0Tashkent Institute of Economics and Pedagogy Science, education, innovation: modern tasks and prospects
Ташкентский институт экономики и педагогики Наука, образование, инновации: современные задачи и перспективы ^oshkentjqisGdiyGt^a^edagGgikajn^
MAKTABGACHA TA'LIM TASHKILOTI PSIXOLOGI FAOLIYATIGA
CHIZGILAR
M. R. Inagamova
Toshkent iqtisodiyot va pedagogika instituti o'qituvchisi, O'zbekiston
Maktabgacha ta'lim sohasi uzluksiz ta'lim tizimining birlamchi bo'g'ini hisoblanib, u har tomonlama sog'lom va barkamol bola shaxsini tarbiyalash va maktabga tayyorlashda g'oyat muhim ahamiyat kasb etadi. Mustaqillik yillarida respublikada ta'lim-tarbiya tizimi va barkamol avlodni tarbiyalash davlat siyosatining asosiy ustuvor yo'nalishlari darajasiga ko'tarildi. Biroq, o'tkazilgan tahlillar maktabgacha ta'lim sohasida olib borilayotgan psixologik ishlarning samarasi va natijasi yetarli darajada emasligini ko'rsatmoqda. Shuningdek, maktabgacha ta'lim muassasalarining moddiy-texnika bazasi zamonaviy talabga javob bermaganligi bois, uzluksiz ta'lim tizimining muhim bo'g'ini bo'lgan maktabgacha ta'lim tizimini yanada takomillashtirish, samarali davlat boshqaruvi tizimini yaratish, maktabgacha ta'lim muassasalari davlat va nodavlat tarmog'ini kengaytirish, moddiy-texnika bazasini mustahkamlash, ularni malakali pedagog kadrlar bilan ta'minlash,maktabgacha ta'lim muassasalariga bolalarni qamrab olishni keskin oshirish, ta'lim-tarbiya jarayonlariga zamonaviy ta'lim dasturlari va texnologiyalarini tatbiq etish orqali bolalarni har tomonlama intellektual, ma'naviy-estetik, jismoniy rivojlantirish hamda ularni maktabga tayyorlash sifatini tubdan yaxshilashga e'tibor qaratilmoqda.
MTT psixolog faoliyatidagi ba'zi yo'nalishlari majburiy ravishda amalga oshirilib, bolada aniqlangan psixik o'zgarishlar tarbiyalanuvchilarning ota-onalariga ochiqlanishi lozim. Bu borada psixolog amaliy psixologiyadagi asosiy axloqiy tamoyillardan biri -"psixologik yordam - ixtiyoriy yordam" tamoyiliga amal qilishi shart.
Erta va maktabgacha yoshdagi bolalik davridagi bolaning ontogenezi kognitiv, hissiy-irodaviy, ijtimoiy va shaxsiy sohalarda juda ko'p neoplazmalar bilan birga keladi. Bolaning rivojlanishi to'g'risidagi ma'lumotlar bolaning rivojlanishining muhim davrlarida (uch, besh, olti yarim yoshda) psixolog tomonidan to'ldiriladigan bolaning qo'llab-quvvatlash kartalarida qayd etilib, keyinchalik maktab psixologlariga o'tkazilishi kerak. Mutaxassislarning tor doirasi va bolaning ota onalari ulardagi ma'lumotlardan foydalanishlari mumkin.
MTT psixologi faoliyatida duch keladigan muammolarni ko'rib chiqamiz:
1. Yangi kelgan bolalarni maktabgacha ta'lim tashkilotiga moslashtirish.
2. Bola va tarbiyachi o'rtasidagi o'zaro munosabatlar.
3. Bolaning boshqa bolalar bilan o'zaro munosabatlari.
4. Bolaning xulq-atvoridagi buzilishlar (tajovuzkorlik, affektivlik, autizm elementlari va boshqalar).
5. Bolaning psixik rivojlanishidagi orqada qolish xususiyatini oldinda bilish.
6. Bolaning oiladagi muammoli munosabatlari.
239
https://tipi.uz/
^_May 3, 2024
International Scientific and Practical Conference
Tashkent Institute of Economics and Pedagogy Science, education, innovation: modern tasks and prospects
Ташкентский институт экономики и педагогики Наука, образование, инновации: современные задачи и перспективы ^oshkennqisodiyot^a^edagogikajnst^
7. MTT pedagoglar jamoasidagi ijtimoiy-psixologik muammolar.
MTT psixologiga tarbiyalanuvchi bolalar bilan ishlashda quyidagi yo'nalishlar bo'yicha faoliyat olib borish maqsadga muvofiqdir:
1. MTT yangi kelgan hamda yosh bolalarning moslashuvini kuzatish va tahlil qilish.
Ushbu yo'nalish psixologning ishida majburiy davr bo'lib, u uch oydan to'rt oygacha
(sentabrdan dekabrgacha) davom etadi. U quyidagi tadbirlarni o'z ichiga oladi: moslashishni tashkil etishning individual rejimini rejalashtirish uchun yangi qabul qilingan bolalarning tibbiy-psixologik tarixi bilan tanishish, bolalarni kuzatish, uning natijalarini moslashish kartalarida aks ettirish, o'qituvchi va ota-onalar uchun tavsiyalar, natijalar bo'yicha taqdimot. moslashish.
2. Rivojlanishning inqirozli davrlarida bolalarning psixologik diagnostikasi. Psixolog faoliyatining ushbu yo'nalishi ham majburiydir. Bu bolada yuzaga kelishi mumkin bo'lgan muammolarni aniqlash uchun amalga oshiriladi. Diagnostika bolalar uch, besh va olti yarim yoshga to'lganda amalga oshiriladi. O'rta yosh guruhlarida diagnostika o'tkazish mantiqiy emas. Psixolog olingan natijalarni escort kartalariga kiritadi, ularni ota-onalar va tarbiyachilar e'tiboriga havola qiladi. Muhokama paytida har bir bola uchun individual ta'lim yo'nalishi belgilanadi (agar kerak bo'lsa).
3. Tarbiyasi qiyin bolalar bilan psixologning ishi (biz psixogen kelib chiqishi xulq atvori va hissiy-shaxsiy muammolari bo'lgan qiyin bolalarni tasniflaymiz). Ushbu yo'nalish psixolog tomonidan faqat ota-ona yoki tarbiyachining iltimosiga binoan amalga oshiriladi (bu holda ota-onaning roziligi ham talab qilinadi). Dastlab, chuqur diagnostika o'tkaziladi, muammoning mohiyatiga oydinlik kiritiladi.
4. Innovatsion faoliyatda ishtirok etish. Psixologning yangi rivojlanish texnologiyalarini ishlab chiqish va joriy etishda ishtirok etishi majburiydir, innovatsion jarayonni amalga oshirish jarayonida bolalar rivojlanishi uchun dizayn,
diagnostika va nazorat funktsiyalarini bajaradi.
Demak, xulosa qilishimiz mumkinki, agar MTT psixologi yuqorida ko'rsatib o'tilgan vazifalarni o'z vaqtida to'g'ri tashxislashni amalga oshirsa, bolaning psixik rivojlanishida yuzaga kelayotgan nuqsonlar vaqtida bartaraf etilib, uning so g'lom dunyoqarashini shakllanishiga sababchi bo'lishi mumkin.
References / Adabiyotlar
1. Умарова Н.Ш. Экономическая социализация личности в контексте возрастных периодов //Вестник науки и образования. 2019. №22-3 (76). URL: https://cyberleninka.ru/ article/n/ekonomicheskaya-sotsializatsiya-lichnosti-v-kontekste vozrastnyh-periodov (дата обращения: 30.04.2022).
2. Шарохина В.Л. Коррекционно-развивающие занятия в большой группе:
3. Демонстрационный материал. - М.: Прометей, Книголюб, 2001.
240
https://tipi.uz/
^_May 3, 2024
International Scientific and Practical Conference
