CC BY
8MADANIYAT SOHASIDA SAN'AT VA XALQ OG'ZAKI IJODI SOHALARINI O'ZLASHTIRISH
Gulbaxor Eshbaeva
O'zbekiston davlat san'at va madaniyat instituti Nukus filiali
Annotatsiya: Madaniyat yoshlarni chinakam san'at va go'zallik ruhida tarbiyalash maskaniga aylanishi kerak. Biz shuni bilishimiz kerakki, yoshlar ma'naviy qabr ruhida fikr yuritadi, albatta, komil inson g'oyasi va uning milliy va umuminsoniy va umuminsoniy ma'nosi.
Ka'lit so'zlar. Madaniyat, boshqaruv jarayonlari, muzeylar, istirohat bog'lari, tadbirkorlik
DEVELOPMENT OF ART AND FOLK CREATIVITY IN THE FIELD OF
CULTURE
Gulbahar Eshbayeva
Nukus branch of Uzbekistan State Institute of Arts and Culture
Abstract: Culture should become a place for educating young people in the true spirit of art and beauty. We need to know that young people think in the spirit of the spiritual grave, of course, the idea of a perfect man and his national and universal and universal sense.
Keywords: Culture, management processes, museums, parks, entrepreneurship
O'zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.M.Mirziyoyev "Xalq bilan gaplashish, odamlarning ishiga kirish, ularning dardi bilan shug'ullanish, kadrlar bilan ta'minlash biz uchun faqat yillik vazifa emas, hamisha bizning vazifamiz", degandi.[1.B.32]
Boshqaruv texnikasi - Bu boshqaruv jarayonida o'qitish, tadbirkorlikni kompleks sifatida amalga oshirish usullari va vositalarining yig'indisidir. Boshqaruv usullari va boshqaruv jarayonlari bir-biridan alohida. Boshqaruv usullari nazorat ob'ektiga ta'sir qilishning murakkab jarayonini ta'minlaydi. Ish usullari - bu boshqaruv funktsiyalarini samarali bajarish uchun har qanday bo'lim yoki boshliqning bo'ysunuvchilariga aniq va samarali ta'sir ko'rsatish usullari va usullari to'plami. Masalan, davlat boshqaruvining ish uslublari va boshqalar. Turli darajadagi boshqaruv organlari va boshqaruvchilarning ishlash usullari har xil. Nihoyat, ish usullari ko'p qirrali xususiyatga ega.
Mamlakatimizda qanday huquqiy asos bo'lishidan qat'i nazar, barcha to'garaklar barkamol shaxsni tarbiyalashga qaratilganini inobatga olsak, bu
I icclT^^^^H 461 http://oac.dsmi-qf.uz
to'garaklarga odamlami, xususan, yoshlarni keng jalb etish, ayniqsa, muhim ahamiyat kasb etadi. Ta'kidlash joizki, hozirgi vaqtda to'garakka jalb etish ishlari mamlakatimizda har tomonlama komil shaxsni kamol toptirish bo'lgan keng ko'lamli tadbirkorlik faoliyatida talab darajasida bo'la olmadi.
Madaniyatning yangi avlodi mafkurani shakllantirish, xalqimiz ongiga singdirish uchun katta imkoniyatlarga ega. Bunda teatrlar, kutubxonalar, klublar, madaniyat uylari va madaniyat saroylari, istirohat bog'lari, muzeylar va boshqa ob'yektlardan keng foydalanish, odamlarning dunyoqarashini kengaytirish, odamlarga ruhiy-ma'naviy ko'rinish berish kiradi.
Milliy xolislik mafkurasi tamoyillarida ta'kidlanganidek, milliy xolislik mafkurasining mazmun-mohiyati madaniyat kontekstida har xil konferensiya, davra suhbatlari, munozaralar, madaniyat kontekstidagi milliy xolislik mafkurasining mazmun-mohiyati har xil mavzu bo'lib hisoblanadi. munozaralar, bahslar.[2.B. 90-91]
Madaniyat yoshlarni chinakam san'at va go'zallik ruhida tarbiyalash maskaniga aylanishi kerak. Biz shuni bilishimiz kerakki, yoshlar ma'naviy qabr ruhida fikr yuritadi, albatta, komil inson g'oyasi va uning milliy va umuminsoniy va umuminsoniy ma'nosi. Erkin fuqarolik jamiyati ma'naviy barqarorligiga, farovon hayot g'oyalariga ega bo'lganlargina yaratilishi mumkin.
Mafkura inson ruhiyatini, tafakkurini, dunyoqarashini o'zgartiruvchi kuchli vositadir. Uning g'oyalari xalq e'tiqodi, orzu-intilishlari, qadriyatlari ifodasiga aylansagina o'z samarasini beradi. Shu boisdan ham mafkura sohasidagi madaniy-ma'rifiy makonlarga targ'ibot va tarbiya ishlarining darajasi, fuqarolarning tushunchasi, aql va tafakkur darajasini hisobga olgan holda ta'limning ham yo'llari, ham vositalari orqali erishish mumkin. Boshqacha aytganda, ma'naviy barkamol inson tarbiyasi davlatni isloh qilishning asosiy omili hisoblanadi.
Yoshlarning madaniy bo'sh vaqtlari ularning ma'naviy ehtiyojlarini qondirish, o'rganish va qobiliyatlarini rivojlantirishga qaratilgan ijtimoiy foydali faoliyatning yig'indisidir. Odamlar bilan ishlashga taklif etilgan madaniyat-ma'rifiy xodimni vatanparvarlik, insonparvarlik kabi yuksak fazilatlarsiz tasavvur etib bo'lmaydi.
Madaniyat va maorif xodimlari xalqqa xizmat qiladi. Xalq madaniyatini saqlaydi, yangi madaniyat va dam olishning paydo bo'lishida, san'at asarlari yaratilishidagi roli katta. Ular jamoat xavfsizligi havaskorlik san'atini o'rganish va rivojlantirish, uning ijrosini ko'rish hisoblanadi.
Mamlakatimizda qanday huquqiy asos bo'lishidan qat'i nazar, barcha to'garaklar barkamol shaxsni tarbiyalashga qaratilganini inobatga olsak, bu to'garaklarga odamlarni, xususan, yoshlarni keng jalb etish, ayniqsa, muhim ahamiyat kasb etadi. Ta'kidlash joizki, hozirgi vaqtda to'garakka jalb etish ishlari mamlakatimizda har tomonlama komil shaxsni kamol toptirish bo'lgan keng ko'lamli tadbirkorlik faoliyatida talab darajasida bo'la olmadi.
I icclT^^^^H 462 http://oac.dsmi-qf.uz
Madaniyatning yangi avlodi mafkurani shakllantirish, xalqimiz ongiga singdirish uchun katta imkoniyatlarga ega. Bunda teatrlar, kutubxonalar, klublar, madaniyat uylari va madaniyat saroylari, istirohat bog'lari, muzeylar va boshqa ob'yektlardan keng foydalanish, odamlarning dunyoqarashini kengaytirish, odamlarga ruhiy-ma'naviy ko'rinish berish kiradi.[3.B.89]
Madaniyat yoshlarni chinakam san'at va go'zallik ruhida tarbiyalash maskaniga aylanishi kerak. Biz shuni bilishimiz kerakki, yoshlar ma'naviy qabr ruhida fikr yuritadi, albatta, komil inson g'oyasi va uning milliy va umuminsoniy va umuminsoniy ma'nosi. Erkin fuqarolik jamiyati ma'naviy barqarorligiga, farovon hayot g'oyalariga ega bo'lganlargina yaratilishi mumkin.
Madaniyat sohasidagi ta'lim usuli maktab va universitetlarda qabul qilingan ta'lim usulidan butunlay farq qiladi. Madaniyat sohasidagi milliy g'oyaviy tarbiya ishlari buyuk pedagogning ta'lim va tarbiya tamoyillariga asoslanadi.
Madaniyat sohasida tarbiyaviy ishlarni olib borishda saroyga tashrif buyuruvchilarning sifatiga tayanadi. Sababi, bu odamlar ijtimoiy jihatdan kelgan. Kishilar maktab va ta'lim muassasalariga bilim olish, kasb-hunar o'rganish, qandaydir qanoat topish, hayot ehtiyojlarini qondirish uchun keladi.
Natijada, ularda ilmiy amaliyotda deyarli bir xil qiziqish, maqsad va qiziqishlarga ega bo'lgan odamlar qatnashadi.
Madaniyat sohasidagi ta'lim faoliyati uning ishtirokchilari uchun uzluksiz emas. Buning sababi shundaki, ularning ishtirokchilari doimo o'zgarib turadi.
Bir muolajada qatnashgan shaxs boshqa muolajada qatnasha olmaydi. Shuning uchun ular odamlarga uzluksiz tarbiyaviy ta'sir ko'rsatish ehtimoli ko'proq.
Madaniyat sohasidagi tarbiyaviy ishlar ta'lim-tarbiyaga muhtoj kishilarning ijodiy g'ayratiga, ularning mehnatiga daxldorlarning mehnatsevarligiga asoslanadi.
Madaniy tadbirning har bir ishtirokchisi tarbiyachida ham, tarbiyachida ham tarbiyachi sifatida ishtirok etish imkoniyatiga ega deb hisoblanadi. Ta'lim muassasasida tarbiyaviy ta'sir ob'ekti o'quvchilar bo'lib, ularni faqat tarbiyachi sifatida ko'rish mumkin.
Hozirgi kunda madaniyat markazining eng muhim vazifasi yoshlarning madaniy hordiq chiqarishini integratsiyalashgan holda tashkil etishdan iborat. Jamoatchilikni xushnud etish maqsadida ushbu tadbirlar barcha bo'sh vaqtlarimizni bo'sh vaqtimizda mazmunli o'tkazishga xizmat qiladi. Madaniy-ma'rifiy kasb ham inson faoliyatining barcha jabhalari kabi o'ziga xos xususiyatga ega bo'lib, ulardan eng ajralib turuvchisi ijtimoiy-ma'rifiy hayot faoliyati va mamlakatimizning o'ziga xos milliy siyosatidir.
Ta'lim muassasalarida o'quv vazifalari fanlarni o'qitish jarayonida amalga oshiriladi. Madaniyat-ma'rifat xodimlari esa yoshlarning bo'sh vaqtlarida milliy
463
http://oac.dsmi-qf.uz
g'oya va milliy g'oyalarni rivojlantirish, ularning ma'naviy ehtiyojlarini qondirish qobiliyatiga ega. [4.B.147]
Qolgan havaskorlik mashg'ulotlari qamoqxonalar va qamoqxonalar orqali tashkil etilgan.
Madaniyat sohasida o'smirlik davrining har bir jihati tarbiyada muhim o'rin tutadi. Mazkur muassasalar faoliyati samaradorligiga erishish "yuqori ma'naviy -axloqiy talablarga javob beradigan yuqori malakali kadrlar tayyorlash" sifatini oshirishga xizmat qiladi.
Madaniy xizmat va maktab xizmatlarini muvofiqlashtirish har tomonlama barkamol, professional shaxsni shakllantirishda ijobiy natijalarga erishishni kafolatlaydi.
Shu sababli madaniyatlararo muloqot tizimida o'rta ta'lim muassasalari bilan o'zaro hamkorlik qilish yo'llarini aniqlashga alohida e'tibor qaratilmoqda. Madaniyat yo'nalishida yoshlarning ijodiy ishlari ko'rgazmasi, bolalar ijodiyoti jamoasi a'zolari ishtirokida bayramlar, konsert va ko'rik-tanlovlar tashkil etilayotgani ham o'quvchilarda qiziqish uyg'otmoqda.
Madaniyat sohasida ta'lim va kadrlar tayyorlash samaradorligini oshirishda qo'shimcha ta'lim muassasalari va shaharlar o'rtasida hamkorlikni yo'lga qo'yish muhim ahamiyatga ega. Nihoyat, mazkur hamkorlik doirasida o'quvchilarning shaxs sifatida shakllanishiga kuchli ta'sir ko'rsatadigan ijtimoiy va shahar ta'lim imkoniyatlari muhokama qilinadi.[5.B.21-22]
Shaxsni har tomonlama kamol toptirish, uning ichki salohiyati va qobiliyatini to'liq ro'yobga chiqarishga qaratilgan xolislik sharoitida O'zbekistonda individuallikning boshlanishi muhim ahamiyat kasb etdi. Nihoyat, shaxs omili boshlanganda, uning ta'lim va ijtimoiylashuvida shaharning ta'lim kuchidan samarali foydalanish yo'llarini aniqlash kerak.
Foydalanilgan adabiyotlar
1. Mirziyoyev Sh. Buyuk kelajagimizni bag'rikeng va insonparvar xalqimiz bilan birga quramiz. 2017 yil
2. Mirziyoyev Sh. M. Qonun ustuvorligi va kadrlar bilan ta'minlanishi mamlakat taraqqiyoti va xalq farovonligining garovidir. 2017 yil
3. Abdullayev M. Madaniyatshunoslik.-T .: "Farg'ona", 1998 yil.
4. Abdullayev M., Umarov E., Ashildiyev A., Madaniyatshunoslik.T.: Turon-igbal, 2006 yil
5. Karabayev Ol. X. Traditsionnaya narodnaya kultura: tendensii vozrojdeniya i razvitiy. Avtoref. dis. dokt. filos. nauk.-T., 1993.
464
http://oac.dsmi-qf.uz
