Научная статья на тему 'MOLIBDEN VА SIRKONIY SАQLАGАN KАTАLIZАTORLАRDА METАNNI KАRBONАTLI KONVERSIYALАSH'

MOLIBDEN VА SIRKONIY SАQLАGАN KАTАLIZАTORLАRDА METАNNI KАRBONАTLI KONVERSIYALАSH Текст научной статьи по специальности «Техника и технологии»

CC BY
0
0
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
metan / karbonat angidirid / konversiya / molebdin / sirkoniy. / methane / carbon dioxide / conversion / molybdenum / zirconium.

Аннотация научной статьи по технике и технологии, автор научной работы — Qo‘Yboqarov Oybek Ergashovich, Egamnazarova Fazilat Do‘Stqobilovna, Davlatov Davron Ruslanoʻgʻli

Mаqolаdа termodinаmik hisoblаr vа metаnning bug‘-uglerodgа аylаnishining аsosiy xаrаkteristikаlаri tаsvirlаngаn. Gаz sintezini vа uning keyingi tаdqiqotlаrini olish uchun H2:CO nisbаti 1:1 dаn 2:1 gаchа bo‘lgаn diаpаzondа metаnning kаrbonаt аngidridgа аylаnishi ishlаtilgаn. Bu nisbаt Fisher-Tropsh usulidаn foydаlаngаn holdа uglevodorodlаrni ishlаb chiqаrish uchun аfzаldir. Oqim tizimi bilаn bug‘-kаrbonаt аngidrid metаnni konversiyаlаshning eksperimentаl sxemаsi ishlаb chiqilgаn. O‘rnаtish pаrаmetrlаri 800 ℃ gаchа bo‘lgаn hаrorаtlаrdа ishlаshgа imkon beruvchi ko‘rsаtilgаn. Hisoblаngаn vа eksperimentаl rаvishdа olingаn kompozitsiyаlаrni tаqqoslаsh kаtаlizаtorning yuqori chegаrаsidаgi hаrorаtni qаyd qiluvchi termojuftning ko‘rsаtkichlаri yordаmidа аmаlgа oshirildi. Sintez gаz modulining kаrbonаt аngidrid kontsentrаtsiyаsigа turli H2O:CH4 nisbаtlаridа grаfik bog‘liqligi P = 5 аtm vа 700 vа 800℃ hаrorаtlаrdа termodinаmik muvozаnаtgа mos kelаdigаn bog‘liqliklаr bilаn tаqqoslаngаn holdа o‘rgаnildi. Bаrchа o‘lchovlаrning аrifmetik o‘rtаchа bаholаnishi mumkin bo‘lgаn o‘lchov bаholаndi.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

CONVERSION OF METHANE TO CARBONATE ON MOLYBDENUM AND ZIRCONIUM CATALYSTS

The article describes thermodynamic calculations and the main characteristics of the conversion of methane to steam-carbon. The conversion of methane to carbon dioxide in the range of H2:CO ratio from 1:1 to 2:1 was used to obtain gas synthesis and its further research. This ratio is preferred for the production of hydrocarbons using the Fischer-Tropsch method. An experimental scheme of steam-carbon dioxide methane conversion with a flow system has been developed. Installation parameters are specified to allow operation at temperatures up to 800 ℃. Comparison of the calculated and experimentally obtained compositions was carried out using indicators of a thermocouple recording the temperature at the upper limit of the catalyst. The graphical dependence of synthesis gas modulus on carbon dioxide concentration at various H2O:CH4 ratios was studied by comparison with the dependences corresponding to thermodynamic equilibrium at P = 5 atm and temperatures of 700 and 800 ℃. The arithmetic mean of all measurements was evaluated as a measure that could be estimated.

Текст научной работы на тему «MOLIBDEN VА SIRKONIY SАQLАGАN KАTАLIZАTORLАRDА METАNNI KАRBONАTLI KONVERSIYALАSH»

UO'K: 553.981.2 - 10.5281/zenodo. 10991348

MOLIBDEN УА SIRKONIY SАQLАGАN KАTАLIZАTORLАRDА METАNNI

K^RBO^'m KONVERSIYALАSH

Qo'yboqarov Oybek Ergashovich

Texnika fanlari falsafa doktori, Qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti, Qarshi, O'zbekiston E-mail: ovbek.kuvboqarov@mail. ru

Egamnazarova Fazilat Do'stqobilovna

(NGQIT) kafedrasi assistenti, Qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti, Qarshi, O'zbekiston

Davlatov Davron Ruslan o'g'li

(NGQIT) kafedrasi talabasi, Qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti, Qarshi, O'zbekiston

Annotatsiya. Maqolada termodinamik hisoblar va metanning bug'-uglerodga aylanishining asosiy xarakteristikalari tasvirlangan. Gaz sintezini va uning keyingi tadqiqotlarini olish uchun H2:CO nisbati 1:1 dan 2:1 gacha bo'lgan diapazonda metanning karbonat angidridga aylanishi ishlatilgan. Bu nisbat Fisher-Tropsh usulidan foydalangan holda uglevodorodlarni ishlab chiqarish uchun afzaldir. Oqim tizimi bilan bug'-karbonat angidrid metanni konversiyalashning eksperimental sxemasi ishlab chiqilgan. O 'rnatish parametrlari 800 °C gacha bo 'lgan haroratlarda ishlashga imkon beruvchi ko 'rsatilgan. Hisoblangan va eksperimental ravishda olingan kompozitsiyalarni taqqoslash katalizatorning yuqori chegarasidagi haroratni qayd qiluvchi termojuftning ko 'rsatkichlari yordamida amalga oshirildi. Sintez gaz modulining karbonat angidrid kontsentratsiyasiga turli H2O:CH4 nisbatlarida grafik bog'liqligi P = 5 atm va 700 va 800oC haroratlarda termodinamik muvozanatga mos keladigan bog'liqliklar bilan taqqoslangan holda o'rganildi. Barcha o'lchovlarning arifmetik o'rtacha baholanishi mumkin bo 'lgan o 'Ichov baholandi.

Keywords: metan, karbonat angidirid, konversiya, molebdin, sirkoniy.

КОНВЕРСИЯ МЕТАНА В КАРБОНАТ НА МОЛИБДЕНОВЫХ И ЦИРКОНИЙНЫХ КАТАЛИЗАТОРАХ

Куйбокаров Ойбек Эргашович

доктор философии технических наук, Каршинский инженерно-экономический институт, Карши, Узбекистан

Эгамназарова Фазелат Дусткобиловна

KapmuHCKuñ инженерно-экономический институт, Kapmu, Узбекистaн

Давлатов Даврон Руслан угли

(ТПНГ) студент Киршинский инженерно-экономический институт, Kaрши, Узбекистaн

Аннотация. В статье приведены термодинамические расчеты и основные характеристики превращения метана в пароуглерод. Конверсию метана в углекислый газ в диапазоне соотношения Н2:СО от 1:1 до 2:1 использовали для по-

лучения газового синтеза и его дальнейших исследований. Это соотношение является предпочтительным для добычи углеводородов методом Фишера-Тропша. Разработана экспериментальная схема паро-углекислотной конверсии метана с проточной системой. Параметры установки указаны для обеспечения работы при температуре до 800 0С. Сравнение расчетного и экспериментально полученного составов осуществляли с помощью индикаторов термопары, регистрирующей температуру на верхнем пределе катализатора. Графическую зависимость модуля синтез-газа от концентрации диоксида углерода при различных соотношениях Н20:СН4 изучали путем сравнения с зависимостями, соответствующими термодинамическому равновесию при Р = 5 атм и температурах 700 и 800 О. Среднее арифметическое всех измерений оценивалось как мера, которую можно было оценить.

Ключевые слова: метан, диоксид углерода, конверсия, молибден, цирконий.

CONVERSION OF METHANE TO CARBONATE ON MOLYBDENUM AND

ZIRCONIUM CATALYSTS

Kuybokarov Oybek Ergashovich

Doctor of Philosophy of Technical Sciences, Karshi Engineering-Economics Institute, Karshi, Uzbekistan

Egamnazarova Fazelat Dustkobilovna

Karshi Engineering-Economics Institute, Karshi, Uzbekistan

Davlatov Davron Ruslan ugli

Karshi Engineering-Economics Institute, Karshi, Uzbekistan

Abstract. The article describes thermodynamic calculations and the main characteristics of the conversion of methane to steam-carbon. The conversion of methane to carbon dioxide in the range of H2:CO ratio from 1:1 to 2:1 was used to obtain gas synthesis and its further research. This ratio is preferred for the production of hydrocarbons using the Fischer-Tropsch method. An experimental scheme of steam-carbon dioxide methane conversion with a flow system has been developed. Installation parameters are specified to allow operation at temperatures up to 800 0C. Comparison of the calculated and experimentally obtained compositions was carried out using indicators of a thermocouple recording the temperature at the upper limit of the catalyst. The graphical dependence of synthesis gas modulus on carbon dioxide concentration at various H2O:CH4 ratios was studied by comparison with the dependences corresponding to thermodynamic equilibrium at P = 5 atm and temperatures of 700 and 800 O. The arithmetic mean of all measurements was evaluated as a measure that could be estimated. Keywords: methane, carbon dioxide, conversion, molybdenum, zirconium.

Kirish. Sintez gazi uglerod oksidi va vodorod aralashmasi bo'lib sintez gazini ishlab chiqarish usuliga qarab CO:H2 ning nisbati 1:1 dan 1:3 gacha o'zgarib turadi. Sintez gazini ishlab chiqarish zamonaviy

gaz-kimyosining eng muhim vazifalaridan biri hisoblandi. Sintez gazining turli xil H2/CO nisbatlarda turli xil qimmatbaho mahsulotlar ishlab chiqarilishi mumkin.

Metandan sintez gazi olishning to'rtta

usuli muvjud:

Bug' konversiya: СН4 + H2O ^ СО + ЗН2 AH=+206 Kj/mol (1)

Kislorod bilan qisman oksidlanish: CH4 + I/2O2 ^ CO + 2H2 AH=+35,6 Kj/mol (2)

Karbonat angidrid konversiyasi: CH4 + CO2 ^ 2CO + 2H2 AH=+247 Kj/mol (3) Avtotermik konversiya: CH4 + 2O2 ^ 2CO2 + 2H2 AH=+802 Kj/mol (4)

Bug' konversiya usuli- bu sintez gazini ishlab chiqarishning asosiy jarayoni. 1-rasmda bug' konversiya usuli asosida

tabiiy gaz

Tropsh reaksiyasi orqali sintezi uchun zarur bo'lgan nisbatdan yuqori [2].

Adabiyotlar tahlili va mеtodlar.

Adabiyotlarni tahlil qilish jarayonida shu narsa aniqlandiki, metanni karbonatli konversiyalash jarayoni bo'yicha ko'plab tadqiqotlar olib borilganligiga qaramasdan unumdorligi, barqarorligi va selektivligi yuqori bo'lgan, turg'un, mustahkam, arzon va faol, kokslanishni kamaytiradigan kata-lizatorlar yetarli darajada o'rganilmagan. Metanni katalitik karbonatlash jarayonining mexanizmini o'rganish, uning matematik

1-msm Tdbiiy gdzddn vodorod olish sxemusi.

vodorod ishlab chiqarish zavodlarida qo'llaniladigan bosqichlar ko'rsatilgan.

Bug' konversiyasi metan va suv bug'laridan vodorod va uglerod oksidi ishlab chiqarish uchun endotermik jara-yonlarni o'z ichiga oladi (reaksiya 1). Ushbu jarayon, 700 - 850 °C haroratda, 3-25 atm bosimda sodir bo'ladi va asisida Ni bo'lgankatalizatorlardan foydalaniladi [1].

Bug'ning konversiyasi H2/CO 3:1 nisbatiga olib keladi, bu metanol yoki uglevodorodlar kabi moddalardan Fisher-

modelini yaratish, modellar adekvatligini baholagan holda jarayonni maqbullashtirish, kinetik jarayonlarning avtomatlashtirilgan boshqarish tizimini yaratish muhimdir. Shu-ning uchun ham metandan qimmatli xo-mashyolar bo'lgan sintez gaz va u asosida metanolni bir bosqichda olish uchun karbonatlash jarayonining termodinamik qonu-niyatlarini o'rganish, spesifik ta'sir etuvchi va samarali katalizatorlar tanlash, ular ishtirokida boradigan jarayonni model-lashtirish va maqbullashtirishni differensial

reaktor sharoitida o'rganish maqsadga mu-vofiq.

Natijalar. Metanning karbonat angid-ridli konversiyasi jarayonini o'rganish la-boratoriya oqimli reaktor orqali amalga oshirildi.

Jarayon katalizator yuklamasi 20 sm3 bo'lgan 20 mm diametrli metall reaktorda amalga oshirildi. Reaksiya zonasi reak-torning o'rtasida joylashgan va katalizator qo'yilgan panjara bilan ta'minlangan. Reaktor - katalizator katakchasi bilan vertikal, katalizatorni to'ldirish zonasiga kiri-tilgan termojuft cho'ntagi bilan jihozlangan. Reaktor ikkita koaksiyal kvarts naychasidan yasalgan elektr pechiga joylashtirilgan. Ularning orasidan asbest bilan izolyatsiya qilingan nikrom spirali o'ralgan. Pechning isitish elementi elektr tarmog'idan ishlaydi -220 V. Reaktordagi harorat ± 3 °C aniqlikda saqlanadi. Reaktorga yetkazib beriladigan metan va karbonat angidrid miqdori ketma-ket ulangan reometrlar va gaz soati yor-damida nazorat qilindi. Metan markaziy gaz

tarmog'idan, karbonat angidrid gazi ballondan ta'minlandi. Gaz tarmog'idagi me-tandan foydalanish uni oltingugurt birik-malaridan oldindan tozalashni taqozo etdi. Desulfurizatsiya metanni mis oksidi (II) qatlami orqali 400 °C da o'tkazish yo'li

bilan amalga oshirildi. Keyin oltingugurt birikmalaridan tozalangan metan karbonat angidrid oqimi bilan birlashtirilib, pechni chetlab o'tdi, bu yerda gaz oqimining harorati 500 °C ga ko'tarildi. Keyin gaz aralashmasi reaktorga yuborildi, u yerda harorat 700 °C - 900 °C bo'ladi. Karbonat angidridni oldindan tozalashni talab qilmadi va miqdori va oqim tezligini o'lchaganidan so'ng darhol reaksiyaga yuborildi.

Reaktorda gaz aralashmasi katalizator qatlamidan o'tdi. Reaktordan o'tgandan so'ng, reaksiya mahsulotlari xona haroratiga qadar sovitildi va ajratuvchi voronkada aj-ratildi, undan namunalar olindi. Reaktor chi-qishidagi bosim atmosferaga teng edi. Eks-perimentning davomiyligi barcha holatlarda 2 soatdan oshdi. Kirish va chiqishda mod-

» » »

1-kran; 2-reometr; 3-gazli soat; 4-oltingugurtdan tozalash reaktor trubkasi; 5-oltingugurtdan tozalash reactor pechi; 6-qo 'shimcha qizdirish pechi; 7-reaktor; 8-reaktor pechi ; 9-suvli sovutgich; 10-qabul qilgich; 11-termopara; 12-harorat

o 'Ichagich-regulyator 2-rasm. Metanni karbonatli konversiyalash qurulmasi.

dalar sarfini o'lchash oralig'i 20 minut, ayrim hollarda 10 minut.

Muhokama. Turli tadqiqotlarni o't-kazishda eksperimental xatoning kattaligini baholash kerak. Eksperiment paytida asosiy xato xomashyo yetkazib berish va haroratni nazorat qilishda, gaz mahsulotlarini tahlil qilishda va boshqalarda turli xil og'ishlar bilan yuzaga keladi. Eksperimental xatoni aniqlash uchun bir qator parallel tajribalar o'tkazildi. Olingan natijalar 1-jadvalda ko'r-satilgan.

ir=i(xi-x)2

° =-1-

n — 1

Tasodifiy taqsimotning eng katta xatosi turli xil usullar bilan aniqlanishi mumkin, masalan, Student taqsimotidan yoki uchta sigma qoidasidan foydalangan holda deyarli barcha xatolar - 3g va + 3g orasida.

Reaktsiyaning miqdoriy ko'rsat-kichlarini hisoblash. Moddaning (a) konversiyasi reaktsiyadan oldin va keyin reaksiya aralashmasidagi moddalar miqdori orasidagi farqning boshlang'ich aralash-

Pаrаllel tаjribаlаr шйщйап

1-jadval

Tajribalar soni Mahsulotlar,%.

H2 CO CH4 CO2

1 43,1 44,1 7,3 5,5

2 43,1 43,7 7,7 5,5

3 42,9 43,9 7,5 5,7

4 42,8 44,0 7,7 5,6

5 43,2 44,2 7,2 5,4

Berilgan ma'lumotlarga asoslanib, biz barcha o'lchovlarning arifmetik o'rtacha qiymati sifatida aniqlanadigan x o'lchov qiymatini baholaymiz:

n

X

i=1

Alohida tajribalar natijalarining o'rtacha arifmetikadan chetga chiqishi tasodifiy o'lchovning mutlaq xatosini beradi:

Axt = |xj — x| Cheklangan miqdordagi o'lchovlardan so'ng, S ning dispersiyasi yoki namunaviy dispersiyasining bahosi olingan:

a

S2 =

g=i(*i — x)2

n — 1

Bitta tajribaning o'rtacha kvadratik xatosi:

madagi miqdoriga nisbati bilan aniqlandi:

a1 — a a =-—100%

a

bu yerda, a - boshlang'ich aralash-madagi moddaning tarkibi

a - tajribadan so'ng reaksiya aralash-masidagi moddaning tarkibi.

Mahsulotning rentabelligi (Y) reaktsiyadan keyin mahsulot miqdori yig'indisining dastlabki aralashmadagi miqdoriga nisbati bilan aniqlandi (bosh-lang'ich materiallar va mahsulotlar miqdori teng):

Y = =-¿100%

a1

bu erda, £ bt - mahsulot miqdori yig'indisi.

Mahsulot tanlanganligi (ß) mahsulot rentabelligini moddaning konversiyasiga

nisbati sifatida hisoblanadi:

Y в = Y

Metan karbonat angidrid konversiyasi jarayonida Buduora reaktsiyasi va metan-ning parchalanishi natijasida koks hosil bo'lishi sababli nikel katalizatorlari ishdan chiqadi. Ushbu muammoni bartaraf etish uchun katalizator tarkibining jarayonga ta'siri bo'yicha tadqiqot o'tkazildi. Koks hosil bo'lishini o'rganish uchun aktivlangan Ni-Co, Ni-Zr va Ni-Fe katalizatorlari y-Al2O3 ni nikel, kobalt, temir va zirkonyum nitratlarining eritmalariga solish yo'li bilan tayyorlandi.

Kobaltning koks hosil bo'lishini ka-

nalari tayyorlandi, ular ilgari metanni karbonat angidridga aylantirish jarayoni. Eksperimental natijalar 2-jadvalda kel-tirilgan.

Sinovlar shuni ko'rsatdiki, UKM jarayonida

№O3)x*(Co2O3)y*(ZiO2)z^Kq kataliza-tori metanning karbonat angidrid konver-siyasi reaksiya tezligini biroz oshirgan. Metanni karbonat angidridga aylantirish qiymati va sintez gazining rentabelligi past. 3-jadval ma'lumotlaridan ko'rinib turibdiki, №O3)x*(Co2O3)y*(ZiO2)z^Kq kataliza-torining faolligi (Ni2O3)x*(Co2O3)y* (MoOз)k/ЮКЦ faolligidan ancha past. 900 °C darajadagi №O3)x*(Co2O3)y*(MoO3y

2-jadval

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

Metanni (М20з)х*(Со20з)у*^г02):/ЮЩва (NÍ2O3)x*(Co2O3)y*(ZrO2)z к(МоОз)ь/ЮКЦkatalizatorida karbonat angidridga aylantirish bo'yicha tajribalar natijalari (CO2/CH4-1.41; metanning voutmetrik tezligi = 1000 соат1)

Katalizator ТоС Mahsulot unumi, hajmiy % Konversiya, hajmiy %

H2 СО CH4 CO2 CH4 CO2

№O3)x*(Co2O3)y*(ZrO2)z^Kq 800 0,8 6,1 39,6 53,4 4,7 13,9

850 2,0 11,2 37,1 49,6 9,7 19,1

900 6,1 21,2 32,4 40,3 17,3 31,1

№O3)x*(Co2O3)y*(MoO3)k^Kq 800 2,3 13,2 36,1 48,4 10,3 19,9

850 5,4 20,8 30,9 42,7 15,2 27,8

900 7,3 25,0 29,4 38,3 19,2 33,4

maytirish qobiliyati haqida adabiyotlardan ma'lum. Co katalizatorining faolligini baholash uchun avval (Ni2O3)x* (Co2O3)y*(ZrO2)z^KU, va №O3)x* (Co2O3)y*(MoO3)k^KU, (nikelsiz) namu-

ЮКЦ katalizatori uchun metan va karbonat angidrid konversiyalari mos ravishda 19% va 33% ni tashkil qiladi. №O3)x* (Co2O3)y*(MoO3>^Kq katalizatoridagi kobalt tarkibining 5% dan 10% gacha

ko'payishi bilan uning faolligi biroz oshdi.

Namunalarning katalitik xususiyat-larini taqqoslash uchun metanning 1000 soat-1 kolumetrik tezligida 800 °C harorat tanlandi.

3-rasmda koks hosil bo'lishining turli xil katalizatorlar: C02 / CH4 nisbatida 1,42 va 800 °C haroratda ishlatadigan Ni-katalizatorlarga vaqt bog'liqligi ko'rsa-

tilgan. Rasmda ko'rsatilgan grafikalardan ko'rinib turibdiki, (Ni203)x*(Co20s)y* (Zr02)z^KU, katalizatori, katalizatorning qolgan namunalari bilan taqqoslaganda koks hosil bo'lishining ko'payishi bilan ajralib turadi. 4 soat davomida uzluksiz ishlashda koks hosil bo'lishi 18 foizni tashkil etadi, bu katalizatorning UKM jarayoni sharoitida beqaror ishlashini ko'rsatadi.

3-Jadval

Katalizator T,°C Vaqt, s Haj., % konversiya, %

H2 СО C02 СН4 СН4 С02

№03)x*(Co203)y*(Zr02)z/ ЮКЦ 800 2 40,9 48,5 8,3 2,3 90,4 76,8

(Ni203)x*(Co203)y*(Zr02)z/ ЮКЦ 800 0,3 20,2 23,4 30,6 25,8 23,7 36,1

4 21,8 22,3 33,4 22,5 32,3 29,0

10,7 26,1 25,7 27,5 20,7 34,4 38,6

13 29,0 30,6 19,9 20,5 33,8 54,7

(Ni203)x*(Co203)y*(Zr02)z/ ЮКЦ 850 4,6 36,8 32,6 19,9 10,7 61,0 49,1

8 37,7 30,8 22,0 9,5 65,6 43,9

3-rasm Katalizator massasi o'sishining vaqtga bog'liqligi (CO2: CH4 = 1.42, t = 800 °C

kolumetrik tezligi CH= 1000 soat-1)

Metanni karbonat angidrid konver-siyasiga bag'ishlangan adabiyotlarni tahlil qilish jarayonida metan konversiyasining darajasi katalizator faolligini taqqoslash mezonlari bo'lib xizmat qilganligi qayd etildi. Ushbu mezon nisbiy, chunki konver-tatsiya darajasi qiymatini turli katali-zatorlarda taqqoslash faqat ularning faoliya-tini solishtirishga imkon beradi. 100% metan konversiyasiga erishish termodinamik sa-bablarga ko'ra imkonsiz va uning erishi-ladigan maksimal qiymati haroratga bog'liq. Eksperimental sharoitda va muvozanat sha-roitida har xil haroratda bir xil darajadagi konversiyaga erishiladi, buni 4-rasmda ko'r-satilgan grafiklardan ko'rish mumkin. Ushbu tuzatish jarayoni muvozanat sharoitida (4-rasm) jarayonning cheksiz past tezligida amalga oshirilganda erishilgan qiymatga

mos keladigan, jarayonning haqiqiy harorati va metan konversiyasiga erishilgan harorat o'rtasidagi farqdir. Shunday qilib, muvozanat uchun haroratni to'g'irlash yordamida reaksiya tezligini baholash mumkin. Metan-ning karbonat angidrid katalitik konversiyasi jarayonini o'tkazish texnikasini ishlab chi-qish Catalko 57-4 (16Ni / АЪОз) sanoat katalizatorida amalga oshirildi va ishlab chiqaradi.

Tadqiqotning dastlabki bosqichida turli xil sharoitlarda va turli katalizatorlarda olingan ma'lumotlardan 4-jadvalda kel-tirilgan shartlar tanlandi.

Xulosa. 800 °C dan yuqori haroratlarda katalizatorlarning faolligi shunchalik yuqori bo'lib chiqdiki, mavjud bo'lgan uskunalar yordamida qoldiq metan miqdorini aniq baholab bo'lmaydi. Metan tarkibidagi

4-rasm 1üNiRh/AhO3 katalizatoridagi UKM jarayonida muvozanatda bo'lmagan

haroratni kuzatish.

4-jadval

Metanning karbonat angidrid turlari bo 'yicha tajribalar o'tkazish shartlari.

Ko'rsatkich, o'lchov birligi Qiymat

Harorat, °C 800

Metanning kolumetrik tezligi (o'rtacha qiymati), h "1 1000

Reaktsiya zonasi hajmi, ml 20

Tajriba vaqti, min 60

qoldiqni aniq aniqlash uchun yetarlicha yuqori bo'lishini ta'minlash uchun termo-dinamik hisob-kitoblarni amalga oshirish uchun mo'ljallangan dastur yordamida mavjud uskunalar yordamida hisoblash amalga oshirildi. Hisob-kitoblar natijasida tegmaslik harorat 700 °C ni tashkil etdi. Muvozanatsizlik uchun haroratni to'g'irlash metanning bug' -karbonat angidrid konver-siyasini hisoblash uchun mo'ljallangan

dastur yordamida hisoblab chiqilgan [4]. Bunday holda, hisob-kitobni karbonat angidridga aylantirish shartlariga yaqin-lashtirish uchun yetkazib beriladigan suv bug'ining miqdori minimal qiymatga (H2O/CH4 0,01 ga teng) bo'ladi. Keyin-chalik, termodinamik tuzatishning tayyor-langan katalizatorlar uchun muvozanat bo'l-maganligi va CO2 /CH4 nisbatiga bog'liqligi grafigi tuzildi.

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO'YXATI

1. Kuyboqarov O., Anvarova I., Abdullayev B. RESEARCH OF THE CATALYTIC PROPERTIES OF A CATALYST SELECTED FOR THE PRODUCTION OF HIGH-MOLECULAR WEIGHT LIQUID SYNTHETIC HYDROCARBONS FROM SYNTHESIS GAS //Universum: технические муки. - 2023. - №. 10-7

(115). - С. 28-32.

2. Kuyboqarov O., Egamnazarova F., Jumaboyev B. STUDYING THE ACTIVITY OF THE CATALYST DURING THE PRODUCTION PROCESS OF SYNTHETIC LIQUID HYDROCARBONS //Universum: технические муки. - 2023. - №. 11-7

(116). - С. 41-45.

3. Муртaзaев, Ф. И., Неъмaтов, Х. И., Бойтемиров, О. Э., K^öarapoB, О. Э., & Клршиев, М. Т. (2019). ПОЛУЧЕНИЕ КОМПОЗИЦИЙ НА ОСНОВЕ СЕРЫ И НИЗКОМОЛЕКУЛЯРНОГО ПОЛИЭТИЛЕНА ДЛЯ ДОРОЖНЫХ И СТРОИТЕЛЬНЫХ МАТЕРИАЛОВ. Международный академический вестник, (10), 102-105.

4. Муртaзaев, Ф. И., Неъмaтов, Х. И., Бойтемиров, О. Э., Kуйбaкaров, О. Э., & ^ршиев, М. Т. (2019). ФИЗИКО-ХИМИЧЕСКИЕ СВОЙСТВА СИНТЕЗИРОВАННЫХ ОЛИГОМЕРОВ ДЛЯ ОБЕССЕРИВАНИЯ ПРИРОДНОГО ГАЗА ОТ СЕРОВОДОРОДА. Международный академический вестник, (10), 105-107.

5. Boytemirov, O., Shukurov, A., Ne'matov, X., & Qo'yboqarov, O. (2020). Styrene-based organic substances, chemistry of polymers and their technology. Результаты научных исследований в условиях пандемии (COVID-19), 1(06), 157-160.

6. Куйботаров, О., Бозоров, О., Фaйзуллaев, Н., Хaйитов, Ж., & Худойбердиев, И. А. (2022, June). Kобaльтовые кaтaлизaторы ^rn^a Фишерa-Тропшa, танесенные Ha Al2O3 рaзличных полиморфных модифитаций. In E Conference Zone (pp. 349-351).

7. Куйботаров, О. Э., Бозоров, О. Н., Фaйзуллaев, Н. И., & Нуруллaев, А. Ф.У.(2022). КАТАЛИТИЧЕСКИЙ СИНТЕЗ ВЫСОКОМОЛЕКУЛЯРНЫХ УГЛЕВОДОРОДОВ ИЗ СИНТЕЗ-ГАЗА В ПОЛИФУНКЦИОНАЛЬНОМ

КАТАЛИЗАТОРЕ. Universum: технические науки, (1-2 (94)), 93-103.

8. Куйбокаров, О. Э., Бозоров, О. Н., Файзуллаев, Н. И., & Хайдаров, О. У. У.

(2021). СИНТЕЗ ВЫСОКОМОЛЕКУЛЯРНЫХ УГЛЕРОДОВ ИЗ СИНТЕТИЧЕСКОГО ГАЗА ПРИ УЧАСТИИ CO-FE-NI-ZRO2/B^ (ВЕРХНИЙ КРЫМСКИЙ ЦЕОЛИТ). Universum: технические науки, (12-4 (93)), 72-79.

9. Куйбокаров, О. Э., Шобердиев, О. А., Рахматуллаев, К. С., & Муродуллаева, Ш.

(2022). ПОЛИОКСИДНЫЕ КАТАЛИЗАТОРЫ ПЕРЕРАБОТКИ МЕТАНА В СИНТЕЗ ГАЗ. Central Asian Research Journal for Interdisciplinary Studies (CARJIS), 2(5), 679-685.

10. Rustamovich,O.N., Ergashovich,K.O., Khujanazarovna,K.Y., Ruzimurodovich, K. D., & Ibodullaevich, F. N. (2021). Physical-Chemical and Texture Characteristics of Coate-Fe-Ni-ZrO2/YuKS+ Fe3O4+ d-FeOON. Turkish Online Journal of Qualitative Inquiry, 12(3).

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.