Научная статья на тему 'IKKINCHI TАRTIBLI CHIZIQLАRNI АVVАLDАN BERILGАN PАRАMETRLАR АSOSIDА YASАSH ORQАLI TАLАBАLАRNING KONSTRUKTORLIK QOBILIYATINI RIVOJLАNTIRISH'

IKKINCHI TАRTIBLI CHIZIQLАRNI АVVАLDАN BERILGАN PАRАMETRLАR АSOSIDА YASАSH ORQАLI TАLАBАLАRNING KONSTRUKTORLIK QOBILIYATINI RIVOJLАNTIRISH Текст научной статьи по специальности «Науки о Земле и смежные экологические науки»

CC BY
93
10
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Konstruktorlik qobiliyat / parametr / algoritm / egri chiziq / tekislik / sirtlar / to‘g‘ri chiziq / ikkinchi tartibli chiziq. / Design ability / parameter / algorithm / curve / plane / surfaces / straight line / second order line.

Аннотация научной статьи по наукам о Земле и смежным экологическим наукам, автор научной работы — Adilov, Pulat Adilovich

Mazkur maqolada talabalarning konstruktorlik qobiliyatini ikkinchi tartibli chiziqlarni avvaldan berilgan parametrlar asosida yasash orqali rivojlantirish masalalari talqin qilingan.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

DEVELOPING STUDENTS 'CONSTRUCTION ABILITY BY LIVING SECOND ORDER LINES ON THE BASIS OF PREVIOUS PARAMETERS

This article discusses the development of students' design skills by creating second-order lines based on previously given parameters.

Текст научной работы на тему «IKKINCHI TАRTIBLI CHIZIQLАRNI АVVАLDАN BERILGАN PАRАMETRLАR АSOSIDА YASАSH ORQАLI TАLАBАLАRNING KONSTRUKTORLIK QOBILIYATINI RIVOJLАNTIRISH»

Oriental Renaissance: Innovative, p VOLUME 2 | ISSUE 5

educational, natural and social sciences A ISSN 2181-1784

Scientific Journal Impact Factor Q SJIF 2022: 5.947

Advanced Sciences Index Factor ASI Factor = 1.7

IKKINCHI TARTIBLI CHIZIQLARNI AVVALDAN BERILGAN

PARAMETRLAR ASOSIDA YASASH ORQALI TALABALARNING KONSTRUKTORLIK QOBILIYATINI RIVOJLANTIRISH

d https://doi.org/10.24412/2181-1784-2022-5-1181-1185

Adilov Pulat Adilovich

Nizomiy nomidagi Toshkent Davlat pedagogika universiteti Muhandislik va kompyuter grafikasi kafedrasi dotsenti, texnika fanlari nomzodi.

ANNOTATSIYA

Mazkur maqolada talabalarning konstruktorlik qobiliyatini ikkinchi tartibli chiziqlarni avvaldan berilgan parametrlar asosida yasash orqali rivojlantirish masalalari talqin qilingan.

Kalit so'zlar: Konstruktorlik qobiliyat, parametr, algoritm, egri chiziq, tekislik, sirtlar, to 'g'ri chiziq, ikkinchi tartibli chiziq.

АННОТАЦИЯ

В данной статье рассматривается развитие у учащихся навыков проектирования путем построения линий второго порядка на основе заранее заданных параметров.

Ключевые слова: Возможность проектирования, параметр, алгоритм, кривая, плоскость, поверхности, прямая линия, линия второго порядка.

ABSTRACT

This article discusses the development of students' design skills by creating second-order lines based on previously given parameters.

Keywords: Design ability, parameter, algorithm, curve, plane, surfaces, straight line, second order line.

KIRISH

Turli darajadagi yuqori malakali, raqobotbordosh mutaxassislar tayyorlash

tizimini rivojlantirish, ma'naviy boy, erkin ijodiy fikrlovchi shaxsni shakllantirishda

muhim ahamiyat kasb etadi. Ma'lumki, fan-texnika taraqqiyoti, yuqori

samarodorlikka ega texnologik jarayonlar, ishlab chiqarishni avtomatlashtirish va

kompyuterlashtirish kabilar chizmachilik fani bilan uzviy ravishda bog'liqdir.

Mazkur jarayonlar insoniyat faoliyatining hamma sohalariga ayniqsa, o'sib

kelayotgan yosh avlodning grafik ma'lumotlarni qabul qilish va uni qayta ishlab

grafik vositalar bilan tasvirlash ko'nikmalariga katta talablar qo'ymoqda. Shuning

1181

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

O

R

VOLUME 2 | ISSUE 5 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

uchun ham talabalarning grafik bilim va malakalari samaradorligini oshirish dolzarb masalalardan biri bo'lib qolmoqda. Talabalarda ijodiy mazmundagi grafik bilim, ko'nikma va malakalarni tarkib toptirish bilan bog'liq muammoni ilmiy jihatdan asoslash talab qilnmoqda. Bugungi kun talablaridan kelib chiqqan holda, barcha fanlar qatori grafik ta'lim mutaxassislari, olimlari va o'qituvchilari zimmasiga ham qator ma'suliyatli vazifalar yuklatilmoqda.

MUHOKAMA VA NATIJALAR

Ushbu maqolada to'g'ri chiziqlar dastalaridan foydalangan holda avvaldan qo'yilgan geometrik talablar orqali ikkinchi tartibli egri chiziqni yasash usullarini ko'rib chiqamiz. Ma'lumki ikkinchi tartibli egri chiziqni tekislikda beshta parametr bo'yicha ya'ni, beshta nuqta, beshta urinma yoki ularning kombinatsiyasi bo'yicha yasash mumkin, lekin uchta nuqta bir to'g'ri chiziqda yotmasligi zarur, bunday kombinatsiyalarning soni 12ta bo'ladi.

Avval yasashning umumiy modelini ko'rib chiqaylik, tekislikda uchta birinchi tartibli nuqtalar to'plami S0;S1;S2 va ikkita nuqtalar qatori-m, n berilgan bo'lsin (1-rasm). Birinchi tartibli S1 va S2 to'g'ri chiziqlar dastalari orasida bir qiymatli moslik o'rnatish nuqtalar qatori orqali quyidagi algoritmda bajariladi.

S0 markazdan m va n nuqtalar qatorini kesib o'tadigan ixtiyoriy t to'g'ri chiziq o'tkazamiz, bu nur m nuqtalar qatorini 1 nuqtada, n qatorni esa 2 nuqtada kesib o'tadi. 1 nuqtani S1 markaz bilan birlashtirib undan S1 to'g'ri chizig'ini ajratamiz nuqta 2 ni S2 markaz bilan birlashtirib S2 to'g'ri chizig'ini ajratamiz bu chiziqlar o'zaro kesishib izlanayotgan ikkinchi tartibli egri chiziqqa oid 1 nuqtani beradi.

1-rasm

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

VOLUME 2 | ISSUE 5 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

Endi aniq misollarga murojat qilaylik, tekislikda hech bir uchta nuqtasi bir to'g'ri chiziqda yotmagan beshta nuqta berilgan bo'lsin. (2-rasm, a). Bu nuqtalarni S1 S2, M1, M va M2 deb belgilaylik.

Bu egri chiziq yasash usulini ko'rib chiqamiz (2-rasm, b) M1 bilan M orqali n nuqtalar qatorini o'tkazaylik bundan so'ngra yuqoridagi algoritmga mos ravishda yasashlarini amalga oshiramiz, ya'ni S0 markaz orqali t1 to'g'ri chiziqni o'tkazib uning m va n nuqtalar qatori bilan kesishuv nuqtalarini mos ravishda 11 va 12 nuqtalar orqali belgilaymiz. 11 nuqtani S1 markaz bilan 11 nuqtani S2 markaz bilan birlashtirib ularning kesishuv nuqtasi I ni topamiz. I nuqta yasalayotgan ikkinchi tartibli egri chiziqqa tegishli bo'ladi. Endi egri chiziqqa oid ikkinchi nuqtani topish uchun t2 to'g'ri chiziqni o'tkazamiz uning m va n nuqtalar qatori bilan kesishuv nuqtalarini mos ravishda 21 va 22 nuqta orqali belgilaymiz. 21 nuqtani S1 markaz bilan 22 nuqtani S2 markaz bilan birlashtirib ularning kesishuv nuqtasini aniqlaymiz. Bu nuqta yasalayotgan ikkinchi tartibli egri chiziqqa tegishli II nuqta bo'ladi.

Bu grafik ketma-ketlikni bir necha marta takrorlab egri chiziqni o'tkazish uchun zarur nuqtalar to'plamini aniqlaymiz va ularni tartib bilan birlashtirib izlangan egri chiziqqa ega bo'lamiz.

a)

b)

2-rasm

REFERENCES

1. Murodov Sh.K. va boshqalar "Chizma geometriya kursi" O'qituvchi.1988 -y.

2. Михайленко В.Э, и др. "Инженерная геометрия с элементами теории параметризации". -К.: "ВОР". 1989 г.

3. В.Е.Михайленко., В.С.Обухова., А.Л.Подгорный «Формообрзование оболочек в архитектуре», Издательство «Будивельник» Киев-1972

1183

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

О

R

VOLUME 2 | ISSUE 5 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

4. Адилов, П., Ташимов, Н., & Есбоганова , Б. (2021). МУДАНДИСЛИК ГРАФИКАСИНИ АВТОМАТИК ЧИЗИШ ДАСТУРЛАРИДАН ФОЙДАЛАНИБ У^ИТИШДА ДИДАКТИК МУАММОЛАРНИ ЕЧИШ ЙУЛЛАРИ. Нукусский государственный педагогический институт имени Аджинияза журнал «Фан ва

https://science.ndpi.uz/index.php/science/article/view/68

5. Мурадов, Ш. К., Ташимов, Н. Э., & Рахматова, И. И. (2017). Сечение поверхностей 2-го порядка общего вида по эллипсу заданной площади. Молодой ученый, (50), 99-102.

6. Халимов, М. К. Сравнение продуктивности учебной доски и проектора в преподавании предметов, входящих в цикл инженерной графики / М. К. Халимов, Р. Р. Жабборов, Б. Х. Абдуханов, А. А. Мансуров. — Текст : непосредственный // Молодой ученый. — 2018. — № 6 (192). — С. 203-205. — URL: https://moluch.ru/archive/192/48066/

7. Khalimov Mokhir Karimovich. (2022). ELEMENTS OF STUDENT SPACE IMAGINATION IN THE TEACHING OF GRAPHIC SCIENCES AND METHODS OF USING IT. CURRENT RESEARCH JOURNAL OF PEDAGOGICS, 3(02), 103116. https://doi.org/10.37547/pedagogics-crjp-03-02-19

8. Jabbarov, R., & Rasulov, M. (2021). FURTHER FORMATION OF STUDENTS' CREATIVE ABILITIES BY DRAWING LANDSCAPES IN PAINTING. Збгрник наукових праць AVrOZ. https://doi.org/10.36074/logos-30.04.2021.v2.09

9. Malikov, K. G. (2020). Theory and practice of construction of axonomertic projects. European Journal of Research and Reflection in Educational Sciences Vol, 8(9).

10. Tashimov, N. (2019). Ways of Development of Cognitive and Graphic Activity of Students. International Journal of Progressive Sciences and Technologies, 17(1),

11. Shoxboz, D. (2019). THE ESSENCE OF TEACHING ENGINEERING COMPUTER GRAPHICS AS A GENERAL TECHNICAL DISCIPLINE. European Journal of Research and Reflection in Educational Sciences Vol, 7(12).

12. Muslimov, Sherzod Nazrullayevich (2019) "THE ROLE OF PERSONALITY-ORIENTED EDUCATION IN THE DEVELOPMENT OF PROFESSIONALLY-GRAPHIC COMPETENCE OF FUTURE TEACHERS OF TECHNOLOGICAL SCIENCES," Scientific Bulletin of Namangan State University: Vol. 1 : Iss. 6, Article

жамият», 2(2015-2),

34-35.

извлечено

от

212-214.

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

О

R

VOLUME 2 | ISSUE 5 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

13. Muslimov Narzulla Alikhanovich, Urazova Marina Batyrovna, Muslimov Sherzod Narzulla ugli. (2020). DEVELOPMENT OF DESIGN TECHNOLOGY FOR FUTURE VOCATIONAL EDUCATION TEACHERS, MODEL OF TRAINING AND BASIC INDICATORS OF DISSERTATION. PalArch's Journal of Archaeology of Egypt/ Egyptology, 17(7), 10534-10551. Retrieved from https://www. arch ives.palarch.nl/index.php/jae/articl e/view/4088

14. Adilov, P., Tashimov, N., & Seytimbetov, S. (2019). Computer-Test Control of Knowledge of Students in Engineering Graphics. International Journal of Progressive Sciences and Technologies, 17(2), 193-195.

15. Valiev, A. (2021). About the features of the perspective of simple geometric shapes and problems in its training. Збгрник наукових праць SCIENTIA.

16. Ugli, D. S. D., & Ugli, A. B. I. (2022). MODULAR TECHNOLOGY OF TEACHING ENGINEERING COMPUTER GRAPHICS TO FUTURE TEACHERS DRAWING. CURRENT RESEARCH JOURNAL OF PHILOLOGICAL SCIENCES (2767-3758), 3(01), 101-107.

17. Shoxboz Dilshodbek O'G'Li Dilshodbekov, & Aldiyar Alisher O'G'Li Abdulxatov (2022). MUHANDISLIK GRAFIKASI FANLARINI O'QITISHDA ZAMONAVIY GRAFIK DASTURLARDAN FOYDALANISH METODIKASI. Scientific progress, 3 (3), 7-14.

18. Ташимов Н.Э., Жумаев И., Компьютерные технологии при обучении графическим дисциплинам в педагогическом ВУЗе. Профессионально-педагоги-ческая культура учителя и преподавателя: содержание, модели и технологии образо-вательной деятельности. Сборник материалов VII Международной научно-практической конференции (г.Белгород, 16-17 апреля 2019 г.)

19. Ташимов Н.Э., Развитие когнитивной деятельности студентов при решении позиционных задач с использованием программного обеспечения AutoCAD. Сборник трудов международной научно-теоретической конференции на тему: "Куатбековские чтения-1: Уроки независимости". Посвященной 30-летию Независимости Республики Казахстан 23 апрель 2021 г. 235-237стр.

20. Nematovich, V. A. Z., & Karimberdiyevich, S. S. (2022). TEACHING PERSPECTIVE BASED ON INNOVATIVE TECHNOLOGIES. Web of Scientist: International Scientific Research Journal, 3(1), 678-687.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.