CC BY
16
О.т. Ибраева, М.М. CYmHqiKOB ЭОЖ 669.145.130
С. Торайгыров атындагы Павлодар мемлекетт'1к университетi
еНЕРК9С1ПТ1И МЕТАЛЛУРГИЯЛЫК Ж9НЕ ТАУ-КЕН САЛАЛАРЫНДАГЫ КОРЛАР М9СЕЛЕС1 Ж9НЕ ОЛАРДЫ
ШЕШУ ЖОЛДАРЫ
Данная статья основана на решении вопроса, связанного с ресурсами и отходами металлургических предприятий и горных отраслей. А так же способы развития ресурсов и причины, вынуждающие перерабатывать производственные отходы. Авторами предлагается несколько способов переработки отходов, в том числе окускование, агломерация и брикетирование.
In this article examination and analyzed ways utilization departure metallurgy production. The author's one's services new ways utilization departure metallurgy production and use their in the capacity a second time raw materials.
Табири корлардыц коймаларын жорарлатудыц eKi жолы бар: табу, жеттзу, сактау тасшдерш жетгвдруге болады нгмесе оларды пайдалану нaтижeлiлiгiн жорарлатура болады. Бiрiншi жардайда корларды ендеу технологиясымен жумыс iстeймiз, eкiншiсiндe - оларды пайдалану технологиясымен, нгмесе корсактау технологияларымен ктес боламыз. Дал осы пайдалану технологиялары туракты даму концепциясыныц Eeгiзi болып кeлeдi, кайсысылардыц енделу жане ЖYзeгe асырылуы - адамзаттыц раламдык шитзаттык жане экологиялык кауш-катерше жауабы.
Техногенды калдыктарды кайта ендеу жане пайдара асыру оларды шикiзаттыц альтернатива кайнары рeтiндe пайдалану кез карасынан рана емес, сонымен катар коршаран ортаны коррау кез карасынан да мацызды. Осы кезде технологиялык сапа бойынша калдыктар жие жер койнауынан шырарылатын, кендерден артык болады.
Бершген такырыптыц езeктiлiгi металлургиялык ендiрiстe пайда болатын eкi кайшылык киылысында пайда болды.
Бiр жарынан:
- коксталатын кемiрлeрдiц корлары тапжылмай кыскарып барады, олардыц барасы Yнeмi есeдi;
- табига тeмiр кенд! шикiзат шырарылуы темендейд, оны байытура шырындар еседа;
- табири казбалардыц жаца кен орындары MYлдe мeцгeрiлмeйдi;
- энергия ресурстарына жане тeмiржолды тасуларра баралар Yнeмi есeдi;
Баска жарынан:
- ондаран жылдар бойы жиналран металлургиялык, машинажасау, тау-кен казушы жане химиялык ендiрiстeрiнiц, отын-энергетикалык кeшeннiц калдыктары бYгiнгi KYнгe кыскарылмайды, ал есуiн жалрастырады;
44
- осы калдыктар металлургиялык жане химиялык eндiрiс мацында орналаскан;
- оларды iздеуге жане мецгеруге орасан шыгындарды талап етпейд^
Берiлген карама-кайшылыктарды талдау гылыми есепт екi багыт бойынша шешуi бойынша тужырымдауга MYмкiндiк бердi:
Бiр жагынан:
- калдыктарды кайта ецдеу жанг пайдага асыру, оларды металлургиялык eндiрiс Yшiн салыстырмалы арзан шикiзат TYрiнде пайдалану шихтага шыгындарды мацызды темендетуге, сапасын жане басеке кабiлгттiлiгiн жогарлатуга, ец бастысы, дайын eнiмнiц езшдш куныныц тeмендетуiнг MYMкiндiк бередi.
Екiншi жагынан:
- бYтiн аймактардыц тазалаудыц экологиялык маселелерiн шешу, кайда калдыктардыц орасан техногенды кен орындары жиналган, сонымен катар жогарыда аталган eндiрiстен калдыктардыц агымды жинактарын пайдага асыру.
ЭртYрлi eндiрiстердiц калдыктарын кайталама пайдаланудыц бар технологияла-ры, алгашкы кезекте, металлургиялык eндiрiстiц - жетiмсiз. Мысалы: аглодомналык eндiру кезiнде агломеЕда шламды пайдалану 1 тонна агломератка 250 кг жогары емес технологиялык шекке ие болады.
Бiрак орасан кор потенциалына карамастан, тау eнгркасiптiк калдыктар елде кeбiнгсе курылыс индустриясы Yшiн шикiзат ретiнде пайдаланылады, бiрак осында да олардыц пайда болуыныц жылдык кeлемiнгн 10% жогары емес кайта eцделедi.
^ара металдар кендер^ ереже ретшде, кешендi емес колданылады, соныц натижесiнде Yйiндiлерде жане калдык коймаларында жиналатын, пайдалы компонгнтердiц мацызды мeлшерi жогалады.
Пайдалы казбалардыц ДYниелiк шыгаруыныц туракты eсуi кезiнде жер койнауынан шыгарылатын, шикiзаттыц тек 10% рана дайын eнiмге айналады, калган 90% - бул коршаган ортаны ластайтын калдыктар.
камтамассыз ету газкарасынан металлургиялык eнгркасiп дамуыныц мацызды факторы кайталама шитзатты пайдалануды кецейту болып келгдi - суйемендердi жане кара жане тусп металлдар калдыктарын. Энерщ кор жане ецбекп сактайтын каркынды техноло-гияларды пайдалану масштабтарыныц кецейюы ]мулде барлык металлургиялык бeлiстерде eндiрiстердiц жане eнiмдердiц басеке кабiлгттiлiгiн камтамассыз етуi керек.
^азiргi гылыми-техникалык eрлеу шикiзатты, материалдардыц кешендi пайдалануын жане коршаган табиги ортага залалы асердщ тeмендеуiн камтамассыз ететщ натижелi энергия сактайтын технологияларымен Yздiксiз байланысты.
Металлургиялык eндiрiс технологиялык болат шыгарудан 30% жететщ алуан калдыктардыц мацызды мeлшерiнiц пайда болуымен косталады. Олардыц 80% жуык кождар курастырады, ал 20% жуыгы тозацдар мен калган калдыктарга келедi.
Металлургия Yлесiнг eнгркасiптiц жалпы шыгындарыныц 38% жатады, олардыц шщде кара металлургия Yлесiнг - 16% келед^ шетел елдерде мацызды каражаттар коршаган ортаныц ластануын алдын алатын, шараларга шыгындалады, мысалы, Герма-нияда осы соммалар 20-27 долл/т, СолтYCтiк Америкада - 15 долл/т курастырады.
Эвергияныц нггiзгi пайдаланушысы жане коршаган ортага залалы заттардыц эмиссия кайнары аглодомналык кешен болып келгдi (шыгындардыц 70% жогары агломерациялык жане кокыс химиялык eндiрiстерiнг келедi). Сондыктан eндiрiстiк жиiлiгiнiц осы учас-кесiндегi технологияныц устанымды eзгеруi елеут натиже беру! MYMкiн.
Агломерациялык, домналык жане болат балкыту eндiрiстерiнде темiркурамды шламда-ры жане тозандары eнiмнiц 2-5% немесе 20-50 кг/т курастырады. Экологиялык салыктарды
45
алура ауысуымен eндiрiстiн накты шырындардыц шлемте, соньщ iшiнде калдыктарды технологиялык кокыс тастау жерлерше шырару шлемте пропорционал, одан Yдемелi ком-паниялар калдыктардыц мелшерш олардыц пайда болу орындарында кыскарту немесе жою, экологиялык салыктарды телгуге Караганда мацызды арзандау екенш TYсiне бастады.
Тозацдар мен шламдарды пайдара асыру агломерациялык eндiрiсте iрi металлургиялык касшорындарында басым eткiзiледi. Металлургияда кайталама пайдалану Yшiн тек алдын ала арнайы дайындалран берiлген калдыктар колданбалы. Шламдарды кайта eндеудегi негiзгi технологиялык киындылык - оларды 10-12% ылралдылыкка дейiн соррыту. Сол кезде толык емес ЖYЙелi машина жасау, болат балкыту жане болат илемдеу касшорындарында шламдар басым YЙiндерге барады. Осыран орай казiргi металлургиялык YДерiстердiц талаптарына жауапты, брикет TYрiндегi кайталама шитзатка куррак тозанды жане шламдарды eцдеу бойынша кiшi жане орта куатты кам-пактiлi eндiрiстердiн дамуы eзектi болып келедi.
Кeптеген жардайларда бай темiркурамды шикiзат eзiмен жукадисперстi концен-траттарды усынады жане пештердегi металлургиялык YДерiстердi ЖYргiзу кажеттi газeтiмдiлiгiн камтамассыз ету Yшiн олардыц кесектенуш талап етедi. Осындай бeлiстер Yшiн дастYрлi шихта агломерат, окатыш, тура калыптасу темiр, кумалы шойын, металл сыныктары, ферромарганец, ферросилиций жане т.б., сонымен катар флюстелетiн коспалар ретшдеп минерал шикiзаты болып келедi.
Кесектеу металлургиялык бeлiнiске курамында темiр болатын материалдарды дайындаудары eзектi мiндеттердiн бiрi болып келедi.
^айталама шикiзаттар нарырында ЖYзеге асыру Yшiн жарамды, тауар eнiмiн алу Yшiн, брикет талаптар катарына жауапты болуы керек:
- металлургиялык YДерiс Yшiн залалы коспалар элемент! MYмкiн денгейiнен жорары болмауы керек;
- оны келесi тасымалдау Yшiн жеткiлiктi, берiктiлiкке ие болуы керек;
- тасымалдау кезшде ылралдау кезiнде берiктiлiктi сактау;
- жорары температура кезшде берштшкке ие болуы керек;
- химиялык курамнын бiртектiлiгiне ие болуы керек;
- кесектердщ сызыкты eлшемдерiнiн бiртектiлiгiне ие болуы керек;
- дастYрлiмен салыстырмалы, eзiндiк барара ие болуы керек.
¥сак дисперстi тозандарды жане шламдарды кесектеу тек кана касiпорындарды тетркурамды материалдардын косымша корларымен камтамассыз етуге жане коршаран ортара экологиялык ЖYKтеменi тeмендетуге рана емес, сонымен катар непзп бeлiстердiн жумысын турактылаура - шиюзатты жане домна eндiрiсiн даярлаура мумюндш бередi.
Темiркeмiртектi материалдар (дисперстi компоненттерден окатыштар мен брикеттер) eзiнiн пайда болуымен темiр eндiрiсiнiн тшмда тасшдерш ЖYзеге асырудары курт eзгерiстi кезещн кeрсетедi. Компонэлтердщ дисперст1 дарежесi бойынша дастурт шихтадан олардыц устанымдык айырмашылыры темiр оксидшщ кeмiртегiмен жане газбен TYЙiспебетiнiн аудан-дары ЖYЙеге жаца сапаларды хабарлайды. Осы кездегi калыптасуы каркындылау eтедi жане кесек аралык куысындары газдыц жорары тотыктыррыш газымен YЙлгсiмдi.
БYгiнгi KYнге усак кендерд^ концентраттар мен калдыктарды кесектеудщ Yш тасiлдерi белгiлi: агломерация, усакталу (кесектеу) жане брекиттелуi.
Агломерация - жанудыц жорары температурасы кезiнде усак кеннщ жане концентраттыц отынмен кактала жабысу адiсiмен кесектердi (агломератты) алу YДерiсi.
¥сакталу - арнайы аппараттарда жабарыланумен кажетт1 eлшем мен шшш бершетш, келесi KYЙдiруiмен - жорары берштшш бершетш, Yлкен немесе кш !ршжп жане берiктiктi
46
oкaтыштapды жacayдaFы ылFaлдaндыpылFaн жу^ ycaктaлFaн кен бeлшектеpi жмете кoнцешpaттapдыц кacиеттеpiнде нгпзделген, oкaтыштapды any YДеpici.
Бpикеттелy - кocпaлapды кaжеттi eлшемдi жaнг шш1нд1 бpикегтеpге келгci бacпaлayмен бaйлaныcтыpaтын зaттapдыц ;ocnan^i жмете ^m^B кеcекгеpдi (бpикегтеpдi) any Yдеpici.
Yca; мaтеpиaлдapдыц кypылымыныц пaйдa бoлy мaкcaты тек ;am белгiлi eлшемдi кеcектеpдi aлy Faнa емеc, тенымен кaтap беpiлген физикaлык-xимиялык ^c^n^p ке-шенiн жacaнды кypылымдapындa жacay бoлып келгдi. ОcыFaн бaйлaныcты дaйындaлFaн мaтеpиaлдapдыц caпaлы cипaттaмaлapымен кypылымныц пaйдa бoлy YДеpicтеpiнiц теxникaлык пapaметpлеpiнiц зaцды cебептi-теpгеy бaйлaныcтapы бap бoлaды.
0-10 мм фpaкциялapдыц ycaкфpaкциялык мaтеpиaлдapы тeмен гaзeтiмдiлiгiнг ие бoлaды, oл oлapдыц aглoмеpaциялык YДеpiciнде aлдын aлa дaйындыкcыз пaйдaлaнyын киындaтaды.
Бaйлaныcтыpyшы зaгтapмен ycaкдaндi жaнг жyкaдиcпеpcтi мaтеpиaлдapды 6pc-кигтелyi - кунды ora^ кендi жaнг мингpaлды шикiзaт кoмпoнгнттеpiн ;ama eцдеyге кaтыcтыpyдыц ец aмбебaб тaciлi, coнымен кaтap теxнoгендi кaлдыктap кaтapы, кaйcыcылapы e3 aгpегaгтык физикaлык кaлпы бoйыншa теxнoлoгиялык YДеpicтеpде жaнг aппapaгтapдa тiкелей пaйдaлaнy Yшiн жapaмcыз.
Бpекигтеy YДеpiciнiц еpекше еpекшелiгi метaллypгиялык бeлiшcтiц aгpегaттapыньщ нгпзп типгеpi Ymin нaтижелi, шиxтaлык кocпaлapдaн бpикеттеpдi жacay мумкщщп бoлып келгдъ
Бpикеттелетiн мaтеpиaлдap жaнг бpикеттеpдi пaйдaлaнy caлacы кеcтеде у^ШИ^^н. Тек теxнoгендi кaлдыктap Faнa емеc, аэнымен бipге бipiншi тектi ycaкфpaкциялык жaнг жyкaдиcпеpcтi шикiзaттap дa бpикеттелyге жaтaтынынa кeцiл ayдapyы кеpек.
Mетaллypгиялык бpикеттi пaйдaлaнy oблыcынaн тayелдi, apбip м^ы метaллypгиялык бeлiнic жaнг oныц шиxтa, беpiлген меxaникaлык кacиеттеpiмен, apтYpлi Kocпaлы жaнг флюcтелетiн кocпaлapды кocyымен тaлaптapынa жayaп беpетiн кез келген бpикет кypaмын aлy мумкш.. Теxнoлoгиялык тaFaйындaлyы бoйыншa метaллypгиялык бpикеттеpдi шapтты TYpде Yш ipi клaccкa бeлyге бoлaды.
Кеcте
Бpикеттеyдi пaйдaлaнy oблыcы
Kaлдыктapдыц Бpикеттелетlн мaтеpиaлдap Бpикеттеpдl пaйдaлaнy oблыcы
m^a бoлy opны
Дoмнa eндipici - гaз тaзaлay шлaмдapы; Дoмнa пешlнlц кypaмындa
- ara^a^o^^ кoндыpFылap тoзaцы; ayыcтыpyшыcы pетlнде темlpкypaмды
- ^^ic yнтaFы жaне тoзaцы; жaне кeмlpтеккypaмды кoмпoненттеp.
- ycaкдиcпеpcтl aлFaш тект1 шикlзaт; Дoмнa пешшщ метaлл кaбылдaFыштapын
- флюетелетш кoмпoненттеp елегl (1збее, шaйю Yшlн. Дoмнa пешlнlц метaлл
дoлoмит жaне т.б.) кaбылдaFыштapыныц гapниcaжын ecipy Yшlн.
Aглoдoмнa Aглoмеpaт елегl <5 мм (11-19%) Дoмнa шиxтacыныц кypaмындa
eндlplcl
Бoлaт кopытy - газ тaзaлay шлaмдapы; Шoйын, бoлaт кыpFышыныц
eндlplcl - acпpиaция кoндыpFылapыныц TO3a^i; ayыcтыpFышы, кapбюpизaтop,
- кoкыc yнтaFы жaне TO3a^i; кoнвеpтеpлl, мapтенoвcк, электpдoFaлык
- илемде^ кaFы; пештеplндегl жaне вaгpaнкaлapындaFы
- бoлaт жaне шoйын жoцкaлapы. флюет1к кocпaлapы pетlнде
Maшинaжacay - илемде5' жaне темlp coFaтын кaFы; Шoйын, бoлaт кыpFышыныц
жaне метaлл - бoлaт жaне шoйын жoцкaлapы; ayыcтыpFышы, кapбюpизaтop,
eцдеy - метaлл елеп; кoнвеpтеpлl, мapтенoвcк, электpдoFaлык
- acпpиaция кoндыpFылapыныц тoзaцы. пештеplндегl жaне вaгpaнкaлapындaFы флюет1к кocпaлapы pетlнде
47
Кокысхимиялык - шартка сайкес сурыпталмаган Металлургиялык кас1порындарына
касшорындар кем1ртеккурамды eлeктepl мен шламдары. жетк1зу.
жане кем1ртек
курамды
материалдардыц баска
eндlpушlлepl
Тау-кен казушы - курамында кeм1pтeг1 бар концентраттарды Металлургиялык касшорындарына
касшорындар елеу <5 мм; - усакфракциялы 61ртскт1 шик1зат; - 1збест1, доломитт1 елеу <5 мм; - кем1рлерд1, антрациттерд1 елеу <5 мм. жетк1зу.
Кайталама - болат жане шойын жоцкалары; Металлургиялык кас1порындарына
корларын ецдеу бойынша - кокыс елеулер1. жетк1зу.
комбинаттар
Орман касшорны - агаш кем1р1н1ц унтагы жане тозацы; Металлургиялык касшорындарына
- лигносульфонаттар. жетшзу.
Бiрiншi класса ез1 калыптастыратын брикеттер жатады, ярни брикет KOMnoHEHrrepi TeMip жан кем1ртег1 оксид1шн турады, калыптастырран тeмipдi калыптастырура жане квмipтeктeндipугe баратын. Калыптастыру жанг тотыктыру атмосфера жардайында бул катынас аpтYpлi. Кeмipтeгi - оксидтер - тeмip катынасын реттеудщ кайталама факторы брикеттщ ашык кеужтшп болып келед1, кайсысы бip жардайда брикет денесщде ететш, пeштeгi Yдepiстep Yшiн калыптастырушы газды тартады, баска жардайда, кeмipтeктiц к;осымша тотыруы Yшiн oттeктi жiбepмeйдi. Бepiлгeн класты брикеттер жумысыныц нзпзп устанымы брикет iшiндeгi осы кураушылардыц кептеген жане катты дамыран TYЙiспeлep аркасында тeмip oксидтepiнiц кeмipтeкпeн тура калыптасуы болып кeлeдi.
Осы жардайда компоненттердщ фракциялык курамы Yлкeн кызмет аткарады, ол жeткiлiктi усак болуы ттс, ярни кокыс фракциясы Yшiн - 3 мм кiшi, оксидтер Yшiн - 5 мм кш^Брикеттердщ бepiлгeн типi болат балкыту белшсшде шойынды немесе болат сыныктарын алмастырады жане карбюризатор кызметш аткарады, домналыкта - кокысты тиiмдiлeйдi. Бpикeттeгi тeмip курамы металлургиялык бeлiнiстiц композициялык шихтасынан кем болмауы ете мацызды. Мысалы, бeлiнiстiк шойында жумыс ктейтш, домна пештершщ косынды шихталарындары тeмip курамы орташа 4445% курастырады. Курамында тeмip oттeгiсi бар бpикeттepдi пайдалану сондай жане жорары тeмip курамымен тек кана кокысты ушмдеуге емес, сонымен бipгe агрегаттыц eнiмдiлiгiн жорарлатура MYMкiндiк бepeдi. Осы кезкарас бойынша шламдарды, кабатты тозацмен, элeктpсYзгiштepдeн тозацдарды пайдалану брикеттер курамында шeктeлeдi.
Тотыктыррыш жан калыптастырушы компонэлтердщ, сонымен катар фракциялык курамыныц катынасыныц бос езгеру MYMкiндiгi аpтypлi металлургиялык агрегаттардары шойын мен болатты балкыту кeзiндe металл шихта кураушысы рет1нде бiз усынатын металлургиялык бpикeттepдi пайдаланудыц технологиялык кундылырын жан максатка лайыктырын шпздейд1.
Накты металлургиялык белшк Yшiн кoмпoнsнттepдiц есепп курамы мацызды дарежеде тотыктырылрын курамында тeмip болатын материалдардыц калыптасуы ушш кажeттi жылу энергиясыныц жан металлургиялык кокыстыц шырындарын етеуге MYMкiндiк береди
Брикетте дамыран фаза аралык бетпен жан кажeттi кe^eктiлiкпeн кeмipтeгi мен
темip oкcидiнiц бoлyы бpикет детеиндеп жaнг шиxтaныц дacтYpлi TYpлеpiмен caлыcтыpy бoйыншa aлдындa rn^a бoлFaн СО темip oкcидiнiц кaлыптacyын кaмтaмaccыз етед1.
Кeмipтектiц тoтыFyы eзiмен KYpделi кeп кезецд1 гетеpoгендi pеaкцияны y^ma^i, oл энгpгетикacы жoFapы СО жaнг СО2 oкcидтеpдiц кocпacы TYpiнде гaз фaзacыныц пaйдa бoлyымен aяктaлaды. Оcыдaн шы^^^ oкcидтемipкeмipтектiкypaмды бpикеттеpдiц ец мaцызды кepcеткiшi кeмipтектiц тoтыFy жылдaмдыFы бoлып келед1, яFни, темip oкcидiнiц кaлыптacy жылдaмдыFы, oл acipеcе бoлaт бaлкытy бeлiнic Yшiн eзектi.
Ога кepcеткiш бpикет кoмпoнsнтiнiц фpaкциялык кypaмымен aныктaлaды. Темipдiц кeмipтекпен кaлыптacyдьщ кaттыфaзaлык pеaкцияныц дaмyы apкacындa бpикет денгинде 1150-1170°С дей1н кыздыpy кез1нде темip oкcидтеpi тoлык кaлыптacaды, аэнымен бipге 0,5% С/мин тец, кeмipтектiц тoтыFyыныц жылдaмдыFыньщ мaкcимyмы 1000-1050°С темпеpaтypaлap apaлыFындa бoлaды, теы кезде кaттыфaзaлык eзapa apекетеcyдiц бacтa-луы 800°С темпеpaтypa кез1нде eтедi. Бpикетте oкcидтеp бacым бoлFaн кезде, не бoлaт бaлкытy бeлiнici кез1нде мaцызды, шюйын кocпaлapыныц тoтыFyы СО жaнг СО2 бeлiнегiн cyйык метaлдapдыц шoмылдыpыктapын тypaкты бapбoтaция кез1нде, oкcидтеpдiц oттегi ap;a^^a бoлaды. Дoмнa бeлiнici Yшiн кeмipтегi жaнг темip тoтыктapыныц кaтынacы coлaй тaцдaлyы кеpек, яFни oлapдыц толы; кaлыптacyын кaмтaмacыз ету.
Ек1нш1 ma^a кeмipтектi кypayшылap кocылмaйтын, метaллypгиялык бpикеттеp жa-т8ды, яFни oлapдьщ нзпз1 кaлыптacкaн темip, темip oкcидтеpi жaнг флюcтелетiн тyткыpлap бoлып келед1. теы бpикеттеpдiцтеxнoлoгиялык м1ндет1 шoйын бeлшектеpiнiц елег1н, шoйын жoцкaлapын, метглл елгктеpiн, бeлшектелген бoлaт жoцкaлapын, кaбыpшaктapды жaнг бacкaлapын жaткызyFa бoлaтын, ycaкфpaкциялы жaнг жyкaдиcпеpcтi мaтеpиaл-дapдaн темipдiц жoFapы кypaмды фpaкциялык шиxтaны жacayдaн тypaды. Беpiлген жaFдaйдa экoнoмикaлык нaтиже YДеpicтiц гaздинaмикacын жaкcapтy, шиxтaдaFы темip кypaмыныц жoFapлayы, шиxтa шыFындapын тeмендетy apкacындa жетк1з1лед1.
Yшiншi клacкa бipiншi жaнг ек1нш1 клacтapмен жaнacкaн жaнг apнaйы 6p^ кеттеp жaтaды. Mыcaлы, илемд1к кaбыpшaк нзпз1ндег1 бpикеттеp, жaлпы темipдiц, темipдiц шaлa тoтыFы (60% дей1н) жoFapы кypaмды бoлaтын, дoмнa пештеpiнiц ме-тaлл кaбылдaFыштapыныц жyaтын темipкypaмды мaтеpиaлы pетiнде пaйдaлaнылaды, титaнкypaмды кoмпoнгнтеp непзшдеп бpикеттеp (coныц 1ш1нде феppoвaнaдийлiк eндipicтiц метглл елег1), кеpiciнше, гapниcaжды ecipy Yшiн пaйдaлaнылaды.
^ypaмындa мapaнгцтiц жoFapы кypaмымен ycaкфpaкциялык кoмпoнгнттеpдi ;ocy шoйынныц мapгaнцгiк кyймa мapкaлapын бaлкытy Y^irn apнaлaды. бул шoйын жaнг бoлaт eнipici кез1нде кaжеттi, тец дapежеде кaлFaн кocылaтын кoмпoнзнггеpге де ^тысты. Оcы клacтыц бpикеттеpi, кeмipтекгi ^paynamap^i кocyымен, бipiншi жaнг ек1нш1 клaccтapдьщ Ycтемдiктеpiн жapтылaй бipiктipедi, яFни ^^icra Yнгмдейдi, гaз динaмикacын жaкcapтaды, темip кypaмын кeбейтедi, кocпaлы кoмпoнзнгтеpдi енг1зед1. Беpiлген жaFдaйдa кeмipтекгi кypayшыcыньщ фpaкциялылыFынa тaлaптap тeмендейдi жaнг жеке жaFдaйлapдa гпдин aлa ym-a^fa^B дoмнa кoкыcтыц елгктеpiн пaйдaлaнyFa pyкcaт етед1.
Бpикеттiц ШYбacыз Ycтемдiктеpiнг келеciлеpдi жaткызyFa бoлaды:
- бpикеттеp дypыc бipыцFaй беpiлген п1ш1нге жaнг opныкты caлмaккa ие. Беpiл-ген кeлемде метaлл кypaмы бacым, жoFapы беpiктiлiкке жaнг жaкcы тacмaлдayFa жapayшылыккa ие бoлaды;
- тым жoFapы менш1кт1 caлмaккa ие;
- бpикеттеpдiц экoлoгиялык кayiпciздiгi (кaлдыкcыз, жacay кез1нде жoFapы темпе-paтypaлapы бoлмaйды);
- метaллypгиялык пеште YДеpicтеpдi белcендipy Yшiн кeмipтектi кypaмды
49
толтыррыштыц кез келген катынасты брикетте пайдалану мумкiндiгi (карбюризатор, калыптастыррыш, энергия тасымалдаушы);
- брикеттеп барлык оттегi белсендi болып калады;
- брикетте жукадисперстi темiрфлюскоспалы кeмiртеккурамды материалдардыц барлык TYрлерiн пайдалану MYMкiндiгi.
Сeйтiп барлык металлургиялык бeлiнiс TYрлерi Yшiн дастYрлi емес байланысты-рушыны жане кeмiртектi толтыррышты пайдалануымен металлургиялык брикеттi жа-сау, ярни устанымды жаца композициялык шихтаны жасау eнгркасiптiц калдыктарын металлургиялык бeлiнiске темiркeмiртектiкурамды брикеттер TYрiнде, жеткiлiктi жогары рентабелды шикiзат ретiнде кайтарура мумкiндiк береди
Сондай брикеттердi жасау аймактыц экологиялык жардайын жаксартып, металлургиялык касiпорындар бeлiнiсiнiц техникалык-экономикалык кeрсеткiштерiн мацызды жаксартура мумкiндiк бередi.
50
