CC BY
0KORXONALARDA SIFAT MENEJMENTINING ZAMONAVIY USLUBLARINI JORIY ETISH YO'LLARI
Tursunov F.U.
SamISI, "Menejment" kafedrasi mudir, i.f.n., dotsent
Annotatsiya: maqolada korxonalarda mahsulot sifatini boshqarish ahamiyati, sifatni boshqarishning zamonaviy uslublari yoritilgan va taklif etilayotgan mahsulot sifatini oshirishga yordam beradigan asosiy bosqichlar keltirilgan.
Kalit so'zlar: sifat menejmenti, mahsulot sifati, raqobat, marketing, korxona imidji, strategik maqsadlar, boshqaruv tizimi.
Bugungi kunda zamonaviy bozor iqtisodiyoti sharoitida korxonalar samarali sifat menejmentiga ehtiyoj sezmoqda. Avvalo, bu hozirgi vaqtda iqtisodiy bozorda zamonaviy tashkilotlar o'rtasida qattiq raqobat mavjudligi bilan bog'liq. Raqobat shu qadar kuchliki, muvaffaqiyatli faoliyat ko'rsatayotgan har bir tashkilot tadbirkorlik tarkibida mustahkam mavqega ega bo'lishi kerak. Shu munosabat bilan zamonaviy korxonalar birinchi navbatda sotiladigan mahsulotlarning yuqori sifatini yaratishi, shuningdek uning sifatini boshqarishga alohida e'tibor berishlari kerak.
Sifat menejmenti tovarlar, xizmatlar, jarayonlar sifatini emas, balki umuman boshqaruv sifatini o'z ichiga oladi. Sifat menejmenti - keskin o'zgarishlar ro'y berayotgan bozor iqtisodiyotida birinchi o'rinda turadi. Aynan sifat menejmentining zamonaviy uslublari yordamida yetakchi kompaniyalar turli bozorlarda yetakchi o'rinlarni egallaydi. Sifat menejmentining asosiy maqsadi - tashkilot uchun eng kam umumiy harajatlar bilan kelishilgan mijozlar talablarini to'liq qondirishdir.
Mahsulot sifatini boshqarish-bu mahsulotni shakllantirish va sotishda, uning sifati va yuqori darajasini ta'minlash va saqlash uchun to'g'ridan-to'g'ri amalga oshiriladigan chora-tadbirlar majmui. Bugungi kunda korxonalarda mahsulot sifatini boshqarish tizimli harakterga ega bo'lishi, tashkiliy tarkibiy elementlar majmuasini o'z ichiga olishi lozim, masalan:
• korxona xodimlari o'rtasida javobgarlik va javobgarlikni taqsimlash;
• mahsulot sifatini boshqarishdan oldin zarur protseduralarni bajarish;
• sifatli mahsulotlarni yaratish uchun samarali jarayonlarni tashkil etish;
• korxonada muvaffaqiyatli boshqaruv tizimini yaratish uchun yuqori sifatli resurslarning mavjudligi.
Zamonaviy korxonalarda sifatni boshqarishni izchil va samarali amalga oshirilishi uchun tashkilot rahbariyati ushbu tizimni asta-sekin ishlab chiqishi va amalga oshirishi kerak, uni birinchi navbatda maqsadlarga erishish vositasi sifatida ko'rib chiqishi va zamonaviy korxonada muayyan siyosatni amalga oshirishi kerak. Korxonada sifat menejmentini boshqarish sohasidagi siyosat mahsulot sifatini ta'minlash, boshqarish va optimallashtirish tarkibiy qismlarini o'z ichiga olgan sifat tizimini o'z ichiga oladi.
Sifat tizimida korxona siyosati va maqsadini ta'minlash, raqobatbardoshlikni oshirish uchun: marketing, bozorni o'rganish; texnika talablarini loyihalashtirish va ishlab chiqarish; material-texnik ta'minot; texnik jarayonlarni tayyorlash va ishlab chiqish; ishlab chiqarish; nazorat, sinov va tadqiqotlar o'tkazish; o'rash va saqlash; sotish va taqsimot; montaj va ishga tushurish; xizmat ko'rsatishga texnik yordam; foydalanib bo'linganidan keyin utilizatsiya qilishni amalga oshirish maqsadga muvofiq.
Korxonada sifatni boshqarishning zamonaviy uslublarini joriy etish jarayoni quyidagi usullar qo'llaniladi:
- iqtisodiy usullar. Ushbu usullar sifatli mahsulotlarni yaratish, shuningdek ularni bozorlarga sotish uchun iqtisodiy sharoitlarni shakllantiradi;
- xodimlarni yuqori sifatli mahsulotlar ishlab chiqarishga undaydigan korxona xodimlarini moddiy rag'batlantirish usullari;
- tashkiliy va ma'muriy usullar. Ushbu usullar normativ-huquqiy hujjatlarning barcha zarur talablarini, shuningdek korxona rahbariyatining boshqa ko'rsatmalari va buyruqlarini o'z ichiga oladi;
- ta'lim usullari. Ushbu usullarning mohiyati mahsulotlarni ishlab chiqarish jarayonining barcha ishtirokchilariga ularni o'z vazifalarini yuqori sifatli bajarishga undash uchun to'g'ridan-to'g'ri ta'sir ko'rsatishdan iborat.
Korxonada sifatni boshqarish uslublaridan foydalanib, kelajakda kompaniyaning iqtisodiy o'sishiga olib keladigan turli xil muammolarni hal qilish mumkin. Tizim mahsulotlarni barqaror ishlab chiqarishga va ularning sifatini nazorat qilishga yordam beradi. Shuningdek, bu ishlab chiqarish hajmini oshirishga, yangi bozorlarga chiqishga yordam beradi. Mahsulot sifatini oshirish uni qimmatroq sotishga imkon beradi, korxonaning umumiy raqobatbardoshligini oshiradi, shuningdek tashkilotning moliyaviy holatini barqarorlashtiradi. Mahsulot hayot siklining har bir bosqichida sifat tizimining o'ziga xos talablari mavjud. Barcha o'zgarishlar bosqichma-bosqich amalga oshiriladi.
Korxonada sifat boshqaruvi tizimini joriy etish nafaqat tovar-ishlab chiqarish sohasiga ta'sir qiladi. Bu, shuningdek, faoliyati xizmatlarni taqdim etish bilan bog'liq bo'lgan korxonalar uchun yuqori darajadagi xizmat ko'rsatishni o'rnatishga ham tegishli. Bunga quyidagilar kiradi: mijozlarga xizmat ko'rsatish, ishning miqdoriy va sifat standartlari. Shuningdek, sifat menejmenti tizimi korxona boshqaruvini tartibga soladi. Bu korxonada odamlar va jarayonlarni boshqarishni optimallashtirishga imkon beradi. Kelajakda qabul qilingan boshqaruv qarorlarining sifati oshadi, biznes jarayonlarining rentabelligi oshadi.
Sifat boshqaruvi tizimini ishlab chiqish va joriy etish bosqichlari to'g'ri maqsadlarni belgilash va kerakli natijalarga erishish uchun tahlil qilish va tayyorlash korxonada mavjud vaziyatni bilishingiz kerak. Bularning barchasidan oldin sifat menejmenti tizimini joriy etish natijasida nimaga erishish kerakligini ko'rsatadigan batafsil reja tuziladi.
Sifat boshqaruvi tizimini joriy etishning yorqin muammosi - bu motivatsiya va rag'batlantirishning yetishmasligiga bog'liq bo'lgan xodimlarning noroziligi.
Shuningdek, menejmentning o'rtacha munosabati bo'lishi mumkin, bu esa mablag' yetishmasligiga olib keladi. Yurtimiz korxonalarida sifat boshqaruvi tizimi jazolash, qattiq choralar yordamida amalga oshiriladi.
Sifatni boshqarish jarayonining o'zi iste'molchilar va umuman jamiyatning asosiy talablariga javob beradigan zarur sifat darajasini belgilash va ta'minlash uchun boshqaruv ob'ektlariga maqsadli ta'sir ko'rsatadi. Kerakli sifat darajasiga erishish samarali boshqaruv usullari mavjud bo'lganda, ulardan foydalanish oldindan belgilangan natijaga erishishga yordam beradi.
Sifat menejmenti tizimini joriy etish korxonaga katta foyda keltiradi. Bundan tashqari, biznes jarayonlarini optimallashtiradi, bu korxona imidji va obro'siga katta hissa qo'shadi. Ammo o'z korxonasida bunday tizimni amalga oshirishni rejalashtirgan har bir rahbar bu murakkab jarayon ekanligini tushunishi kerak. Uni amalga oshirish uchun vaqt, inson resurslari, shuningdek, aniq bosqichma-bosqich harakatlar talab etiladi.
Foydalanilgan adabiyotlar ro'yxati
1. Бирюков, А. П. Основные принципы создания системы управления качеством функционирования ЖКХ с использованием современных информационных технологий и средств связи / А. П. Бирюков. М.: Юго-Восток-Сервис, 2005. 218 с.
2. Дж. Харрингтон. Управление качеством в американских корпорациях /М. \"Экономика\", 1990, с.272
3. Джуран о планировании качества, Нью-Йорк, Нью-Йорк: Свободная пресса, 1988 Джозеф М. Джуран https://ru.qaz.wiki/wiki/ Joseph_M._Juran#The_Juran_trilogy
4. Мхитарян, Ю. И. Совершенствование бизнеса на основе оценки и управления качеством услуг / Ю. И. Мхитарян, В. С. Лагутин. М.: Интерэкомс, 2004. 191 с.
5. Эдвардс Деминг и философия управления качеством. http : //quality .eup.ru/MATERIALY/guru.htm
