Научная статья на тему 'МУДОФАА САНОАТИ ТИЗИМИДА ҚЎШИНЛАРНИ ҚУРУҚ ОЗИҚ-ОВҚАТ МАҲСУЛОТЛАРИ БИЛАН ТАЪМИНЛАШНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ ТЕХНАЛОГИЯСИНИ ИШЛАБ ЧИҚИШ'

МУДОФАА САНОАТИ ТИЗИМИДА ҚЎШИНЛАРНИ ҚУРУҚ ОЗИҚ-ОВҚАТ МАҲСУЛОТЛАРИ БИЛАН ТАЪМИНЛАШНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ ТЕХНАЛОГИЯСИНИ ИШЛАБ ЧИҚИШ Текст научной статьи по специальности «Строительство и архитектура»

48
23
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Ёшларни тарбиялаш / соғлом турмуш тарзи / табобат / ўрик данаги / изланишлар / қурилма конструкцияси / данак мағизи / қурилма ишлаш тартиби. / Education of young people / healthy lifestyle / medicine / fruit seeds / scientific research / design of devices / apricot kernels / methods of processing devices

Аннотация научной статьи по строительству и архитектуре, автор научной работы — Акбар Илҳомович Хуррамов

Мақолада ҳарбий кадрларимизнинг қисқа вақт ичида етук мутахассис бўлиб етишишларида витаминларга бой, тўйимли маҳсулотларни кўпроқ истеъмол қилишларига эътибор қаратишлари кераклиги ҳақида, моддий таъминот бўлинмалари учун кўп вақт ва ишчи кучига ортиқча сарф ҳаражат қилмасдан механизациялашган ускуна ѐрдамида мева данакларини чақиб берувчи қурилма ҳақида сўз юритилган. Ушбу ишланма орқали қобиғи турли шакл ва физик-механик хоссаларга эга бўлган ўрик данаклари ва бодомларни чақиш учун саноат ва уй шароитида фойдаланиш мумкин бўлган, чақилган мағизнинг бутунлигини сақлаш ва иш унумини ошириш имконини берувчи қурилма конструкцияси ишлаб чиқилди

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по строительству и архитектуре , автор научной работы — Акбар Илҳомович Хуррамов

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

DEVELOPMENT OF TECHNOLOGIES TO IMPROVE DRY FOOD SUPPLY IN THE DEFENSE INDUSTRY SYSTEM

The article says that our military personnel should pay more attention to the consumption of foods rich in vitamins and nutrients in order to become perfect specialists in a short time, and about a device that allows you to split fruit seeds using mechanized equipment, without spending a lot of time and unnecessary labor costs for material support units. This work led to the design of devices to preserve the integrity of the cores and crushed to increase the efficiency, the shell of which can be used in industrial and home settings for grinding apricot kernels and almonds, with different shape and physico-mechanical properties

Текст научной работы на тему «МУДОФАА САНОАТИ ТИЗИМИДА ҚЎШИНЛАРНИ ҚУРУҚ ОЗИҚ-ОВҚАТ МАҲСУЛОТЛАРИ БИЛАН ТАЪМИНЛАШНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ ТЕХНАЛОГИЯСИНИ ИШЛАБ ЧИҚИШ»

МУДОФАА САНОАТИ ТИЗИМИДА ЦУШИНЛАРНИ ЦУРУЦ ОЗЩ-ОВЦАТ

МА^СУЛОТЛАРИ БИЛАН ТАЪМИНЛАШНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ ТЕХНАЛОГИЯСИНИ ИШЛАБ ЧЩИШ

Акбар Илхомович Хуррамов

Чирчик олий танк кумондонлик - мухандислик билим юрти укитувчиси E-mail: akbarmardonov93 @gmail. com

АННОТАЦИЯ

Маколада харбий кадрларимизнинг киска вакт ичида етук мутахассис булиб етишишларида витаминларга бой, туйимли махсулотларни купрок истеъмол килишларига эътибор каратишлари кераклиги хакида, моддий таъминот булинмалари учун куп вакт ва ишчи кучига ортикча сарф харажат килмасдан механизациялашган ускуна ёрдамида мева данакларини чакиб берувчи курилма хакида суз юритилган. Ушбу ишланма оркали кобиги турли шакл ва физик-механик хоссаларга эга булган урик данаклари ва бодомларни чакиш учун саноат ва уй шароитида фойдаланиш мумкин булган, чакилган магизнинг бутунлигини саклаш ва иш унумини ошириш имконини берувчи курилма конструкцияси ишлаб чикилди.

Калит сузлар: Ёшларни тарбиялаш, соглом турмуш тарзи, табобат, урик данаги, изланишлар, курилма конструкцияси, данак магизи, курилма ишлаш тартиби.

DEVELOPMENT OF TECHNOLOGIES TO IMPROVE DRY FOOD SUPPLY

IN THE DEFENSE INDUSTRY SYSTEM

Akbar Ilhomovich Khurramov

Chirchik Higher Tank Command is a teacher at an engineering school Email: akbarmardonov93@gmail.com

ABSTRACT

The article says that our military personnel should pay more attention to the consumption of foods rich in vitamins and nutrients in order to become perfect specialists in a short time, and about a device that allows you to split fruit seeds using mechanized equipment, without spending a lot of time and unnecessary labor costs for material support units. This work led to the design of devices to preserve the integrity of the cores and crushed to increase the efficiency, the shell of which can be

used in industrial and home settings for grinding apricot kernels and almonds, with different shape and physico-mechanical properties.

Keyword: Education of young people, healthy lifestyle, medicine, fruit seeds, scientific research, design of devices, apricot kernels, methods of processing devices.

КИРИШ

Узбекистан Республикаси Куролли Кучлари тизимидаги маънавий-маърифий ишлар самарадорлигини ошириш буйича кабул килинган концепцияларни амалга ошириш доирасида хар томонлама ривожланган, билимдон, халкига, шунингдек, Ватанга хизмат килиш ишига содик ёшларни тарбиялаш буйича кенг микиёсли ишлар амалга оширилмокда.

Юксак интеллектуал салохиятга, замонавий фикрлаш хамда дунё карашга эга, давлатимиз манфаатлари ва суверенитетини фидокорона химоя килишга тайёр булган хар томонлама камол топган, жисмонан соглом ва маънавий етук ёш авлодни тарбиялаш тизимини яратишга каратилган давлат сиёсатини фаол ва изчил амалга оширишни таъминлаш зарур [1].

АДАБИЁТЛАР ТАХЛИЛИ ВА МЕТОДОЛОГИЯ

Изланишлар асосида урганилганда хозиргача ишлаб чикаришга таклиф этилган, урик данаги ёки ёнгоклар кобигини чакиш курилмаларида данаклар идишдан лентали транпортер воситасида пичокли кесувчи органга узатилади ва унинг ёрдамида икки булакка ажратилиб, булаклар ичидаги магизлар хаво окими ёрдамида тортиб олинади.

Бундай курилмалар магиз ва кобик уртасидаги богланиш кучи жуда кам булган ёки бутунлай булмаган данак ёки ёнгоклар (масалан, кедр ёнгоги) ни чакиш учун фойдаланиши мумкин. Богланиш кучи анча катта булган ёнгоклар ва данаклардан магизни хаво билан ажратиш учун катта оким тезлиги талаб этилади, бу эса курилманинг энергия сарфини купайтиради.

Яна бир урик данаги ёки ёнгоклар кобигини чакиш учун таклиф этилган курилмада, урик данаги ёки ёнгоклар кобигини чакиш учун юкори тезликли эжекцион хаво окимига кушилиб кузгалмас горизонтал супачага йуналтирилган урик данакларнинг супача билан хосил килган зарба кучидан фойдаланиш таклиф этилган.

Ушбу курилманинг камчиликлари сифатида куйидагиларни курсатиш мумкин. Биринчидан, юкори тезликли хаво окими катта энергия сарфини талаб килади. Иккинчидан, хаво окими билан хосил килинган зарба натижасида

MycraxKaMnuru Ba SuKpnuru yHna Karra SynMaraH KoSu^nap HaKunumu, KonraHnapu эсa cynanagaH SyryHnurHHa KafiruS Kerumu MyMKHH.

YpHK Soraapu Y3SeKHcroHHHHr mh.mhh SofinHKnapugaH Supu xucoSnaHagu. 100 rpaMM ypHK gaHaru Marrouga 0,45-0,65 MunnurpaM BuraMHH B1, 0,160,30 MunnurpaM B2, 1,40-2,30 PP, 0,03-0,05 KaporuH Ba 2,25-3,5 MunnurpaMM C BHraMHHnapn MaB^yg. Y3SeKHcroHgarH ypuK3opnapHHHr acocuft khcmh OaproHa BoguftcH Ba 3apa$moH Boxacuga ^oönamraH, Ypra Ocuega ypuKHHHr 500 gaH oprHK HaBnapn Ba KnoHnapu ynpafigH.

1-pacM. YpuK danazu Mazu3udan onunzan dopueop moü

Y3SeKucroHga YpuKHHHr Axpopuft, CySxoHHft, rynyHru nynnaK, MupcaH^anu, KypcoguK, XypMon, Hc^apaK, ^aBna3aK, Ok ypuK, HaBonft, fflanax,

Pyxu ^yBaHOH, MoxroSu Ba Som^anap KynnaS HaBnapu экнпagн.

YpHK gaHaru KynruHa MeBa Ba caÖ3aBornap cuHrapu E17 hh xaM y3 unura onagu Ba my ypuHga aörum ®öh3kh, y paK Kacannurura Kapmu Kypamumga hhcoh ynyH энг ^ofiganu BuraMHH xaM xucoSnaHagu. A^aSnamnpagHraH xycycuaru myHgaKH, ypHK gaHaruga gyHegaru xap KaHgaft ycHMnuKHHHr энг Kyn KOH^HrpnaHraH E17 MaHÖau ronunraH. "YpHK gaHaru E17 BuraMHHHHHHr энг Soft MaHÖaacugup". ^aHaK (ypuK, y3yM, runoc, ma^ronu, onxypu) Moönapu mapSar, MypaSSo, KypurunraH MeBanap umnaS nu^apum Ba KOHcepBa caHoaru nu^uHgucu

öynraH gaHaKnapHH KaÖTa umnam opKanu onuHagu. Ymöy mu^oöaxm Moönap acocaH o3HK-oBKar Maxcynoraapu umnaö HHKapumga KynnaHunagu, myHHHrgeK, coByH umnaö HHKapumga MyxuM xoMame xucoönaHagu [1,2]. Рa$ннaцнaпaнraн gaHaK Moönapu KHMMaröaxp o3HK-oBKar MaxcynoTH öynuö, öanuK, caÖ3aBoT, Typnu xungaru canaraap, xaMup Ba öomKa MaxcynoraapHH KoBypumga umnaranagu. (1-pacM)

Ymöy cxeMagaH KypuHuö TypuöguKH 100 Kr. ypuK gaHaruHH KaÖTa umnaraHHMH3ga yHgaH onuHaguraH co$ MaFH3 oFupnuru 30 Kr. hh Tammn KHHMOKga. Ey TexHonoruaga caMapagopnuKHH omupyBHH 10-15% Max^HH 3axupa MaB^yg öynuö y aÖHaH ypuK gaHaKnapuHH HaKum ®:apaeHHra öoFnuKgup.

OapMO^BTHKa,

YpHK gaHara 100 Kr.

^aÖTa nm^am

YpuK gaHaru MaFH3H

30 Kr.

Ipeccjiam

YpHK gaHaru KOÖHFH

70 Kr.

Ku3gupum

500°C

YpHK gaHaru MOHH

15 Kr.

CuKunraH ypuK gaHaru MaFH3H

15 Kr.

nap^roMepua

Ü3uK-OBKaT caHoaTH

Ü3HK-OBKaT, KaHgonaTHH^HK,,

hoh Ba hoh Maxcynoraapuga

EKH^FH 22 Kr. KyMup 20 Kr. ^ap-xun ra3^ap 17,6 Kr. TapKuöu: CO3-8,8 Kr. CO-7,1 Kr. CH4-1,7 Kr.

i r

ÄKTHB^amTupH^raH KyMup 10 Kr.

2-pacM. Modduü mabMUHom öynuHManapu ynyH ypuK daHaeuHU KOMnneKcnawmupurnaH

K^aüma urnnarn cxeMacu

MYXOKAMA BA HATH^A^AP

YpHK gaHaru MaFU3UHH HaKum ®:apaeHHga yHHHr öyTyHnuruHH caKgamga TexHonoruK MyaMMonap ro3ara Kenagu. X,o3upraHa MaB^yg ypuK gaHarugaH MaFH3HHH a^paryBHH KypunManap MaxcynoTHHHr 60-70% KucMHHHrHHa öyTyHnuruHa, 30% эca Typnu xun gapa^agaru muKacraaHumnap öunaH HHKagu.

Ey MyaMMoHH eHum ynyH ^ÜT^MEro "YMyMTexHHK ^aHnap" Ka^egpacuga gaHaKnapHH HaKum ynyH roKopu caMapagopnuKra эra KypunMa aparum ycTuga

илмий-изланишлар олиб борилди ва ихтирога патент олинди IAP 20180039 "Урик данагини чакиш курилмаси" [3].

Ихтиро данакларни чакиш жараёнида магизнинг бутунлигини саклашни механизациялашга имкон беради ва сифатли чакилган данак магизларини ишлаб чикаришни самарадорлигини оширишга ёрдам беради.

Юкорида курсатилган вазифани ечиш учун муаллиф томонидан 3-расмда тасвирланган курилма конструкцияси таклиф этилмокда. Курилма мос равишда бутун ва чакилган данакларни сакловчи идишлар ва электр двигатель ёрдамида харакатга келтирилувчи тишли гилдиракни уз ичига олади. Тишли гилдирак цилиндрик куринишда бажарилган ва данакларни чакиш учун маълум улчамдаги тишлар ва галтакка карама карши айланувчи цилиндрик валдан иборат, тишли галтак ва вал харакатни электродвигателдан занжирли узатма оркали олади. Кайтарувчи пружина созловчи ричагни бункерга махкамлагич оркали урнатилган. Белгиланган хажмдаги данакларни тушиш давомийлиги тухтаб колмаслиги учун тухумсимон шаклга эга булган роликли тебратгич урнатилган. Тишли гилдираклардан чакилиб тушган махсулот нов оркали сакловчи идишга тушади.

Курилма куйидаги тартибда ишлайди. Мева данакларини физик-механик хоссаларини урганган холда, курилма урик, бодом ва шафтоли данакларини чакиш оркали магизини ажратиш имкониятига эга.

Курилмани ишга туширишдан олдин урик данаклари бир хил улчамда галвирларда саралаб олинади ва олинган улчамга мос равишда тишли гилдирак, цилиндрик вал орасидаги масофа танланади. Бозор иктисодиётини урганилган холда, халкимиз дастурхонига энг куп тортиладиган данак махсулоти сифатида урик данаги танланди ва уни чакишга мос равишда курилма яратилди.

3-pacM. ßaHaKnapHU na^um uypunMacu

1,9 - gaHaKnapHH caK.oBHH ugum.ap, 2- KafrrapyBHu npy^HHa, 3- ypuK gaHaru,

4- co3.obhh puHar, 5- Max,KaM.aruH, 6- Tum^u FH.gupaK, 7- ^.nHHgpuK Ban, 8- hob,

10- Tum.ap, 11- po.HK.u TeöpaTruH.

3-pacMga TacBup.aHraH ugumgaH ypuK gaHaK.apu KeTMa-KeT Tum.u FH.gupaK Ba цн.ннgpнк Ba.ra Tymagu, Ba..ap öup-öupura KapaMa-Kapmu fiyHanumga afinaHagu. Eup-öupura KapaMa-Kapmu fiyHanumga aö.aHraH Ba..ap opacura TymraH gaHaK Mat.yM KyH Tatcupuga HaKH.agu Ba hob opKa.u ugumra Tymagu, Tyn.aHagu Ba y epga MaFH3.ap Ba Ko6uK.ap HaKu6 o.HHraHgaH cyHr a.oxuga экcцeнтpнк.н cenapaTop Kypu.Macu eKH Fa.Bup.apga a^para.agH.

^aKH^aguraH Maxcy.oTra 6epu.aguraH KyH yHHHr $u3HK-MexaHHK xocca.apu, ^yM.agaH KoÖHFHHUHr MycTax,KaM.Hru Ba 6uKp.Hrura Moc paBumga Fa.TaK.apHHHr y.HaM.apuHH xucoö.aö Tonum öy.H 6u.aH 6e.ru.aHagu. Maxcy.oTHHHr 3ap6a Kaöy. KH.aguraH KecuMH 6yÖHHa y.HaM.apu gaHaK.apHHHr xa^MH Ba gaHaKHHHr MaFH3H Ba yHHHr koöhfh opacugaru y.HaMHH aHHK.a6 Fa.TaK.ap opacugaru Maco^aHH TyFpu 6e.ru.am opKa.u xucoöra o.HHagu [4,5].

Kypu.Ma um.am TapTuöura Kypa hkkh TH3HMga Hm.afigu, öupuHHugaH, KapaMa-Kapmu aö.aHyBHH Ba.HK.apra Ke.u6 TymaguraH gaHaKHHHr ugumgaru yMyMHH cuFHMH 27 ^ 6y.u6, Kypu.Ma yHHHr 85-90 % MaFH3HHUHr 6yTyH.uruHH caK.afigu.

TaK.H$ этн.aeтraн gaHaK HaKum Kypu.MacuHH Tafiep.amra cap^.aHraH ^aMH xapa^ar.ap 3 500 000 cyMHH TamKH. этgн. Kypu.MaHHHr 6up coaTgaru ypTaHa um yHyMH 90 Kr TeHr. Ärap yHgaH 3 coaT gaBoMuga $oöga.aHH.agHraH öy.caK, y xp.ga 6u3 250...300 Kr opa.HFuga gaHaK MaccacuHH HaKa o.aMH3. EyHgaö yHyMgop.HKKa эpнmнm yHyH Kypu.MagaH aTuru 5 coaT gaBoMuga $oöga.aHHm KepaK öy.agu, xo.oc. Ooöga.aHum кoэ$$нцнeнтн t=0,16 ra TeHr.uruHH эtтн6opra o.raH xo.ga TonaMH3.

T=Teks • t = 5 • 0 . 6 = 3 coam . (1)

CuHam HaTH^a.apuHHHr KypcarumuHa, 250...300 Kr gaHaKgaH a^parnö o.HHaguraH MaFH3 100-120 Kr hh, atHH ypTaHa 40% hh TamKH. этgн.

Kypu.MaHHHr hkkhhhh TH3HMH HaKH.aguraH Maxcy.oTra Tatcup KH.aguraH KyHHH xpcu. KH.um Ba yHH Maxcy.oT maK.u, y.HaM.apu Ba $H3HK-MexaHHK xpcca.apura 6of.hk xp.ga y3rapTupum Ba3H$acuHH öa^apagu. HKKa.a TH3HM KoHcTpyKTHB paBumga ÖHTTa ropuTMara 6oF.aHraH, myHHHr yHyH Kypu.Magaru 6apHa KucM.ap xapaKaruHHHr y3apo MyTaHocu6.Hru Ba aHHK.uru TatMHH.aHu6,

Acaden4-pacM. Modduü mabMUHom öynuHManapuea o3U% oe^am emKa3u6 6epum wapaeHU

унинг юкори ишлаш ишончлилиги ва унумига эришиш хамда ажратилган магизларнинг бутунлигини сакдаб колиш имконияти яратилади. Курилманинг иккинчи тизими чакиладиган махсулотга таъсир киладиган кучни хосил килиш ва уни махсулот шакли, улчамлари ва физик-механик хоссаларига боглик холда узгартириш вазифасини бажаради. Иккала тизим конструктив равишда битта юритмага богланган, шунинг учун курилмадаги барча кисмлар харакатининг

узаро мутаносиблиги ва аниклиги таъминланиб, унинг юкори ишлаш ишончлилиги ва унумига эришиш хамда ажратилган магизларнинг бутунлигини саклаб колиш имконияти яратилади [6,7].

Данак магизини ажратиш жараёни хозирги кунда давлат тасарруфига кирганича йук. Бу жараён хусусий тадбиркорлар томонидан кул кучи ёрдамида бажарилмокда, яъни уни амалга оширадиган техник электрлаштирилган ёки механизациялаштирилган курилма яратилмаган.

ХУЛОСА ВА ТАВСИЯЛАР

Юкоридагилардан келиб чикиб, моддий таъминот булинмалари учун мева данакларини чакиш ва магизини ажратиш курилмасини ишлаб чикиш, харбий кадрларимизни интеллектуал салохиятларини ривожлантириш, хам жисмонан хам аклан соглом булиб шаклланишлари учун келажакда асосий омиллардан бири булиб хизмат килади. Бекорга табобат илмининг султони, буюк комусий олим, бобокалонимиз Абу Али ибн Сино хам уз илмий рисолаларида урик данаги магизини бир киши хар куни 10 донагача истеъмол килиши кераклиги хакида ёзиб утмаганлар. Урик шарбати Республикамиз ахолиси томонидан мамнуният билан истеъмол килинмокда. Бу эса урик данагини ажратиш ва унинг магизини халкимиз дастурхонига тортиш масаласини келтириб чикаради. Мевали дарахт данакларини чакиш жараёни хусусий тадбиркорлар томонидан кул кучи ёрдамида бажарилмокда, яъни уни амалга оширадиган техник электр-лаштирилган ёки механизация-лаштирилган курилма яратилмаган эди.

Демак, биз томондан тавсия килинаётган мевали дарахт данакларини чакиш ва магизини ажратиш курилмаси, моддий таъминот булинмалари учун (4-расм) куп вакт ва ишчи кучи учун ортикча сарф харажат килмасдан ёш

харбий кадрларимизга тайёр чакилган данак махсулотларини етказиб беришлари учун кулай ускуна хисобланади.

REFERENCES

1. Абу Али ибн Сино. Тиб конунлари. 1-5 китоблар. Тошкент, Фан, 1979- 1983 йилларда нашр килинган.

2. Нортош Улжабоева. Халк табобати хазинасидан жавохирлар. Тошкент, «Янги аср авлоди», 2009 йил. 1135 бет.

3. А. Мардонов, Б. Юнусов. Кинематические и динамические параметры модернизированного устройства для раскалывания косточек, (статья на узбекском языке). Журн. «Агро - илм», № 4 [36]. Ташкент:.2015г., 91 бет.

4. Хайдаров Э.А., Маликов Р.Х., Юнусов Б.А., Раупов Т. Устройство для раскалывания скорлуп косточек плодов для извлечения из них ядер. Патент на полезную модель. № ФАП 20080066 от 05.06.2008г.

5. Устройство для раскалывания скорлупы абрикосовый косточек Бышов Н.В., Борычев С.Н., Бышов Д.Н., Липина Т.В., Топилин В.П., Липин В.Д., Стафоркин Н.С.патент на полезную модель РУС 164601 11.04.2016

6. Устройство для разрушения скорлупы косточки Куриленко Н.И., Невзоров В.Н., Голубев И.В. патент на изобретение РУС 2339280 21.05.2007

7. Khurramov, A. I. and Yunusov, B. A. (2018) "The mechanism for cracking the fruit kernerls," Bulletin of the Agrarian Science of Uzbekistan: Vol. 2018 : Iss. 1 , Article 9.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.