Научная статья на тему 'ҚИШЛОҚ ХЎЖАЛИГИ МАҲСУЛОТЛАРИНИНГ РАҚОБАТБАРДОШЛИГИНИ ОШИРИШ ОРҚАЛИ МАМЛАКАТ ЭКСПОРТ САЛОХИЯТИНИ МУСТАҲКАМЛАШНИНГ ДОЛЗАРБ МАСАЛАЛАРИ'

ҚИШЛОҚ ХЎЖАЛИГИ МАҲСУЛОТЛАРИНИНГ РАҚОБАТБАРДОШЛИГИНИ ОШИРИШ ОРҚАЛИ МАМЛАКАТ ЭКСПОРТ САЛОХИЯТИНИ МУСТАҲКАМЛАШНИНГ ДОЛЗАРБ МАСАЛАЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Науки о Земле и смежные экологические науки»

110
28
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Мева / сабзавот / экспорт / сифат / рақобатбардошлик / Fruits / vegetables / exports / quality / competitiveness

Аннотация научной статьи по наукам о Земле и смежным экологическим наукам, автор научной работы — А. М. Назаров, А. Р. Абдурайимов

Экспортчиларнинг халкаро бозорларда эгаллаган позицияси мустахкамлиги уларнинг ишлаб чиқарган маҳсулотлари рақобатбардошлиги ҳамда рақобатлаша олиш имкониятлари билан ўлчанади. Бугунги кунда жаҳон озиқ-овқат бозорларига ўз маҳсулотларини экспорт қилувчи товар ишлаб чикарувчилар олдида турган энг мухим вазифалардан бири– бу маҳсулотларнинг рақобатбардошлик даражасини бахолай олиш ва туғри аниқлашдир.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

CURRENT ISSUES OF STRENGTHENING THE COUNTRY'S EXPORT POTENTIAL BY INCREASING THE COMPETITIVENESS OF AGRICULTURAL PRODUCTS

The strength of the position of exporters in international markets is measured by the competitiveness and competitiveness of their products. One of the most important tasks facing commodity producers today, who export their products to world food markets, is to assess and accurately determine the level of competitiveness of products.

Текст научной работы на тему «ҚИШЛОҚ ХЎЖАЛИГИ МАҲСУЛОТЛАРИНИНГ РАҚОБАТБАРДОШЛИГИНИ ОШИРИШ ОРҚАЛИ МАМЛАКАТ ЭКСПОРТ САЛОХИЯТИНИ МУСТАҲКАМЛАШНИНГ ДОЛЗАРБ МАСАЛАЛАРИ»

ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES VOLUME 2 | ISSUE 6 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 DOI: 10.24412/2181-1385-2021-6-310-318

КИШЛОК ХУЖАЛИГИ МАХСУЛОТЛАРИНИНГ РАКОБАТБАРДОШЛИГИНИ ОШИРИШ ОРКАЛИ МАМЛАКАТ ЭКСПОРТ САЛОХИЯТИНИ МУСТАХ^КАМЛАШНИНГ ДОЛЗАРБ

МАСАЛАЛАРИ

А. М. Назаров

Тошкент давлат аграр университети

А. Р. Абдурайимов

Тошкент давлат аграр университети

АННОТАЦИЯ

Экспортчиларнинг халкаро бозорларда эгаллаган позицияси мустахкамлиги уларнинг ишлаб чикарган махсулотлари ракобатбардошлиги хамда ракобатлаша олиш имкониятлари билан улчанади. Бугунги кунда жахон озик-овкат бозорларига уз махсулотларини экспорт килувчи товар ишлаб чикарувчилар олдида турган энг мухим вазифалардан бири- бу махсулотларнинг ракобатбардошлик даражасини бахолай олиш ва тугри аниклашдир.

Калит сузлар: Мева, сабзавот, экспорт, сифат, ракобатбардошлик.

CURRENT ISSUES OF STRENGTHENING THE COUNTRY'S EXPORT POTENTIAL BY INCREASING THE COMPETITIVENESS OF AGRICULTURAL PRODUCTS

ABSTRACT

The strength of the position of exporters in international markets is measured by the competitiveness and competitiveness of their products. One of the most important tasks facing commodity producers today, who export their products to world food markets, is to assess and accurately determine the level of competitiveness of products.

Keywords: Fruits, vegetables, exports, quality, competitiveness.

КИРИШ

Мева-сабзавотчилик куйи тармоги Узбекистон аграр секторининг мухим тармокларидан бири хисобланади. Бу тармок ахолининг озик-овкат

ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES VOLUME 2 | ISSUE 6 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 DOI: 10.24412/2181-1385-2021-6-310-318

махсулотларига, кайта ишлаш саноати тармокларини эса хомашёга булган талабини кондириш билан бирга, мамлакатимизнинг экспорт салохиятини оширишга ва валюта маблагларини ишлаб топишга имкон яратади. Узбекистан Республикаси Президентининг 2017 йил 7 февралдаги ПФ-4947-сонли Фармони билан тасдикланган "2017-2021 йилларда Узбекистон Республикасини ривожлантиришнинг бешта устувор йуналиши буйича Харакатлар стратегияси"да "замонавий агротехнологиялар асосида юкори хосилдорликка эга булган, эртапишар хамда ширин таъмга эга пакана ва ярим пакана дарахтларни экиш оркали интенсив бог ва узумчиликни ривожлантириш ва дунё бозорларида харидоргир экспортбоп мева-сабзавот махсулотлари ишлаб чикариш хажмларини оширишга алохида эътибор каратилган"

Кейинги йилларда республикамизда мева-сабзавотчилик тармогини тубдан модернизациялаш ва экспортга йуналтирилган ишлаб чикаришни ривожлантиришга каратилган мухим тадбирлар амалга оширилди. Натижада мамлакатимизнинг мева-сабзавот махсулотларини кайта ишлаш ва экспорт килиш салохияти сезиларли даражада ошди. Мамлакатимиз Президенти Ш.М.Мирзиёев таъкидлаб утганларидек: "кишлок хужалиги махсулотларининг 132 минг тоннаси кайта ишланиб, 100 миллион долларлик тайёр махсулот, эътибор беринг, тайёр махсулот экспорт килинди. 724 минг тонна хул мева четга сотилди ва бу юртимизга 856 миллион доллар валюта келтирди. Холбуки, илгари минг-минг тонна турли ширин-шакар меваларимиз далада колиб, чириб кетар, исроф буларди, энг ёмони, увол булар эди".

АДАБИЁТЛАР ТАХЛИЛИ ВА МЕТОДОЛОГИЯ

Узбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 6 ноябрдаги "Мева-сабзавот махсулотлари, узум, полиз, дуккакли экинлар, шунингдек, куритилган сабзавот ва меваларни махаллий экспорт килувчиларни куллаб-кувватлаш буйича кушимча чора-тадбирлар тугрисида"ги ПФ-3377-сонли ва 2018 йил 17 октябрдаги "Мева-сабзавот махсулотларини ташки бозорларга чикариш самарадорлигини оширишга доир кушимча чора-тадбирлар тугрисида"ги ПФ-3978-сонли карорларида мева-сабзавот махсулотлари экспорт килиш тизимини такомиллаштириш ва "Global GAP", "Halal" ва "Organic" сифат стнадартларини жорий этишни жадаллаштириш борасида бир катор вазифалар юклатилган.

Мамлакатимизда мева-сабзавот махсулотларини етиштириш ва экспортга чикариш борасида амалга оширилаётган кенг куламли чора-тадбирлар

ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES VOLUME 2 | ISSUE 6 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 DOI: 10.24412/2181-1385-2021-6-310-318

натижасида салмокли натижалар кулга киритилмокда. Жумладан, Узбекистон Республикаси Икктисодиёт ва саноат вазирлиги, Кишлок хужалиги вазирлиги, "Узстандарт" агентлиги ва "Узбекозикковкатхолдинг" ХК томонидан Узбекистон Республикасида 2019-2021 йилларда кишлок хужалиги махсулотларини чукур кайта ишлаш ва озик-овкат саноатини янада ривожлантириш максадида ишлаб чикилган: (1.1- жадвал).

НАТИЖАЛАР

1.1-жадвал

2019 — 2021 йилларда кишлок хужалиги мах,сулотларининг асосий турларини кайта ишлаш ва экспорт килишнинг

ПРОГНОЗ КУРСАТКИЧЛАРИ

Т/р Махсулот турлари Кайта ишлашга Экспортга

2021 й. 2018 й., % 2018 й. (амалд а) 2019 й. 2020 й. 2021 й. 2021 й. 2018 й., % 2018 й. (амалд а) 2019 й. 2020 й. 2021 й. 2021 й. 2018 й., %

1 Мева- сабзавот- жами 110,0 % 2 131,5 2 692 3 177, 2 3 922,6 184,0 % 1 251,7 2 062,4 2 264 2 528, 3 202,0 %

1.1 Сабзавот 109,9 % 1 170,7 1 489, 6 1 740, 6 2 166,9 185,1 % 472 932,4 1 016 1 128, 2 239,0 %

помидор 109,8 % 280,4 356, 9 417, 2 519,5 185,2 % 61,6 89,3 97,9 110, 6 179,6 %

бодринг 110,3 % 128,3 164, 3 193, 0 241,4 188,1 % 16,7 21,7 25,7 30,5 182,5 %

пиёз 109,7 % 134,3 169, 9 197, 5 244,9 182,3 % 100,4 260,0 282,4 312, 5 311,3 %

саримсок пиёз 111,2 % 28,8 37,8 45,2 54,3 188,5 % 5,2 23,9 29,2 33,5 6 бароб ар

сабзи 110,1 % 292,2 373, 1 437, 1 545,4 186,6 % 63,5 122,7 135,0 151, 0 238,0 %

карам 109,4 % 154,6 195, 5 227, 1 281,4 182,0 % 84,4 137,2 150,9 168, 8 200,0 %

кукатлар 110,6 % 46,5 60,7 72,4 91,7 197,0 % 51,5 103,3 114,1 128, 1 248,7 %

бошкалар 109,4 % 105,4 131, 5 151, 1 188,4 178,7 % 88,7 174,2 181,3 193, 1 217,6 %

1.2 мева 109,3 % 516,1 651, 6 771, 2 938,8 181,9 % 335,9 541,5 601,1 679, 2 202%

ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES VOLUME 2 | ISSUE 6 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 DOI: 10.24412/2181-1385-2021-6-310-318

onMa 109,3 % 175,2 221, 3 262 319,0 182,1 % 7,5 14,6 16,4 18,6 248,5 %

HOK 110,2 % 29,9 38,7 46,9 58,0 194,1 % 0,7 8,9 10,9 13,3 20 SapoS ap

runoc 110,5 % 39,7 49,1 57,1 68,5 172,7 % 33,8 53,6 58,6 65,2 193%

ypuK 110,0 % 105 133, 7 159, 3 195 185,7 % 42,7 68,0 76,5 87,6 205,3 %

ma^Tonu 111,6 % 98,1 125, 0 149, 2 182,8 186,4 % 65,1 84,7 102,2 116, 7 179,1 %

eHFOK 110,8 % 12,8 14,8 16,2 18,5 144,6 % 5,4 8,1 10,3 12,9 239,0 %

xypMO 115,6 % 8,4 11,1 13,4 16,7 198,4 % 55 74,7 84,4 96,3 175,1 %

aHop 114,4 % 14,5 18,8 22,8 28,2 194,5 % 11,6 22,8 26,8 30,8 265,9 %

SomKanap 105,5 % 45,3 53,8 60,5 70,5 155,4 % 119,6 214,2 225,3 251 209,7 %

1.3 nonu3 110,4 % 3 3,5 4,1 4,9 164,4 % 33,7 76,1 85,2 94,6 280,3 %

KOByH 110,7 % 1 1,2 1,4 1,7 166,4 % 14,8 32,3 36,2 40,3 271,8 %

TapBy3 110,1 % 1,5 1,7 2 2,3 157,6 % 1,7 11,9 14,3 15,9 9 SapoS ap

KOBOK 110,9 % 0,5 0,6 0,7 0,9 180,6 % 17,2 31,9 34,6 38,3 222,7 %

1.4 flyKKaKnu 121,1 % 107,8 133, 7 151, 2 188,7 174,9 % 203,2 249,1 266,5 293, 2 144,3 %

Mom 119,0 % 72,1 89,5 101, 2 128,2 177,7 % 109,3 134,1 141,5 153, 7 140,7 %

nOBua 125,4 % 20,6 25,5 28,9 37,0 179,8 % 87,8 101,3 108,4 120, 2 137,0 %

HyxaT 116,0 % 15,1 18,7 21,2 23,4 155,1 % 6,2 13,6 16,6 19,2 310,2 %

1.5 Y3yM 109,3 % 333,9 413, 6 510, 1 623,3 186,7 % 206,8 263,3 294,9 333, 2 161,1 %

3KcnopTHunapHHHr xanKapo So3opnapga эгaппaгaн no3^HACH MycraxKaMnuru ynapHHHr umnaS HHKapraH MaxcynoTnapu paKoSaTSapgomnuru, xaMga paKpSaraama onum HMKoHHtfraapu SunaH ynnaHagH. EyryHru KyHga ^axoH 03HK-OB^aT So3opnapura y3 MaxcynoTnapuHH экспоpт KunyBHH TOBap umnaS HHKapyBHunap onguga TypraH энг MyxuM Ba3H$anapgaH Supu - Sy

ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES VOLUME 2 | ISSUE 6 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 DOI: 10.24412/2181-1385-2021-6-310-318

махсулотларнинг ракобатбардошлик даражасини бахолай олиш ва тугри аниклашдир.

Озик-овкат махсулотлари ракобатбардошлигини аниклашни куйидаги боскичлар буйича амалга ошириш мумкин.

1. Бозор конъюнктурасини урганиш (талаб ва таклиф курсаткичлари, бозор мувозанати, нархлар, бозор сигими, бозорнинг товар ва жугрофий таркиби, сотиш каналлари, реклама).

2. Махсулотлар ракобатбардошлигининг истеъмол (товарнинг нафлилиги, сифат курсаткичлари, дизайни, кадокланиши, сотишдан олдинги ва кейинги сервис) ва иктисодий (товар таннархи, материал сигими, мехнат сигими, энергия сигими, фонд кайтими, фонд сигими, фойда, рентабеллик даражаси ва бошкалар) курсаткичларини тизимли тахлил этиш.

3. Ракобатчиларни урганиш ва таккослама тахлил этиш асосида уларнинг ракобат устунликлари ва заифликларига бахо бериш.

4. Ракобатбардошлик курсаткичларининг интеграл курсаткичларини хисоблаб чикиш.

Ракобатбардошлик биринчи навбатда бозорга таклиф этилаётган махсулотларнинг сифат курсаткичларини акс эттиради. Сифат параметрлари одатда ишлаб чикарувчининг манфаатларидан келиб чикиб аникланса, ракобатбардошлик параметрлари биринчи навбатда истеъмолчиларнинг манфаатларидан келиб чикиб аникланади.

МУХ,ОКАМА

Махсулот сифатига табиий-иклимий, техник-технологик, ижтимоий-психологик ва ташкилий-иктисодий характердаги бир катор омиллар уз таъсирини курсатади. Махсулот сифатига таъсир курсатувчи табиий омилларга тупрок таркиби, худуднинг иклим шарт-шароитлари, об-хаво, усимликлар вегетация даврининг давомийлиги, куёш харорати, ёруглик ва намлик даражаси кабилар киради. Масалан, мамлакатимизда вегетация даврининг март ойидан токи ноябрь ойининг охирларигача давом этиши, кулай табиий-иклим шароитлари жахон бозорларида харидоргир булган, бетакрор таъм ва юкори истеъмол хусусиятларига эга мева- сабзавотлар етиштиришга имкон яратади.

Махсулот сифатига агротехника тадбирларининг уз вактида ва сифатли утказилиши, юкори унумли ва замонавий технологиялар, техникалар хамда машиналар тизимини куллаш, сифатли уруглик, минерал ва органик угитлардан оптимал фойдаланиш, уругчилик-селекция ишлари

ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES VOLUME 2 | ISSUE 6 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 DOI: 10.24412/2181-1385-2021-6-310-318

самарадорлигини ошириш, турли касалликлар ва зараркунандаларга карши курашиш каби техник-технологик омиллар хам кучли таъсир курсатади. Техник-технологик омиллардан фойдаланиш самарадорлигини ошириш кишлок хужалиги экинлари хосилдорлигини оширишга ва махсулотлар сифатини жахон андозалари даражасига етказиш имконини яратади.

Мева ва сабзавот махсулотларини жахон аграр ва озик-овкат бозорларида манфаатли нархларда сотиш учун бозорга чикарилаётган махсулотларнинг ташки куриниши, таъм хусусиятлари ва асл холатини саклаб колиш мухимдир. Мева-сабзавот махсулотларининг жахон аграр ва озик-овкат бозорларидаги ракобатбардошлигини таъминловчи сифат курсаткичларига куйидагилар киради: махсулот ранги; силликлилиги; бандларининг мавжудлиги; диаметри; доглилик даражаси; огирлиги (массаси); серсувлик микдори; куруклик моддаси; канд микдори; умумий кислоталик даражаси; пектин моддалар микдори; аскорбин кислотаси микдори ва бошкалар.

Мева-сабзавот махсулотлари таркибида турли-туман, баъзан урнини босиб булмайдиган ва хаётий зарур биологик актив моддалар (витаминлар, органик кислоталар, ферментлар ва бошк.) мавжуд булиб, улар озик-овкатлар оркали инсон организмига тушади. Мевалар инсонлар хаётий фаолияти учун катта ахамият касб этади. Улар шакар, органик кислоталар, оксил, ёглар, минерал тузлар, витаминлар, ферментлар, коллоидлар, пектин моддалар, хушбуй ва бошка кимматли моддаларга бой.

^ишлок хужалиги ва озик-овкат саноати махсулотларига нисбатан бу юкори сифатли, экологик хавфсиз ва бетакрор таъм хусусиятларига эга булган махсулотларни ишлаб чикариш, уларни сифат курсаткичлари буйича табакалаштириш, саклаш, истеъмолчилар учун кулай тарзда кадоклаш ва етказиб бериш (керак булса уйларига) масалаларини уз ичига олади.

Мева-сабзавот махсулотлари ракобатбардошлигини ифодаловчи курсаткичлар тизимига куйидаги омилларни киритиш мумкин: махсулотнинг нафлилиги, таъм ва истеъмол хусусиятлари; маркетинг ва реклама-ахборот билан таъминланганлик даражаси; сифат курсаткичлари; дизайни ва кадокланиши; махсулотни бозор сигментларига кура табакалаштириш; нархи; таннархи; экологик хавфсизлиги, техник нормалар ва стандартларга мос келиши; кафолатлар билан таъминланганлиги ва кафолат бериш муддатлари; сотишдан олдинги ва кейинги сервис холати; ракобат бозорида товарнинг уз вактида пайдо булиши ва бошкалар.

Мева-сабзавот махсулотлари сифатини бахолашда унинг таркибига

ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES VOLUME 2 | ISSUE 6 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 DOI: 10.24412/2181-1385-2021-6-310-318

кирувчи витаминлар, микроэлементлар ва туйимлилиги асосий ахамият касб этади. Булардан ташкари махсулотнинг истеъмолчилар учун ишончлилиги, яъни лаборатория текширувидан утганлиги ва истеъмол учун хавфсизлиги хам мухим курсаткичлар хисобланади.

Махсулот сифатига табиий-иклимий, техник-технологик, ижтимоий-психологик ва ташкилий-иктисодий характердаги бир катор омиллар уз таъсирини курсатади. Махсулот сифатига таъсир курсатувчи табиий омилларга тупрок таркиби, худуднинг иклим шарт-шароитлари, об-хаво, усимликлар вегетация даврининг давомийлиги, куёш харорати, ёруглик ва намлик даражаси кабилар киради. Масалан, мамлакатимизда вегетация даврининг март ойидан токи ноябрь ойининг охирларигача давом этиши, кулай табиий-иклим шароитлари жахон бозорларида харидоргир булган, бетакрор таъм ва юкори истеъмол хусусиятларига эга мева- сабзавот махсулотлари етиштиришга имкон яратади.

Махсулот сифатига агротехника тадбирларининг уз вактида ва сифатли утказилиши, юкори унумли ва замонавий технологиялар, техникалар хамда машиналар тизимини куллаш, сифатли уруглик, минерал ва органик угитлардан оптимал фойдаланиш, уругчилик-селекция ишлари самарадорлигини ошириш, турли касалликлар ва зараркунандаларга карши курашиш каби техник-технологик омиллар хам кучли таъсир курсатади. Техник-технологик омиллардан фойдаланиш самарадорлигини ошириш кишлок хужалиги экинлари хосилдорлигини оширишга ва махсулотлар сифатини жахон андозалари даражасига етказиш имконини яратади. Мева ва сабзавот махсулотларини жахон аграр ва озик-овкат бозорларида манфаатли нархларда сотиш учун бозорга чикарилаётган махсулотларнинг ташки куриниши, таъм хусусиятлари ва асл холатини саклаб колиш мухимдир.

Мева-сабзавот махсулотлари таркибида турли-туман, баъзан урнини босиб булмайдиган ва хаётий зарур биологик актив моддалар (витаминлар, органик кислоталар, ферментлар ва бошк.) мавжуд булиб, улар озик-овкатлар оркали инсон организмига тушади. Мевалар инсонлар хаётий фаолияти учун катта ахамият касб этади. Улар шакар, органик кислоталар, оксил, ёглар, минерал тузлар, витаминлар, ферментлар, коллоидлар, пектин моддалар, хушбуй ва бошка кимматли моддаларга бой.

Бизнинг шароитимизда етиштирилган мева-сабзавотлар бебахо истеъмол хусусиятлари, яъни таркибида табиий шакар, амино ва органик кислоталар, саломатлик учун энг мухим булган микроэлементлар ва озик-овкат рационида

ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES VOLUME 2 | ISSUE 6 | 2021

ISSN: 2181-1385

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 DOI: 10.24412/2181-1385-2021-6-310-318

урнини алмаштириб булмайдиган турли биологик моддаларга бойлиги билан бошка минтакаларда етиштирилган ана шундай махсулотлардан сезиларли равишда юкори туради. Хусусан, биз севиб истеъмол киладиган олма таркибида канд микдори - 9,614 %га, кислоталик даражаси - 0,31-0,91 %га, курук моддалар - 16 %га ва С витамин -1,5-11 мг/% га тенг. Булардан ташкари унинг таркибида пектин моддалар, каротин, аллицин, биотин, А, С, Н, Вь В2, В6, E, РР витаминлари, органик фосфор бирикмалари, эфир мойи, калий, флавоноидлар, полифинол, темир, калий, кальций, натрий, фосфор, марганец, мис, кобальт ва бошкалар мавжуд.

ХУЛОСА

Экспортчи корхоналар, фермер хужаликлари ва хусусий тадбиркорлик субъектлари махсулотларининг жахон бозорларидаги ракобатбардошлигини таъминлашда куйидаги чора-тадбирларнинг амалга оширилиши мухим:

- экспортни давлат томонидан куллаб-кувватлаш механизмларини янада ривож- лантириш;

- экспорт килувчи корхоналарга махсулот тайёрлаш ва сотиш харажатларини камайтиришда кумаклашиш;

- уларни ташки бозор конъюнктурасидаги узгаришлар, истикболли бозорлар, ракобатчилар тугрисида маълумотлар билан таништириш;

- транспорт-коммуникация тизимларини ривожлантириш ва янги транспорт йулакларини очиш оркали транспорт харажатларини камайтириш;

- ракобатдош ва илм талаб инновацион махсулотларни ишлаб чикаришга мулжалланган халкаро стандартларни жорий этиш;

- хорижий мамлакатлар билан замонавий технологияларни стандартлаштириш, метрология ва сифатни сертификация килиш сохасида хамкорлик килиш куламини янада кенгайтириш;

- халкаро стандарт талабларига мос равишда сифат устидан назоратни жорий этиш;

- халкаро транспорт коммуникацияларини ривожлантириш оркали экспорт товарларнинг транспортда ташиш харажатларини камайтириш.

Юкорида келтирилганлардан куриниб турибдики, миллий товар ишлаб чикарувчилар учун жахон бозорларига чикиш ва уз махсулотларини экспорт килишнинг хам давлат, хам фирмалар учун манфаатли томонлари жуда куп.

ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES VOLUME 2 | ISSUE 6 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 DOI: 10.24412/2181-1385-2021-6-310-318

REFERENCES

1. Y36eKHCTOH pecny6nuKacu Ba3upnap MaxKaMacuHHHr 2019 HHH 14 MapTgaru "Y3cTaHgapT areffrauru xy3ypugarH cTaHgapraamTHpum, cepTH^HKaraam Ba TexHHK ^HxaxgaH TapTu6ra conum HnMHH-TagKuKoT HHCTHTyTH ^aonuaTHHH TamKun этнm TyrpucHgarH^ru 220-COHHH ^apopu (1-4 unoBa)

2. A6gyBanueB A.A., "MeTponorua, cTaHgapraamTHpum Ba cepTH^HKaraamTHpum" AapcnuK "mapK" 2018. 607-E.

3. napnueB M.n., Ha3apoB A.M. "CTaHgapraamTHpum acocnapu". YsyB KynnaHMa. -TomKeHT: T^AY, 2020. 78 6.

4. EypueB X., ^ypaeB P., Ahhmob O. MeBa-ca63aBoraapHH caKnam Ba ynapra gacTna6KH umnoB 6epum. T.: «MexHar», 2002.

5. OpunoB P.O. Ba 6om. KumnoK xy^anuru MaxcynoTnapuHH caKnam Ba Kama umnam TexHonoruacu. T.: «MexHar», 1991.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.