CC BY
0MAKTABGACHA TA'LIM MUASSASALARINING BOSHQARISHNING XORIJIY TENDENSIYALARI VA BUNDA AYOLLARNING O'RNI Yaqubova Dilnoza Zokirjonovna
Qoqon Universiteti 1- kurs magistranti https://doi.org/10.5281/zenodo.10657552
Annotatsiya. Maktabgacha ta'lim muassasalaridagi ayollarning boshqarishdagi o'rnini va xorijiy tendensiyalarni ko'rib chiqadigan ilmiy maqola bo'lib, unda ayollarning boshqarish sohasidagi muhim roli va xorijiy tajribalarning ularning rivojlanishiga olib keladigan ta'siri ustida tahlil qiladi. Maqola, ayollarning liderlik xususiyatlari, global o'zgaruvchilar va jamiyatdagi boshqarishning inkluzivligi kabi mavzularni ko'rsatadi. Ayollarning boshqarish sohasidagi qat'iy kuchlari, ularga ta'lim va salohiyatli liderlikni ta'minlashning muhimligini belgilaydi. Maqola, boshqarish sohasidagi jins ta'qiqlanmasligi va ayollar uchun mustaqil va barqaror muhityaratish uchun qo'llanmalar va dasturlarni takomillashtirishningzarurati haqida ma'lumot beradi.
Kalit so'zlar: maktabgacha ta'lim, boshqarish, ayollar, xorijiy tendensiyalar, liderlik, global o'zgaruvchilar, inkluzivlik, jins ta'qiqlanmasligi, salohiyatli, muhit, qo'llanmalar.
Kirish. Xorijiy ta'lim tizimlari dunyoda o'zgaruvchan va dinamik rivojlanib kelmoqda. Bu o'zgarishlarning boshqa bir yo'nalishi esa, ayollar va erkaklar orasidagi jinsiy qarashlarning qayd etilishi va amalga oshirilishi haqida malumot beradi. Ayollarning ta'lim muassasalaridagi o'rinlari, ularning rivojlanishida muhim ro'lni o'ynaydi. Bu ilmiy maqolada, maktabgacha ta'lim muassasalarining boshqarishning xorijiy tendensiyalari va ayollarning o'rni mavzusiga oid ma'lumotlar muhokama qilinishi maqsadga muvofiq bo'ladi. Ta'lim sohasidagi xorijiy tendensiyalar, dunyo bo'ylab ta'limning taraqqiyotini ta'minlash, talabalarning zaruriy ma'lumotlarga ega bo'lishi, ijtimoiy va iqtisodiy talablar bilan mos kelishishlari, shuningdek, tarbiyalashning muhim asoslari bo'yicha o'zgarishlarni o'z ichiga oladi. Bu yangiliklar, ayollarning ta'lim sohasidagi rolini o'z ichiga olgan holda, ularning o'zlarini takomillashtirishlari va o'zlarining potentsiallarini rivojlantirishlari orqali amalga oshirilishi zarur.
Ayollar ta'lim sohasidagi o'rni, ularning jamiyatda o'zlarining siyosiy, ijtimoiy va iqtisodiy maqbuliyatlarini oshirishga yordam beradi. Ayollarning ta'lim muassasalarida boshqarishdagi o'rni, ularning o'zlari ustidia ishlashlari, kuchaytirishlari, va muhim qarorlar qabul qilishlari bilan bog'liq. Maktabgacha ta'lim muassasalarining boshqarishida ayollarning o'rni katta ahamiyatga ega. Ularning boshqarishdagi ahamiyati, ularning muvaffaqiyatiga, o'zlarini rivojlantirishiga, va ta'limning samaradorligini ta'minlashga olib keladi. Ayollar boshqarishda yetarli qo'llanmalarga ega bo'lishi, rivojlanishlari va o'zlarini kuchaytirishlari uchun imkoniyatlarga ega bo'lishi kerak. Buning natijasida, ayollar boshqarish sohasida o'zlarining savodxonligini oshirishlari, yangi yondashuvlarni qo'llab-quvvatlashlari va jamiyatda o'zlarining o'rni ustida ishlashlari mumkin bo'ladi. Bularning hammasi bilan, ayollar ta'lim muassasalaridagi boshqarishdagi o'rni o'zgargan holda, ularning o'zlarini o'zgartirishlari va jamiyatning barcha bo'limlarida muvaffaqiyatli bo'lishlari uchun muhimdir. Bu maqolada, maktabgacha ta'lim muassasalarining xorijiy tendensiyalari va ayollarning o'rni mavzusidagi ilmiy muhokama qilinadi. Maktabgacha ta'lim muassasalarining boshqarishining bugungi kunda xorijiy tendensiyalari va bu sohada ayollar va erkaklar o'rtasidagi jinsiy tafakkur muammosi juda kuchli tasvirlanmoqda. O'z ichiga jamiyatning umumiy g'oyasi, siyosiy, iqtisodiy, madaniy va axloqiy o'zgarishlari bilan bog'liq sifatdagi o'zgarishlar, shu jumladan, maktabgacha ta'lim muassasalarining yangi strategik rejalarini talab
etadi. Shu bilan birgalikda, xorijiy tajribalar bilan bog'liq pedagogik kompetentsiyalarga qiziqish yanada ortib boryabdi.
Boshqaruv sohasidagi xorijiy tendensiyalar. Boshqaruv sohasidagi xorijiy tendensiyalar o'z-oziga xos shakllari mavjud. Ularning barchasi tinchlik, baholash, marketing, moliyaviy muammolar, axborot texnologiyalari shuningdek, shaxsiy rivojlanish, zamonaviy pedagogika nazariya, inovatsion texnologiyalardir. Bularning har biri o'zini ajralmas sifatlarini tasdiqlab o'tadi, hamda ular bir-birlari bilan farqli ravishda bog'liqdir. O'rta maxsus va umumiy ta'lim muassasalarining boshqarishining bugungi xorijiy tendensiyalarida qo'llanma muvaffaqiyati, innovatsion texnologiyalardan foydalanish va talabalarning shaxsiy rivojlanishiga e'tibor beradi. Bu, o'qituvchilar va boshqaruvchilar uchun yangi tajribalar va bilimlarni o'rganishni talab etadi.
Ayollarning o'rni. Ayollarning jamiyatda o'z o'rniga ega bo'lishi va ularning boshqarish organlarida egallikni olishi xususiy e'tibor talab etadi. Ayollar jamiyatning ajralmas bo'lagi hattoki tarbiyaviy muassasalarida ularning salohiyati muhim rol o'ynaydi va ular boshqarish organlarida ko'p muhim vazifalarni o'z zimmalariga olishgan holda boshqarishadi. Ayol boshqaruvi tasavvurlarining o'zgarishi, ularning hamkorlari bilan o'zaro munosabatlari o'zgarishlarga uchraydi. O'rtacha madaniy atmosferani energiyalashtirish, ularning malaka sifatlarini oshirish uchun harakat qilish zarur. Xorijiy mamlakatlarda, inson yoki ayol va erkaklar o'rtasidagi kafolat, ijtimoiy birlik, va boshqa muammoni hal qilish uchun yangi usullar izlanmoqda, shunday qilib, ayollar va erkaklar o'rtasidagi boshqarish organlari ham mavjud. Ayollar va erkaklar o'rtasidagi munosabatlar, boshqarish modellari va tajribalar, jinsiy qiyofalar, jamiyatning umumiy ko'rsatkichlari, o'zaro qarama-qarshiligi, har bir insonning insoniyat muammosini yechish insoniyat uchun zarur yo'nalishlardan biri hisoblanadi. Ushbu jarayon jamiyatning tarixiy taraqqiyotiga muammolarga duch keladi va ko'pchilikning o'ziga xos tabiiy sifatiga qarash orqali yechiladi. Ayollar kelajakda boshqarish sohasida o'zlarining o'rnini oshirishlari juda muhimdir va ularning rivojlanishi jamiyatning o'zaro munosabatlari va faoliyatining mustahkamligiga muhim ta'sir ko'rsatishi mumkin.
Innovatsion pedagogik texnologiyalar va o'yinlar. Innovatsion pedagogik texnologiyalar va o'yinlar bugungi kunda o'quvchilarni qiziqtirish va ularga darsni oson tushunishlarini ko'rsatish uchun eng muhim vositalardan biridir. O'yinlar, masofaviy ta'lim va innovatsion pedagogik texnologiyalar, darslik va diniy asoslar, ta'lim materyallari va qurilmalardan foydalanish, har bir o'qituvchi va boshqaruvchi uchun juda e'tiborli va muhimdir.
Innovatsion pedagogik texnologiyalar va o'yinlar orqali boshqaruvchi va o'qituvchilar talabalar bilan o'zaro munosabatlarni ko'paytirish, ularning muhitda instruktiv-hududiy birmannoda individual yondashuvni oshirish, yuridik, fizikaviy, axloqiy, fikriy, ijtimoiy, ijroviy tarzda rivojlantirish majburiyatni muqobil olish uchun imkoniyatlar yaratadi.
Asosiy qism. Maktabgacha ta'lim muassasalarining boshqarishida xorijiy tendensiyalar o'zgaruvchan dunyoda ilmiy tadqiqotlar va amaliyotlar to'plamini taqdim etmoqda. Bu tendensiyalar boshqarishning taraqqiyotining keyingi bosqichlari va maktabgacha ta'limning rivojlanishini ta'minlash uchun zarur bo'lgan muammolarni aniqlashda muhim ahamiyatga ega. Ayollarning boshqarishdagi o'rniga bag'ishlangan ilmiy maqolalar esa bu sohada keng jihatdan tushunchalarni takomillashtirish, jinsiy barqarorlik va teng huquqlarni ta'minlashga yordam beradi. Ayollarning boshqarishdagi o'rni, jinsiy barqarorlik va jinsiy tenglik muammolari ko'rsatkichlariga ko'ra mustahkamlashmoqda. Xorijiy tadqiqotlar, jinsiy tenglik va barqarorlikni ta'minlashda ayollar boshqaruvchilarining qat'iy qo'llanishini ta'kidlaydi. Ayollar o'zlarining unumdor va iqtisodiy rivojlanishiga olib keladigan ilmiy va ijtimoiy ko'nikmalarga ega. Ular
shuningdek, mazkur sohada o'zlarini rivojlantirish uchun qo'llaniladigan strategiyalarni ham o'rganishgan. Xorijiy tendensiyalarda maktabgacha ta'lim muassasalarining boshqarishida ayollar boshqaruvchilarining o'rni va roli haqida ko'rsatkichlar mavjud. Bu maqolada ayollarning boshqaruvchilikda o'zaro ko'rishish, qo'llab-quvvatlashish, va jamoatga o'z ta'sirini taqdim etishdagi ahamiyati taadqiq etiladi. Ayollar boshqaruvchilarini yuqori darajada rivojlantirish, ularga yangi imkoniyatlar ochish va ularning innovatsiyalarni qo'llashga ruhsat berish katta e'tibor berilishi muhimdir. Bu, xorijiy tendensiyalarda maktabgacha ta'lim muassasalarining boshqarishida ayollar uchun o'zlarini rivojlantirish va qo'llab-quvvatlashish imkoniyatlarini yaratishda katta ahamiyatga ega.
Ayollarning boshqaruvchilikda o'rni, jinsiy barqarorlik va jinsiy tenglik muammolari ko'rsatkichlariga ko'ra mustahkamlashmoqda. Xorijiy tadqiqotlar, jinsiy tenglik va barqarorlikni ta'minlashda ayollar boshqaruvchilarining qat'iy qo'llanishini ta'kidlaydi. Maktabgacha ta'lim muassasalaridagi boshqarishda ayollarning o'rni va xorijiy tendensiyalar ustida ilmiy maqola yozishda uchta muammo va ularning yechimlarini ko'rib chiqamiz:
Ayollarning Boshqarishdagi O'rni: Traditsion jamiyatlar, ayollarning boshqarishga oid qat'iy kuchlar va kamroq imkoniyatlarni ko'rsatishadi. Bu qat'iy kuchlar o'rtasida ijtimoiy o'zgarishlar, ayollar uchun rivojlanish va o'zlarini rivojlantirishga qaratilgan ijobiy qat'iy vositalar, ijtimoiy ta'sirlar va qonunchilikning o'zgarishlari kabi omillar tashkil etadi. Shuningdek, ayollar haqida stereotiplar va diskriminatsiya, ularning boshqarishdagi o'rni va rivojlanishiga ta'sir qilishi mumkin.
Ayollar va Liderlik Xususiyatlari: Ayollar va erkaklar o'rtasidagi liderlik stili, kommunikatsiya usullari, qaror qabul qilish va boshqaruv xususiyatlari o'rtasida farq, ayollarning boshqarishdagi o'rni haqida birinchi tushunchalar tugallashiga olib keladi. Ayollar o'rtasidagi munosabatlarda tuzilish va hamkorlikning o'ziga xos o'rinlari mavjudligi, ularni boshqarishda erkaklarga nisbatan afzal ko'rinishda chiqishi mumkin.
Xorijiy Tendensiyalar va Ayollar: Global muhitdagi rivojlanishlar, ayollar uchun yangi imkoniyatlar yaratib, ularning boshqarish sohasidagi rivojlanishiga olib kelmoqda. Bu rivojlanishlar, ayollar o'rtasidagi rivojlanish odatiy boshqarish shakllari va tajribalariga ta'sir qiladi. Ayollar o'rtasidagi o'rni, xorijiy tendensiyalar, boshqarishning rivojlanishi va ularning istiqbollari hamda muvaffaqiyatining yechimlarini ta'lim muassasalarida o'rganilishi kerak.
Shu jarayonlarda, boshqarishdagi o'rniga ega bo'lgan ayollar uchun axborot, ta'lim va salohiyatli liderlikni ta'minlash, ularning boshqarishda muvaffaqiyatli bo'lishlari va kuchli liderlar sifatida o'sishlari uchun katta ahamiyatga ega. Ayollarning boshqarishdagi rivojlanishini ta'minlash va ularga qat'iy samaradorlik berish uchun, ijtimoiy taraqqiyotga bo'lgan qo'llanmalarning jiddiy o'zgarishlari va qo'llanmalarining o'rnatilishi zarur.
Xususan, 21-asrning xavfsizlik, inkluzivlik va jins ta'qiqlanmasligi bo'yicha muhim talablar bilan muvozanat kiritilishi, ayollar uchun boshqarish sohasida yangi imkoniyatlar yaratib kelmoqda. Bundan tashqari, ayollar o'rtasidagi ta'sir va ko'mak-kuchning oshishi, ularga mustaqil qaror qabul qilish va ijro etish imkoniyatlarini kengaytirishga olib keladi. Xorijiy tajribalar, ayollar o'rtasidagi boshqarishni kuchliroq, inkluzivroq va jinsiy ta'qiqlanmaslik prinsiplari asosida rivojlantirishda yordam berishi kutilmoqda. Shu bilan birga, boshqarish sohasidagi jins ta'qiqlanmasligi va ayollar uchun barqaror muhitni ta'minlash uchun muvofiq qo'llanmalar va dasturlar ham rivojlanishi zarur. Bu, ayollar o'rtasidagi boshqarishning kengayishiga va ularga salohiyatli liderlik imkoniyatlari berishga yordam beradigan yangi o'tilishlarni kengaytirishi mumkin.
Xulosa. Maktabgacha ta'lim muassasalaridagi boshqarishning xorijiy tendensiyalari va ayollarning o'rni mavzusidagi ilmiy maqolada, ayollarning boshqarishdagi o'rni, ularning liderlik xususiyatlari va xorijiy tendensiyalar haqida muhim tahlillar keltirilgan. Xulosa qismida, quyidagi nuqtalarga e'tibor qaratilgan:
Ayollar boshqarish sohasidagi o'rniga oid ko'p tahlil va tadqiqotlar, ularning liderlik xususiyatlari va kommunikatsiya usullari, boshqarishda ko'rsatishi mumkin bo'lgan rivojlanishlari va ularning o'zlarini rivojlantirishda muhim o'rinlarining ko'rsatilishi keng muhimlikka ega.
Global muhitdagi rivojlanishlar, ayollar uchun yangi imkoniyatlar yaratib, ularning boshqarish sohasidagi rivojlanishiga olib kelmoqda. Ayollar o'rtasidagi munosabatlarda tuzilish va hamkorlikning o'ziga xos o'rinlari mavjudligi, ularni boshqarishda erkaklarga nisbatan afzal ko'rinishda chiqishi mumkin.
Ayollar o'rtasidagi boshqarishning rivojlanishini ta'minlash va ularga qat'iy samaradorlik berish uchun, ijtimoiy taraqqiyotga bo'lgan qo'llanmalarning jiddiy o'zgarishlari va qo'llanmalarining o'rnatilishi zarur. Bu, ayollar o'rtasidagi boshqarishning kengayishiga va ularga salohiyatli liderlik imkoniyatlari berishga yordam beradigan yangi ko'nikmalar berishi mumkin.
Shulardan kelib chiqqan holda, ayollar o'rtasidagi boshqarishning o'ziga xos muhimiyati va ularga berilayotgan e'tibor, jamiyatning mustaqil, inkluziv va rivojlanayotgan taraqqiyotini ta'minlashda juda katta ahamiyatga ega. Bu maqola, ayollar boshqarish sohasidagi muhim vazifalarni belgilab, ularga ta'lim muassasalarida yaxshi tayyorlash va ularga qo'llanmalar berishning ahamiyatini yoritib berdi.
REFRENCES
1. Bekmirzayevna, O. G. (2023). MAKTABGACHA TA'LIM MUASSALARIDA TA'LIM SAMARADORLIGINI OSHIRISH. IJODKOR O'QITUVCHI, 3(27), 136-138.
2. Nosirjonovna, Q. D. Z. (2023). TA'LIM MUAS SASASINI BOSHQARISHDA ZAMONAVIY USULLARI. Новости образования: исследование в XXI веке, 2(15), 251255.
3. Zuhraxon, B., & Muazzamxon, X. (2022). MAKTABGACHA TA'LIM MUASSASASINI BOSHQARISH "MENEJMENT" TUSHUNCHASI VA UNING XUSUSIYATLARI. O'ZBEKISTONDA FANLARARO INNOVATSIYALAR VA ILMIY TADQIQOTLAR JURNALI, 1(8), 528-532.
4. Abdurahimovna, B. Z. (2022). MAKTABGACHA TA'LIM MUASSASASINI BOSHQARISH "MENEJMENT" TUSHUNCHASI VA QO'LLANINISHI. BARQARORLIK VA YETAKCHI TADQIQOTLAR ONLAYN ILMIY JURNALI, 2(10), 201-205.
5. Abdulazizovna, A. D. (2022). MAKTABGACHA TA'LIM TASHKILOTIDA RAHBARLIK QILISH VA TASHKIL ETISHNING SAMARALI KO'RSATMALARI. World scientific research journal, 9(1), 185-191.
