Научная статья на тему 'НАСОС ҚУРИЛМАЛАРИДА КАВИТАЦИЯ ҲОДИСАСИНИ КАМАЙТИРИШ ЭВАЗИГА ХИЗМАТ МУДДАТИНИ ОШИРИШ'

НАСОС ҚУРИЛМАЛАРИДА КАВИТАЦИЯ ҲОДИСАСИНИ КАМАЙТИРИШ ЭВАЗИГА ХИЗМАТ МУДДАТИНИ ОШИРИШ Текст научной статьи по специальности «Механика и машиностроение»

146
18
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
центробежный насос / рабочее колесо / явление кавитации / пузырек / физические свойства / электроэнергия / поток воды / насос / всасывающая труба / centrifugal pump / impeller / cavitation phenomenon / bubble / physical properties / electric power / water flow / pump / suction pipe

Аннотация научной статьи по механике и машиностроению, автор научной работы — Умаров Ашраф Абдулло Ўғли, Хамзаев Акбар Абдалимович, Хайдаров Шохид Бахридинович, Зохидов Одил Умирзакович, Полвонов Нурбек Омонбоевич

Явление кавитации в центробежных насосах может привести к шуму и вибрации в насосном устройстве, резким изменениям характеристик насоса, кавитационному изнашиванию и электрохимической коррозии насоса, к негодному состоянию рабочего колеса насосного устройства, снижение производительности насоса, приводит к увеличению потребляемой электроэнергии. В данной статье описаны способы предотвращения кавитации и их анализ в центробежных насосах

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по механике и машиностроению , автор научной работы — Умаров Ашраф Абдулло Ўғли, Хамзаев Акбар Абдалимович, Хайдаров Шохид Бахридинович, Зохидов Одил Умирзакович, Полвонов Нурбек Омонбоевич

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

The phenomenon of cavitation in centrifugal pumps can lead to noise and vibration in the pumping device, abrupt changes in pump characteristics, cavitation wear and electrochemical corrosion of the pump, to the unusable condition of the impeller of the pumping device, a decrease in pump performance, leads to an increase in electricity consumption. This article describes ways to prevent cavitation in centrifugal pumps

Текст научной работы на тему «НАСОС ҚУРИЛМАЛАРИДА КАВИТАЦИЯ ҲОДИСАСИНИ КАМАЙТИРИШ ЭВАЗИГА ХИЗМАТ МУДДАТИНИ ОШИРИШ»

НАСОС КУРИЛМАЛАРИДА КАВИТАЦИЯ ХОДИСАСИНИ КАМАЙТИРИШ ЭВАЗИГА ХИЗМАТ МУДДАТИНИ ОШИРИШ

Ашраф Абдулло yFли Умаров

Навоий давлат кончилик ва технологиялар университети "Кончилик электр механикаси" магистранти

Акбар Абдалимович Хамзаев

"Кончилик электр механикаси" кафедраси PhD, доц. в.б.

akbar-86-86@mail.ru

Шохид Бахридинович Хайдаров

"Кончилик электр механикаси" кафедраси PhD, доц. в.б.

Одил Умирзакович Зохидов

"Кончилик электр механикаси" кафедраси катта укитувчиси

Нурбек Омонбоевич Полвонов

"Кончилик электр механикаси" кафедраси катта укитувчиси

АННОТАЦИЯ

Явление кавитации в центробежных насосах может привести к шуму и вибрации в насосном устройстве, резким изменениям характеристик насоса, кавитационному изнашиванию и электрохимической коррозии насоса, к негодному состоянию рабочего колеса насосного устройства, снижение производительности насоса, приводит к увеличению потребляемой электроэнергии. В данной статье описаны способы предотвращения кавитации и их анализ в центробежных насосах.

Ключевые слова: центробежный насос, рабочее колесо, явление кавитации, пузырек, физические свойства, электроэнергия, поток воды, насос, всасывающая труба.

ABSTRACT

The phenomenon of cavitation in centrifugal pumps can lead to noise and vibration in the pumping device, abrupt changes in pump characteristics, cavitation wear and electrochemical corrosion of the pump, to the unusable condition of the impeller of the

May, 2022

571

pumping device, a decrease in pump performance, leads to an increase in electricity consumption. This article describes ways to prevent cavitation in centrifugal pumps.

Keywords: centrifugal pump, impeller, cavitation phenomenon, bubble, physical properties, electric power, water flow, pump, suction pipe.

КИРИШ

Марказдан кочма насосларнинг ишончли ишлаш даражаси ва иктисодий самарадорлиги юкори булганлиги учун улар кон корхоналарда сув чикариш ишини ташкил килишда кулланилади. Марказдан кочма насослар куйидаги курсатгичлар буйича таснифланади:

A) Конструктив тузилишга кура:

- яхлит кобикли;

- йиFма (секцияли);

- горизонтал текислик буйича очиладиган кобикли насослар. Б) Насосдан чикадиган сувнинг босимига кура:

- кам босимли (сув босими 100m.s.u. атрофида);

- урта босимли (сув босими 100 300 м.с.у.);

- юкори босимли (сув босими 300 1000 m.s.u. ва ундан юкори) насослар.

B) Сувни иш Fилдиракга кириши буйича:

- сув бир томонлама кирувчи;

- сув икки томонлама кирувчи насослар. Г) Насос укини урнатилишига кура

- горизонтал;

- вертикал урнатилган насослар. Д) Кон сувининг хоссасига кура:

- нейтрал;

- ишкорий;

- кислотали.

- лойкаланган кон сувини хдйдаш учун мулжалланган насослар. Э) Иш Fилдиракнинг узаро уланиш буйича:

- кетма-кет уланган;

- параллел уланган насослар.

Иш Fилдираклар узаро кетма-кет уланган насосларни йотма насос дейилади. Унинг унумдорлиги битта иш Fилдиракдан окиб утадигин сувнинг микдорига тенг булади. ЙиFма насос иш Fилдиракларининг геометрик улчамлари ва шакли бир хил

May, 2022

572

булади. Шунинг учун иш Fилдиракларининг зурикмаси - узаро тенг булади. Насоснинг зурикмаси эса иш Fилдираклар зурикмалари йиFиндисига тенг.

n

Яъни: H = Х hi

i=1

АДАБИЁТЛАР ТАХЛИЛИ ВА МЕТОДОЛОГИЯ

Марказдан кочма насосларнинг ишчи Fилдиракнинг диаметри оширилганда дисклардаги ишкаланиш, насоснинг улчамлари ва массаси ортади, шунинг учун шахта насослари тезлиги анча катта булиб, зурикмани ошириш учун п0F0нали насослар кенг кулланилади.

Сув окимида паст зурикмаларда сувнинг кайнаши натижасида (буF хосил булиши) ва жойларда суюклик окимининг яхлитлигини узилиши натижасида хосил буладиган микрозарбалар кавитация дейилади.

Кавитация мураккаб физик жараён булиб, тулик урганиб чикилмаган.

Кавитация ходисаси марказдан кочма насос курилмаларида куйидаги куринишда (1-расм) содир булади.

1-расм. Насос курилмаларида кавитация ходисасининг куриниши.

Насосларда сув сурилиш кисимда босим пасайиб сув буFлари хосил булиши мумкин, бу буг ва сув аралашмаси ишчи Fилдирак кураклари ёрдамида сурилиб паст босимли кисмидан юкори босимли кисмига утганда буF катта тезликда

May, 2022

573

конденсацияланиб(сувга айланиб) 6yF пуфакчалари ёрилиб гидрозарбалар хосил булиб, жойларда босим нихоятда ортиб кетади. Босим пуфакча марказида унларча мПа боради. Кавитация пайтида буF пуфакчалари кураклар атрофида, ишчи Fилдирак юзаларига якин жойларда ёрилиб, ишчи Fилдирак кураклари ва юза кисмларига ёмон таъсир курсатади. Бу таъсир юкори частотали миттизарбалар куринишида булиб, ишчи Fилдирак кураклари ва деворларининг тезда емирилишига олиб келади.

Насосларда кавитация содир булишини куйидаги белгилардан аникласак булади: насосларда шовкин ва тебранишларнинг (вибрация) пайдо булиши; насос тавсифининг кескин узгариши (бир п0F0нали насосларда); насоснинг кавитацион емирилиши(ерозия) ва электрокимёвий коррозия. Ушбу содир булган жараёнлар насос курилмаларини ресурс тежамкорлигини камайтиради, бу эса унумдорликка ва ишлаб чикариш жараёнига катта таъсир курсатади.

Кавитация жараёнини камайтиришнинг бир нечта усуллари мавжуд булиб шулардан куйидаги усуллари энг оптимал асосланди[1]:

-насос курилмаларини электр моторларининг тезлигини сув тупланиш жойидаги сув хажми мос равишда ростлаш;

-сув суриш кувур линиясида эжекциядан (2-расмда, 2 элемент) фойдаланиб сув температурасини пасайтириш.

Бу усулларда суюклик окимининг кинетик энергиясидан фойдаланиш туфайли насоснинг сув суриш кувватини ошириш имконини беради.

Тулик оким йуналиши суюклик ёки унинг бир кисми сув суришида насос камерасида ортикча босим хосил килиш имконини беради.

Х,ар кандай насос кириш ва чикиш кувурларининг эълон килинган хусусиятларига эга, бу талаблар бажарилиши керак. Диаметрни 25% дан куп булмаган кискартиришга рухсат берилади, бу хусусият кабул килинадиган кавитация киймати хисобланади. Агар юзага келган булса - шубхасиз кавитация ходисалари йук булади.

Кавитация содир булиши марказдан кочма насоснинг ишчи Fилдираклари орасида содир булиб, у йил давомида емирилишга олиб келади.

Бунинг сабаби кавитация эрозияси булади ва машинанинг ишчи кисми яроксиз холга келади.

® о

May, 2022|

©

ф'

574

2-Расм. Суриш трубасининг кискатириш эвазига кавитация жараёнини камайтиришнинг эквивалент схемаси.

Бунинг учун филтрдан олдин гидравлик каршилик, суюклик босими 0,35 МПа дан кам эмас ва хароратнинг пасайиши (ковушкокликнинг ошиши) ва филтр элементининг тикилиб колиши билан, у сезиларли даражада ошади. Ушбу босим насоснинг суриш чизоти буйлаб т^ридан-т^ри сув окимни бир кисмини бошкариш учун ишлатилиши мумкин. Шундай килиб, бундай оддий конструктив ечим кавитациядан деярли бутунлай кочиш имконини беради насоснинг ишлаш режими.

Бундан ташкари марказдан кочма насос курилмаларининг тезлигини насоснинг сув суриш кувурларидаги босим ва ушбу босимларда сувнинг температураларига боFликлиги урнатилиб, ишчи Fилдирак тезлигини ушбу боFликлик буйича ростлашнинг C++ дастурида дастурий таъминоти тузилди. Тузилган дастурий таоминот микропроцессор курилмасининг доимий хотира кисмига ёзиб куйилади[2,3].

Куйидаги жадвалда сув температурасидаги буF хосил булиш босимлари берилган берилган:

1-жадвал. Сув температурасининг 6yF х,осил бщлишдаги босим кийматлари

0 с 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

Сув усутни Pпар/y 0,12 0,24 0,43 0,76 1,27 2,07 3,25 4,87 7,41 10,78

ХУЛОСА

Кончилик корхоналари ва халк хужалигида кулланиладиган марказдан кочма насослар курилмаларининг ишончли ишлаши учун унда хосил буладиган кавитация ходисасини камайтириш усуллари тахлил килиниб энг оптимал усуллари танлаш

May, 2022

575

эвазига хизмат муддатини ошириш. Марказдан кочма насослардаги кавитация жараёнларини бартараф этиш ишчи Fилдиракларни хизмат муддатини оширади, ишлаб чикариш унумдорлигини оширади ва шу йул билан ресурс тежамкорлигига эришилади.

REFERENCES

1. Merkulov M.V., Djuraev R.U., Leontyeva O.B., Makarova G.Y., Tarasova Y.B. Simulition of thermal power on bottomhole on the bases of experimental studies of drilling tool operation // International Journal of Emerging Trends in Engineering Research. Volume 8, No.8, 2020. - pp. 4383-4389.

2. Хамзаев А.А. Иссиклик электр станциясининг хусусий эх,тиёж агрегатларини асинхрон юритмасини ишга туширилишини микропроцессор ёрдамида бошкариш. Автореф.дисс. Тошкент.2021.С.49

3. Хамзаев А.А., Тошов Б.Р., Тураев Д.Х. Разработка систем автоматизированного управления режимами работы насосных и воздуходувных установок // Журнал «Молодой учёный». - Россия, Казан, 2017. - С. 80-83.

4. Б.С.Лезнов. Энергосбережение и регулируемый привод в насосных и воздуходувных установок.Москва Энергоавтомиздат. 2006.Ст.337.

May, 2022

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.