Научная статья на тему 'НАВБАХТИТ ВА ЛАКТОБАКТЕРИЯЛАР АСОСИДА ИММОБИЛИЗАЦИЯЛАНГАН ДОРИ ВОСИТАЛАРИНИ ИШЛАБ ЧИҚИШ'

НАВБАХТИТ ВА ЛАКТОБАКТЕРИЯЛАР АСОСИДА ИММОБИЛИЗАЦИЯЛАНГАН ДОРИ ВОСИТАЛАРИНИ ИШЛАБ ЧИҚИШ Текст научной статьи по специальности «Фундаментальная медицина»

CC BY
30
6
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
навбахтит / лактобактерия / иммобиллаш / микрофлора / дори восита

Аннотация научной статьи по фундаментальной медицине, автор научной работы — Шарипов А.Т., Элова Н.А., Пардабоева С.А., Шамсиев Ш.Ш.

Навбахтит ва Ластобаcиллус плантарум мал ва Лаcтобаcиллус плантарум 42 штаммлари асосида иммобилизацияланган дори воситалари технологияси ишлаб чиқилди. Навбахтитга лактобактерия штамлари алоҳида–алоҳида ва иккиласининг 1:1 нисбатдаги аралашмаси кўринишида иммобиллаш орқали 4 хил оптимал таркиб танланган. Олинган барча таркибларда лактобактерия штамм титри 4х106 дан кам эмаслиги аниқланди.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по фундаментальной медицине , автор научной работы — Шарипов А.Т., Элова Н.А., Пардабоева С.А., Шамсиев Ш.Ш.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «НАВБАХТИТ ВА ЛАКТОБАКТЕРИЯЛАР АСОСИДА ИММОБИЛИЗАЦИЯЛАНГАН ДОРИ ВОСИТАЛАРИНИ ИШЛАБ ЧИҚИШ»

НАВБАХТИТ ВА ЛАКТОБАКТЕРИЯЛАР АСОСИДА ИММОБИЛИЗАЦИЯЛАНГАН ДОРИ ВОСИТАЛАРИНИ ИШЛАБ ЧЩИШ Шарипов А.Т.1, Элова Н.А. 2, Пардабоева С.А. 3, Шамсиев Ш.Ш. 4

1,3,4Тошкент фармацевтика институти 2УзР ФА Микробиология институти https://doi.org/10.5281/zenodo.8372312

Аннотация. Навбахтит ва Ластобаcиллус плантарум мал ва Ла^обатллус плантарум 42 штаммлари асосида иммобилизацияланган дори воситалари технологияси ишлаб чицилди. Навбахтитга лактобактерия штамлари ало^ида-ало^ида ва иккиласининг 1:1 нисбатдаги аралашмаси куринишида иммобиллаш орцали 4 хил оптимал таркиб танланган. Олинган барча таркибларда лактобактерия штамм титри 4х106 дан кам эмаслиги аницланди.

Калит сузлар: навбахтит, лактобактерия, иммобиллаш, микрофлора, дори восита

Abstract. A technology has been developed for immobilized drugs based on navbakhtit and strains of Lastobacillus plantarum mal and Lactobacillus plantarum 42. By immobilizing Lactobacillus strains individually and in a mixture in a 1:1 ratio, 4 different optimal compositions were selected. It was established that the titer of the lactobacilli strain in all the resulting compositions was no less than 4x106.

Keywords: navbakhtitis, lactobacilli, immobilization, microflora, medicine.

Аннотация. Разработана технология иммобилизованных лекарственных средств на основе навбахтита и штаммов Lastobacillus plantarum mal и Lactobacillus plantarum 42. Путем иммобилизации штаммов Lactobacillus индивидуально и в смеси в соотношении 1:1 были выбраны 4 различных оптимальных состава. Установлено, что титр штамма лактобактерий во всех полученных композициях составлял не менее 4х106.

Ключевые слова: навбахтит, лактобактерии, иммобилизация, микрофлора, лекарство.

Жах,онда касалликларни даволаш амалиётида синтетик дори воситаларидан кура табиий моддалар асосида олинган препаратларни куллашга жуда каттик эътибор каратилмокда. Кейинги йилларда организмга куптомонлама фармакологик таъсир этувчи ва комбинирланган тарзда самара берувчи дори воситаларни жадал суратда излаш эх,тиёжи сезилмокда.

Кейинги йилларда фармацевтикада табиий минераллар (гилмоя) билан касалликларни даволаш сезиларли даражада ортди [1].

Гилмоялар сирт юзасининг катталиги, юкори катион алмашинув хусусияти, кимёвий жихдтдан нисбатан инертлиги, кам захдрлилиги. [2], ножуя таъсирларининг камлиги каби ажойиб физик-кимёвий ва фармакологик хусусиятларга эга. Ушбу хусусиятлар буни фармацевтика ва тиббиётда кенг куллашга имкон бермокда [3].

Бентонит жуда яхши сорбцион хоссаларни намоён этади. Улар ичакдаги турли зарарли афлотоксинларни [4], радиоактив изотоплар [5], сувли шароитда аммиакни [6] узида адсорбциялайди.

Бентонитнинг асосий компоненти - монтмориллонит х,ам юкори сорбцион хоссалари [7,8] билан мух,им ахдмият касб этади. Унга ионли суюкликлар иштирокида имидазол адсорбцияси урганилган ва ижобий натижалар олинган [9].

1851

Бентонит модификацияси ва иммобилиз ацияси буйича хам купллаб тадкиккотлар тадкиккотлар олиб борилган булиб [10], жумладан хлоргексидин ва хитозан [11], металнанозарачалар [12], глюкоманнан [13] билан олинган модификация антибактериал таъсирлидир.

Лактобактерия штаммларининг одам ичагидаги патоген бактерияларнинг усишига тускинлик ;илиш хусусияти ичак микрофлораси мувозанатини саклаш ва патоген бактерияларнинг меъёрдан орти; купайиб кетишини олдини олишда мухим ахамиятга эга. Лактобактерияларнинг антимикроб фаоллиги асосида турли механизмлар ётади: чекланган ози; моддалари учун кураш ва ичак эпителийсига утириш жойлари учун ракобатлашиш; органик кислоталар, водород пероксиди ва бактериоцинлар каби антимикроб фаолликка эга метаболитлар хосил килиш [14]. Асосан антимикроб фаолликка эга метаболитлар хужайра ташкарисида жойлашади. [15,16].

Ма^аллий энтеросорбент "Навбахтит " ва ма^аллий пробиотик культураларидан иборат композицияни тайёрлаш учун лактобактерия штаммларидан иборат биомасса олиш. Lасtobacillus plantarum mal ва Lactobacillus plantarum 42 штаммлари алохида холда 1 л МРС-бульонида 2% инокулят киритиб 37оС да 24 соат давомида устирилди ва химоявий озука мухити билан аралаштириб лиофиль куритилди. Лиофиль куритилган биомасса автоклавда 1 атм. босим остида стерилланган "Навбахтит" сорбенти билан аралаштирилиб 3 хил куринишдаги композиция тайёрланди:

1-таркиб:

"Навбахтит" - 3 г;

Lасtobacillus plantarum mal биомассаси - 0,7 г;

2-таркиб:

"Навбахтит" - 3 г;

Lactobacillus plantarum 42 биомассаси - 0,7 г;

3-таркиб:

"Навбахтит" - 3 г;

Lасtobacillusplantarum mal биомассаси -0,35 г;

Lactobacillus plantarum 42 биомассаси -0,35 г;

4-таркиб:

"Навбахтит 2-фракцияси" - 3 г;

Lасtobacillusplantarum mal биомассаси -0,35 г;

Lactobacillus plantarum 42 биомассаси -0,35 г;

Тайёрланган композициялар таркибидаги лактобактерия штаммлари тирик хужайралар титри ва композициянинг санитар-гигиеник курсаткичлари аникланди.

Тайёрланган композициялар таркибидаги лактобактерия штаммларининг тирик уужайралар титрини аницлаш. Композициялар таркибидаги лактобактерия штаммларининг тирик хужайралар сони рим суюк МРС-мухитида ун марта суюлтириш оркали титрлаш йули билан аникланди. Бунинг учун композициядан 3,7 г тортиб олиниб 9 мл физиологик эритмада яхшилаб аралаштирилди ва эритмадан 1 мл олиб яна 9 мл физиологик эритмали пробиркага солинди. Ушбу иш 9-пробиркагача такрорланди. Кейин пробиркалар яхшилаб чайкатилиб хар бир пробиркадан 1 мл дан олиб мос равишдаги 9мл ярим суюк МРС-озука мухити солинган пробиркаларга солинди ва пробиркалар 37оС

1852

хароратда 24-48 соат давомида устирилди. Кейин ярим суюк МРС-озука мухитида усиб чиккан осилган колониялар сони саналди ва журналга кайд этилди.

Ма^аллий энтеросорбент "Навбахтит " ва ма^аллий пробиотик культураларидан иборат композицияларнинг санитар-гигиеник курсаткичлари. Махаллий энтеросорбент "Навбахтит" ва махаллий пробиотик культураларидан иборат композициялар таркибида Enterobaсteriaсeae оиласига мансуб бактериялар, Pseudomonas aeruginosa, Staphylococcus aureus булиши мумкин эмас.

Назорат учун 3 хил таркибдаги композициядан 3,7 г дан олинди ва асептик шароитларда препаратларнинг санитар-гигиеник курсаткичлари урганилди.

Препаратлар таркибидаги бактерия ва замбуругларнинг умумий сонини аницлаш. 3 хил таркибдаги композициянинг хар бири гушт-пептонли агар ва Сабуро агар озука мухитларига 2 каватли агар усули билан экилди. Бунинг учун препаратлардан 3,7 г дан олиниб 9 мл физиологик эритмада яхшилаб эритилгач, пипетка ёрдамида 0,5-1 мл олиб 4 мл эритилган ва 40-50°C гача совутилган юкорида келтирилган озука мухитларига солиб яхшилаб аралаштирилди ва Петри косачасига куйиб котирилган тегишли озука мухити устига куйилди. Экилган косачалар 5 сутка давомида бактериялар учун 30-35°C, замбуруглар учун 20-25°C да устирилди. 5 суткадан кейин усиб чиккан микроорганизмлар сони саналиб препаратларнинг 1 та дозасидаги умумий бактерия ва замбуруглар сони хисоблаб чикилди.

Препаратлар таркибида энтеробактерия оиласига мансуб микроорганизмларни аницлаш ва идентификация цилиш. Препаратлар таркибидаги ичак бактериялари аниклаш учун препаратлардан 3,7 г дан тортиб олиниб 10 мл сувда эритилади ва яхшилаб аралаштирган холда Эндо озука мухитига экилди ва ичак таёкчаси гурухига мансуб патоген ва шартли-патоген микроорганизмлар йуклиги, косачага 1.5-2 мм калинликда куйилган конли агар мухитига экиб ичак таёкчасининггемолизловчи колониялари йуклиги текширилди. Эндо озука мухитида ичак таёкчаси гурухига мансуб микроорганизмлар 2-4 мм диаметрдаги айлана шаклдаги, ялтирок, буртик колониялар хосил килади.

Препаратлар таркибида Pseudomonas aeruginosa ва Staphylococcus aureus га мансуб микроорганизмларни аницлаш ва идентификация цилиш. Препаратлар таркибида кук йиринг таёкчалари ва тилларанг стафилококкларни аниклаш ва идентификация килиш учун препаратларнинг 4 та дозаси 100 мл гушт-пептонли бульон озука мухитига экиб 30-35°C хароратда 24-48 соат давомида устирилади. Агар бу мухит лойкаланиб бактериялар усиши кузатилса, кук йиринг таёкчаларини аниклаш учун Псевдомонас-агар ва тилларанг стафилококкни аниклаш учун маннитол-тузли агар мухити солинган Петри косачаларига параллел равишда экилади. 30-35°C хароратда 24-48 соат давомида устирилади.

Олинган натижалар: тайёрланган композициялар таркибидаги лактобактерия штаммларининг тирик уужайралар титрини аницлаш. 1) 3 г сорбент ва 0,7 г Lаctobacillus plantarum mal биомассаси тутувчи препаратдан ярим суюк МРС-мухити солинган 5-пробиркада 5-6 та осилган узунчок шаклдаги ок колониялар усиб чикди ва препарат таркибидаги Lаctobacillusplantarum mal культурасининг тирик хужайралар титри 5-6 х 105 КХ^Б/мл га тенг булди.

2) 3 г Навбахтит ва 0,7 г Lactobacillus plantarum 42 биомассаси тутувчи препаратдан ярим суюк МРС-мухити солинган 6-пробиркада 6-7 та осилган узунчок шаклдаги ок

1853

колониялар усиб чикди ва Lactobacillus plantarum 42 тирик хужайралар титри 6-7 х 106 КХ^Б/мл га тенг булди.

3) 3 г Навбахтит ва 0,7 г 1:1 нисбатда Lactobacillus plantarum mal ва Lactobacillus plantarum 42 биомассаси тутувчи препаратдан ярим суюк МРС-мухити солинган 6-пробиркада 4-5 та осилган узунчок шаклдаги ок колониялар усиб чикди, Lactobacillus plantarum mal ва Lactobacillus plantarum 42 тирик хужайралар титри 4-5 х 106 КХ^Б/мл га тенг булди.

Махаллий энтеросорбент "Навбахтит " ва махаллий пробиотик культураларидан иборат композицияларнинг санитар-гигиеник курсаткичлари. Махаллий энтеросорбент "Навбахтит" ва махаллий пробиотик культураларидан иборат композициялар таркибида Enterobaсteriaсeae оиласига мансуб бактериялар, Pseudomonas aeruginosa, Staphylococcus aureus булиши мумкин эмас.

Препаратлар экмалари 5 сутка давомида устирилгандан кейин гушт-пептонли агар мухитида бактериялар усиши кузатилди. Улар микроскоп остида курилганда хужайралар шарсимон шаклда булиб, кичик-кичик туплар хосил килгани кузатилди ва улар Micrococcus турига мансуб сапрофит, безарар бактериялар деб тахмин килинди.

Препаратларнинг барчасида Сабуро озука мухитида замбуруглар усиши кузатилмади. Махаллий энтеросорбент "Навбахтит" ва махаллий пробиотик культураларидан иборат композициялар таркибида Enterobacteriaceae оиласига мансуб ичак таёкчаси, кук йиринг таёкчалари, тилларанг стафилококк ва бошка турга мансуб бактериялар аникланмади (1-жадвал).

1-жадвал

Махаллий энтеросорбент "Навбахтит" ва пробиотик культураларидан иборат композицияларнинг микробиологик ва санитар-гигиеник курсаткичлари

Таркиблар Лактобактерия Entrobacteriaceae Pseudomonas Staphylococcus

штамми титри, Оиласи aeruginosa aureus

КХ^Б/мл

1 -таркиб 5-6 х 105 аникланмади аникланмади аникланмади

2-таркиб 6-7 х 106 аникланмади аникланмади аникланмади

3-таркиб 4-5 х 106 аникланмади аникланмади аникланмади

4-таркиб 4-5 х 106 аникланмади аникланмади аникланмади

Шундай килиб, махаллий энтеросорбент "Навбахтит" ва пробиотик культураларидан иборат композицияларнинг микробиологик ва санитар-гигиеник курсаткичларини урганиш шуни курсатдики, тайёрланган препаратлар таркиби пробиотик препаратларга куйиладиган талабларга мос келади. Ушбу иммобилланган дори воситалар келажакда потенциал дори препарати булиб хизмат килиши мумкин.

REFERENCES

1. Abdel-Motelib, A., Abdel Kader, Z., Ragab, Y.A., Mosalamy, M., 2011. Suitability of a Miocene bentonite from North Western Desert of Egypt for pharmaceutical use. Appl. Clay Sci. 52, 140-144

1854

2. L. Daniel Maxim, Ron Niebo & Ernest E. McConnell (2016) Bentonite toxicology and epidemiology - a review, Inhalation Toxicology, 28:13, 591-617, DOI:10.1080/08958378.2016.1240727

3. Gamoudi, S., Srasra, E., 2017. Characterization of Tunisian clay suitable for pharmaceutical and cosmetic applications. Appl. Clay Sci. 146, 162-166

4. Janaina Nones, Jader Nones, Humberto Gracher Riella, Anicleto Poli , Andrea Gonçalves Trentin, Nivaldo Cabral Kuhnen Thermal treatment of bentonite reduces aflatoxin b1 adsorption and affects stem cell death Materials Science and Engineering C 55 (2015) 530537 dx.doi.org/10.1016/j.msec.2015.05.069

5. Lina Al Attar, Bassam Safia, Basem Abdul Ghani Uptake of 137Cs and 85Sr onto thermally treated forms of bentonite Journal of Environmental Radioactivity 193-194 (2018) 36-43 doi.org/10.1016/j.jenvrad.2018.08.015

6. Yassmina Angar, Nacer-Eddine Djelali, Salima Kebbouche-Gana Investigation of ammonium adsorption on Algerian natural bentonite Environ Sci Pollut Res DOI 10.1007/s11356-016-6500-0

7. McGinity, J. W.; Lach, J. L., In vitro adsorption of various pharmaceuticals to montmorillonite. J. Pharm. Sci. 1976, 65 (6), 896-902.

8. Qu, C., Du, H., Ma, M., Chen, W., Cai, P., Huang, Q., Pb sorption on montmorillonite-bacteria composites: A combination study by XAFS, ITC and SCM, Chemosphere (2018), doi: 10.1016/j.chemosphere.2018.02.136.

9. Jingjing Pei, Xuesong Xing, Boru Xia, Ziming Wang and Zhihua Luo Study on the Adsorption Behavior between an Imidazolium Ionic Liquid and Na-Montmorillonite Molecules 2019, 24, 1396; doi :10.3390/molecules24071396

10. Tahnee J. Dening, Nicky Thomas, Shasha Rao, Cis van Looveren, Filip Cuyckens, René Holm and Clive A. Prestidge Montmorillonite and Laponite Clay Materials for the Solidification of Lipid-Based Formulations for the Basic Drug Blonanserin: In Vitro and In Vivo Investigations Mol. Pharmaceutics 10.1021/acs.molpharmaceut.8b00555

11. V. Ambrogi, D. Pietrella, M. Nocchetti, S. Casagrande, V. Moretti, S. De Marco, M. Ricci, Montmorillonite-chitosan-chlorhexidine composite films with antibiofilm activity and improved cytotoxicity for wound dressing, Journal of Colloid and Interface Science (2016), doi: http://dx.doi.org/10.1016/j.jcis.2016.12.058

12. Anasuya Roy, Mangala Joshi, B.S. Butola, Sahil Malhotra , Antimicrobial and toxicological behavior of montmorillonite immobilized metalnanoparticles. Msc (2018), doi:10.1016/j.msec.2018.08.029

13. Zhu, Wenkun., Li, Jiwei., Lei, Jia., Li, Yi., Chen, Tao., Duan, Tao., Yao, Weitang., Zhou, Jian., Yu, Yang., & Liu, Yan., Silver Nanoparticles Incorporated Konjac Glucomannan-Montmorillonite Nacre-like Composite Films for Antibacterial Applications. Carbohydrate Polymers (2018), https://doi.org/10.1016/j.carbpol.2018.06.005

14. Rodriguez, E.; Arqués, J.L.; Rodriguez, R.; Peirotén, A.; Landete, J.M.; Medina, M. Antimicrobial properties of probiotic strains isolated from breast-fed infants // J. Funct. Foods .— 2012. — №4. — C.542-551.

15. Aween M.M.; Hassan Z.; Muhialdin B.J.; Noor H.M.; Eljamel Y.A. Evaluation on antibacterial activity of Lactobacillus acidophilus strains isolated from honey // Am. J. Appl. Sci.— 2012. — №9. — C. 9, 807-817.

1855

16. Servin, A.L. Antagonistic activities of Lactobacilli and Bifidobacteria against microbial pathogens // FEMS Microbiol. Rev. .— 2004. — №28. — C.405-440.

1856

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.