CC BY
0O'ZBEKISTONDA EKOLOGIK TURIZM VA ICHKI VA TASHQI TURIZMNING RIVOJLANISH TAMOYILLARI
Shahnoza Shokirova Faxriddin qizi
Turizm va mehmondo'stlik yo'nalishi 1-kurs magistranti, Qarshi davlat universiteti
https://doi.org/10.5281/zenodo.13903056 Annotatsiya. O'zbekiston boy tarixi, madaniyati va tabiiy go'zalliklari bilan dunyodagi eng jozibador sayyohlik maskanlaridan biri hisoblanadi. So'nggi yillarda mamlakatda turizm sohasini rivojlantirishga qaratilgan keng ko'lamli islohotlar amalga oshirilmoqda, bu esa mamlakatning sayyohlik salohiyatini yanada oshirishga xizmat qilmoqda. Shu bilan birga, O'zbekistonda ekologik turizmning rivojlanish imkoniyatlari katta bo'lib, bu soha ichki va tashqi turizmning muhim tarkibiy qismini tashkil qilishi mumkin.
Kalit so^zlar: turizm sohasi, turizmning rivojlanishi, marketing, moliyaviy resurslar, ekologik turizm.
Kirish. Ekologik turizm tabiiy muhitni himoya qilish va saqlashga qaratilgan, barqaror sayyohlik shaklidir. Bu turizm shakli sayyohlarni tabiatning go'zalligidan bahramand bo'lish, hayvonot va o'simlik dunyosini o'rganish, tabiat bilan yaqin aloqada bo'lish imkoniyatini beradi. Shu bilan birga, ekologik turizm tabiiy boyliklarni himoya qilish, mahalliy aholi hayotini yaxshilash va jamiyat rivojiga hissa qo'shishni maqsad qiladi.
O'zbekistonda ekologik turizm rivojlanishining muhim ahamiyati quyidagilarda namoyon
bo'ladi:
• Tabiiy Boyliklarni Himoya Qilish: Ekologik turizm sayyohlarni tabiatga hurmat bilan munosabatda bo'lishga, atrof-muhitni tozalash va tabiiy boyliklarni saqlashga undaydi.
• Mahalliy Aholini Yaxshilash: Ekologik turizm mahalliy aholi uchun ish o'rinlari yaratadi, mintaqaviy iqtisodiyotni rivojlantiradi va mahalliy madaniyatni saqlashga yordam beradi.
• Turizm Sektorining Diversifikatsiyasi: Ekologik turizm O'zbekistonning turizm sektorini diversifikatsiya qiladi, sayyohlarga ko'proq tanlov imkoniyatini beradi va davlatning turizm daromadlarini oshiradi.
• Barqaror Rivojlanish: Ekologik turizm barqaror rivojlanish tamoyillariga asoslanadi, ya'ni tabiiy muhitni himoya qilish, ijtimoiy adolatni ta'minlash va iqtisodiy o'sishni birlashtiradi.
O'zbekistonda Ekologik Turizmning Imkoniyatlari
O'zbekiston tabiiy go'zalliklari va bioxilma-xilligi bilan mashhur bo'lib, ekologik turizmni rivojlantirish uchun keng imkoniyatlarga ega. Quyidagi joylar ekologik turizm uchun juda jozibadordir:
• Tyan-Shan Tog'lari: Tyan-Shan tog'lari go'zal manzaralari, tog' ko'llari, sharsharalari va o'simlik dunyosi bilan sayyohlarni o'ziga jalb qiladi.
• Farg'ona vodiysining tog'li hudiidlari: Bu hudud o'zining serhosil vodiysi, tog' o'simliklari, hayvonot dunyosi va qadimiy qishloqlari bilan mashhur.
• Qizilqum cho'li: Qizilqum cho'li o'zining noyob tabiiy landshaftlari, cho'l hayvonotlari va o'simliklari bilan ekologik turizm uchun ajoyib joy.
• Aral dengizi: Aral dengizi hozirda qurib borayotgan bo'lsa-da, uning qirg'oqlarida yashovchi qushlar va boshqa hayvonotlar ekologik turizm uchun qiziqish uyg'otadi.
• Zarafshon vodiysining tog'li hududlari: Bu hudud o'zining tog' ko'llari, sharsharalari va o'rmonlari bilan ekologik turizm uchun jozibador.
• O'zbekistonning milliy bog'lari: O'zbekistonda bir necha milliy bog'lar mavjud bo'lib, ular hayvonot va o'simlik dunyosini himoya qilishga qaratilgan.
Ichki va Tashqi Turizmning Rivojlanish Tamoyillari
O'zbekistonda ekologik turizmni rivojlantirish uchun quyidagi tamoyillarga amal qilish muhimdir:
a) Ichki Turizmni Rivojlantirish:
• Mahalliy Aholini Turizm Sektoriga Jalb Qilish: Mahalliy aholi ekologik turizmni rivojlantirishda muhim rol o'ynaydi, shuning uchun ularni turizm faoliyatiga jalb qilish kerak.
• Ekologik Turizm yo'nalishini rivojlantirish: Mamlakatning har bir hududida ekologik turizm yo'nalishini rivojlantirish uchun reja ishlab chiqish, yo'llarni ta'mirlash, mehmonxonalar va turar joylar qurish, mahalliy aholi uchun o'quv kurslari o'tkazish kerak.
• Marketing va Reklama: Mamlakatdagi ekologik turizm yo'nalishini targ'ib qilish, marketing va reklama kampaniyalarini o'tkazish, ekologik turizmga oid saytlar va ijtimoiy tarmoqlarni yaratish kerak.
• Turli Xil Turistik Xizmatlar: Ekologik turizm bilan shug'ullanuvchi sayyohlarga turli xil turistik xizmatlarni taklif qilish, masalan, tog'larda piyoda yurish, ot minish, velosipedda yurish, baliq ovlash, tabiatni o'rganish ekskursiyalari, mahalliy madaniyat bilan tanishtirish va boshqalar kerak.
b) Tashqi Turizmni Rivojlantirish:
• Xalqaro Hamkorlik: Ekologik turizmni rivojlantirish uchun xalqaro hamkorlikni mustahkamlash, xorijiy investorlarni jalb qilish, xalqaro turizm agentliklari bilan shartnomalar tuzish kerak.
• Sayyohlik Infrastrukturasini Yaxshilash: Tashqi sayyohlar uchun qulay sharoit yaratish, xalqaro aeroportlarni va transport tizimlarini rivojlantirish, mehmonxonalar va turar joylar qurish kerak.
• Turizm yo'nalishlarini diversifikatsiya qilish: Tashqi sayyohlarga turli xil turistik yo'nalishlarni taklif qilish, masalan, tarixiy obidalar, madaniy markazlar, ekologik turizm zonalari, sport va dam olish markazlari kabi joylarni taklif qilish kerak.
• Xizmatlar sifati: Tashqi sayyohlarga yuqori sifatli xizmat ko'rsatish, professional gidlarni tayyorlash, turistik ma'lumot markazlarini tashkil qilish kerak.
Ekologik Turizmni Rivojlantirishdagi Muammolar
O'zbekistonda ekologik turizmni rivojlantirishda bir qator muammolar mavjud:
• Infrastruktura Kamchiliklari: Ba'zi ekologik turizm zonalarida infrastruktura rivojlanmagan, yo'llar yomon, mehmonxonalar va turar joylar yetishmaydi.
• Ekologik Muammolar: Atrof-muhitni ifloslantirish, o'rmonlarning kesilishi, suv resurslarining kamayishi ekologik turizmni rivojlantirishga salbiy ta'sir ko'rsatadi.
• Kadrlar Yetishmovchiligi: Ekologik turizm sohasida malakali kadrlar yetishmasligi muhim muammolarni keltirib chiqaradi.
• Marketing va Reklama: Ekologik turizm yo'nalishini targ'ib qilish va marketing qilishda kamchiliklar mavjud.
• Moliyaviy Resurslarning Yetishmasligi: Ekologik turizmni rivojlantirish uchun moliyaviy resurslar yetarli emas.
Ekologik Turizmni Rivojlantirish bo'yicha Tavsiyalar
O'zbekistonda ekologik turizmni rivojlantirish uchun quyidagi tavsiyalar berilishi mumkin:
• Ekologik Turizm Strategiyasini Ishlab Chiqish: Mamlakatning ekologik turizm rivojiga oid strategiyasini ishlab chiqish, bu strategiyaga muvofiq dasturlarni amalga oshirish kerak.
• Infrastruktura Rivojini Yaxshilash: Ekologik turizm zonalarida yo'llarni ta'mirlash, mehmonxonalar va turar joylar qurish, ekologik toza transport tizimlarini joriy qilish kerak.
• Atrof-muhitni Himoya Qilish: Atrof-muhitni ifloslantirishni kamaytirish, o'rmonlarni tiklash, suv resurslarini tejash va saqlashga qaratilgan choralarni ko'rish kerak.
• Kadrlarni Tayyorlash: Ekologik turizm sohasida malakali kadrlarni tayyorlash, o'quv kurslari va treninglar o'tkazish, xalqaro tajribalarni o'rganish kerak.
• Marketing va Reklama: Ekologik turizmni targ'ib qilish, marketing va reklama kampaniyalarini o'tkazish, xalqaro turizm ko'rgazmalariga ishtirok etish kerak.
• Moliyaviy Resurslarni Jalb Qilish: Ekologik turizm loyihalarini moliyalashtirish uchun investorlarni jalb qilish, grantlar olish, ekologik turizmni rivojlantirish uchun moliyaviy dasturlar yaratish kerak.
• Mahalliy Aholini Qo'llab-Quvvatlash: Mahalliy aholi uchun ish o'rinlari yaratish, ekologik turizmni rivojlantirishda ularning ishtirokini ta'minlash, mahalliy hunarmandchilik va madaniyatni targ'ib qilish kerak.
Xulosa. O'zbekistonda ekologik turizmni rivojlantirish mamlakatning turizm salohiyatini oshirish, tabiiy boyliklarni himoya qilish, mahalliy aholi hayotini yaxshilash va barqaror rivojlanishga hissa qo'shishga imkon beradi. Ekologik turizmning rivojlanishi uchun infrastrukturani rivojlantirish, atrof-muhitni muhofaza qilish, kadrlarni tayyorlash, marketing va moliyaviy resurslarni jalb qilish muhimdir. Ushbu sohada amalga oshirilayotgan harakatlar O'zbekistonni ekologik turizm yo'nalishi bo'yicha xalqaro miqyosda e'tirof etilgan sayyohlik maskaniga aylantirishga yordam beradi.
REFERENCES
1. Artikova S. I., Abduraxmonov S. A. O. G. L., Abduraxmonov S. A. O. G. L. Maishiy xizmat ko'rsatish sohasini rivojlanishining iqtisodiy ahamiyati //Science and Education. - 2022. - Т. 3. - №. 11. - С. 1182-1189.
2. O'zbekistonda ekologik turizmni rivojlantirish Konsepsiyasi, Ekologik xabamomasi, j. N 6, 2007, Toshkent 8-14-bb
3. А. Б. Лукичев "Сущность устойчивого и экологического туризма" // Российский Журнал Экотуризма. 2011. № 1
4. Ilyasovna A. S. METHODS OF EVALUATING THE QUALITY OF HOUSEHOLD SERVICES AND WAYS TO IMPROVE IT //World Economics and Finance Bulletin. -2022. - Т. 17. - С. 106-108
