Научная статья на тему 'Ксилит өндіру үшін күріш қалдықтарын шикізат ретінде қолдану жолдарын зерттеу'

Ксилит өндіру үшін күріш қалдықтарын шикізат ретінде қолдану жолдарын зерттеу Текст научной статьи по специальности «Фундаментальная медицина»

CC BY
126
46
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
кислит алу / күріш қалдығы / күріш өңдеу технологиясы / receipt of xylitol / wastes of rice / technology of treatment of rice husk.

Аннотация научной статьи по фундаментальной медицине, автор научной работы — С.Е. Келімханова, С.Ш. Куппанова, Л.Г. Сатаева

Қазақстан Республикасының бүгінгі күнгі экономикалық қарқынды даму жағдайында бәсекеге қабілетті 30 елдің қатарына кіру стратегиясында ел экономикасының күре тамыры болып табылатын ауылшаруашылық өнімдерін өндіруді жан-жақты дамытуға аса көңіл бөлу қажет екенін ҚР Президенті Н.Ә. Назарбаев Қазақстан халқына жолдауында атап көрсеткен болатын. Осы бағытта Қызылорда облысының да аймақтық-индустриалдық инновациялық даму бағыттары анықталған, аймақта күріш кластерін дамытуға мемлекет тарапынан қолға алынып отыр.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по фундаментальной медицине , автор научной работы — С.Е. Келімханова, С.Ш. Куппанова, Л.Г. Сатаева

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

RESEARCH OF METHODS OF THE USE OF RICE HUSK FOR THE RECEIPT OF XYLITOL

In this article the methods of receipt of xylitol are considered from wastes of rice husk, for the Kyzylordinskoy area it very cheap and advantageous, as with economic so from an ecological side product of production. Xylitol finds a wideuse in pharmaceutics, to medicine and as food stuff, because renders a bactericidal action, assists the increase of gastric secret and outflow of bile and restores the broken metabolism.

Текст научной работы на тему «Ксилит өндіру үшін күріш қалдықтарын шикізат ретінде қолдану жолдарын зерттеу»

СПИСОК ЛИТЕРАТУРЫ

1 Беляев С.Г. Организационно-экономический инструментарий для управления проектами: современное состояние и задачи развития // ВЕСТНИК ЮРГТУ (НПИ). - 2009. - №1. - С. 35-42.

2 Grime J. P.Plant strategies and vegetation processes. - Chichester: W and S, 1979. - 222 p.

3 Martin J.Enterprise Engineering // The Key to Corporate Survival. - UK: Savant Institute, 1994. - V.1. - Р. 24-26.

4 Roberts E.B. Entrepreneurs in High Technology: Lessons from MIT and Beyond // Oxford University Press. - New York: 1991. - Р. 124159.

5 ISPE Good Practice Guide: Good Engineering Practice. - ISPE, 2008. https://www.ispe.org/gamp-guides/good-engineering-practice-table-of-contents.pdf.

К.С. ЖАКИПБЕКОВ, И.Е. КАУХОВА, У.М. ДАТХАЕВ, З.Б. САКИПОВА, Э.А. СЕРИКБАЕВА

ФАРМАЦИЯДОЫ ИНЖЕНЕРЛ1К МЕНЕДЖМЕНТТЩ НЕГ1ЗГ1 АСПЕКТ1ЛЕР1

tywh: Казахстан Республикасыныц тургындарды дэр>дэрмектермен ;амтамасыз ету саласына багытталган мемлекеттш саясаттыц непзп алгышартты багыты болып, фармацевтикалы; нары;та крлже^мдь тшмд жэне сапалы дэрiлiк заттардыц бар болуы саналады. Жаца фармацевтикалы; кэсшорындардыц курылысын салу айма;тык; децгейдегi мегажоба болгандыщтан, фармацевтикалы; 0ндiрiстi дамытудыц алуан сулбаларын аны;тау мен багалау ушш фармацевтикалы; инжинирингты ЖYргiзу ;ажет№ Жогарыда аталгандарды ескере отырып, бул ма;алада жобалау ;ызметсмен айналысатын тиесiлi компанияныц инфракурылым аясында инжинирингтiк бас;арудыц непзп аспектiлерi ;арастырылган. ТYЙiндi свздер: фармация, менеджмент, инжиниринг.

K.S. ZHAKIPBEKOV, I.E. KAUKHOVA, U.M. DATKHAYEV, Z.B. SAKIPOVA, E.A. SERIKBAYEVA BASIC ASPECTS ENGINEERING MANAGEMENT IN PHARMACY

Resume: The main priority of the state policy of the Republic of Kazakhstan in the field of drug supply of the population is the presence in the pharmaceutical market of affordable, effective and quality medicines. Since the construction of new pharmaceutical companies is a mega-project at the regional level, to identify and assess the various options for the development of pharmaceutical industries, it is necessary to conduct pharmaceutical engineering. This article discusses the main aspects of engineering management within the supervised infrastructure companies engaged in designing activities. Keywords: pharmacy g, management, engineering.

УДК 552.576.12-012:633.18-078.

С.Е. КЕЛ1МХАНОВА, С.Ш. КУППАНОВА, Л.Г. САТАЕВА

С.Ж. Асфендиаров атындагы Казац улттыц медицина университетi

КСИЛИТ 0НД1РУ УШ1Н КУР1Ш ЦАЛДЬЩТАРЫН ШИК1ЗАТ РЕТ1НДЕ ЦОЛДАНУ ЖОЛДАРЫН ЗЕРТТЕУ

Казацстан Республикасыныц бYгiнгi Ky^i экономикалыц царцынды даму жагдайында бэсекеге цабiлеттi 30 елдщ цатарына Kipy стратегиясында ел экономикасыныц куре тамыры болып табылатын ауылшаруашылыц ешмдерш вндiрудi жан-жацты дамытуга аса кещл белу цажет екенш КР Президентi Н.Э. Назарбаев Казацстан халцына жолдауында атап кврсеткен болатын. Осы багытта Кызылорда облысыныц да аймацтыц-индустриалдыц инновациялыц даму багыттары аныцталган, аймацта KYрiш кластерiн дамытуга мемлекет тарапынан цолга алынып отыр. TyttiHdi свздер: кислит алу, KYрiш цалдыгы, KYрiш ецдеу технологиясы

Епстш к0лемi бойынша дуние жузшде курш бидайдан кешнп екшшi орында. Кызылорда облысы жагдайында табиги байлыгымыз болып есептелетш курш вндркшщ налдынтарын тшмд пайдалану мэселей элi толы; шешшмеген мэселе. Курш вцдейтш зауыттарда жылына 50 мыц тонна курш ;алдыгы ;о;ыс ретiнде шыгарылады жэне 0ртелiнедi, ауада газды жэне улы заттар TYзiп, бул ауданда экологиялы; проблемалар туындатады. Егер KYрiш а;тайтын зауыттыц ;асынан сол KYрiш ;алды;тарын 0цдейтiн зауыт ашылса, пайдалы 0нiмдер алуга болады. Сол ошмдердщ бiрi - ксилит. [2]

Ксилит фармацевтика, медицина жэне тагам 0неркэйбшде ;анттыц орнына пайдаланылатын 0нiм болып табылады. Ксилит бактерицидтi ;асиет к0рсетед, ас;азан шырынын жэне 0ттi улгайтады, бiр адам KYнiне ксилиттiц 30 г тамак;тануы нормага сай жогары калориялы азы; . Fылыми-зерттеу жумысынын, ма^саты: КYрiш кебегiнен адам денсаулыгына пайдалы, тиiмдi жэне экологиялы; таза 0шм - ксилит 0ндiру MYMкiншiлiгiн аны;тау. Ксилиттiц

тиiмдi 0ндiру технологиясын енгiзiп, ;ант диабетiмен жэне семiздiкпен ауыратын ауруларга арнайы диета ретшде пайдалану.

Курамында пентозан бар шикiзаттан жаца эффективт комплекстi технология ар;ылы жогары сапалы ксилит алу мацызды гылыми-техникалы; проблема болып табылады. Оныц шешiмi тек гылыми жэне техникалы; ;ана емес, сонымен ;атар экономикалы; жэне элеуметтш магынага ие Материалдар мен эдйтер: Ксилит - жогары сапалы, TYCсiз болып келетiн химиялы; зат, к0п атомды спирттердiц 0кiлi. Молекулалы; массасы 152,15. Кайнау температурасы 215-217°С. Оптикалы; белсендi емес. Су, метил жэне этил спирттершде, йрке к;ышк;ылында жа;сы еридi, ал эфирлерде, к0мiрсутектерде, пропил жэне бутил спирттершде мулдем ерiмейдi. Калориясы 4,06 ккал/г. КYрiш кебегiнiц нурамында ;унды компоненттер 15% кремний, 80% органикалы; заттар, 5% микроэлементтер бар. Курш кебепнщ 1 тоннасынан 80 кг ксилит 0ндiруге

болады. Ксилит ;анттан 3 есеге ;ымбат, энергетикальщ ;анттыц орнында (;ант алмастыргыш) ЖYретiн 0нiм. [3] Соцгы кезде ксилита кец ;олданатын тутынушылар кебеюде, 0йткенi оныц суранысы жогары болып келедi. Ксилиттщ артьщшыльиы:

3. бактерицидтш ;асиетке ие.

4. денсаулывда зияны жо;;

5. агзага тез жэне толы; сiцедi;

6. ;анныц курамындагы ;ант мелшерiне эсер етпейдi;

7. улы емес;

8. iшектiц, ас;азан селiнiц, агзадагы алмасу процестерiне эсер етпейд^

9. ет айдагыш ретшде к;олданады;

10. тiс жиегiнiц (кариес) алдын алады;

11. агзаныц физиологиялы; ;асиеттерш ;алпына келтiредi; Ец алгаш рет KYрiш ;алдыгын 1947 жылы АКШ-та к;олдануды бастаган. Шет елдерде ксилит ендiретiн эйгiлi

зауыттар Ресейде, Yндiстанда, Германияда жэне Жапонияда орналас;ан. БYгiнгi KYHде ксилит ендiрiсiнде алда турган енеркэсiп - Финляндиядагы «Култор-Ксирофин»

корпарациясы жэне Ресейдегi «КсилемаБалтФарм» компаниясы.

Зерттеу кезецдерi мен процедурасы: Кристалды ксилит алу - кеп сатылы ете KYPделi процесс. КYрiш кебегiнде пентоздардыц (ксилан) мелшерi жогары, ал минералды жэне органикалы; ;оспалары аз мелшерде болгандыщтан KYрiш ;алдык;тарын ксилозан алудыц шикiзаты ретiнде ;олданылады. Финляндиядагы «КулторКсирофин»

компаниясыныц ;олданып отырган технологиясы ксилит ендiруде ете тиiмдi екенi дэлелденген. Оныц дэлелi бул технологияны Кытай, Бразилия, Болгария елдерiнiц кецiнен ;олдануы.

Тэжiрибелiк белiм: 3-5 % ылгалдылывда дешн кептiрiлген шикiзатты 600-650 °С температурада 30 мин бойы термоецдеуiшке салады. Катты кремнилi енiм Y3iлiссiз ;абылдагыш бункерге TYсiрiледi. Булы -газды ;оспаны суйы; органикалы; енiм алуга дешн конденсирлейдь Конденсирленбеген газдар шикiзатты кеп^ру кезецiнде отын ретiнде к;олданылады .

Тэжiрибеге усынылган технологияны макулдау жэне процесс параметрлерш тацдауда 300 кг/кYнiне KYрiш

кебегi тэжiрибелi ;ондыргылар к;олданылды. Келесi аппараттартар:

1) КYрiш кебегiн кеп^ретш аппарат ;

2) Айналатын реакторы бар трубкалы пеш;

3) шиюзатты ЖYKтейтiн 2-шлюздi узел ;

4) ;атты енiмдi ЖYKтейтiн шлюздi узел ;

5) Газ айдагыш;

6) Су айналмалы насос;

7) ;алдык; газдарды конденсациялау ЖYЙесi;

8) ЖYKтелеген бункерлердi сулы суыту ЖYЙесi;

270 '.ка7пши.кг

9) вентиляция жуйей;

10) елшемд>бак;ылау курылгылары;

11) ;ыздыру куатыныц K03Î.

1 — ЖYKтемелi бункер (2 .); 2 — шнект куаттандыргыш; 3 — электрок;озгалтк;ыштар; 4 — айналдыратын реактор; 5 — ;ыздыратын элемент; 6 — ;ыздыратын элементтiц ;аптамасы; 7 — ток жеткiзушi; 8 — температура реттейтш датчик ; 9 — кремний-кемiртегi енiмiнiц су суытатын ;абылдагыш бункер (2 шт.); 10 — пеш корпусы ; 11 — алдыцгы CYЙенiш мойынтсреп 12 — арт;ы CYЙенiш мойын^реп ; 13 — форконденсатор; 14 — смола жинагы; 15 — конденсатор; 16 — конденсат жинагы; 17 — су айналмалы насос; 18 — шлюзд клапан; 19 — реактордан булы-газ ;оспасыныц шыгуы; А — Суы; су беру; В — Суы; судыц шыгуы; С — конденсирленбеген газдардын шыгуы

КYрiш Ke6eriH ысты; ауамен ылгалдылыгы 3-5 % болганша

кешчред жэне 1,0 м3 K0лемдегi ею бункерге (дозатор ;ызметш ат;аратын бегатпей бар) себедi. ЖYKтелген ЖYЙе герметикалы. КYрiш кебегi ^Шсйз (бiреуiнен жэне ;алган ЖYKтемелi бункерлер кезекпен) ашы; бекiтпе ар;ылы шнекке келiп TYœ,i жэне кейiн реакторга жiберiледi. ¥зындыгы 3м жэне диаметрi 0,3м реактор вакуум аппаратыныц талаптарына сэйкес тот баспайтын болаттан жасалган, екi жагы мойынтiрекпен бекiтiлген жэне айналатын (3-5 айн./мин) тартпамен жабдьщталган. Реактор эр;айсысы узындыгы 0,75 м екi ажырайтын секциядан туратын TYтiкшелi кедергi пеште орналастырылган. Пеш 3-5° кекжиекте орнатылган. Реакторда KYрiш кебегi 30 мин бойы 600-650 °С температурада жэне газ жiберетiн су айналмалы насос жолымен бекiтiлген атмосфералы; ;ысымда термореттепшке салады.Реакторды айналдыруды KYрiш

кебегiн араластыру жэне бiркелкi ;ыздыру ар;ылы жузеге асырады. Пеш ецкейiнкiреп орналас;андык;тан пеш есебшен ;атты 0нiм узiлiссiз ЖYKтемелi ;урылгыга жiберiледi жэне

бекiтпе ар;ылы кезектесiп екi келемге суытылган су

3

куйылады, эр;айсысыныц K0лемi 0,3 м , 50-60 °С -;а дешн суытады. Курамында 52 % кемiртеri болгандыщтан, 0здiгiнен тутануи болмас ртш суытады. Кабылдагыш бункер жарылгыш клапандармен жэне ауа агымына арналган штуцермен жабдыщталган. Узел вакуум аппартыныц талаптарына сэйкес жасалган. Булы-газ ;оспасы газайдагыш ар;ылы шыгарылады жэне форконденсаторы мен конденсаторы бар конденсациялы; ЖYЙеге жiберiледi. Конденсат ары ;арай периодты турде тарага куйятын суйы; 0нiмдер жинагына ;уйылады. Конденсирленбеген газдар отын ретшде жэне кеп^ретш кезiнде ;ыздырыру Yшiн ;олданылады. [4]

Кесте 1 - Курiш кебегiн термоецдеудегi процестiц технологиялы; параметрлерi

Стадия

Параметр

9лшемi

Кеп^ру

Температура, °С

100 ± 5

¥за;тыгы, мин

60

Температура, °С

600-650

Термореттеу

¥за;тыгы, мин

30

Кысым, кПа

101,3

Газды ;оспа кезiндегi ;ысым, атм

Катты енiмдi суыту

Температурага дейiн, °С

50-60

форконденсаторда

Газды ;оспа конденсациясы

конденсаторда

300-350

Температура, °С

20-40

1

Зерттеу жацальиы: курш калдьщтарынан экологиялык таза жэне пайдалы ешм - ксилит eндiрудi Казакстан Республикасы Кызылорда облысы Yшiн усынуы зерттеу жумысыныц жацалыгы болып табылады. Жумыс нэтижелерi мен корытынды: Ксилит 0ндiрiсi -арзан да , экологиялык жэне экономикалы; жагынан тиiмдi 0нiмдердiц бiрi, оны 0ндiру Yшiн KYрiш калдьщтарын

шигазат ретiнде колдануы химия 0ндiрiсiнiц пайда болуына алып келедi. Ксилит алу MYMкiншiлiгiн зерттей келе, KYрiш 0ндiрiсi калдыгынан ксилиттi 0ндiру жагдайы, барысы, бYгiнгi KYнi пайдалану салаларын талдай келе, KYрiш кебегiнiц химиялы; к¥рамына CYЙене отырып, Кызылорда облысы жагдайында одан ксилит алу MYMкiншiлiгi бар деп есептеуге болады.

ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1

1 Жайлыбай К.Н. КYрiш егiншiлiгi жэне экология. - Алматы: 2006. - 308 б.

2 Каза;стан KYрiшi: iзденiс, тэжiрибе, проблема. - Астана: 2003. - 183 б.

3 Алешин Е.П., Алешин Н.Е. Рис. - М.: 1993. - 256 с.

4 Шарков В.И., Куйбина Н.И., «Химиялы; гемицеллюлоза». - М.: 1972. - 212 б.

5 Корольков И.И. «Технология гидролизных производств». - М.: 1973. - 188 с.

6 Сапотницкий Е.С., «Перколяционный гидролиз растительного сырья». - М.: 1978. - 322 с.

7 1зтаев Э., Отыншиев Б. «Асты;тану жэне ди;аншылы; негiздерi». - Алматы: Кайнар, 1994. - 336 б.

8 «Каза;стан Республикасыныц Президентi Н.Назарбаев «Каза;стан хал;ына жолдауы». - Астана: Елорда, 2006. - 251 б.

С.Е. КЕЛ1МХАНОВА, С.Ш. КУППАНОВА, Л.Г. САТАЕВА

ИССЛЕДОВАНИЕ МЕТОДОВ ИСПОЛЬЗОВАНИЯ РИСОВОЙ ШЕЛУХИ ДЛЯ ПОЛУЧЕНИЯ КСИЛИТА

Резюме: В данной статье рассмотрены методы получения ксилита из отходов рисовой шелухи, для Кзылординской области - это очень дешевый и выгодный, как с экономической так и с экологической стороны продукт производства.

Ксилит находит широкое применение в фармацевтике, медицине и как продукт питания, так как оказывает бактерицидное действие, способствует повышению желудочного секрета и оттоку желчи и восстанавливает нарушенный обмен веществ. Ключевые слова: получение ксилита,отходы риса, технология обработки рисовой шелухи.

S.E. KELIMHANOVA, S.SH. KUPPANOVA, L.G. SATAEVA

RESEARCH OF METHODS OF THE USE OF RICE HUSK FOR THE RECEIPT OF XYLITOL

Resume: In this article the methods of receipt of xylitol are considered from wastes of rice husk, for the Kyzylordinskoy area - it very cheap and advantageous, as with economic so from an ecological side product of production.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

Xylitol finds a wideuse in pharmaceutics, to medicine and as food stuff, because renders a bactericidal action, assists the increase of gastric

secret and outflow of bile and restores the broken metabolism.

Keywords: receipt of xylitol, wastes of rice, technology of treatment of rice husk.

УДК: 616-089. 5-031. 84: 547. 298.4

Г.М. ПИЧХАДЗЕ, И.И. КИМ, К. У. ЕСЕТОВА, Д.М. КАДЫРОВА, Г.С. МУХАМЕДЖАНОВА

Казахский Национальный медицинский университет им. С.Д.Асфендиярова, Кафедра фармакологии

МЕСТНОАНЕСТЕЗИРУЮЩАЯ АКТИВНОСТЬ ПРИ ТЕРМИНАЛЬНОЙ АНЕСТЕЗИИ И ОСТРАЯ ТОКСИЧНОСТЬ ВНОВЬ

СИНТЕЗИРОВАННЫХ ПРОИЗВОДНЫХ ПИПЕРИДИНА

Изучены острая токсичность и местноанестезирующая активность при поверхностной анестезии вновь синтезированных производных пиперидина. Соединения не оказали эффекта при поверхностной анестезии. Наименее токсичным оказалось соединение под шифром МАВ - 174.

Ключевые слова: местная анестезия, острая токсичность, поверхностная анестезия

Известно, что наиболее частой проблемой, с которой сталкивается врач любого профиля, это устранение и профилактика болевого синдрома. Одним из путей решения этой проблемы является общее обезболивание, но при его использовании возможны серьезные осложнения и побочные эффекты. Все это во многих случаях препятствует применению общей анестезии в клинике, особенно в поликлинических условиях, где большинство амбулаторных операций и болезненных манипуляций проводится под местной анестезией. Местное обезболивание остается высокоэффективным и надежным способом борьбы с болевым синдромом. Кроме того, местная анестезия позволяет оказать скорую помощь и уменьшить время пребывания больного в стационаре [1].

Методическая простота и доступности выполнения в самых примитивных условиях способствует широкому распространению местной анестезии при оперативных вмешательствах на месте происшествия, особенно при массовом потоке пострадавших в экстремальных условиях. Кроме того, применение местных анестетиков в какой-то мере позволит избежать многих побочных эффектов, характерных для анальгетиков, в частности лекарственной зависимости. Это, несомненно, сыграет положительную роль в решении такой социальной проблемы, как наркомания [2].

Несмотря на определенные достижения отечественных и зарубежных фармакологов, химиков и клиницистов в области создания местноанестезирующих лекарственных

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.