CC BY
1UDK 656.062
INTERMODAL VA MULTIMODAL TRANSPORT VA ULARNING FARQLARI
Yo'ldoshov Komron Qahramonjon o'g'li FarPI doktorant, komronyoldoshov@gmail.com, +998900571318
Annotatsiya. Multimodal transportda raqamli platforma texnologiyalari ishlab chiqilgan va modellashtirilgan bo'lib, bir nechta ulanish variantlari tufayli tashvishlarni ajratish katta ahamiyatga ega bo'lganligi sababli, muayyan muammolarga aniq yechimlar, ma'lumotlarni tahlil qilish va aniqroq biznes qarorlarini qabul qilish imkonini beradi.
Аннотация. В мультимодальном транспорте технологии цифровых платформ были разработаны и смоделированы таким образом, что разделение проблем имеет большое значение из-за нескольких вариантов подключения, что позволяет находить конкретные решения конкретных проблем, анализировать данные и принимать более конкретные бизнес-решения.
Annotation. In Multimodal transport, digital platform technologies have been developed and modeled, allowing specific solutions to specific problems, data analysis and more accurate business decisions, as separation of concerns is of great importance due to several connection options.
Kalit so'zlar: multimodal transport, texnologiyalar, raqamli platforma, innovatsion xizmatlar, Bulut, Infratuzilma, boshqaruv to'siqlari.
Ключевые слова: мультимодальный транспорт, технологии, цифровая платформа, инновационные услуги, облако, инфраструктура, барьеры управления.
Keywords: multimodal transport, technologies, digital platform, innovative services, cloud, infrastructure, management barriers.
Kirish. O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Maxkamasining 2021yil 29 noyabr oyidagi №717-qarorida sun'iy intellekt texnologiyalarini qo'llab-quvvatlash uchun maxsus rejim taklif etish va uning faoliyatini yo'lga qo'yish tartibi to'g'risidagi nizomni tasdiqlash haqidagi qarori davlatimiz tomonidan transport tizimini yangi zamonaviy darajada tashkillashtirishga, intellektual transport tizimlarini qo'llash davlat rivojini asosiy qismi ekanligini ko'rsatadi.
1-rasm. Multimodal transport bozori
O'zbekiston tovarlarni ommaviy sotib olish har yili O'rta Osiyo aylanmasini oshiradi. Eksportning bunday katta hajmi va ishlab chiqarish sur'atlarining o'sishi bilan O'zbekiston
yuklarni yetkazib berish yaxshi yo'lga qo'yilishi juda muhimdir. O'zbekiston juda yaxshi rivojlangan logistika sxemasini namoyish etadi, unda ko'plab individual omillarga bog'liq bo'lgan transport texnologiyalarining har xil turlari qo'llaniladi — yuk xususiyatlari, yetkazib berish muddati, yetkazib berishni moliyalashtirish. Intermodal va multimodal transportlar mavjud. Logistika jarayonining ishtirokchilari turli mamlakatlarda va hatto turli qit'alarda bir-biridan uzoq masofada joylashgan, shuning uchun yetkazib berish yo'nalishini to'g'ri belgilash va uning eng maqbul turini tanlash juda muhimdir. Tovarlarni yetkazib berish turli xil transport turlari va yo'llari bilan amalga oshiriladi, ularning tanlovi O'zbekiston sotib olish tezligiga ta'sir qiladi. Intermodal transport darhol qo'llanila boshlandi. Logistikaning har bir bosqichi shartnomaning muayyan shartlarini, javobgarlik darajasini va o'zini tutish qoidalarini belgilaydigan o'ziga xos me'yoriy-huquqiy bazani shakllantirdi. Ushbu soha transport imkoniyatlarini rivojlantirish va kengaytirish yo'nalishi bo'yicha rivojlandi, ammo mijozlar talablarini to'liq qondirilmaydi. Avtomobil transportida yuklarni xalqaro tashishni yanada rivojlantirishga doir.
Multimodal tashuvlar texnologiyasini natijasini nazariy jixatdan asoslash uchun multimodal tashuvlar operatorining ish natijalariga baho berish uchun,texnologiyalilik darajasini tezlashuvi quydagi formula bilan baholanadi.
Bunda, AL-texnologiyalilik darajasini ortishi hisobiga transportning yurish unimdorligini o'sishini bildiradi
J:!-texnologiyalilik darajasini ortishi hisobiga tarnsportning tashish jarayoniga barcha turdagi (yuklash-tushirish,xujjatlarni tayyorlash uchin va bojxona ko'riklari uchin)sariflanadigan vaqtlarni qisqarish natijasini bildiradi.
Intermodal transport-bu turli xil transport vositalaridan foydalanishni birlashtirish mumkin bo'lgan bunday yetkazib berishni amalga oshirish zarur bo'lganda iqtisodiyotning globallashuvi natijasidir. Bu yaxshi samara beradi, chunki xaridor va unga yetkazib beriladigan yukning manfaatlari birinchi o'rinda turadi. Bunday tizimning yaratilishi tufayli O'zbekiston yuklarni yetkazib berish sezilarli darajada tezlashadi va ancha arzon bo'ladi. O'z mohiyatiga ko'ra, intermodal yuk tashish — bu yuklarni ikki yoki undan ortiq turdagi transport vositalari bilan bosqichma-bosqich tashish. Bir transport boshqasiga o'zgarganda, tovarlar haddan tashqari yuklanmaydi. Bir vaqtning o'zida bir nechta logistika kompaniyalari ushbu yetkazib berish usuliga jalb qilinishi mumkin. Bu har xil turdagi transport vositalari bo'lishi mumkin va yuk uchun javobgarlik transportning barcha ishtirokchilariga teng ravishda taqsimlanadi
2-rasm. Multimodal transport tizimlari
Intermodal transport usullari turlari
a) aviatsiya;
b) dengiz;
c) avtomobillar;
d) temir yo'l
Ularning har biri maxsus yuk konteynerlari yordamida amalga oshiriladi. Masalan: konteynerga joylashtirilgan yuk yetkazib beruvchiga tegishli ombordan dengiz portiga yetkazib berilganda, konteyner dengiz transportiga ortiqcha yuklanganda, aralash transport zanjir orqali amalga oshiriladi. Belgilangan portga yetib borgach, u yana kemadan tushiriladi va mijozga yuk yetkazib beradigan mashinaga joylashtiriladi.
Misol uchin, G'arbiy Yevropada bir qator kontinental tarmoqni o'z ichiga olgan va bir necha mamlakatlarda transportning turli usullarini birlashtiradigan Yevropa terminal tizimi mavjud.1979-yilda BMTNIK doirasida multimodal tashish jarayonida yuzaga keladigan iqtisodiy, texnik, mamuriy va huquqiy masalalarni hal qilish bilan bog'liq bo'lgan ishchi guruhi tashkil etilgan.
Multimodal yuk tashish xususiyatlari
Shunday qilib, umumiy xususiyatlarning o'xshashligiga qaramay, multimodal va intermodal yuk tashish ba'zi farqlarga ega. Ikkala transportda ham transportning barcha turlari yuklarni tashish uchun ishlatilishi mumkin, ammo multimodal usulda yuklarni turli xil transport vositalari bilan tashish uchun bitta tarif stavkasi qo'llaniladi va u faqat bitta tashuvchi tomonidan amalga oshiriladi, u tashilayotgan yukning xavfsizligi uchun to'liq va to'liq javobgardir.
Intermodal transportdan foydalanganda transportning turli bosqichlarida bir nechta schyot-fakturalarni rasmiylashtirish kerak, chunki transport ikki yoki undan ortiq transport kompaniyalari tomonidan amalga oshiriladi. Shu bilan birga, ular ishtirok etish darajasiga muvofiq yukning holati uchun barcha javobgarlikni o'zaro bo'lishadilar (3-rasmda ko'rsatilgan).
1. Yuklarni tashishning Qonunchilik bazasi va hujjatlashtirilishini soddalashtirish va takomillashtirishni nazarda tutadigan yagona tijorat-huquqiy rejim.
2. Transportai tashkil etishning moliyaviy-iqtisodiy jihatlarini hal qilishga tizimli yondashuv.
3. Transportning barcha bosqichlarida rejalashtirish, boshqarish va boshqarish uchun turli xil axborot tizimlaridan foydalanish.
4. Tashkiliy va texnologik jihatdan transport tizimining barcha elementlarining o'zaro bog'liqligi.
Xalqaro transportda multimodal tashish uchin eksport-import va transit operatsiyalari uchin yuklarni rasmiylashtirish bo'yicha bojxona proseduralari, shuningdek, transport qonunchiligi va yuk tashish marshruti o;tadigon mamlakatlarda transportning tijorat-huquqiy xususiyatlari muhim ahamiyatga ega.
Intermodal tashish transport uchun yagona o'tish tarifini, yagona transport hujjatini va yuk va transport shartnomasini bajarish uchun yagona javobgarlikni nazarda tutadi. Bu yuk egasiga vaqt va pulni tejashga imkon beradi, chunki barcha transport operatsiyalari bitta operator
3-rasm. Eksportchilarga yordam berish tizimi
• yo'lning boshidan oxirigacha tashishni amalga oshiradigan operatorning mavjudligi;
• tashish uchun yagona o'tish tarifi;
• yagona transport hujjati;
• yuk va transport shartnomasini bajarish uchun yagona javobgarlik.
Intermodal va multimodal transport yuk egalariga yuklarni yanada samarali va tejamkor yetkazib berishga imkon beradi. Biroq, xavfsizlik tizimining ishlashini ta'minlash uchun transport bandligini, shu jumladan terminallar va tarqatish markazlarini rivojlantirish zarur.
Xulosa. Intermodal va multimodal transport yuklarni yetkazib berishning samarali va iqtisodiy jihatdan foydali usullari hisoblanadi. Ular yuk egalariga vaqt va xarajatlarni minimallashtirib, bitta transportda turli xil transport turlaridan foydalanishga imkon beradi. Terminal tizimlarining rivojlanishi va tarqatish markazlarining tashkil etilishi multimodal transportai yanada samarali tashkil etishga yordam beradi. Multimodal transport bo'yicha mutaxassislarning ishchi guruhi ushbu sohani rivojlantirish uchun texnik bazani ishlab chiqish va yaratishda hal qiluvchi rol o'ynaydi. Bu omillarning barchasi xalqaro savdo va logistika rivojlanishiga yordam beradi, yuk tashishni yanada samarali va soddalashtiradi.
ADABIYOTLAR
1. Sarimsaqov AM. Theoretical justification of international multimodal transport indicators and improvement of internal norms. VISIT https/ / academiascience.org / journals / FOR MORE.
2. Sarimsaqov AM "Organization of transportation of basic necessities of the population based on digital technologies" Universum: 202110(91).25.10.21.
3. Sarimsaqov AM "Theoretical substantiation of international multimodal transport
indicators and improvement of internal regulations"//Research Jet Journal of Analysis and Inventions 2021.100-104 page.
4. Sarimsaqov AM.,Gulomov F. «Ways to increase the competitiveness of warehouses in logistics» // Research Jet Journal of Analysis and Inventions 2021 (03), 91-94.
5. Sarimsaqov AM «Ways of development of communication technologies in passenger transport" Universum: 202110 (91).25.10.21.
6. Nasirov Ilham Zakirovich, Sarimsaqov Akbarjon Muminovich, Teshaboyev Ulugbek Mirzaahmadovich, Gaffarov Mahammatzokir Toshtemirovich. Tests of a reactor for supplying hydrogen and ozone to an internal combustion engine// International Journal of Early Childhood Special Education (INT-JECSE) ISSN: 1308-5581. DOI 10.9756/INT-JECSE/V1413.693? Vol 14, Issue 03 2022, 5296-5300 p.
7. Ernazarov A. EFFICIENCY OF FUNCTIONING OF INTERSECTIONS WITH HIGH-INTENSITY TRAFFIC AND PEDESTRIAN FLOWS //Technical science and innovation. - 2022. - Т. 2022. - №. 1. - С. 192-197.
8. Мухамедов, Ж., Турдалиев, В. М., & Косимов, А. А. (2019). ОПРЕДЕЛЕНИЯ УГЛА ЗАКРУЧИВАНИЯ СОСТАВНОГО ЗУБЧАТОГО ШКИВА. In Перспективное развитие науки, техники и технологий (pp. 192-195).
9. Мухамедов, Д., Умурзаков, А. Х., & Абдувахобов, Д. А. (2019). РЕЗУЛЬТАТЫ ЭКСПЕРИМЕНТАЛЬНЫХ ИССЛЕДОВАНИЙ ПО ОБОСНОВАНИЮ ПАРАМЕТРОВ ШАРНИРНО-ЗУБОВОЙ БОРОНЫ. In ВКЛАД УНИВЕРСИТЕТСКОЙ АГРАРНОЙ НАУКИ В ИННОВАЦИОННОЕ РАЗВИТИЕ АГРОПРОМЫШЛЕННОГО КОМПЛЕКСА (pp. 291-295).
10. Imomqulov, U. B., Imomov, M. H., Akbaraliyev, X. X., Nabijonov, U. A., & Mirzaabdullayev, M. M. Substantiation Angle of Incidence of the Device with a Changing Curvilinear Surface to the Drum. International Journal on Integrated Education, 3(12), 481-483.
