Научная статья на тему 'ОДДИЙ КАЛИНА (VIBURNUM OPULUS L) УРУҒКЎЧАТЛАРИНИ ЕТИШТИРИШ АГРОТЕХНИКАСИ'

ОДДИЙ КАЛИНА (VIBURNUM OPULUS L) УРУҒКЎЧАТЛАРИНИ ЕТИШТИРИШ АГРОТЕХНИКАСИ Текст научной статьи по специальности «Сельское хозяйство, лесное хозяйство, рыбное хозяйство»

28
12
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
калина / стратификация / вибирнум гликозиди / уруғ морфологияси / уруғ сифати / уруғ униш даражаси / уруғнинг тиним даври / уруғкўчат / стандарт уруғкўчат.

Аннотация научной статьи по сельскому хозяйству, лесному хозяйству, рыбному хозяйству, автор научной работы — М. Х. Хомидов, Э.Т. Бердиев

Мақолада ўтган асрда Республикамизга интродукция қилинган шифобахш сервитамин ва манзарали ўсимлик калина (Viburnum opulus L.) ўсимлигини Тошкент воҳаси шароитларида уруғидан кўпайтириш ва уруғкўчатларини етиштириш агротехникасини ишлаб чиқиш бўйича ўтказилган тадқиқот ишлари натижалари келтирилган. Энг яхши кўрсаткич 10 сентябрда терилган ва 85 кун стратификация қилиниб 5 декабрда тупроққа экилган вариантда қайд этилди: 1 кавдрат метр кўчатзорда 272 дона ниҳол чиқиши таъминланди, бу энг юқори 68% уруғларни тупроқда униш қобилиятини кўрсатган. Энг паст кўрсаткич 25 октябрда терилган ва 43 кун стратификация қилинган уруғларни экиш вариантида қайд этилган, тажрибада фақат сийрак ниҳоллар пайдо бўлган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ОДДИЙ КАЛИНА (VIBURNUM OPULUS L) УРУҒКЎЧАТЛАРИНИ ЕТИШТИРИШ АГРОТЕХНИКАСИ»

ISSN: 2181-1385 ISI: 0,967 | Cite-Factor: 0,89 | SIS: 1,9 | ASI: 1,3 | SJIF: 5,771 | UIF: 6,1

ОДДИЙ КАЛИНА (VIBURNUM OPULUS L) УРУГКУЧАТЛАРИНИ ЕТИШТИРИШ АГРОТЕХНИКАСИ

Маколада утган асрда Республикамизга интродукция килинган шифобахш сервитамин ва манзарали усимлик калина (Viburnum opulus L.) усимлигини Тошкент вохдси шароитларида уругидан купайтириш ва уругкучатларини етиштириш агротехникасини ишлаб чикиш буйича утказилган тадкикот ишлари натижалари келтирилган. Энг яхши курсаткич 10 сентябрда терилган ва 85 кун стратификация килиниб 5 декабрда тупрокка экилган вариантда кайд этилди: 1 кавдрат метр кучатзорда 272 дона нихрл чикиши таъминланди, бу энг юкори 68% уругларни тупрокда униш кобилиятини курсатган. Энг паст курсаткич 25 октябрда терилган ва 43 кун стратификация килинган уругларни экиш вариантида кайд этилган, тажрибада факат сийрак нихрллар пайдо булган.

Калит сузлар: калина, стратификация, вибирнум гликозиди, уруг морфологияси, уруг сифати, уруг униш даражаси, уругнинг тиним даври, уругкучат, стандарт уругкучат.

The article presents the results of research on seed propagation and the development of agricultural technology for growing seedlings of viburnum opulus L., in the conditions of Tashkent, introduced into the Republic in the last century, as a medicinal and ornamental crop. The best result of soil germination was noted in the experiment where the seeds were harvested, planted on September 10 and stratified for 85 days and sown on December 5 (68%). The yield of seedlings was 272 pcs/m2. Seeds collected on October 25, stratified for 43 days and sown on December 5 produced only sparse seedlings in the spring.

Keywords: viburnum, stratification, viburnum glycoside, seed morphology, seed quality, soil seed germination, seed dormancy, seedling, standard seedling.

М. Х. Хомидов, Э.Т. Бердиев

Тошкент давлат аграр университети e.t.berdiyev@umail. uz

АННОТАЦИЯ

ABSTRACT

May, 2023

ISSN: 2181-1385 ISI: 0,967 | Cite-Factor: 0,89 | SIS: 1,9 | ASI: 1,3 | SJIF: 5,771 | UIF: 6,1

Бугунги кунда дунё микёсида ноанъанавий резавор мевали бутасимон усимликларни маданийлаштириш, уларнинг дориворлик ва манзаравийлик хусусиятларидан янада туларок фойдаланиш, улардан табиий дори-дармонлар ишлаб чикаришни кенгайтиришга алохида эътибор каратилмокда. Булар орасида калина турлари усимлик дунёсида фойдали хусусиятлари ва амалиётда фойдаланиш куламига кура Европа ва МДХ, мамлакатлари Фармакопеясига киритилган кимматли усимлик хисобланади.

Биокимёвий тахлиллар калина усимлигида мева, барги ва новда пустлогида жами 30 га якин макро ва микроэлементлар учрашини кайд этди. Усимликда инсон организмида хаёт фаолияти ва нормал модда алмашинувида зарур булган Al, Fe, Cu, Mn, Zn, Mo, Co, I, Se каби мухим макро-ва микроэлементлар учраши кайд этилди [2].

Россия Федерациясида хам калина турларидан резавор мевали усимлик сифатида фойдаланиш кулами ортиб бормокда. Калина мевалари - озик-овкат саноати учун кимматли хомашё хисобланади, купчилик турларида улар исътемолга ярокли хисобланади. Калина хар йили хосил беради, унинг пустлоги, барги, меваси ва гуллари дориворлик хусусиятларига эга, шу сабабли уларга талаб юкори. Россия Федерациясида биргина оддий калина турининг бир йиллик мева хосили 50 минг тоннани ташкил этади.

Фармацевтика саноатини доривор усимлик хом-ашёсига булган талабини кондириш ва усимлик хом-ашёси асосида замонавий дори-дармонлар ишлаб чикаришни кенгайтириш максадида Узбекистон Республикаси Вазирлар махкамасининг 2013 йил 5 августдаги 222-сонли мажлиси баёнининг 3 бандида курсатилган - "Доривор усимликшунослик ва янги дори воситаларини ишлаб чикариш корхоналариниташкиллаштириш учун доривор усимликларни саноат микёсида плантацияларини яратиш" ва 2015 йил 20 январдаги № 5-сонли "2015-2017 йилларда урмон хужаликлари тизимини ривожлантириш, доривор ва озикабоп усимликлар хом-ашёсини етиштириш, тайёрлаш ва кайта ишлашни янада кенгайтириш чора-тадбирлари тугрисида"ги мажлис баённомасининг 1.12 банди ижросини таъминлаш буйича чора-тадбирлар ишлаб чикилган.

Доривор ва озикабоп усимликларни биологик хусусиятларини хисобга олган холда стандарт кучатларини етиштириш технологиясини ишлаб чикиш ва ишлаб чикаришга жорий этиш буйича илмий тадкикот ишларини кенгайтириш мухим ахамият касб этади. Калина усимлигини купайтириш

КИРИШ

имкониятларини урганиш, кучатларини етиштириш

May, 2023

ISSN: 2181-1385 ISI: 0,967 | Cite-Factor: 0,89 | SIS: 1,9 | ASI: 1,3 | SJIF: 5,771 | UIF: 6,1

агротехникасини ишлаб чикиш урмон хужалиги сохаси учун долзарб хисобланади.

ТАДЦЩОТ ОБЪЕКТИ ВА УСЛУБЛАР

Калина (Viburnum L.) туркуми вакиллари - Шилвидошлар (Caprifoliaceae) оиласига мансуб муътадил ва субтропик минтакаларда кенг таркалган, баландлиги 4 метргача булган доривор ва хушманзара буталар хисобланадилар. Калина Россиянинг европа кисмида, Кавказда, Крим ярим оролида, Гарбий Сибирда (61° шимолий кенгликдан жанубда), Шаркий Сибирда Енисей ва Ангара дарёси хавзаларида, Шимиолий Крзогистонда, Тарбагатай, Жунгор ва Илиорти Олатови тогларида хамда Кичик Осиё, Гарбий Европа, Шимолий Африкада ва Америкада таркалган. Калина турлари орасида энг кенг ареалга, дориворлик ва манзаравийлик хусусиятларига эга оддий калина тури (Viburnum opulus L.) тадкикот объекти хисобланади [1, 2, 3].

Оддий калина (Viburnum opulus) уруглари тажрибалар учун мевасидан ажратилгач дархол стратификация килинди. Барча вариантларда экиш учун фойдаланилган калина уругларининг хаётчанлиги 82-92,5% ни ташкил этди. Уругларни хаётчанлиги ва магзи туклигини аниклаш ГОСТ 13056.8-68 "Семена деревьев и кустарников. Методы определения доброкачественности" талабларига асосан амалга оширилди. Бунинг учун 100 донадан 3 кайтарикда уруглар кесиб очиб курилди ва уругмуртаги холатига биноан уларни тукмагизли даражаси аникланди.

Уругларни экиш меъёри 1 квадрат метр тажриба майдони учун 400 дона уруг (20 г/м ) сарфланди. Уруглар экишгача стратификация холатида сакланди, унинг давомийлиги турли уруг тайёрлаш вариантларида 43 кундан токи 110 кунгача муддатни ташкил этди. Стратификация йирик донадор дарё куми билан 1:3 нисбатда (1 кисм уруг, 3 кисм кум) утказилди. Кичик партиядаги уруглар ёгоч яшикларда стратификация килинди.

Уругларни экиш чукурлиги 2-3 см. Етиштирилган калина уругкучатларини сифатини бахолаш ГОСТ 3317-90 "Сеянцы деревьев и кустарников" стандарт талаблари асосида утказилди, унга кура баландлиги 12 смдан ва илдиз бугзидаги диаметри 2 ммдан кам булмаган калина уругкучатлари стандарт уругкучатлар хисобланади.

May, 2023

ТАДЦЩОТ НАТИЖАЛАРИ ВА УЛАРНИ МУ^ОКАМАСИ

Калина уруглари тиним даврига эга булиб, кийин унувчан уруглар тоифасига киритилган. Калинанинг кеч кузда пишиб утиб кетган ва эти юмшаб колган меваларидан олинган уруглари каттиклашиб-ёгочлашиб колган кобикка эга булади ва у уругнинг тупрокда униш кобилиятини кескин пасайтириб юборади, бундай уругларни кузда экиш уларни 1 йилдан сунг 2 бахорда униб чикишини таъминлайди.

Уруги данаксимон куринишда. Уруг морфологиясини урганишда она бутанинг 5 та шохида остки, урта ва учки новдаларидан олинган уругларда тадкикотлар олиб борилди. Битта рувакда 40 донадан 200 донадан ортик мева булади. Мевалари етилиш даврида морфологик узгаришлар мева ва уругда акс этади. Август ойидан бошлаб калина мевалари аввал саргайиб, кейин кизгиш-пушти рангга киради. Сентябр ойида мевалар тулик пишиб етилади ва тук кизил рангга киради. Октябрда мевалар сулиб аста секин бутанинг шохларида курий бошлайди.

1-расм. Оддий калинанинг технологик етилган мевалари

Меваларнинг етилиш жараёнида уларнинг огирлиги хам ортиб боради, августда 100 дона мева огирлиги 35,4±0,62 грамм булган булса, октябрда бу курсаткич 48,8±1,53грамммга тенг булади. 1 дона мева огирлигини хам мос равишда ортиб бориши кузатилди. Мева банди узунлиги деярли бир хил 7,2-8,2 мм эканлиги кайд этилди.

Калинанинг 1000 дона уруг огирлиги 42,8-64,8 грамм атрофида булиши кайд этилди. Мева банди узунлиги 7,2 -8,2 мм узунликда, бутанинг уртача хосилдорлиги 3,7-4,8 кг ни ташкил этади. 1 кг янги терилган меваларидан мева шарбати чикиши 54,8-66,8 % ни, уруг чикиши 31,4-34,2% ни ташкил этади [4].

May, 2023

734

ISSN: 2181-1385

ISI: 0,967 | Cite-Factor: 0,89 | SIS: 1,9 | ASI: 1,3 | SJIF: 5,771 | UIF: 6,1

Августдан бошлаб меваларнинг пишиб етилиш даври бошланади ва сентябрнинг урталарида калина мевалари технологик етилади (1-расм).

Шу тарзда мева ва уругларнинг огирлиги ортиб боради. 1000 дона уругнинг огирлиги август ойида 35-42 грамм булган булса, сентябр ойида уруглар туклашиб 64-68 граммни ташкил этади. 1 кг уругларда 11-12 минг дона уруг борлиги аникланди.

Калина уруглари тиним даврига эга булиб, кийин унувчан уруглар тоифасига киритилган, шу сабабли илмий адабиётларда калина уругларини териш ва экиш муддатлари борасида турлича фикрлар мавжуд. Бу борада калина турлари уругларининг тиним даври чукурлиги (давомийлиги) хам турлича намоён булишини хам эътиборга олиш лозим.

Калинанинг кеч кузда пишиб утиб кетган ва эти юмшаб колган меваларидан олинган уруглари каттиклашиб-ёгочлашиб колган кобикка эга булади ва у уругнинг тупрокда униш кобилиятини кескин пасайтириб юборади, бундай уругларни кузда экиш уларни 1 йилдан сунг 2 бахорда униб чикишини таъминлайди.

2-расм. Калина уруFлари

Калина уругларидан биринчи бахорда кийгос нихоллар олишни таъминловчи уруг экиш муддатлари хакида фикрлар хам турли-тумандир. Купгина тадкикотчилар ёз охирида ёки куз бошида янги терилган уругларни дархол кучатзорга экиш ва доимо нам тупрокда ушлаш биринчи бахорнинг узидаёк кийгос нихоллар пайдо булишини таъминлашини таъкидлайдилар.

Демак, калина уруглари чукур тиним даври эга, шунинг учун уларни мевасидан ажратиб олгандан сунг экишга тайёрлаш учун маълум агротехник коидаларга амал килиш лозим. Мева пустлоги кизаргач, лекин эти кук, бармок билан босилганда мева эти эзилмайдиган пайтида уруглар тулик физиологик пишиб

May, 2023

735

етилган хисобланади. Уруглари янги терилган меваларидан ажратиб олингач, улар куритишга йул куймасдан дархол нам кумда стратификация килинади ва кеч кузда тупрокка сепилади. Бахорда бу стратификация килинган уругларидан нихоллар кийгос униб чикади, уругларни униш даврида уларни тез-тез захлатиб сугориш лозим булади. Бахорда экилган курук сакланган уруглари 1 йилдан сунг, келгуси йил бахорида сийрак холида униб чикади.

Калинанинг уруглари соглом бутадан етилган мевалардан тайёрланади, Калинанинг зарарланган мевалардан олинган уругларни униш даражаси паст, сифатсиз уруглар чикади Калина уругларини униш биологиясини урганиш куйидагиларни курсатди: уруглардан апрель ойи урталарида уругпалла барги ер остидан уруг пустини колдириб кутарилиб чикади. Уругпалла баргларнинг шаклланиши биринчи ён илдизларнинг шаклланиши билан бир вактга тугри келади. Биринчи чин барг чикиши пайтида асосий илдизнинг узунлиги 4,5 см булиб 7 тагача ён илдизлар хосил килади.

Янги усиб чиккан нихол йугон, этли, оч яшил. Оддий калинанинг (Viburnum opulus) уругпалла барги 2 та булиб, узунлиги 12 мм, эни 2 мм гача булади.

1-жадвал

Од д nil кллпнл урутларпнп терпш, стратификация кнлпш, сакляш ва экпш муддатларпнж уруткучатлар

чнкншнга таъгпрп

№ Уруг тернл- ган муддат Тернлган мена ранги Стратификация давомий-лнгн, кун Урут зкиш муддати Урут ^аётчан-лнги, % Уругларни тупрокда униш кобнлиятн, % В егет ация якунид а уруг кучатлар уснш кур с аткичл ари Уру гкуч атл арии ялпичикиши. дона Стандарт кучатлар чинили

Баланд- лиги. см Диаметри, ММ 1кв.м 1 га майдон-дан минг дона (га) %

1 15.OS Сарик-кизгшп 110 5.12 36,1 32,0 27,3±0,91 3,37±0.2 123 396,0 363,7 96,4

2 23.03 Оч пуппи КИЗИЛ 97 5.12 32.5 41,7 26,9±0,70 3,31±0,14 167 1169,0 1112,3 95;2

3 10.09 Пуппи кизил S5 5.12 34,6 63,0 36,6±0,93 4,16±0,27 272 1904,0 1795,4 943

4 IS. 09 Кдзил 77 5.12 34,5 35,5 28,1 ±0,33 3,35±0,10 142 994,0 9413 94,7

5 25. 09 Еркин кизил 70 5.12 921 7,0 32.1±0,33 3,66±0,13 23 196,0 136,7 953

6 25. 10 Тут; кизил 43 5.12 34,0 - Сийрак нихоллар

7 25. 10 Ту* кизил Дуру* сагланган 17.03 34,0 - Нихоллар унио чикмади

S 25. 10 Ту* кизил Музла-тнлган 17.03 34,0 - Нихоллар унио чикмади

9 12.03 Цуриган мева ДурУ* сакданган 17.03 33,4 - Нихоллар унио чикмади

May, 2023

736

ISSN: 2181-1385

ISI: 0,967 | Cite-Factor: 0,89 | SIS: 1,9 | ASI: 1,3 | SJIF: 5,771 | UIF: 6,1

2-жадвал

Оддий калина уругларини терпш, стратификация кнлнш, саклаш ва экиш муддатларини уругкучатларусиши ва чнкпш мнкдорнга таъснрн

№ Уруг терилган муддати Уруг ни экиш муддати 1000 дона УРУГ огирлиги , г Уруг ларини тупрокда униш кобилияти, % Вегетация даврида уруг кучатларни усиши (см) Вегетация якунида уруг кучатларни усиш курсаткичлари

май июнь июль август Баландлиги (см) Диаметри (мм)

1 15.08 5.12 35,2 32,0 6,7±0,3 1 1,5 0,7 18,7±1,2 24,7±1,18 27,8±1,8 3,87±0,2

2 28.08 5.12 42,8 41,7 5,1±0,3 8,5±0,65 14,8±0,5 22,01±0,8 26,9±0,61 3,81±0,14

3 10.09 5.12 48,4 68,0 6,3±0,2 10,7±0,9 14,6±0,71 21Д±1,04 36,6±2,4 4Д6±0,27

4 18.09 5.12 68,0 35,5 4,4±0,26 8,3±0,4 16,3±1,58 22,5±1,02 28,1±1,21 3,85±0,10

5 25.09 5.12 64,8 7,0 4,5±0,3 6,1 ±0,3 17,2±0,78 22,6±0,8 32,1±0,10 3,66±0,13

6 25.10 5.12 67,1 Сийрак нихоллар

3-расм. Оддий калинанинг 1 йиллик уруFкyчатлари

Уругпалла барги юкорига караб йуналган булиб, учки кисми тук яшил. Гипокотили жигарранг 1-2 мм. Дастлабки чин барги 2 та булиб йирик уруглардан униб чиккан дастлабки чин баргларининг узунлиги 14,4 мм эни 1,85 мм, булганлиги кузатилди.

Уругидан униб чиккан нихолларнинг июн ойида 2 та баъзан 3 та I-тартибли новдалар усиб чикди. Бирок, кучатзор тупрогида сув тургун туриб коладиган холат булиши керак эмас, шунинг учун кучатзор майдони олдиндан яхши дренажлаш керак.

. Оддий калина (Viburnum opulus) 6 та муддатда терилган уруглари 43 кундан 110 кунгача стратификация килинди ва 5 декабрда экилди. 2017 йил бахорда 3 та муддатда уруг экилди: 2016 йил октябрда терилган ва бахоргача курук холда сакланган,музлатгичда сакланган уруглар хамда бахорда бутада тукилмай сакланган ва куриб колган мевалардан ажратиб олинган уруглар экилди. Экиш учун соя

May, 2023

737

ва унумдор тупрокди ер танланди. Уругларни сепиш учун тажриба майдони 2530- см чукурликда чопилди. Ушбу уруг экиш вариантларида умуман нихоллар униб чикмади.

2017 йил калина уругларини экиш учун майдон полларга ажратилиб органик угитлар билан бойитилди ва кузги тажрибалар учун ер майдонлари тайёрланди.

Уруглар экилгандан сунг эгат тупрок усти ёгоч кириндиси (опилка) билан мульчаланди ва лейка ёрдамида сугорилди. Шуни таъкидлаш лозимки, ноябрь охирида август ва сентярь бошларида терилган уругларни стратификация кумида униши бошланди ва 5 декабрда барча муддатларда терилган уруглар тупрокка экилди.

Уругларнинг униб чикиши апрел ойидан кузатилиб, уругларнинг униб чикиши барча тажриба вариантларида 32-68% ни ташкил этди. Энг яхши курсаткич 10 сентябрда терилган ва 85 кун стратификация килиниб 5 декабрда экилган вариантда кайд этилди. Утказилган тажриба вариантларини бахолаш майдон бирлигидан уругкучат чикиши микдори билан хам бахоланди. Унга кура энг яхши натижа 10 сентябрда терилган ва 85 кун стратификация килиниб экилган тажриба вариантида кайд этилди. Экилган уругларни хаётчанлиги 84,6% ни ташкил этиб, бу уруглар бахорда 68% тупрокда униш кобилиятини курсатди.

Кузда тажриба кучатзорида уругкучатларни инвентаризация килиш 1 квадрат метрда 272 дона уругкучат мавжудлиги курсатди. Кучатзорнинг махсулот берадиган ер майдони 7000 квадрат метр хисобланганда уругкучатларни ялпи чикиши 1904,0 минг донани ташкил этади. Бу уругкучатларни 94,3% ёки 1795,4 минг донаси стандарт уругкучатлар хисобланади.

ХУЛОСА

1. Калина уруглари чукур тиним даври эга, шунинг учун уларни мевасидан ажратиб олгандан сунг экишга тайёрлаш учун маълум агротехник коидаларга амал килиш лозим. Уруглари янги терилган меваларидан ажратиб олингач куритишга йул куймасдан дархол стратификация килиш ва кеч кузда тупрокка сепилади. Бу агротехник тадбир 3 ой стратификация килинган ва сунгра тупрокда 4 ой мульчаланган эгатлардаги калина уругларидан нихолларни бахорда кийгос униб чикишини таъминлайди.

2. Уругларнинг униб чикиши апрел ойидан кузатилиб, уругларнинг униб чикиши барча тажриба вариантларида 32-

May, 2023

738

ISSN: 2181-1385 ISI: 0,967 | Cite-Factor: 0,89 | SIS: 1,9 | ASI: 1,3 | SJIF: 5,771 | UIF: 6,1

68% ни ташкил этди. Энг яхши униш курсаткичи 10 сентябрда терилган ва 85 кун стратификация килиниб 5 декабрда экилган вариантда кайд этилди: 1 квадрат метр кучатзорда 272 дона нихол чикиши таъминланди, бу уругларни тупрокда 68% униш кобилиятини курсатди. Энг паст курсаткич 25 октябрда терилган ва 43 кун стратификация килинган уругларни экиш вариантида кайд этилди, тажрибада факат сийрак нихоллар пайдо булди.

3. Калинанинг сентябрь бошида терилган, хаётчанлиги 84.6% булган ва тупрокда 68,0% униш кобилиятини намоён килган уругларини 85 кун стратификация килиш ва 5 декабрда экиш 1 квадрат метр кучатзордан 272 дона, 1 гектар кучатзордан 1795,0 минг дона стандарт уругкучатлар чикишини таъминлайди.

REFERENCES

1. Бердиев Э.Т. Калина (Viburnum) туркуми //Манзарали дендрология (дарслик) - Тошкент, УзР ФА Асосий кутубхонаси босмахонаси, 2022. - 485 б .

2. Бердиев Э.Т., Турдиев С., Темиров. Э. Калина хам манзара, хам малхам //Узбекистон кишлок хужалиги. Тошкент, 2015. -№ 2. -39 б.

3. Бердиев, Э. Т., Бабаджанов, Ж. Р., & Кутибаева, Э. К. (2022). ТУРАНГА (POPULUS BUNGE)-ОСНОВНАЯ ЛЕСООБРАЗУЮЩАЯ ПОРОДА ТУГАЙНЫХ ФИТОЦЕНОЗОВ ДЕЛЬТЫ АМУДАРЬИ. Science and innovation, (Special Issue), 50-54.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

4. Бердиев, Э. Т., & Холмуротов, М. З. (2018). Вегетативное размножение калины обыкновенной (Viburnum opulus L.) в Ташкентском оазисе. In Актуальные проблемы устойчивого развития лесного комплекса: Международная научнопрактическая конференция, посвященная (Vol. 70, pp. 130-135).

5. Бердиев, Э. Т., & Эгамбердиев, Ш. Б. (2019). АРИД МИНТА^АДА ИНТЕРЬЕРЛАРНИ КУКАЛАМЗОРЛАШ-ТИРИШ ХУСУСИЯТЛАРИ ВА МАНЗАРАЛИ УСИМЛИКЛАР АССОРТИМЕНТИ. ЖУРНАЛ АГРО ПРОЦЕССИНГ, (4).

6. Бердиев, Э., & Эгамбердиев, Ш. (2020). БЕНЖАМИН ФИКУСИ ВА ЭЛАСТИК ФИКУС УСИМЛИКЛАРИНИ ВЕГЕТАТИВ КУПАЙТИРИШ. Журнал Агро Процессинг, 2(4).

7. Бердиев, Э., Аманбаева, Ш., & Эгамбердиев, Ш. (2019). РАЗВИТИЯ КОМНАТНОГО ЦВЕТОВОДСТВА. ЖУРНАЛ АГРО

ПРОЦЕССИНГ, (4).

May, 2023

8. O'G'Li, E. S. B., & Turdialiyevich, B. E. (2022). FIKUS (FICUS L) TURKUMI AYRIM VAKILLARINING BIOEKOLOGIYASI VA SISTEMATIKASI. Science and innovation, (Special Issue), 213-222.

9. Xolmurotov, M. (2022). DURAGAY GIBISKUS (HIBISCUS HYBRIDUS) BIOEKOLOGIYASI VA MANZARAVIYLIK XUSUSIYATLARINI BAHOLASH. ^ypHan HHTerpnpoBaHHoro 06pa30BaHHA H uccnegoBaHHH, 1(3), 25-32.

10. HasapoBa, O. TypgueB, C. A., & EepgueB, 3. T. ^ETAH (SORBUS) TYPKYMH^ATH BHOXH^MA-XH^^HK BA YHH TA^KHK 3THm. Œ.ПEKЦH£ BA YPYF^HHHK BYHH^A HHMHH TA^KHKOTHAPHH TAfflKHH 3THOHHHT MY^HM HYHA^Hm^APH, 325.

May, 2023

740

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.