshkent, 1999. - � 3-4 (7-8). - B. 124-127.[6]
