CC BY
45M. Xabibullohoji, X. Qadambayev, S. Sharipova, S. Shonazorov
MINTAQA TURIZMINI RIVOJLANTIRISHDA MADANIY TARIXIY
OBIDALARNING AHAMIYATI
Ushbu maqolada mintaqa iqtisodiyotini rivojlantirishda turizm sohas-ining roli va shu bilan birgalikda tarixiy obidalarning ahamiyati haqida to'xtalib o'tildi. Shuningdek mintaqada turizm sohasining ayni damdagi, hozirgi holati qatorlicha to'xtalib tahlil qilinib, uni kelgusida rivojlantirish bo 'yicha xulosa, takliflar va tavsiyalar berilgan.
Kalif so'zlar: ekskursiya, resurs, arxeologik, turoperator, ikonostaza, segment, rekonstruksi.
Madaniy turizmning muvaffaqiyatli rivojlanishi uchun ko'p sharoitlar zarur. Birinchi muhim shart - bu tegishli sayyohlik resurslarining mavjudligi. Tarixiy va madaniy xarakterga ega bo'lgan bu obyektlarsiz, bizni qiziqtirgan turizm turini rivojlantirishga bo'lgan har qanday urinishlar muvaffaqiyatsizlikka uchraydi. Madaniy -ma'rifiy turlar va ekskursiya dasturlarini tuzish uchun zarur bo'lgan turistik resurslarni taxminan ikki guruhga bo'lish mumkin. Birinchi guruhga mavzu shakllari kiritilishi kerak madaniy meros, ikkinchisiga - madaniy mer-osning obyektiv bo'lmagan shakllari.
Birinchi guruhga ko'plab tarix va madaniyat yodgorliklari kiradi. Bu, birinchi navbatda, arxeologik yodgor-liklar: qabristonlar, avtoturargoh qadimgi odam, qadimiy me'moriy inshootlarning qoldiqlari. Bir qator obyektiv sabablarga ko'ra, bu obyektlar sayyohlik va ekskursiya ko'rgazmasi obyektiga aylanishdan oldin murakkab oldindan tayyorgarlikni talab qiladi. Ideal holda, bu tayyorgarlik natijasida yana bir arxeologik muzey yoki muzey-qo'riqxona tug'iladi. Biroq, ichida Rossiya Federatsiyasi muzey ishining butun tarixida faqat bir nechta arxeologik qo'riqxona muzeylari yaratilgan. Bu holat madaniy va ma'rifiy turizm sohasidagi arxeologik obidalarning rolini ancha pasaytiradi.
Shuni ta'kidlash kerakki, arxeologik yodgorliklar bilan tanishish ma'lum bir umumiy madaniy va tarixiy tayyorgarlikni talab qiladi, bu turistlarning keng qatlamlari orasida har doim ham mavjud emas. Bu, ikkinchi-dan, tarixiy yodgorliklar: ajoyib binolar bilan bog'liq uylar va binolar tarixiy voqealar yoki taniqli shaxslar. Bu turdagi yodgorliklar Rossiyada keng tarqalgan. Aytish mumkinki, bunday obyektlar har bir mintaqada, har bir viloyatda, har bir respublikada mavjud. Tarixiy yodgorliklar, shuningdek, sayyohlar ko'rgazmasi obyektiga aylanishdan oldin tegishli tayyorgarlikni talab qiladi. Bunday tayyorgarlik arxeologik joylardagidek qiyin emas, lekin ba'zi hollarda ta'mirlash va tiklash ishlarini, obodonlashtirishni va boshqalarni talab qiladi. Eng qulay holatda, tarixiy yodgorlik yangisining yadrosi bo'lib xizmat qiladi tarixiy muzey yoki muzey-qo'riqxona.
Tarixiy yodgorlik, qoida tariqasida, me'moriy yodgorlik kabi ko'rinishda ifodali emas. Shuning uchun uni turistik mahsulotga kiritish turoperatordan maxsus mahorat va shiddan maxsus tayyorgarlikni talab qiladi. Bu, uchinchidan, Arxitektura yodgorliklari: muayyan me'moriy uslublarning (klassitsizm, modernism uslubi, kon-struktivizm va h.k.) xususiyatlarini aks ettiruvchi, ma'lum me'moriy xizmatlarga ega bo'lgan har xil turdagi in-shootlar. Arxitektura yodgorliklari ko'pincha madaniy va ma'rifiy yo'nalishlarga kiradi. Ko'p hollarda, ular ma'lum bir mintaqaning yoki aholi punktining (shahar, qishloq, qishloq) turistik brendlari hisoblanadi. Arxitektura yodgorliklari, shuningdek, sayyohlik ko'rgazmasi obyektiga aylanishdan oldin, oldindan ishlashni talab qiladi (kon-servatsiya, restavratsiya, muzeyni to'liq yoki qisman ko'rgazmaga tayyorlash va boshqalar).
Hech kimga sir emaski, Rossiyaning ko'plab me'moriy yodgorliklari, xususan, cherkov binolari va qishloq zodagonlari jiddiy texnik ahvolda va jiddiy ta'mir talab qiladi. Pul sizning reanimatsiyangiz uchun. Oxirgi holat madaniy va ma'rifiy turizm sohasidagi me'moriy obyektlarning ko'p sonli ishlatilishiga to'sqinlik qiladi. Bu, to'rtinchidan, shaharsozlik yodgorliklari- yuqori estetik qiymatga ega shahar landshaftlari.
Shaharsozlik yodgorliklarini saqlash katta harakatlarni talab qiladi, chunki bu keng ko'lamli "tirik" shahar makonlarini saqlashga urinish bilan bog'liq. Eski uy -joy fondini rekonstruksiya qilish, har xil turdagi yangi qurilish loyihalarini qurish ehtiyojlari shaharsozlik yodgorliklarini saqlashni eng murakkab tashkiliy -iqtisodiy muammoga aylantiradi. Yangi qurilishni taqiqlash mumkin bo'lmagan yirik tarixiy shaharlarda shaharsozlik san'ati yodgorliklarini saqlash muammolarini hal qilish ayniqsa qiyin. Agressiv restrukturizatsiya qilinmaydigan kichik tarixiy shaharlarning shahar ansambllarini saqlash va ulardan foydalanish biroz osonroq. Biroq, bu shaharlarda sayyohlik obyektlarini to'g'ri shaklda saqlash uchun mablag yetishmasligi tez -tez uchrab turadi, yodgorliklarni tiklash va elementar obodonlashtirish uchun mablag' etishmaydi.
© M. Xabibullohoji, X. Qadambayev, S. Sharipova, S. Shonazorov, 2022.
Bu, beshinchidan, monumental san'at yodgorliklari- ko'chalar, maydonlar va maydonlardagi haykallar, ba'zi binolarning ichki bezagi elementlari (masalan, pravoslav cherkovlaridagi ikonostazalar). Bu kabi yodgor-liklar juda ko'p, ayniqsa Sovet davrida qurilgan. Shuning uchun ularni batafsil o'rganish va sayohatlar va ek-skursiya dasturlariga qo'shilish uchun tanlangan tanlovni o'tkazish talab qilinadi.
Oltinchidan, xalq amaliy san'ati markazlari Bu markazlarga tashrif buyurishga qiziqish katta. Bunday markazga kelgan sayyohlar an'anaviy texnologiyalarni o'rganishlari, hunarmandchilik korxonalari tomonidan yaratilgan muzeylarga tashrif buyurishlari, tom ma'noda ustalarning qo'lidan esdalik sovg'alarini sotib olishlari mumkin. Hozir bir qator xalq ijodiyoti markazlarida mahorat darslari o'tkazilmoqda. Qadimgi tarixiy shaharlar madaniy va ma'rifiy turizm uchun muhim manbadir. Ular tom ma'noda sayyohlar uchun jozibali ob'ektlar bilan to'la. Biroq, bu ob'ektlarning ko'pchiligi va ko'pchiligi hali aniqlanmagan, o'rganilmagan va shuning uchun o'nlab yillar davomida intensiv sayyohlik faoliyati doirasidan tashqarida qolmoqda.
Rossiyaning kichik shaharlari madaniy va ma'rifiy turizmni rivojlantirish uchun ulkan salohiyatga ega. Bu haqiqiy "qadimiy yodgorliklar", chunki oxirgi ikki yoki uch asr davomida ularning ko'pchiligi tashqi qiyofasida hech qanday o'zgarishlarga duch kelmagan. Rossiyaning kichik shaharlaridagi madaniy meros obyektlari, qoida tariqasida, uzoq vaqtdan beri ta'mirlash va tiklash ishlariga muhtoj.
Shunday qilib, madaniy -ma'rifiy turizmning resurslar bazasidagi vaziyat bugungi kunda istalgan darajada qulay emas.
Ko'p yillar davomida Rossiya turizmida muammo paydo bo'ldi transportning mavjudligi turistik qiziqish obyektlari. Ba'zi ma'lumotlarga ko'ra, milliy madaniy merosning 25% gacha kirmaydi sayyohlik yo'nalishlari ay-nan shu sababdan.
Madaniy -ma'rifiy turizmni rivojlantirishning navbatdagi muhim omili - madaniy meros bilan tanishish uchun turlarni loyihalashtirishga ixtisoslashgan turoperatorlarning mavjudligi. Bunday kompaniyalar juda ko'p, lekin shunga qaramay, madaniy meros obyektlarining ko'p qismi yillar va o'n yillar davomida sayyohlik yo'nalishlari va dasturlariga kiritilmagan. Buning sabablari turoperatorlarning o'zlari uchun "yangi" obyektlar bilan ishlay olmasligi va xohlamasligidadir. Shunday inertiya borki, uni yengish juda qiyin.
Ekskursiya xizmatlarining sifati muammosi bizning davrimiz uchun ham dolzarbdir. Bu ikki tomonlama. Bir tomondan, mazmuni yetarlicha chuqur va shakli jozibali bo'lgan ekskursiya matnini tayyorlash uchun har doim ham yetarli malakalar mavjud emas. Boshqa tomondan, sayyohlik bozorining istalgan segmentiga malakali va qiziqarli ekskursiya o'tkazish har doim ham yetarli emas.
Madaniy va ma'rifiy turizmni rivojlantirishdagi muammolarning butun majmuasi uning axborot ta'minoti bilan bog'liq.
Madaniy -ma'rifiy turizmni axborot bilan ta'minlash turistik axborot markazlari faoliyatini, ommabop ma'lumotnomalarni nashr etishni, ommaviy nashrlarda tegishli xarakterdagi maqolalarni nashr etishni, radio va teleseriallarni tayyorlashni, ularning imkoniyatlaridan keng foydalanishni o'z ichiga oladi. kompyuter texnologiya-lari.
Madaniy va ma'rifiy turizmni rivojlantirishning yana bir muhim sharti - zamonaviy jamiyatning turli qatlamlarida madaniy merosning turli shakllarini bilishga bo'lgan doimiy qiziqishni shakllantirish. Bu, birinchi navbatda, bolalar, maktab o'quvchilari, talabalar, yoshlar uchun to'g'ri keladi.
Va nihoyat, aytish mumkinki, umuman Rossiya turizmining, xususan, madaniy turizmning oldinga siljishi Rossiya fuqarolarini moddiy qo'llab -quvvatlashining juda past darajasi bilan cheklangan. Bu, ayniqsa, iqtisodiy inqiroz davrida yaqqol seziladi. Ta'kidlanishicha, og'ir moliyaviy ahvolda qolgan odam, birinchi navbatda, qanday-dir sayohatga chiqish imkoniyatidan, yaxshi dam olishdan bosh tortadi.
Madaniy va ma'rifiy turizm boshqa turlardan sezilarli farq qiladi, aniq mavsumiy talabga ega emas. Bu tur yilning istalgan vaqtida dolzarbdir, chunki sayyohlar ekskursiyalarda muzeylarga tashrif buyurishadi, mamla-katning tarixiy yodgorliklari va diqqatga sazovor joylarini ko'rishadi.
Rossiyada katta resurs salohiyati bor, masalan, tarixiy, madaniy va tarixiy yodgorliklar Rosturizmda katta talabga ega.
Hududlar ham maqsadli auditoriya hududida rivojlanishi kerak, odamlarning qaysi toifasi u yoki bu mavsumda va nima maqsadda kelishini tushunish kerak.
Foydalanilgan adabiyotlar ro 'yxati
1.Mamatqulov.X.M. Turizm infratuzilmasi.O'quv qo'llanma.-T., 2011
2.Xayitbayeva R., Matyaqubov U. Ekologik turizm.-S., 2010
3.Tuxliyev I.S., Xayitbayev R., Safarov B.Sh., Tursunova G.R. Turizm
Asoslari. - T., 2014
4. Aliyeva M.T., Umarjonov A. Turistik mamlakatlar.
5. Kamilova F.Q., Xalqaro turizm.
6. Pardayev M.Q. Turizm asoslari.
7. http ://www.tourism.uz
8. http ://www.tour.uz
9. www.lex.uz
XABIBULLOHOJIMUXAMMADSOLIH - Urganch davlat universiteti talabasi. QADAMBA YEV XURRAMBEK - Urganch davlat universiteti talabasi. SHARIPOVA SEVARA - Urganch davlat universiteti talabasi. SHONAZOROVSUXROB - Urganch davlat universiteti talabasi.
