CC BY
32HINDISTON MATBUOTI HAQIDA
d https://doi.org/10.5281/zenodo.7461214
Gulnoza NAZRULLAYEVA, TDSHU tayanch doktoranti, Toshkent, O'zbekiston. Tel: +99899 828 53 46;
E-mail: [email protected] Jayrona NOMOZOVA, TDSHU 3-kurs talabasi, Toshkent, O'zbekiston. Tel: +998 95007 20 37;
E-mail: j ayronanomozova76@gmail .com
Annotatsiya. Maqolada mustaqillikning dastlabki yillarida Hindistonning yetakchi gazeta-jurnal assotsiatsiyalarining shakllanishi va rivojlanishi jarayonlari, Hindiston matbuotida kapital markazlashuvining xususiyatlari ко'rib chiqilib, Hindiston media sanoatining hozirgi bosqichdagi о 'rni tahlil qilinadi.
Kalit so'zlar: matbuot, gazeta, jurnal, media, OAV.
Аннотация. В статье рассматриваются процессы формирования и развития ведущих газетно журнальных объединений Индии в первые годы независимости, особенности централизации капитала в индийской прессе, дан анализ положения индийской медиаиндустрии на современном этапе.
Ключевые слова: Пресс, газета, журнал, СМИ.
Abstract. The article examines the processes of formation and development of the leading newspaper and magazine associations of India in the first years of independence, the features of the centralization of capital in the Indian press, and analyzes the position of the Indian media industry at the present stage.
Key words: Press, newspaper, magazine, mass media.
Jurnalist erkin bo 'lishi uchun u axborot tashkilotini boshqarishi va unga egalik qilishi kerak.
Arnab Goswami
Asosiy qism: Vaqtli matbuot nashrlari sonining o'sib borishi bo'yicha Hindiston duyoda yetakchi o'rinlardan birini egallaydi. Mamlakat hududida 49 ming 145 nomda gazeta va jurnallar chop etiladi. Chunonchi, o'tgan asrning oxirgi yillarida ularning soni 46 ming 655 tani tashkil qilgan bo'lsa, bugunga kelib, qisqa vaqt ichida ular soni 5,34 foizga ko'paygan. Hindiston matbuoti uchun ko'p tillilik xos bo'lib, mamlakat hududidagi matbuot nashrlari lOOdan ziyodroq tillarda chop etiladi. the Indian newspaper society
INS
Vaqtli nashrlarning eng ko'pi - 19.865 tasi hindiy tilida, 7.715 tasi ingliz tilida, 2.848 tasi urdu tilida chiqariladi. Kundalik gazetalar kashmir tilidan tashqari Hindistonning qariyb barcha tillari (dialektlari)da nashr qilinadi. Vaqtli matbuot mamlakatning barcha shtat va hududlarida chiqadi. Kundalik gazetalarni chiqarish bo'yicha Uttar Pradesh shtati yetakchilik qiladi. XXI asrning dastlabki yillarida hind gazetalarining umumiy adadi 12 milliardni tashkil qilgan [1].
Mamlakatda hozirga qadar OAV orasida matbuot o'z yetakchiligini qo'ldan bermay kelmoqda. Matbuot nashrlarining xarakteri turlicha bo'lib, ular har xil ijtimoiy, milliy, iqtisodiy kompaniyalar bilan bir qatorda aynan matbuot uchun ixtisoslashgan yirik tashkilotlar yordamida ham chiqadi. Jumladan, "Indian Newspaper Society" (INS - "Hind gazetalalari jamiyati") tomonidan mamlakat miqyosida 733 ta matbuot nashri chop etiladi. Ulardan 338 tasi kundalik, 105 tasi haftalik, 56 tasi haftada 2 marotaba, 54 ta oylik nashrlar va yana boshqa turdagi nashrlar. Uning gazetalari orasida eng yirigi va mashhuri "Indian Today" ("Bugungi Hindiston") 410,055 adadga ega [5,640].
Hindistondagi eng yirik matbuot nashrlariga quyidagilarni kiritish mumkin (adadlar1996-yil ma'lumoti):
"Molyanan Monashara" - 811.639 nusxa "Gujarot Samachar" - 680.517 nusxa "Tayms of India" - 988.676 nusxa "Sandin" - 537.083 nusxa "Sandi Tayms" - 1.090.453 nusxa. "Hindu" - 536.438 nusxa.
"Ananda Bazar Patrike" - 503.604 nusxa [2, 4].
Hindiston qariyb 70 % aholisi savodsiz bo'lgan mamlakat va bu albatta mamlakatda radio va televideniyening rolini pasaytirmaydi. Hindistonda 48 tadan ortiq radiostansiyalar mavjud bo'lib, ular turli mahalliy hududlar sharoitidan kelib chiqib, o'sha hududlar uchun nisbatan asosiy bo'lgan 80 dan ortiq dialektda o'z dasturlarini uzatadi. Umum Hindiston radiosi yangiliklar, turli mavzudagi suhbatlar, qishloq aholisi uchun maxsus
INDIA
TODAY
R
O
eshittirishlar, munozaralar, musiqiy, adabiy hamda bolalarga bag'ishlangan eshittirish dasturlari bilan mamlakatda mashhur. Kalkutta, Bombey, Madras va Dehli kabi markaziy shaharlarda bir qator tijoriy radiokanallar ham faoliyat ko'rsatishadi. Ular dasturlarining asosini reklamalar hamda xorijiy auditoriyaga mo'ljallangan dasturlar muhim o'rin egallaydi [3].
Hindistonda ilk telestansiya 1959-yilning 15-sentyabrida ochilgan. 1960-70 yillarda Dehli va Bombeyda, 1974-yilga kelib Madras, Kalkutta va Kanpurda telemarkazlar birin-ketin ishga tushdi. Televideniye nodavlat tashkilot maqomini ola boshladi. 1976-yilning aprelidan davlat televideniyesi umumhindiston radiosidan ajralib chiqdi va "Durdarshan" deb nomlana boshladi.
So'nggi yillarda mamlakatdagi mavjud ommaviy savodsizlikni
kamaytirish va bu yo'lda yuzaga kelishi mumkin bo'lgan axborot taqchilligining oldini olish maqsadida 1980-90 yillarda televideniye sohasida jiddiy ijobiy o'zgarishlarni amalga oshirishga erishildi. Mazkur o'zgarishlar televideniye sohasiga davlat mablag'i bilan birga xususiy sarmoyalarni jalb etishni yo'lga qo'yish va ^r^R fèlcFf fl^WH provard natijada yangi texnik-texnologiya va
kadrlar malakasini oshirish masalalarining oson hal bo'lgani bilan izohlanadi [4].
Hindiston televideniyasi faoliyati va dasturlarini mamlakat bo'ylab tez tarqalishiga bir qator jiddiy to'siqlar mavjud. Bulardan biri aqolining qariyb 70 foizi qishloq joylarida yashaydi va ko'pchilik qishloqlar elektrlashtirilmagan yoki elektr ta'minoti borasida qali ham jiddiy kamchiliklar bartaraf etilmagan.
Hozirgi vaqtda Hindiston televideniyasidagi dasturlarning uchdan bir qismi dam olish, 20-25 %i ma'rifiy, 20 %i axborot va qolgani ijtimoiy va boshqa jiddiy masalalarga bag'ishlangan [6].
HINDISTON GAZETALARI VA ULARNING ASOSCHILARI
Hindistonning ilk gazetalari
Gazeta nomi Asoschisi
TRANSLATION FORUM - 2022 R VOLUME 2 | SPECIAL ISSUE 28
ФОРУМ ПЕРЕВОДОВЕДОВ- 2022 ISSN 2181-1784
TARJIMASHUNOSLAR FORUMI- 2022 ^ SJIF 2022: 5.947 | ASI Factor = 1.7
Bengal Gazette J.K.Hickey
Kesari B.G.Tilak
Maratha B.G.Tilak
Sudharak G.K.Gokhale
Amrita Bazar Patrika Sisir Kumar Ghosh and Motilal Ghosh
Vande Mataram Aurobindo Ghosh
Native Opinion V.N.Mandalik
Kavivachan Sudha Bhartendu Harishchandra
Gujarotdagi ilk gazetalar
Rast Goftar Dadabhai Naoroji
New India (Weekly) Bipin Chandra Pal
Statesman Robert Knight
Hindu Vir Raghavacharya and G.S.Aiyar
Sandhya B.B.Upadhyaya
Vichar Lahiri Krishnashastri Chiplunkar
Hindu Patriot Girish Chandra Ghosh
Som Prakash Ishwar Chandra Vidyasagar
Jugantar Patrika (Bengali) Bhupendranath Datta, Barinder Kumar Ghosh, Abhinash Bhattacharya
Foydalanilgan adabiyotlar ro'yxati:
1. Вестн. Моск. Ун-та. Сер. 10. Журналистика. 2006. №5
2. Vidura, New Delhi. 2005. N 3. P. 4
3. The Hindu, New Delhi. 2005. 9 June.
4. The Hindu. 2005. 22 Aug.; The Asian Age, New Delhi. 2005. 24 Sept.
5. India 2004, New Delhi. P. 532; India 2005. P. 540-542; India 2006. P. 640.
6. History of journalism in India. School of Distance Education. New Delhi. 2011.
7. Fatxutdinova, I. A. (2021). TARJIMADA EKVIVALENTLIKNING MULOQOT MAQSADINI IFODALASH VOSITALARI. Oriental renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences, 1(Special Issue 2), 140-149.
О
8. Khodjaeva, N. (2019). SEMANTICS OF KINSHIP TERMS AS A FORM OF ADDRESS IN UZBEK TRANSLATIONS OF PREMCHAND. Theoretical & Applied Science, (8), 107-110.
9. KHODJAEVA, N. B. (2021). PREMCHAND'S VARDAAN IN UZBEKISTAN: TRANSLATION ISSUES OF SOME CULTURAL SPECIFIC WORDS. THEORETICAL & APPLIED SCIENCE Учредители: Теоретическая и прикладная наука, (12), 374-377.
10. KHODJAEVA, N. The Development of Indian Literature in Uzbekistan: Historiography of Translation. History of Translation in India, 431.
11. Ходжаева, Н., & Губаева, Х. (2020). ISSUES ON TRANSLATION OF CHARACTER SPEECH (ON THE EXAMPLE OF KOREAN-UZBEK LITERATURE). МЕЖДУНАРОДНЫЙ ЖУРНАЛ ИСКУССТВО СЛОВА, 3(4).
12. Khodjayeva, N. (2021). The issues of stylistics on translation of historical costumes. ASIAN JOURNAL OF MULTIDIMENSIONAL RESEARCH, 10(4), 534-543.
