0O'zbekiston - 2030 strategiyasi: inson salohiyatini ro'yobga chiqarish imkoniyatlari
Tashkent State University of Economics
Uzbekistan - 2030 Strategy:
OggortumtiesJoReaMzeHuman^OeniaL
"O'ZBEKISTON - 2030" STRATEGIYASIDA XALQARO ALOQALAR: MINTAQAVIY INTEGRATSIYA VA GLOBAL HAMKORLIK SARI YO'L
Ulug'bek o'g'li Otabek Solijonov
O'zMU "Amaliy etnologiya" laboratoriyasi stajyor-tadqiqotchisi
Ushbu tezis O'zbekistonning 2030-yilgacha bo'lgan strategiyasi doirasida xalqaro munosabatlarning rolini o'rganadi, mamlakatning tashqi aloqalarini shakllantirishdagi asosiy ustuvorliklar, muammolar va imkoniyatlarni o'rganadi.
Kalit so'zlar: integratsiya, xavfsizlik muammolari, iqtisodiy diplomatiya, geosiyosiy raqobat.
Bugungi kunda dunyoda sodir bo'layotgan turli etnik, milliy va diniy nizolar ayrim davlatlarda begunoh odamlarning qurbon bo'lishi, ijtimoiy, iqtisodiy va ma'naviy zararlarni kelib chiqishiga asosiy sabab bo'lmoqda. Bunday holatlarning so'nggi yillarda soni ortib borayotgani ham davlatlar o'rtasidagi do'stlik va hamjihatlik masalasiga alohida e'tibor qaratish lozimligi siyosatning dolzarb mavzusi bo'lib qolmoqda.
Vatanimiz mustaqillikka erishganidan to hozirgi kungacha tinchliksevar tashqi siyosat yuritish masalasida bir qancha qonun va qonunosti hujjatlar qabul qilinib, ijobiy ma'nodagi amaliy ishlar olib borilmoqda. Prezidentimiz Sh.M. Mirziyoyev tashabbusi va rahbarligida ishlab chiqilgan O'zbekistonni har tomonlama rivojlantirishga qaratilgan "O'zbekiston — 2030" strategiyasida ham ushbu masalada qilinajak ishlar belgilab olindi [3].
Ushbu muhim hujjatda mamlakatni turli sohalar bo'yicha rivojlantirishning keng qamrovli qarashlari, jumladan, xalqaro munosabatlarga yondashuvi belgilab berilgan. O'zbekiston dengizga chiqish imkoniga ega bo'lmagan, boy tarixiy merosga va strategik geosiyosiy mavqega ega bo'lgan Markaziy Osiyo davlati sifatida uzoq muddatli maqsadlarga erishish uchun mintaqaviy integratsiyani rivojlantirish va jahon hamjamiyati bilan hamkorlik qilish muhimligini tan oladi.
"O'zbekiston - 2030" Strategiyasining "Xavfsiz va tinchliksevar davlat" tamoyiliga asoslangan siyosatni izchil davom ettirish" deb nomlangan V bobining [1]5.1 qismida Ochiq, pragmatik va faol tashqi siyosat olib borish bo'yicha islohotlar haqida rejalari berilgan.
ANNOTATSIYA
415
17-aprel, 2024
O'zbekiston - 2030 strategiyasi: inson salohiyatini ro'yobga chiqarish imkoniyatlari
Tashkent State University of Economics
Uzbekistan - 2030 Strategy:
O'zbekistonning xalqaro munosabatlar kun tartibida Markaziy Osiyoda mintaqaviy integratsiya va hamkorlikni rivojlantirish muhim o'rin tutadi. O'zbekiston tashqi siyosatining bosh ustuvor yo'nalishi bo'lmish Markaziy Osiyo davlatlari bilan do'stona, ahil qo'shnichilik va o'zaro manfaatli hamkorlikni yanada jadallashtirish maqsadida oliy darajadagi muloqot va ikki tomonlama hamkorlikning barcha formatdagi mexanizmlaridan samarali foydalanish ko'zda tutilmoqda. Bu borada Markaziy Osiyo davlatlari rahbarlarining Maslahat uchrashuvlarini har yili muntazam tashkil qilishni ta'minlash va ularda faol ishtirok etish hamda Markaziy Osiyo bo'yicha mintaqaviy hamkorlik strategiyasini ishlab chiqish bo'yicha vazifalar muhim ahamiyatga ega [2]. "O'zbekiston - 2030" strategiyasi qo'shni davlatlar bilan aloqalarni, xususan, savdo, transport, energetika va xavfsizlik kabi sohalarda aloqalarni mustahkamlash muhimligini ta'kidlaydi. O'zbekiston Shanxay Hamkorlik Tashkiloti (ShHT) va Markaziy Osiyo mintaqaviy iqtisodiy hamkorlik dasturi kabi mintaqaviy tashkilotlarda faol rol o'ynashga intiladi, bu esa a'zo davlatlar o'rtasida kengroq iqtisodiy aloqa va o'zaro tushunishni rivojlantirishga xizmat qiladi. Mintaqaviy integratsiyani chuqurlashtirish orqali O'zbekiston mintaqaning jamoaviy salohiyatini ochish va umumiy muammolarni, jumladan, transmilliy tahdidlar va barqaror rivojlanish kabi muammolarni yechishni maqsad qilgan.
O'zbekistonning diplomatik aloqalari Markaziy Osiyo chegaralaridan tashqariga chiqib, dunyo mamlakatlari bilan ikki tomonlama va ko'p tomonlama sheriklik munosabatlarini o'z ichiga oladi. Strategiyada turli mintaqalar, jumladan, Yevropa, Osiyo, Yaqin Sharq va Shimoliy Amerikadagi strategik sheriklar bilan o'zaro manfaatli munosabatlarni yo'lga qo'yish muhimligini ta'kidlanadi. O'zbekiston diplomatik yo'llar orqali xorijiy sarmoyalarni jalb etishga, savdo va turizmni rivojlantirishga, madaniy almashinuvlarni kuchaytirishga intiladi, shu bilan o'zining iqtisodiy rivojlanishi va global aloqalarga hissa qo'shadi. Bundan tashqari, O'zbekistonning diplomatik faoliyati tinchlik va xavfsizlikni ta'minlashdan tortib, inson huquqlari va barqaror taraqqiyotni ta'minlashgacha bo'lgan xalqaro maydonda milliy manfaatlari, qadriyatlari va ustuvor yo'nalishlarini targ'ib qilish uchun platforma vazifasini o'taydi.
O'zbekistonning xalqaro munosabatlar strategiyasining asosi iqtisodiy diplomatiya bo'lib, u savdo, sarmoyaviy va iqtisodiy hamkorlikni milliy manfaatlarni ilgari surish va xalqaro sheriklik munosabatlarini rivojlantirish vositasi sifatida qo'llashni nazarda tutadi. 2030 strategiyasida O'zbekistonning asosiy savdo hamkorlari va rivojlanayotgan bozorlar bilan iqtisodiy aloqalarini kengaytirish, shuningdek, sanoatni modernizatsiya qilish va diversifikatsiya qilish bo'yicha sa'y-
17-aprel, 2024
416
Tashkent State University of Economics
O'zbekiston - 2030 strategiyasi: inson salohiyatini ro'yobga chiqarish imkoniyatlari Uzbekistan - 2030 Strategy:
harakatlarini qo'llab-quvvatlash uchun to'g'ridan-to'g'ri xorijiy investitsiyalar va texnologiyalar transferini jalb etishga katta e'tibor qaratilgan. "Yangi O'zbekiston investitsiya hamkorligi forumi" va "Ipak yo'li iqtisodiy kamari" kabi tashabbuslar orqali O'zbekiston Yevropa va Osiyo chorrahasida joylashgan o'zining strategik joylashuvidan foydalangan holda o'zini savdo va investitsiyalar uchun mintaqaviy markaz sifatida ko'rsatishga intiladi.
O'zining ulkan xalqaro kun tartibiga qaramay, O'zbekiston global siyosat va diplomatiyaning murakkab manzarasini boshqarishda bir qancha muammolarga duch kelmoqda. Jumladan, geosiyosiy raqobat, mintaqaviy qarama-qarshiliklar va yirik davlatlar o'rtasidagi farqli manfaatlar O'zbekistonning milliy manfaatlariga intilishi va rivojlanish kun tartibini amalga oshirishiga ta'sir qilishi mumkin.
Bundan tashqari, O'zbekiston xalqaro hamjamiyat bilan samarali muloqot qilish qobiliyatiga to'sqinlik qilishi mumkin bo'lgan ichki va tashqi cheklovlar bilan kurashishi kerak. Shu bilan birga, O'zbekiston ham muhim imkoniyatlarga ega, jumladan, mintaqaviy yetakchi sifatidagi nufuzi ortib borayotgani, energetika va qishloq xo'jaligi kabi muhim tarmoqlarda foydalanilmagan ulkan salohiyati, Sharq va G'arb o'rtasidagi ko'prik roli. Bu imkoniyatlardan unumli foydalanib, muammolarni faol hal etish orqali O'zbekiston o'zining xalqaro mavqeini oshirishi hamda mintaqaviy barqarorlik va farovonlikka hissa qo'shishi mumkin.
Xulosa qilib aytganda, O'zbekistonning 2030-yilgacha bo'lgan strategiyasida xalqaro aloqalar hal qiluvchi o'rin tutadi, bu mamlakatning tashqi aloqalari va barqaror rivojlanish va global integratsiyaga intilishini shakllantiradi. Mintaqaviy hamkorlik, diplomatik hamkorlik va iqtisodiy diplomatiyaga ustuvor ahamiyat berib, O'zbekiston o'zining strategik afzalliklaridan foydalanishga va o'zaro bog'liqlik kuchayib borayotgan dunyo muammolarini yengishga intiladi. O'zbekiston o'zining o'zgarishlar sari olg'a siljishi bilan birga, 2030-yilgacha bo'lgan Strategiyaning muvaffaqiyatli amalga oshirilishi nafaqat o'z farovonligini oshirishga, balki butun mintaqa va undan tashqarida barqarorlik va farovonlikka ham hissa qo'shadi
REFERENCES
1. https://strategy.uz/index.php?news=1471&lang=uz
2. https://lex.uz/uz/docs/-6600413
3. O'zbekistonRespublikasining farmoni. 11.09.2023. PF-58 sonli O'zbekiston strategiyasi - 2030 to'g'risida
417
17-aprel, 2024
