Научная статья на тему 'КАФОЛАТ ДАВРИДА БУЗИЛИШЛАРНИ ОЛДИНИ ОЛИШ МАҚСАДИДА АВТОМОБИЛНИНГ ТЕХНИК ҲОЛАТИНИ ТЕКШИРИШ'

КАФОЛАТ ДАВРИДА БУЗИЛИШЛАРНИ ОЛДИНИ ОЛИШ МАҚСАДИДА АВТОМОБИЛНИНГ ТЕХНИК ҲОЛАТИНИ ТЕКШИРИШ Текст научной статьи по специальности «Механика и машиностроение»

61
11
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
кафолат даври / техник прогноз / техник генетика / техник диагностика / ейилиш / абразив ейилиш / warranty period / technical forecast / technical genetics / technical diagnostics / wear / abrasive wear

Аннотация научной статьи по механике и машиностроению, автор научной работы — Жамшид Зокир Ўғли Тожиев

Ушбу мақола транспорт воситаларининг техник ҳолатини текшириш учун зарур бўлган техник диагностика, техник прогноз ва техник генетикага бағишланган бўлиб, кафолатли техник хизмат кўрсатиш даврида техник генетикани қўллаш афзалликларига бағишланган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

CHECKING THE TECHNICAL CONDITION OF THE VEHICLE TO PREVENT DAMAGES DURING THE WARRANTY PERIOD

This article is devoted to technical diagnostics, technical forecasting and technical genetics, necessary for checking the technical condition of vehicles, and the advantages of using technical genetics during warranty service.

Текст научной работы на тему «КАФОЛАТ ДАВРИДА БУЗИЛИШЛАРНИ ОЛДИНИ ОЛИШ МАҚСАДИДА АВТОМОБИЛНИНГ ТЕХНИК ҲОЛАТИНИ ТЕКШИРИШ»

КАФОЛАТ ДАВРИДА БУЗИЛИШЛАРНИ ОЛДИНИ ОЛИШ МАЦСАДИДА АВТОМОБИЛНИНГ ТЕХНИК Х^ОЛАТИНИ ТЕКШИРИШ

Жамшид Зокир yFли Тожиев

"Транспорт воситалари мухандислиги" кафедраси Жиззах политехника институти E-mail: tojiyevjamshid1992@ gmail. com

АННОТАЦИЯ

Ушбу макола транспорт воситаларининг техник холатини текшириш учун зарур булган техник диагностика, техник прогноз ва техник генетикага баFишланган булиб, кафолатли техник хизмат курсатиш даврида техник генетикани куллаш афзалликларига баFишланган.

Калит сузлар: кафолат даври, техник прогноз, техник генетика, техник диагностика, ейилиш, абразив ейилиш.

CHECKING THE TECHNICAL CONDITION OF THE VEHICLE TO PREVENT DAMAGES DURING THE WARRANTY PERIOD

Jamshid Zokir ugli Tojiyev

The department of "Vehicle Engineering"

Jizzakh Polytechnic Institute E-mail: toj iyevjamshid1992@ gmail .com

ABSTRACT

This article is devoted to technical diagnostics, technical forecasting and technical genetics, necessary for checking the technical condition of vehicles, and the advantages of using technical genetics during warranty service.

Keywords: warranty period, technical forecast, technical genetics, technical diagnostics, wear, abrasive wear.

КИРИШ

Автомобилларда кафолат даврида бузилишларни олдини олиш учун, мунтазам ва тартибли равишда автомобилнинг техник холатини текшириб бориш зарур. Бунинг учун автосервис корхонаси барча керакли асбоб-ускуналар, диагностик стендлар ва технологик жихозлар билан таъминланган булиши керак. Бундан ташкари автомобилларда кафолат даврида энг куп учраётган

нуксонларни урганиб, уларни олдини олиш буйича тадбирлар ишлаб чикиш зарур. Бундан кузланган максад автосервис корхонаси омборидаги эхтиёт кисмлар захирасини шу маълумотлар асосида туFри ташкил килиш ва автомобилларда кафолат даврида энг куп учраётган нуксонлар хакида автомобил ишлаб чикарувчи заводни хабардор килиш оркали мавжуд камчиликларни бартараф этишдир.

Шахсий автомобил эгалари купинча сервис корхоналарига кирганларида автомобил буйича бажариладиган ишларни танлаб утказадилар. Бундай холатлар кафолат даврида булиши катъиян ман этилиши керак, чунки айрим нуксонлар текширилмай утиб кетиши мумкин. Шу сабабли кафолат даврида сервис корхонасига кирган хар бир автомобилнинг агрегат ва тизимлари буйича техник назорат ишлари утказилиши шарт. Дунёнинг автомобилсозлик сохаси буйича энг илFор мамлакатларидан бири булган Германияда автосервис корхонасига кирган хар бир автомобил (шахсий ёки давлат автомобили, кафолат даврида ва ундан кейин) тулалигича техник курикдан утказилиши шарт килиб белгиланган. Бундан кузланган асосий максад инсонлар хаёти хавфсизлигини таъминлаш ва уларнинг автомобилларини узок йиллар давомида ишончли хизмат килишини таъминлашдан хамда фирманинг мавкеини оширишдан иборат.

АДАБИЁТЛАР ТАХЛИЛИ ВА МЕТОДОЛОГИЯ

Автомобилларда учрайдиган носозликлар турлича булиб, уларнинг келиб чикиш омиллари хам турличадир. Кафолат даврида учрайдиган бузилишларнинг келиб чикиш манбаи буйича 4 турга булинади:

Конструктив бузилишлар -Автомобилни лойихалаш ва моделлаштириш даврларида йул куйилган хатоликлар натижасида вужудга келади. Бундай бузилишлар, асосан, автомобилнинг кафолат даврида аникланади (агрегат, механизм, деталларнинг белгиланган муддатдан анча олдин ишдан чикиши хамда ТХК ва ЖТ ишларини ташкил этишнинг кийинлашиши ва бошкалар)

Технологик бузилишлар -Техник шартларнинг асоссизлиги; технологик жараённинг ишончсизлиги; технологик нуксонларнинг учраши ва бошкалар. Бундай бузилишлар автомобилнинг кафолат даври ичида, мослашув жараёнида намоён булади (деталларнинг дарз кетиши, синиши хамда созлаш ва котириш бирикмаларидаги нозосликлар ва бошкалар)

Эксплуатацион бузилишлар -Бу турдаги бузилишлар эксплуатация даврида элементларнинг ишлаш муддати чегаравий холатга етганда ёки автомобилдан фойдаланиш вактида техник хужжатларда келтирилган тартиботларга риоя этмаслик натижасида вужудга келади (хаддан ташкари

юклаш, рухсат этилмаган ёни^и, мой материалларини куллаш ва уз вактида техник хизмат курсатмаслик окибатида деталларнинг ейилиши, куйиши, синиши ва бошка сабабларга кура алмаштирилиши)

Табиий бузилишлар -Бу автомобилни лойихалаш, конструкциялаш, эксплуатацияси буйича белгиланган коида, меъёрларга риоя килинганида табиий эскириш, ейилиш, занглаш ва чарчаш жараёнлари натижасида вужудга келадиган бузилишдир тормоз, илашув механизмларининг усткуймалари, кузов элементлари ва хк. алмаштирилиши)

НАТИЖАЛАР

Кафолат даврида учрайдиган бузилишлар турлича булишига карамасдан, кафолатли хизмат факатгина конструкцион ва технологик сабабдан вужудга келган бузилишларга курсатилади.

Объектнинг техник холатини аниклашдаги масалалар куйидагилардан иборат:

1) техник диагностика масалалари;

2) техник прогноз - олдиндан айтиб бериш масалалари;

3) техник генетика - келиб чикиш масалалари.

Агар техник диагностиканинг вазифаси жорий вакт ичида объект техник холатини аниклаш, техник прогнознинг вазифаси эса келажакда кутиладиган объект техник холатини ва утказиладиган техник таъсир ёки диагностика даврийлигини олдиндан айтиб бериш булса, техник генетиканинг вазифаси объектнинг аввалги вактдаги техник холатини аниклашдан иборат (масалан, объектнинг авария олди холати).

Техник холатни прогноз килиш - транспорт воситаси техник холатини келгуси вакт оралоти учун берилган эхтимоллик билан аниклаш. Прогнозда объектнинг хозир бошланадиган холатлари ривожининг эхтимолий йуллари аникланади.

Транспорт воситасининг замонавий ривожланиш боскичида хар бир транспорт воситасининг техник холатини алохида прогнозлаш лозим. Эксплуатация жараёнида утказиладиган прогнозлаш хар бир транспорт воситасининг узига хос шартлари ва эксплуатация хусусиятларини хисобга олиш имконини беради. Бу масалаларнинг ечимлари транспорт воситасига профилактик хизмат курсатишни режалаштириш ва утказиш, юрилган йул буйича эмас, реал техник холат буйича кулланиши керак.

МУХОКАМА

Ечиш усуллари буйича техник прогноз техник генетика билан чамбарчас боFлик. Техник генетика - бу транспорт воситаси техник холатини берилган эхтимоллик билан утган вакт интервали учун аниклаш. Йул-транспорт ходисаларини (ЙТХ,) текшириш, кафолат эксплуатацияси даврида юзага келадиган бузилишлар билан боFлик булган даъвогарлик ишлари олиб бориш ёки тадкик масалаларини хал килишда техник генетикага зарурат туFилади. Бундай холларда транспорт воситасининг хозирги вактдаги техник холати бундан бирмунча олдинги, бузилиш ёки ЙТХ, сабаблари вужудга келиши натижасидаги холатидан фарк килади.

ХУЛОСА

Автосервис корхоналарини юкори даражадаги аникликка эга булган диагностик стендлар ва технологик жихозлар билан таъминлаш, техник генетиканинг ривожланиши учун самарали лойихаларни амалга ошириш, ишчилар малакасини мунтазам ошириб бориш, яъни уларни илFор мамлакатлар тажрибалари билан таништириш, керак булса уларни чет мамлакатларда укиш учун юбориш каби тадбирлар зарур хисобланади. Юкорида келтирилганларнинг барчаси аввало хизмат сифатини яхшиланишига, хизматлар тан нархларини камайишига, автосервис корхонасини иш унумдорлигини ошишига ва шу оркали автомобил ишлаб чикарувчи заводни обруси ва даромадини ошишига, охир окибат мамлакатимиз автомобил саноатини тобора ривожланишига олиб келади

ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТЛАР

1. Ishonchlilik nazariyasi va diagnosтika asoslari: Oliy o'quv yurtlari bakalavrlari uchun darslik./A.A. Tojiboyev, Q.M. Sidiqnasarov, K.I. Ibrohimov, N.V. Kusnetsov, T.: "Extremum-Press" 2015. 296 b.

2. Автомобиллар техник эксплуатацияси. К,айта ишланган ва тулдирилган русча 4-нашридан (проф. Кузнецов Е.С. тахрири остида. М.:Наука 2004й. 535 б.) таржима проф. Сидикназаров К,.М. умумий тахрири остида, Тошкент "VORIS-NASHRIYOT", 2006. - 670 б.

3. Адилов, А. К., Сувонкулов, Ш. А., Кулмурадов, Д. И., Умиров, И. И., & Бойжигитова, И. А. (2019). Причины изменения технического состояния автомобиля. Актуальные научные исследования в современном мире, (1-2), 116118.

4. Адилов, О. К., Умиров, И. И., & Уразов, Б. А. (2020). Методика определения деталей, критических по надежности автомобилей. Academic research in educational sciences, (1).

5. Умиров, И. И. У., & Хдмракулов, Ё. М. (2020). Автомобиллардан чикаётган газсимон чикиндиларнинг атмосферага аралашиши. Academic research in educational sciences, (1).

6. Нуруллаев, У. А., & Умиров, И. И. У. (2020). Создание программных средств автоматизированной информационной системы транспортных предприятий. Academic research in educational sciences, (1).

REFERENCES

1. Ishonchlilik nazariyasi va diagnosrika asoslari: Oliy o'quv yurtlari bakalavrlari uchun darslik./A.A. Tojiboyev, Q.M. Sidiqnasarov, K.I. Ibrohimov, N.V. Kusnetsov, T.: "Extremum-Press" 2015. 296 b.

2. Автомобиллар техник эксплуатацияси. К,айта ишланган ва тулдирилган русча 4-нашридан (проф. Кузнецов Е.С. тахрири остида. М.:Наука 2004й. 535 б.) таржима проф. Сидикназаров К,.М. умумий тахрири остида, Тошкент "VORIS-NASHRIYOT", 2006. - 670 б.

3. Адилов, А. К., Сувонкулов, Ш. А., Кулмурадов, Д. И., Умиров, И. И., & Бойжигитова, И. А. (2019). Причины изменения технического состояния автомобиля. Актуальные научные исследования в современном мире, (1-2), 116118.

4. Адилов, О. К., Умиров, И. И., & Уразов, Б. А. (2020). Методика определения деталей, критических по надежности автомобилей. Academic research in educational sciences, (1).

5. Умиров, И. И. У., & Хдмракулов, Ё. М. (2020). Автомобиллардан чикаётган газсимон чикиндиларнинг атмосферага аралашиши. Academic research in educational sciences, (1).

6. Нуруллаев, У. А., & Умиров, И. И. У. (2020). Создание программных средств автоматизированной информационной системы транспортных предприятий. Academic research in educational sciences, (1).

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.