Тиллаева Г.Р.
Му^аммад ал-Хоразмий номидаги Тошкент ахборот технологиялари университети Урганч филиали талабаси
НОМИНАЛ АЛОМАТЛАРНИНГ ВАЗН ВА ИНТЕРВАЛЛАРГА АЖРАТИШНИНГ ДЕТЕРМИНИСТИК УСУЛЛАРИ
Аннотация: Маколада Детерминистик мезонлар асосида сонли аломатларнинг (берилган, латент) узаро кесишмайдиган интервалларга ажратилиши хакида суз боради.
Калит сузлар: вазн, усуллар, ва интервал, аломатлар ва бошцалар.
Tillaeva G.R.
Student of the Urgench branch of the Tashkent University of Information
Technologies named after Muhammad al-Khwarizmi
DETINISTIC METHODS OF DIVIDING NOMINAL SYMPTOMS INTO
WEIGHT AND INTERVALS
Annotation: In the article, the article is about dividing in the interlocking intervals of numbers (given, latent) on the basis of detention criteria.
Keywords: weight, methods, and intervals, symptoms, etc.
Детерминистик мезонлар асосида сонли аломатларнинг (берилган, латент) узаро кесишмайдиган интервалларга ажратишнинг икки усули маълум. Мазкур усуллар алгоритмлари улчов масштабларига инвариант ва куйидагилар доллар учун ишлатилади:
- интуитив ечимлар кабул килиш жараёнини моделлаштиришда берилганлар базасидан латент (ошкор, бевосита улчаш мумкин булмаган) аломатларни кидиришда;
- сонли аломатлардан номинал аломатларни шакллантиришда йукотиладиган ахборотнинг минимал булишини таъминлашда;
- турли тоифадаги аломатлардан информатив тупламлар танлашда.
Мезонлар талкини. Икки узаро кесишмайдиган^?, ^синфларга
ажратилган объектларнинг мумкин булган туплами^^^,...,^}, берилган булсин. Хар бир объект nта турли типдаги аломатлар X(n)=(x?,... ^^сосида ифодаланади, д(д >0) си интервал шкалада, колган, n - ¿таси номинал шкалаларда улчанадиХ^) дан олинган аломатлар Y(^)=(yi,.,yß) сонли аломатларга акслантирувчи оператор мавжуд булсин. Y(^) нинг элементлари ичида Х^)дан олинган ¿сонли, латент аломатлар бор
булсин.Латент (сонли) аломатларга мисол тарикасида х(х/ , х(х/
комбинациялар хамда сонли ва номинал аломатлардан олинган умумлашган курсатгичларни курсатиб утиш мумкин.
Ео тупламда Г(^) дан олинган аломатлар кийматларини кесишмайдиган интервалларга ажратишнинг икки мезонси аникланган булсин. Биринчи мезон синфлар сонига тенг интерваллар сонига амал килишга асосланган. Биз караётган холда бу сон иккига тенг.
Хар бир у/ е7(^)мезонга мос оптимал ажратиш куйидагича амалга оширилади. Аломатнинг тартибланган кийматлар туплами икки [с0,О1],
(с1 с2] интервалга ажратилади, бу ерда со= ^Р^'ПЕоУу] ва с2=
с_/нинг кийматларини хисоблаш куйидаги гипотеза, яъни хар бир интервал объектлар аломатлари кийматларининг К ёки К3-Г,?=1,2дан
олинганига асосланади.
Фараз килайлик ы\, и I {и\, и 2 ) лар У} вТ(^)аломатнинг К](К2)
синфларта[с0,с1] ва (с;,с2] интервалларга тегишли кийматлари сони булсин.А=(ао,01,02),ао=1, а2=т, а1 - Еотупламдан олинган у-еДц) аломат кийматларининг усиб
бориш тартибида тартибланган ва интервал чегарасини С = Г т
=|КГПЕ0|, ¿=1,2аникловчи кетма-кетлиги. Куйидаги
{ 2 Л/ 2 2
X ир {т - т - ир2)+ ир {т{ - ир)
р=1
2щт2
22
V УЧ У
IXири -1)
и {и
р =1 =1
т {т -1)+т {т -1)
^тах ПЛ
{а} (1)
мезонниинтервалнинг с1чегарасининг оптимал кийматини хисоблаш ва унинг (мезоннинг) кийматиданЕотуплам объектларини классификациялашда сонли аломатнинг компактлик курсатгичи сифатида фойдаланиш мумкин. Агар иккита объектнинг хар бирининг чегараларида факатК ёкиКз-г олинган объектлар аъломатлари кийматлариУ/^Д^) жойлашган булса, у холда (1) мезон киймати бирга тенг булади.
Агар= Г2 Г}т Х = булса, мезон киймати 0 га тенг булади.
Бошка барча холларда (1) мезон кийматлари (0,1) интервалга тегишли кийматларни кабул килади, (1) мезон синфлар сони/>2булган холларда хам ишлатилиши мумкин.
Х,исоблашни соддалаштириш учун берилганларни дастлабки кайта ишлаш тавсия килинади.
Берилганларни тартибланганту?
,rjm
кетма-кетлик асосида матрицани шакллантириш тушунилади:
дастлабки ишлов бериш деганда
куйидаги бутун сонли
D =
V di о dii
d
,(2)
im J
Бу ердаф, p=1,...,/, i=1,.. ,,тустун элементи аломат киймати j булган ^е^ообъектга тегишли.
(2)матрица элементлари куйидагича х,исобланади:
d =
pi
0, i = 0
d' + g(p, i), i > 0,бу ерда g(p'1 } =
1, Se Kp, 0, S € K„
Kp, p=1,...,/, ¿=1,...,/синфнинг [ci,c2] интервалдаги, унг ва чап чегаралари куйидаги индексларга мос келувчи n=at-i, v=at,C2t-i=j c2t=rjv,t=1
ва
t> 1 fla(c2t_i,c2t] вакиллари сони utp куйидагича топилади:
up = d — d (3)
Сонли аломат кийматларини (1) мезон асосида узаро кесишмайдиган интервалларга ажратиш алгоритмини куриш мумкин.
Фойдаланилган адабиётлар:
1. Игнатьев Н.А. "Интеллектуальный анализ данных на базе непара -метрических методов классификации и разделения выборок объектов поверхностями".
2. Монография.- Ташкент: Национальный университет Узбекистана им. Мирзо Улугбека, 2010.