CC BY
1LOGISTIKANING ASOSIY VA YORDAMCHI FUNKSIONAL BO'LIMLARI
TAVSIFI
Ergashev Jakhongir Baxodirovich
Samarqand iqtisodiyot va servís instituti "Marketing" kafedrasi Assitent-stajyori j axongirergashev727@gmail .com Xamitov Dilshodbek Obid o'g'li Samarqand iqtisodiyot va servis instituti talabasi Musayeva Zilola Shuxrat qizi Samarqand iqtisodiyot va servis instituti talabasi
Annotasiya: Logistikaning asosiy va yordamchi funksiyalari korxonalarning samarali ishlashini ta'minlash va xaridorlar talabini qondirishda katta ahamiyatga ega. Ushbu maqolada logistika tizimining asosiy va yordamchi funksiyalari xalqaro standartlarga mos ravishda tahlil qilinadi. Logistika korxonalar va tarmoqlarda tovarlarni yetkazib berish, saqlash, taqsimlash va xizmat ko 'rsatishni o'z ichiga oladi. U asosiy va yordamchi funksional bo'limlardan tashkil topgan bo'lib, har biri o'z vazifasiga ega.
Kalit so'zlar: logistika, global, inventor, ombor, transport, xalqro, tejamkkor, xavfsizlik,
Annotation: The main and auxiliary functions of logistics are of great importance in ensuring the efficient operation of enterprises and meeting customer demand. This article analyzes the basic and auxiliary functions of the logistics system in accordance with international standards. Logistics includes the delivery, storage, distribution and service of goods in enterprises and industries. It is made up of basic and auxiliary functional departments, each with its own mission.
Key words: logistics, global, inventory, warehouse, transportation, public, cost-effective, security.
Logistika - bu moddiy resurslarni, tovarlarni va ma'lumotlarni harakatlantirish jarayonini samarali boshqarish tizimi. Zamonaviy logistika xalqaro standartlarga asoslangan holda turli bo'limlar orqali tashkil etiladi va ular bir-birini to'ldiruvchi asosiy hamda yordamchi funksiyalarni bajaradi. Global savdo va iqtisodiyotning o'sishi logistikaning xalqaro miqyosda muhim o'rin egallashiga olib keldi. Bugungi kunda logistika korxonalari uchun nafaqat yuklarni harakatlantirish yoki tarqatish jarayoni, balki yanada keng qamrovli xizmatlarni o'z ichiga olgan strategik vosita hisoblanadi.
Tahlil va natijalar: Logistikaning asosiy bo'limlari korxona mahsulotlarini iste'molchilarga yetkazib berish, inventarlarni boshqarish va yetkazib berish vaqtini optimallashtirish uchun javobgardir. Xalqaro standartlarga ko'ra, quyidagi asosiy bo'limlar alohida ajralib turadi:
Transport tizimi. Transport logistika faoliyatining markaziy bo'limi hisoblanadi. Mahsulotlarni yetkazib berish transport turi, marshrut va yuk hajmi bo'yicha optimallashtiriladi. Xalqaro standartlar asosida, transport jarayonlari ekologik barqarorlik va tejamkorlikka e'tibor berishi kerak. Xalqaro standartlarga mos transport tizimi korxonalarga yoqilg'i sarfini kamaytirish, chiqindilarni nazorat qilish va yuklarni xavfsiz yetkazib berishni ta'minlash imkonini beradi.
Inventarni boshqarish. Inventarni boshqarish omborlarda mahsulot zaxiralarini samarali boshqarish va harakatlantirish jarayonlarini o'z ichiga oladi. Xalqaro standartlarga ko'ra, inventar tizimi omborda mahsulot zaxiralarining yetarliligini ta'minlab, ortiqcha yoki yetishmovchilik holatlaridan qochish va mijoz talabini qondiradi. Shuningdek, talab prognozi, omborlash xarajatlari va tovarlarning yaroqlilik muddatini hisobga olish bu bo'limning asosiy vazifalaridan biridir.
Omborlashtirish va yukni saqlash. Mahsulotlarni omborlarda saqlash va ularni samarali taqsimlash logistikaning muhim qismlaridan biri hisoblanadi. Ombor tizimi mahsulot xavfsizligi va inventarning optimal joylashtirilishi orqali samarali boshqariladi. Xalqaro omborlash standartlari omborda xavfsizlik va mahsulotning tezkor kirish-chiqishini ta'minlashga katta e'tibor qaratadi. Bu standartlar omborlar ichidagi materiallarning to'g'ri joylashuvi, xavfsiz saqlanishi va zarar yetkazilishining oldini olishni ta'minlaydi.
Logistika jarayonlarida yordamchi funksiyalar asosiy bo'limlarning to'g'ri ishlashini ta'minlaydi. Ushbu bo'limlar samaradorlikni oshirish, sifatni nazorat qilish va xarajatlarni kamaytirishda muhim o'rin tutadi.
Axborot tizimlari. Logistik axborot tizimlari (LMS) — bu logistika faoliyatini kuzatish, rejalashtirish va boshqarish uchun foydalaniladigan kompyuter tizimlari va dasturlar majmuasidir. Axborot tizimlari orqali inventar harakatlari, transport marshrutlari va ombor faoliyati monitoring qilinadi. Xalqaro logistika standartlari axborotning ochiqligi va tezkorligiga e'tibor beradi. Bundan tashqari, axborot texnologiyalari orqali real vaqtda ma'lumot olish va mijozlar bilan aloqa o'rnatish jarayonlarini ham nazorat qilish imkoniyatlari mavjud.
Xatarlarni boshqarish. Xatarlarni boshqarish yordamchi bo'lim sifatida, logistika jarayonlaridagi moliyaviy, huquqiy va texnik xatarlarni aniqlash, baholash va kamaytirish jarayonlarini o'z ichiga oladi. Ushbu jarayonlarda korxona xavfsizligi va moliyaviy barqarorligini ta'minlash muhim o'rin tutadi. Xatarlarni boshqarish xalqaro
standartlarga mos ravishda tizimli yondashuv orqali amalga oshiriladi, bu esa risklarni minimallashtirish va tovarlarning ishonchli yetkazilishini kafolatlaydi.
Mahsulot sifatini boshqarish. Sifatni nazorat qilish bo'limi, mahsulotlarni iste'molchiga etkazish jarayonida sifatning saqlanishini va xalqaro standartlarga javob berishini ta'minlaydi. Bu bo'lim omborlash, transport va saqlash jarayonlarini muntazam ravishda nazorat qiladi. Xalqaro logistika standartlariga ko'ra, sifatni nazorat qilish har bir jarayonning barcha bosqichlarida amalga oshirilishi kerak, bu esa mahsulotning xavfsiz va ishonchli bo'lishini ta'minlaydi.
Asosiy va yordamchi funksiyalar o'zaro chambarchas bog'langan bo'lib, bir-birini to'ldiradi. Tovarlarni saqlash va yetkazib berish kabi asosiy funksiyalar ma'lumotlar va mijozlar bilan ishlash kabi yordamchi bo'limlarsiz samarali ishlay olmaydi. Logistikada muvaffaqiyatga erishish uchun ushbu bo'limlar o'rtasida yaxlit va muvofiqlashtirilgan ish olib borilishi lozim.
1-jadval
Logistikaning asosiy va yordamchi funksional bo'limlari taqqoslanishi
Funksional bo'limlar Asosiy vazifalar Xalqaro standartlarga mosligi
Transport tizimi Mahsulotlarni tez va tejamkor yetkazish Ekologik va tejamkor transport
Inventar boshqarish Mahsulot zaxiralarini nazorat qilish Talabga mos inventar darajasini saqlash
Omborlashtirish Mahsulotlarni xavfsiz saqlash va tarqatish Optimal joylashtirish va zaxiralarni boshqarish
Axborot tizimlari Logistika j arayonlarini kuzatish va boshqarish Real vaqtda ma'lumot almashish
Xatarlarni boshqarish Xatarlarni aniqlash va minimallashtirish Xavfsizlik va barqarorlik
Mahsulot sifatini boshqarish Sifat nazorati va ta'minoti Xalqaro sifat standartlariga moslik
Logistika tizimining xalqaro standartlarga mos ravishda tashkil etilishi korxonalar samaradorligi va raqobatbardoshligini oshirishda muhim omil hisoblanadi. Har bir bo'limning o'ziga xos vazifalari bo'lib, ular bir-birini to'ldiradi va umumiy jarayonning muvaffaqiyatli amalga oshirilishini ta'minlaydi. Yaxshi tashkil etilgan logistika tizimi korxona faoliyatining samaradorligini oshiradi va raqobatbardoshlikni ta'minlaydi. Asosiy funksional bo'limlar, jumladan, transport, inventar boshqarish va ombor tizimlari tovarlarni tez, tejamkor va xavfsiz yetkazishni ta'minlaydi. Yordamchi
bo'limlar, xususan, axborot tizimlari, xatarlarni boshqarish va sifat nazorati, logistika jarayonlarining uzluksiz ishlashini qo'llab-quvvatlaydi. Xalqaro standartlarga mos yondashuv logistika tizimining ekologik barqarorligini oshiradi, xarajatlarni optimallashtiradi va mijoz talabini qondirishni kafolatlaydi. Bu esa korxonalarning global bozorda muvaffaqiyatli faoliyat ko'rsatishiga zamin yaratadi.
Foydalanilgan adabiyotlar ro'yxati.
1. M Boboyev N. Logistika. O'quv qo'llanma. - Samarqand: SamISI, 2021. - 330 b. ISBN: 978-9943-7641-5-6
2. Boboyev N. Logistika asoslari. Darslik - Samarqand: SamISI, 2023. - 292 b. ISBN: 978-9943-9457-6-0.
3. Шумаев, В. А. Основы логистики : учеб. пособие / В. А. Шумаев. — М.: Юридический институт МИИТ, 2016. — 314 с.
4. Кучаров А. С. Введение в логистику. Учебник-Т.: «Инновацион ривожланиш нашриёт-матбаа уйи», 2021.-250 б.
