CC BY
56IQTISODIY ISLOHOTLARNING HOZIRGI BOSQICHI MAS'ULIYATI CHEKLANGAN JAMIYATLARDA BUXGALTERIYA HISOBINI TASHKIL
ETISH MASALALARI
Mushtariy Abdulabbosovna Sultonova
Farg'ona politexnika instituti magistranti [email protected]
ANNOTATSIYA
Ushbu maqolada respublikamizda bozor iqtisodiy islohotlarining hozirgi bosqichida mas'uliyati cheklangan jamiyatlarda buxgalteriya hisobini tashkil etish masalalari muhokama qilingan. Shu bilan birga, bosqichma-bosqich islohotlar natijasida erkin raqobatga asoslangan boshqaruvning ustuvor sohasi bo'lgan kichik korxona va mikrofirmalarda negizidagi mas'uliyati cheklangan jamiyatlarni ishonchli buxgalteriya hisobini tashkil etish bo'yicha takliflar shakllantirilib, asosiy maqsad sifatida qabul qilindi.
Kalit so'zlar: mas'uliyati cheklangan jamiyat, kichik biznes, xususiy tadbirkorlik, mikrofirma va kichik korxonalar.
THE CURRENT STAGE OF ECONOMIC REFORMS ISSUES OF ORGANIZATION OF ACCOUNTING IN LIMITED LIABILITIES
ABSTRACT
In this article, the issues of Organization of accounting in societies with limited liability at the current stage of market economic reforms in the Republic have been discussed. At the same time, as a result of step-by-step reforms, proposals for the establishment of reliable accounting of limited liability societies on the basis of small scale enterprises and microfirms, which are the priority areas of management based on free competition, were formulated and adopted as the main goal.
Keywords: limited liability company, small business, private entrepreneurship, micro firms and small enterprises.
Kirish. O'zbekistonda kichik biznes sohasini rag'batlantirish mamlakatni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirishning hal qiluvchi strategik omillaridan biridir.
Hukumatimiz tomonidan qabul qilingan bir qator qarorlar natijasida kichik korxonalarni tashkil etish va rag'batlantirish jarayoni keyingi yillarda iqtisodiyotimizda sezilarli o'zgarishlarga olib keldi. O'zbekiston kichik biznes, xususiy tadbirkorlik, mikrofirma va kichik korxonalardan iborat.
Jahon tajribasida biznes miqyosi raqobatbardosh iqtisodiyotni shakllantirish shartlarining zarur elementlari bo'lgan katta va kichik biznesga bo'linadi. Bunda kichik biznes yirik ishlab chiqarish yoki biznesni qo'llab-quvvatlash sohasigina emas, balki alohida, mustaqil tashkil etish, vaqtga moslashuvchi, samarali va tez rivojlanuvchi shakli sifatida paydo bo'ladi.
Bularning barchasini hisobga olib, mamlakatimizda kichik biznesni qo'llab-quvvatlash maqsadida 2016 yil 13-aprelda qabul qilingan "Buxgalteriya hisobi to'g'risida" gi[2] yangi tahrirdagi qonunning 5-moddasi asosida 2000-yilda 24-moddasi asosida "Kichik biznes subyektlari tomonidan soddalashtirilgan tartibda buxgalteriya hisobi va hisoboti to'g'risida" gi milliy standart ishlab chiqildi.
Mas'uliyati cheklangan jamiyat tijorat tashkiloti bo'lib, uning foyda keltirishi o'z faoliyatining asosiy maqsadi hisoblanadi. Bu shuni anglatadiki, u har qanday tadbirkorlik faoliyatini amalga oshirishi mumkin, chunki ular yaratilgan maqsadlarga erishish uchun xizmat qiladigan darajada tadbirkorlik faoliyatini amalga oshirish huquqiga ega bo'lmagan notijorat tashkilotlardan farqlidir.
Mavzuga oid adabiyotlarning tahlili. O'zbekiston Respublikasida mas'uliyati cheklangan jamiyatlarni xuquqiy tartibga solish tartibi 2001 yil 6 dekabrdagi "Mas'uliyati cheklangan hamda qo'shimcha mas'uliyatli jamiyatlar to'g'risida"gi qonun bilan tasdiqlangan va belgilangan.[1]
Bundan tashqari O'zbekiston Respublikasi Prezidentining 2016 yil 13-apreldagi "Buxgalteriya hisobi to'g'risida" gi[2] yangi tahrirdagi qonuni, O'zbekiston Respublikasi Prezidentining 2016-yil 5-oktabrdagi "Tadbirkorlik faoliyatining jadal rivojlanishini ta'minlashga, xususiy mulkni har tomonlama himoya qilishga va ishbilarmonlik muhitini sifat jihatidan yaxshilashga doir qo'shimcha chora-tadbirlar to'g'risida"gi [3] Farmoni, O'zbekiston Respublikasi Prezidentining 2014-yil 3-iyuldagi "Davlat mulki obyektlarini kichik biznes va xususiy tadbirkorlik subyektlariga sotish borasidagi qo'shimcha chora-tadbirlar to'g'risi"gi [4] qarori, 2017-2021 yillarda O'zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yo'nalishi bo'yicha Harakatlar strategiyasi, [5] O'zbekiston Respublikasi Prezidentining 2020 yil 24 fevraldagi "Moliyaviy hisobotning xalqaro standartlariga o'tish bo'yicha qo'shimcha chora-tadbirlar to'g'risida"gi [6] qarori yurtimizda kichik biznesning hisob siyosatida yangi sahifa ochildi.[7]
Tadqiqot metodologiyasi. Qo'yilgan muammolarni ko'rib chiqishga dialektik yondashuv tadqiqotning etakchi usuli bo'ldi. Ilmiy bilishning xususiy usullari ham qo'llanilgan: rasmiy-mantiqiy, tizimli, tarixiy.
Tahlil va natijalar. Mas'uliyati cheklangan jamiyat-bu ustav kapitali ishtirokchilar orasida muayyan hajmdagi aksiyalarga bo'lingan biznes kompaniyasi. Uning ishtirokchilari kompaniya faoliyati uchun cheklangan javobgarlikka ega, ya'ni
ular o'z majburiyatlari uchun javobgar emaslar va kompaniya faoliyati bilan bog'liq zararlar xavfini o'z hissalari qiymati doirasida olib boradilar.
Kompaniya a'zolari faqat majburiy bor, lekin unga nisbatan mulk emas, balki real huquqlari. Kompaniyaning ishtirokchisi o'z mulkini faqat uning tugatilishi, uni olib tashlash va boshqa holatlarda, masalan, kompaniyaning boshqa ishtirokchilaridan ulushni boshqa ishtirokchiga begonalashtirish uchun rozilik olmasa, u bilan hal qilinishi kerak bo'lgan hollarda talab qilishi mumkin. [8]
Kompaniya davlat ro'yxatidan o'tkazilgan paytdan boshlab yuridik shaxs sifatida tashkil etilgan hisoblanadi. Kompaniyaning huquqiy salohiyati uni tugatish va bu haqda yuridik shaxslarning yagona davlat reestriga kiritish bilan tugatiladi. Ustavda boshqa shartlar nazarda tutilmagan bo'lsa, kompaniya muddatsiz faoliyat ko'rsatadi.
Kompaniya o'z majburiyatlari bo'yicha o'ziga tegishli barcha mol-mulk bilan javobgar bo'ladi va uning ishtirokchilarining majburiyatlari bo'yicha javobgar bo'lmaydi.
1-jadval
Mas'uliyati cheklangan jamiyati
Mezonlar Qonunchilik talablari
Ishtirokchilar minimal soni Bir ishtirokchi: yuridik yoki jismoniy shaxs. Bunda, bir ishtirokchi bilan kompaniya tashkil etilishi mumkin emas, kompaniyaning yagona ishtirokchisi bir aksiyadori bo'lgan aksiyadorlik jamiyati bo'lgan hollar bundan mustasno "Mas'uliyati cheklangan hamda qo'shimcha mas'uliyatli jamiyatlar to'g'risida"gi qonun 7 -modasi
Jamiyat ishtirokchilarining soni ellik kishidan oshmasligi lozim
Jamiyatning firma nomi va uning joylashgan manzili Jamiyat davlat tilidagi va bir vaqtda jamiyatning ixtiyoriga binoan boshqa tillardagi to'liq firma nomiga ega bo'lishi lozim va qisqartirilgan firma nomiga ega bo'lishga haqlidir. "Mas'uliyati cheklangan hamda qo'shimcha mas'uliyatli jamiyatlar to'g'risida"gi qonun 6 -modasi
Kompaniya boshqa biznes hamkorlik va jamiyatlar orasida munosabatlarga kirishishi va o'z faoliyatini tashkil etishda bir qator xususiyatlari ega.
Birinchidan, MCHJ, barcha biznes shirkatlari va kompaniyalari kabi, yuridik shaxsdir. Yuridik shaxs — fuqarolik huquq va majburiyatlarining subyektlari hisoblanuvchi korxona, muassasa, tashkilotlar.
Ikkinchidan, MCHJ majburiyatlari uchun kompaniya ishtirokchilarining javobgarligi yo'qligi. Nomi "mas'uliyati cheklangan jamiyati" butunlay to'g'ri emas. Kompaniya o'ziga tegishli barcha mol-mulk bilan o'z majburiyatlari bo'yicha to'liq javobgarlikni o'z zimmasiga oladi va ishtirokchilar kompaniya majburiyatlari bo'yicha hech qanday javobgarlikni o'z zimmasiga olmaydi, qonun hujjatlarida nazarda tutilgan hollar bundan mustasno.
Shu bilan birga, kompaniyaning mol-mulki holati yoki boshqa shaxsga iqtisodiy qaramlik haqiqati, rasmiy huquqiy mustaqillik bilan bog'liq talablar tufayli kompaniya ishtirokchilarining majburiyatlari bo'yicha javobgarligi yo'qligi prinsipiga istisnolar mavjud.
Ishtirokchilar kompaniyaga emas, balki kompaniyaning kreditorlariga javobgardirlar. Shu bilan birga, kompaniyaning o'zi ishtirokchidan o'z hissasini qo'shish majburiyatini belgilangan tartibda va ta'sis shartnomasida nazarda tutilgan shaklda o'z vaqtida bajarishni talab qilishga haqlidir.
Agar yuridik shaxsning to'lovga layoqatsizligi uning ishtirokchilari yoki ushbu yuridik shaxs uchun majburiy ko'rsatmalar berish huquqiga ega bo'lgan yoki uning harakatlarini aniqlash imkoniga ega bo'lgan boshqa shaxslar tomonidan yuzaga kelsa, yuridik shaxsning mol-mulki kam bo'lgan taqdirda uning majburiyatlari bo'yicha yordamchi javobgarlik tayinlanishi mumkin. Yordamchi javobgarlikni qo'llash uchun quyidagi shartlar talab qilinadi:
bankrotlik (bankrotlik) sud qarori bilan tashkil etilgan kompaniya;
ishtirokchi yoki boshqa shaxslar tomonidan kompaniya uchun majburiy bo'lgan ko'rsatmalar berish yoki kompaniyaning harakatlarini aniqlash imkoniyatidan foydalanish;
kompaniyaning nochorligiga sabab aynan shu huquqdan (imkoniyatdan)foydalanish ekanligi;
kreditorlarning talablarini qondirish uchun kompaniya mulkining etishmasligi;
har qanday shaklda bu shaxslarning aybi.
Uchinchidan, mas'uliyati cheklangan jamiyat ishtirokchilarning mol-mulkini birlashtiruvchi tashkilotdir. Shuning uchun, tabiiyki, ustav kapitalining o'ziga xos xususiyatlari, ya'ni mol-mulk masalasini hal qilish kerak.
To'rtinchidan, kompaniya ustav kapitali qismlari ma'lum bir qator bo'lingan (aksiyalar). Aksiyalar teng yoki teng bo'lmagan bo'lishi mumkin. Ushbu aksiyalarni ma'lum miqdorda to'lash yoki to'lashga majbur qilish orqali kompaniyaga a'zolik huquqi sotib olinadi. Ustav kapitalining o'zi ishtirokchilarning badallari to'plamidan iborat.
Beshinchidan, kompaniya ishtirokchilari o'rtasida majburiy munosabatlarning mavjudligi. Jamiyatdagi ichki munosabatlar ishtirokchilarning o'zaro va ishtirokchilarning jamiyat bilan munosabatlaridan iborat. Ishtirokchilar tomonidan
imzolangan ta'sis shartnomasining mavjudligi kompaniyaning butun faoliyati davomida ishtirokchilarning bir-biriga nisbatan huquqlari va majburiyatlarining mavjudligini anglatadi.
Oltinchidan, jamiyatning ichki tuzilishi jamiyatning o'z harakatlari bo'lgan boshqaruv organlariga bo'lgan ehtiyojni nazarda tutadi. Barcha ishtirokchilarning jamiyati ta'sis hujjatlaridagi shartlar bilan cheklangan kompaniyaning eng yuqori organini tashkil qiladi.
MCHJ, tijorat tashkilotining shakli bo'lib, unda ishtirokchi maqomining mavjudligi kompaniya boshqaruvida ishtirok etish majburiy va zarur ekanligini anglatmaydi. Kompaniya a'zosi bo'lmagan shaxslar kompaniya ijro etuvchi organi sifatida harakat qilishi mumkin, va yagona ijro etuvchi organning vazifalari tijorat tashkiloti yoki yakka tartibdagi tadbirkor menejeri o'tkazilishi mumkin [9]
MCHJ boshqaruv faoliyati yaxshi amalga oshirilishi uchun bir qator shartlarni bajarish kerak:
Boshqaruv subyekti va obyekti bir-biriga mos kelishi kerak. Agar ular ish jarayonida bir-birlarini tushuna olmasalar, o'z salohiyatlarini anglab etmaydilar. Demak, boshqaruvchi va bo'ysunuvchi psixologik jihatdan mos kelmasa, ular o'rtasida ziddiyatlar boshlanib, bu ish natijalariga yomon ta'sir ko'rsatadi.
Boshqaruv subyekti va obyekti mustaqillikka ega bo'lishi kerak. Boshqaruv subyekti obyektning barcha manfaatlarini va turli vaziyatlarda uning harakatlari uchun mumkin bo'lgan variantlarni oldindan ko'ra olmaydi. [20-21]
Boshqaruv subyekti va obyekti aniq o'zaro ta'sirdan manfaatdor bo'lishi kerak; biri - zarur buyruqlarni berishda, ikkinchisi - ularning o'z vaqtida bajarilishida. Subyektning boshqarish qobiliyati obyektning kiruvchi buyruqlarni bajarishga tayyorligi bilan bog'liq. Boshqaruv faoliyati ishtirokchilarining o'z maqsadlariga erishish darajasi bevosita boshqaruvning o'z maqsadlariga erishish darajasiga bog'liq bo'lishi kerak. Bu esa boshqaruvning butun muammosini uning subyekti va obyekti mulkiy munosabatlar bilan bog'liq bo'lmagan holatda tashkil etadi. [10].
Boshqaruv nazorati boshqaruv funksiyalaridan biri bo'lib, usiz boshqa barcha boshqaruv funksiyalari to'liq amalga oshirilmaydi: rejalashtirish, tashkil etish, boshqarish va motivatsiya. [23]
Nazorat funksiyasi quyidagilarni o'z ichiga oladi: kompaniyaning barcha bo'linmalari iqtisodiy faoliyatining haqiqiy natijalari to'g'risidagi axborotni yig'ish, qayta ishlash va tahlil qilish, ularni rejalashtirilgan ko'rsatkichlar bilan taqqoslash, sapmalarni aniqlash va ushbu sapmalarning sabablarini tahlil qilish; maqsadga erishish uchun zarur bo'lgan chora-tadbirlarni ishlab chiqish.
Boshqaruvni boshqarishning muhim funksiyasi standart hisobot tizimini ishlab chiqish, ushbu hisobotni tekshirish va uni tahlil qilish, umuman kompaniyaning iqtisodiy faoliyati natijalari va har bir alohida bo'linma asosida amalga oshiriladi.
Shuning uchun nazorat funksiyasini amalga oshirish birinchi navbatda buxgalteriya hisobi va hisoboti, shu jumladan moliyaviy va ishlab chiqarish ko'rsatkichlari tizimini tashkil etish va ularni tahlil qilishga asoslanadi.
Mas'uliyati cheklangan jamiyatning iqtisodiy faoliyati samaradorligini oshirish uchun muhim natijalarni olishga yordam beradigan tashqi muhit tahlilini o'tkazish kerak. Jamiyat imkoniyatlarini bashorat qilish uchun vaqt beradi, favqulodda rejasi qilish uchun vaqt, mumkin bo'lgan tahdidlar holda erta ogohlantirish tizimini ishlab chiqish uchun vaqt, va foydali imkoniyatlar turli ichiga o'tgan tahdidlarni qo'yishingiz mumkin strategiyalarini ishlab chiqish uchun vaqt. [11]
Tashkilotning tashqi muhitini chuqur tahlil qilish zarurligini baholash uchun tashqi muhitning uni amalga oshirishning murakkabligiga bevosita ta'sir ko'rsatadigan xususiyatlarini ham ko'rib chiqish kerak.
Birinchidan, bu xususiyatlar ekologik omillarning o'zaro bog'liqligini o'z ichiga oladi. [19] Bu bir omilning o'zgarishi boshqa omillarga ta'sir qiladigan kuch darajasini anglatadi. O'zaro bog'liqlik fakti nafaqat mamlakat yoki mintaqa bozorlari, balki jahon bozori uchun ham ahamiyatlidir. Bu o'zaro bog'liqlik zamonaviy tashkilotlar muhitini tez o'zgaruvchan muhitga aylantirdi.
Ikkinchidan, tashqi muhitning murakkabligi kabi xususiyatni qayd etish mumkin. Bu tashkilotning javob berishi kerak bo'lgan omillar soni, shuningdek, har bir omilning o'zgarish darajasi. [14-22] Agar korxona ta'sir ko'rsatadigan tashqi omillar soni haqida gapiradigan bo'lsak, agar u hukumat qoidalari bosimi ostida bo'lsa, kasaba uyushmalari bilan shartnomalarni tez-tez qayta ko'rib chiqish, bir nechta manfaatdor guruhlar, ko'plab raqobatchilar va tezlashtirilgan texnologik o'zgarishlar bo'lsa, bu tashkilot, masalan, bir necha etkazib beruvchilar, bir nechta raqobatchilar, kasaba uyushmalari yo'qligi va texnologiyaning sekin o'zgarishi bilan bog'liq bo'lgan tashkilotdan ko'ra murakkab muhitda.[12] Oddiy muhitda ishlaydigan tashkilotlar bitta afzalliklarga ega: ular boshqaruv qarorlarini qabul qilish uchun zarur bo'lgan bir necha toifadagi ma'lumotlar bilan shug'ullanishlari kerak. [26] Shu sababli, kamroq murakkab muhitda kamroq murakkab tashkiliy tuzilma talab qilinadi, ammo turli xil tashkilotlar turli muhitlarda faoliyat yuritganligi sababli, vaziyatli yondashuv yeng yaxshi tashkiliy tuzilma yo'qligini aniqlaydi.
Uchinchidan, atrof-muhit harakatchanligini ta'kidlash zarur. Bu tashkilot muhitida o'zgarishlar sodir bo'lish tezligini anglatadi. Ko'pgina tadqiqotchilar bunday tendensiyani ta'kidlaydilarki, zamonaviy tashkilotlarning muhiti har doim ortib borayotgan darajada o'zgarib turadi. Biroq, bu dinamikaning keng tarqalganligiga qaramasdan, tashqi muhit ayniqsa mobil bo'lgan tashkilotlar mavjud.
Bundan tashqari, tashqi muhitning harakatchanligi tashkilotning ayrim bo'limlari uchun yuqori va boshqalar uchun past bo'lishi mumkin. Masalan, ko'pgina firmalarda ilmiy-tadqiqot ishlari bo'limi tashqi muhitning yuqori harakatchanligiga duch keladi,
chunki u barcha texnologik yangiliklarni kuzatib borishi kerak. Boshqa tomondan, ishlab chiqarish bo'limi materiallar va mehnat resurslarining barqaror harakati bilan tavsiflangan nisbatan sekin o'zgaruvchan muhitga bo'lishi mumkin. [13-16] Shu bilan birga, agar ishlab chiqarish obyektlari dunyoning turli mamlakatlari yoki mamlakat mintaqalariga tarqalgan bo'lsa yoki dastlabki resurslar chetdan kelib tushsa, u holda ishlab chiqarish jarayoni yuqori harakatchan tashqi muhitda bo'lishi mumkin.[24] Yuqori mobil tashqi muhitda ishlashning murakkabligini hisobga olgan holda, tashkilot yoki uning bo'linmalari ichki o'zgaruvchilari bo'yicha samarali boshqaruv qarorlarini qabul qilish uchun turli xil ma'lumotlarga tayanishi kerak. Bu qaror qabul qilish yanada qiyin jarayonini qiladi.[25]
Xulosa va takliflar. Mamlakatimiz faoliyat ko'rsatayotgan mas'uliyati cheklangan jamiyatlarni yanada rivojlantirish, bozor raqobatiga chidamliligini oshirish, samaradorligini oshirish bevosita buxgalteriya hisobini tashkil etish va yuritishga bog'liq. Ushbu organish natijasida quyidagi takliflarni taqdim etamiz:
1. Ko'pgina korxonalar o'z shtat tarkibida alohida hisobchi va alohida buxgalterni bo'limiga ega emaslar. Shuning uchun ular buxgalteriya hisobini tashkil qilish va yuritish uchun uchinchi tomon buxgalterini yollaydilar yoki bu sohada etarli bilimga ega bo'lmasdan buxgalteriya hisobini yuritish va hisobot berishga majbur qilishadi. Natijada mas'uliyati cheklangan jamiyatlarda noto'g'ri hisob yuritish va natijada korxona boshqaruvini samarasiz tashkil etish, soliqlarni noto'g'ri hisoblash hollari ham uchramaydi. [15-18] Chunki mas'uliyati cheklangan jamiyatlarda buxgalteriya hisobini to'g'ri va samarali tashkil etish samarali boshqaruv qarorlarini qabul qilishda, korxonalar rahbarlariga ishlab chiqarish xarajatlari, ishlab chiqarish hajmi, foyda o'zgarishlarini zudlik bilan boshqarishga yordam berishda muhim rol o'ynaydi. [17]
Yuqoridagilardan kelib chiqadiki, mas'uliyati cheklangan jamiyatlarda buxgalteriya hisobi yuqori malakali buxgalter tomonidan olib borilishi kerak.
2. MCHJ hisob siyosatida asosiy masalalardan biri buxgalteriya hisobining ishchi grafigi hisoblanadi. Ishchi hisobvaraqlar mas'uliyati cheklangan jamiyatlar moliyaviy, statistik va soliq organlariga taqdim etadigan hisobot uchun zarur bo'lgan ma'lumotlarni shaklari aniq belgilanishi kerak.
3. Ma'lumki, moliyaviy natijalar ko'rsatkichlari ma'lum davr mobaynida erishilgan faoliyatining holatini ifoda etadi. Ularning tizimli va xronologik tartibda muvofiqlashtirilgan urinishlari hisobot shaklida ifodalanadi. Ushbu moliyaviy natijalar to'g'risidagi hisobotni tayyorlash yanada soddalashtirilishi mumkin. Masalan, soddalashtirilgan moliyaviy natijalar to'g'risidagi hisobot shakli, uning elementlari, hisob-kitoblarning qulayligi va boshqalar. Kichik biznes uchun qulaylik namoyish etadi. Shuning uchun kichik korxonalar uchun mavjud moliyaviy hisobot shakllarini ishlab chiqishda yoki takomillashtirishda uning ijobiy tomonlaridan foydalanish maqsadga muvofiqdir.
REFERENCES
1. O'zbekiston Respublikasining "Mas'uliyati cheklangan hamda qo'shimcha mas'uliyatli jamiyatlar to'g'risida"gi qonuni. Toshkent sh., 2001-yil 6-dekabr, 310-II-son.
2. O'zbekiston Respublikasining "Buxgalteriya hisobi to'g'risida"gi (yangi tahriri) qonuni. Toshkent sh., 2016-yil 13-aprel, 0'RQ-404-son.
3. O'zbekiston Respublikasi Prezidentining 2016-yil 5-oktabrdagi "Tadbirkorlik faoliyatining jadal rivojlanishini ta'minlashga, xususiy mulkni har tomonlama himoya qilishga va ishbilarmonlik muhitini sifat jihatidan yaxshilashga doir qo'shimcha chora-tadbirlar to'g'risida"gi Farmoni.
4. O'zbekiston Respublikasi Prezidentining 2014-yil 3-iyuldagi "Davlat mulki obyektlarini kichik biznes va xususiy tadbirkorlik subyektlariga sotish borasidagi qo'shimcha chora-tadbirlar to'g'risi"gi qarori.
5. "O'zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirish bo'yicha harakatlar strategiyasi to'g'risida"gi O'zbekiston Respublikasi prezidentining farmoni. Toshkent sh., 2017 -yil 7-fevral, PF-4947-son.
6. O'zbekiston Respublikasi Prezidentining "Moliyaviy hisobotning xalqaro standartlariga o'tish bo'yicha qo'shimcha chora-tadbirlar to'g'risida"gi qarori. Toshkent sh., 2020 yil 24 fevraldagi PQ-4611 sonli.
7. Tohirovich, Q. N. (2021). XALQARO MOLIYAVIY HISOB STANDARTLARIGA O 'TISH DOLZARBLIGI. Nazariy va amaliy tadqiqotlar xalqaro jurnali, 1(2), 56-64.
8. Tohirovich, Q. N. (2021). International financial accounting standards in Uzbekistan. ACADEMICIA: An International Multidisciplinary Research Journal, 11(4), 328-333.
9. Sultonova, M. A. (2021). MAS'ULIYATI CHEKLANGAN JAMIYATLARDA BUXGALTERIYA HISOBINI TASHKIL ETISH MASALALARI. Scientific progress, 2(8), 608-613.
10. Abduraximov, B. U. O., Qudbiyev, N. T., & Mominov, I. L. O. (2021). AYLANMA MABLAG 'LARNI BOSHQARISH TIJORAT KORXONASI MUVAFFAQIYATINING ASOSI. Oriental renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences, 1(10), 724-733.
11. Rasulova, Shaxnoza Xatamovna (2021). ISHLAB CHIQARISH XARAJATLARINI KAMAYTIRISHNING IQTISODIY AHAMIYATI VA UNI TO'G'RI HISOBGA OLISH ZARURIYATI. Oriental renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences, 1 (10), 713-718.
12. Abduxalimovna, A. Z., & Nabiyevich, I. I. (2021). Organization of Long-Term Asset Accounting on the Basis of International Standards. CENTRAL ASIAN JOURNAL OF INNOVATIONS ON TOURISM MANAGEMENT AND FINANCE, 2(11), 86-92.
13. Ibragimova, Z. (2021). BUXGALTERIYA HISOBI TIZIMINING HOLATI VA UNING FAOLIYATINI BAHOLASH. Scientific progress, 2(2), 811-815.
14. Кудбиев, Д. (2021). МЕТОДОЛОГИЧЕСКИЕ ОСНОВЫ Y4ETA APE^OBAHHblX ОСНОВНЫХ СРЕДСТВ. In Современная наука. XXI век: научный, культурный, ИТ контекст (pp. 119-124).
15. Kunduzova, K. I. (2020). The problems of accounting of liabilities in insurance organizations and its improvement. ACADEMICIA: AN INTERNATIONAL MULTIDISCIPLINARY RESEARCH JOURNAL, 10(12), 312-318.
16. Нурматов, О. Т. (2018). Вопросы соответствия международным стандартам национального стандарта бухгалтерского учёта Республики Узбекистан. Вопросы науки и образования, (11 (23)).
17. Давлятшаев, А. А. (2021). Процессы Интернационализации и Их Роль в Развитии Межвузовских Отношений. CENTRAL ASIAN JOURNAL OF INNOVATIONS ON TOURISM MANAGEMENT AND FINANCE, 2(11), 48-55.
18. Темиркулов, А. А. (2021). Страхование жизни: зарубежный опыт и необходимость развития в Узбекистане. CENTRAL ASIAN JOURNAL OF INNOVATIONS ON TOURISM MANAGEMENT AND FINANCE, 2(11), 56-63.
19. Тошмаматов, Н. Т., Темиркулов, А. А., & Хабижанов, С. К. (2019). 4.1. Особенности организации внутренного аудита промышленного предприятия на примере Республики Узбекистан. Аудит и финансовый анализ, (1), 77-81.
20. Akbaralievich, P. E. A. (2021). Theoretical Bases Of The Organization Of Private Capital Accounting In The Republic Of Uzbekistan. EFFLATOUNIA-Multidisciplinary Journal, 5(2).
21. Якубов, В. Г. (2021). ПОВЫШЕНИЕ КАЧЕСТВА ВЫСШЕГО ОБРАЗОВАНИЯ В РЕСПУБЛИКЕ УЗБЕКИСТАН. CENTRAL ASIAN JOURNAL OF THEORETICAL & APPLIED SCIENCES, 2(7), 37-40.
22. Rakhimovich, F. I., & Rakhimovich, F. H. SOME ASPECTS OF ECONOMIC ANALYSIS IN THE ACTIVITIES OF ECONOMIC OBJECTS.
23. Ugli, A. B. U., Tohirovich, Q. N., Khatamovna, R. S., & Nigoraxon, M. (2021). Current Assets and Their Role in Company Activity. Journal of Marketing and Emerging Economics, 1(7), 25-30.
24. Abduazizov, S. R. (2020). ОСОБЕННОСТИ ОРГАНИЗАЦИИ УЧЕТА И АНАЛИЗА ФЕРМЕРСКИХ ХОЗЯЙСТВ В УСЛОВИЯХ МОДЕРНИЗАЦИИ. Theoretical & Applied Science, (6), 461-463.
25. Qudbiyev, N. T., Ulug'Bek Erkinjon, O. G. L., & Mominov, I. L. O. (2022). TADBIRKORLIK SUBYEKTLARIDA ICHKI NAZORATNING SAMARALI TIZIMI SIFATIDA ICHKI AUDITNING O'RNI VA AHAMIYATI. Scientific progress, 3(1), 449457.
26. Abduazizov, S. R. (2021). DAVLAT MOLIYAVIY NAZORATINING NAZARIY VA HUQUQIY ASOSLARI. Scientific progress, 2(8), 250-256.
