Harmonized conditions for the marketing of construction products Текст научной статьи по специальности «Строительство и архитектура»

st. kpt. mgr inz. Grzegorz MROCZKO

Kierownik Zakladu Aprobat Technicznych CNBOP-PIB

ZHARMONIZOWANE WARUNKI WPROWADZANIA DO OBROTU WYROBOW BUDOWLANYCH

Harmonized conditions for the marketing of construction products

Streszczenie

W artykule przedstawiono zagadnienia zwi^zane z wejsciem w zycie Rozporz^dzenia Parlamentu Europejskiego

i Rady (UE) Nr 305/2011 z dnia 09.03.2011r. ustanawiaj^cego zharmonizowane warunki wprowadzania do obrotu wyrobow budowlanych i uchylaj^cego dyrektywy Rady 89/106/EWG. Artykul przedstawia wazne informacje dla uczestnikow rynku wyrobow budowlanych tj. producentow, dostawcow jak rowniez jednostek uczestnicz^cych w ocenie zgodnosci wyrobow. Rozporz^dzenie nr 305/2011 zostalo wprowadzone po 22 latach funkcjonowania dyrektywy budowlanej w celu lepszego zdefiniowania tego obszaru i eliminacji niejasnosci spowodowanych stosowaniem dyrektywy budowlanej, ktore wynikaly przede wszystkim z roznego podejscia krajow czlonkowskich do implementacji postanowien dyrektywy, co w konsekwencji doprowadzilo do niejednakowego traktowania europejskich producentow wyrobow budowlanych oraz powodowalo liczne problemy z wprowadzeniem wyrobow budowlanych na rynek jak i swobodnym przeplywem tych wyrobow na terenie Unii Europejskiej. Poniewaz rozporz^dzenie wprowadza szereg zmian w wielu aspektach zwi^zanych z wprowadzaniem do obrotu wyrobow budowlanych na terenie Unii Europejskiej autor omawia przyczyny, ide§ oraz cel wprowadzenia rozporz^dzenia. Nast^pnie autor omawia ogolnie wybrane zmiany w zakresie wymagan podstawowych dla obiektow budowlanych, zharmonizowanych specyfikacji technicznych, systemow oceny zgodnosci, deklarowania wlasciwosci uzytkowych wyrobow, sposobow nabycia uprawnienia znakowania wyrobow oznakowaniem CE oraz zasad znakowania. Wybrane z wymienionych aspektow autor omawia w sposob bardziej szczegolowy, zwracaj^c uwag§ na istotne elementy takie jak: system norm

zharmonizowanych i europejskich ocen technicznych, zmienione wymaganie podstawowe w zakresie higieny, zdrowia i srodowiska; bezpieczenstwa uzytkowania i dost^pnosci obiektow; zrownowazonego wykorzystania zasobow naturalnych, stosowania specjalnej dokumentacji technicznej i procedur uproszczonych dla mikroprzedsi^biorstw, zawartosc deklaracji wlasciwosci uzytkowych i sposob jej dystrybucji, informacje towarzysz^ce oznakowaniu CE. W podsumowaniu autor zwraca uwag§ na zachowanie praw nabytych przez producentow prowadz^cych ocen§ zgodnosci wg. dyrektywy budowlanej.

Summary

This article describes questions related with coming into force of Regulation (Eu) No 305/2011 of The European Parliament and of The Council of 9 March 2011 laying down harmonized conditions for the marketing of construction products and repealing Council Directive 89/106/EEC. The article introduces very significant information for construction products’ market participants eg. manufacturers, suppliers and bodies taking part in conformity assessment of products. Regulation No 305/2011 has been introduced after 22 years of existing of construction products directive to define better this area and eliminate inaccurate aspects of CPD directive application, which were the result of differences in approach of EU member states to implementation of this directive. Consequences of such an approach led to unequal treatment of European manufacturers of construction products and also implicated number of problems connected in marketing of construction products and free movement of products across European community. Because the regulation introduces plenty of changes in many aspects connected with marketing of construction products author describes causes, idea and aim of the regulation. Following that author describes selected changes in general, these cover basic requirements for construction works, harmonized technical specifications, conformity assessment systems, declaration of performance, ways to achieve right to mark of products with CE marking and general principles and use of CE marking. Selected of named aspects author describes in more detailed way to focus readers attention to such important matters as harmonized standards and European technical assessment system; changed basic requirements in the scope of hygiene, health and the environment; safety and accessibility in use; sustainable use of natural resources. Next the use of specific technical documentation and simplified procedures for microenterprises, contents of the declaration of performance and its distribution, information following the CE marking. In the summary author focuses readers attention to acquired rights of manufacturers, who performed conformity assessment of their products according to the CPD directive.

Slowa kluczowe:

dyrektywa budowlana, system oceny zgodnosci, rozporz^dzenie budowlane, zasadnicze charakterystyki;

Keywords: construction products directive, conformity assessment system, construction products regulation, essential requirements;

Idea wprowadzenia Rozporz^dzenia CPR

Po blisko 22 latach funkcjonowania Dyrektywy Budowlanej nr 89/106/EWG (Construction Products Directive) wdrozonej ustaw^. z dnia 16 kwietnia 2004 r. o wyrobach budowlanych (Dz. U. 2004 Nr 92, poz. ВВ1 z pozn. zm.) stoimy w chwili obecnej w obliczu bardzo istotnych zmian w zakresie wprowadzania do obrotu wyrobow budowlanych w Unii Europejskiej. Zmiany te wprowadza opublikowane 4 kwietnia 2011 roku w dzienniku

urz?dowym Unii Europejskiej nr L ВВ Rozporz^dzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 305/2011 z dnia 09.03.2011r. ustanawiaj^ce zharmonizowane warunki wprowadzania do obrotu wyrobow budowlanych i uchylaj^ce dyrektyw? Rady 89/106/EWG zwane Construction Products Regulation (CPR).

W dniu 24.04.2011r. weszly w zycie niektore artykuly tego rozporz^dzenia, natomiast wejscie w zycie pelnej tresci rozporz^dzenia, jak i uchylenie dyrektywy budowlanej nast^pi 1 lipca 2013 roku.

Rozporz^dzenie a dyrektywa

Doswiadczenia zwi^zane ze stosowaniem dyrektywy1 budowlanej pokazaly, ze nie jest to doskonaly srodek na regulowanie zasad wprowadzania do obrotu wyrobow budowlanych. Podstawowym problemem byly roznice w implementacji dyrektywy przez kraje czlonkowskie, a tym samym niejednolitosc podejscia do wielu zagadnien regulowanych przez dyrektyw?. Przykladow mozna wymienic wiele, wsrod nich m. in.:

• zasady dobrowolnego znakowania wyrobow oznakowaniem CE;

• zagadnienie akredytacji podmiotow prowadz^cych ocen? zgodnosci wyrobow;

• uznawanie wynikow badan wyrobow itp.

Niejednolite podejscie do zagadnien tak szerokiej i waznej gal?zi gospodarki UE przyczynialo si? do ograniczenia swobody przeplywu wyrobow budowlanych w UE i utrudnialo funkcjonowanie uczestnikom rynku.

Aby scislej zdefiniowaC cele prawodawstwa wspolnotowego konieczne okazalo si? zast^pienie dyrektywy CPD, nowym aktem prawnym tj. rozporz^dzeniem2 europejskim. Podstawow^. zalet^. tego typu aktu prawnego jest fakt, iz obowi^zuje ono bezposrednio i nie wymaga implementacji do prawodawstwa kraju czlonkowskiego. Tym samym jego stosowanie nie powinno sprawiac takich problemow jak stosowanie postanowien dyrektywy.

1 Dyrektywy UE maj^. charakter wi^z^cy a ich adresatami mog^. byc wyl^cznie panstwa czlonkowskie UE. Kazda dyrektywa musi zostac zaimplementowana do prawodawstwa danego kraju czlonkowskiego UE. Dyrektywy wi^z^. wyl^cznie, co do rezultatu, natomiast panstwo czlonkowskie ma swobod? wyboru formy

1 srodkow implementacji danej dyrektywy. Czas na dokonanie implementacji to tzw. czas transpozycji i wynosi on od roku do 3 lat. Transpozycja dyrektywy odbywa si? w drodze wydania przez odpowiednie organy prawodawcze danego panstwa odpowiedniego aktu prawnego, powszechnie obowi^zuj^cego - ustawy.

2 Rozporz^dzenia maj^. charakter wi^z^cy i obowi^zuj^. bezposrednio, to znaczy, ze transpozycja/implementacja zawartego w rozporz^dzeniach prawa do krajowych porz^dkow prawnych nie jest wymagana. Wladze krajowe maj^. obowi^zek uchylenia wszelkich przepisow niezgodnych z tresci^. rozporz^dzenia oraz zakaz wydawania aktow prawnych niezgodnych z jego tresci^. Dodatkowo panstwa czlonkowskie nie posiadaj^. zadnej swobody regulacyjnej w ramach wykonywania postanowien zawartych w rozporz^dzeniu.

Glowne cele wprowadzenia CPR

Glownym celem wprowadzenia Rozporz^dzenia CPR jest zlamanie barier w swobodnym przeplywie wyrobow budowlanych wewn^trz europejskiej strefy ekonomicznej (EEA) oraz skrocenie czasu oczekiwania producenta na mozliwosc wprowadzenia do obrotu wyrobow innowacyjnych.

Rozporz^dzenie precyzuje sposoby oceny i badan wyrobow, sposoby deklarowania wlasciwosci uzytkowych wyrobow oraz sposoby oceny zgodnosci wyrobow budowlanych. Rozporz^dzenie nie ujednolica krajowych przepisow techniczno-budowlanych. Wybor wymaganych wartosci dla konkretnego zastosowania jest pozostawiony organom Panstwa Czlonkowskiego. Istotne jest to, ze wartosci te musz^. byc wyrazone w technicznym j?zyku uzywanym w zharmonizowanych specyfikacjach technicznych.

Glowne zmiany w odniesieniu do dyrektywy CPD

Glowne zmiany wprowadzane w odniesieniu do dyrektywy CPD s^. nast?puj^ce3:

• wdrozenie systemu zharmonizowanych specyfikacji technicznych;

• zmiana trzeciego i czwartego wymagania podstawowego dla obiektow budowlanych;

• wprowadzenie siodmego wymagania podstawowego dla obiektow budowlanych;

• zast^pienie deklaracji zgodnosci deklaraj wlasciwosci uzytkowych;

• 5 systemow oceny zgodnosci (1+, 1, 2+, 3, 4), (bez systemu 2);

• wzmocnienie znaczenia oznakowania CE;

• ulatwienia dla mikroprzedsi?biorstw;

• okreslenie odpowiedzialnosci wszystkich uczestnikow lancucha dostaw;

• wprowadzenie obowi^zku pelnej identyfikowalnosci wyrobu;

• zaostrzenie kryteriow notyfikacji jednostek (wymagania akredytacji w okreslonym niezb?dnym zakresie);

• obowi^zek realnej wspolpracy jednostek notyfikowanych.

W dalszej cz?sci artykulu przeanalizowane zostan^ wybrane z wyzej wymienionych zagadnien, zaczynaj^c od kilku definicji.

3 Zrodlo: Guidance Note on the Construction Products Regulation, 2/11/11,

Wybrane definicje wprowadzane przez CPR4

Wyrob budowlany - oznacza kazdy wyrob lub zestaw wyprodukowany i wprowadzony do obrotu w celu trwalego wbudowania w obiektach budowlanych lub ich cz?sciach, maj^cy wplyw na spelnienie wymagan podstawowych przez te obiekty

Zestaw - oznacza wyrob budowlany wprowadzony do obrotu przez jednego producenta, jako zestaw co najmniej dwoch odr?bnych elementow, ktore musz^ zostac pol^czone, aby mogly zostac wbudowane w obiektach budowlanych

Zasadnicze charakterystyki - oznaczaj^ te cechy wyrobu budowlanego, ktore odnosz^ si? do podstawowych wymagan dotycz^cych obiektow budowlanych (okreslone w normie zharmonizowanej)

Wlasciwosci uzytkowe wyrobu budowlanego - oznaczaj^ wlasciwosci uzytkowe odnosz^ce si? do odpowiednich zasadniczych charakterystyk wyrazone, jako poziom lub klasa lub w sposob opisowy

System zharmonizowanych specyfikacji technicznych

Rozporz^dzenie definiuje dwa rodzaje zharmonizowanych specyfikacji technicznych:

• Zharmonizowane normy europejskie wyrobu opracowywane przez CEN/CENELEC, oraz

• Europejskie Dokumenty Oceny, wydawane przez Organizacj? Jednostek Oceny Technicznej - EOTA.

Zharmonizowane specyfikacje techniczne definiuje obowi^zuj^ce na terenie Unii Europejskiej metody oceny i deklarowania wszystkich wymaganych wlasciwosci uzytkowych. Posiadanie przez wyrob tych wlasciwosci uzytkowych, a dokladniej potwierdzenie i ich utrzymanie, obok spelnienia wymagan przepisow techniczno-budowlanych danego kraju czlonkowskiego, jest niezb?dne, aby obiekty budowlane spelnialy wymagania podstawowe okreslone w zal^czniku 1 do rozporz^dzenia tj:

1. Nosnosc i statecznosc;

2. Bezpieczenstwo pozarowe;

3. Higiena, zdrowie i srodowisko;

4. Bezpieczenstwo uzytkowania i dost?pnosc obiektow;

5. Ochrona przed halasem;

6. Oszcz?dnosc energii i izolacyjnosc cieplna;

7. Zrownowazone wykorzystanie zasobow naturalnych.

Glownym narz?dziem s^. normy zharmonizowane, jednak w przypadku, gdy norma nie moze byc opublikowana w „rozs^dnym” okresie czasu lub gdy wyrob istotnie odbiega od zakresu istniej^cej normy zharmonizowanej, producent ma mozliwosc uzyskania Europejskiej Oceny Technicznej wydanej na podstawie Europejskiego Dokumentu Oceny wyrobu.

W wielu przypadkach producent nie moze wprowadzac wyrobu do obrotu, poniewaz nie ma normy zharmonizowanej, a zatem nie ma mozliwosci uzyskania prawa do znakowania wyrobu oznakowaniem CE. Dlatego stworzono system europejskich ocen technicznych, ktore umozliwiaj^. alternatywn^. drog? do oznakowania CE, tym samym otwieraj^. mozliwosc wprowadzenia do obrotu wyrobow nie obj?tych normami, wyrobow odbiegaj^cych od wlasciwosci opisanych w normach oraz wyrobow innowacyjnych, dla ktorych nie przewidziano w najblizszych latach opracowania norm zharmonizowanych.

Nowe i zmienione wymagania podstawowe dla obiektow budowlanych,5

Wymaganie podstawowe numer 3. Higiena, zdrowie, srodowisko

Obiekty budowlane musza bye zaprojektowane i wykonane w taki sposdb, aby _podczas ich budowy, uzytkowania i rozbidrki nie stanowily w ciagu ich catego cyklu zycia zagrozenia dla higieny ani zdrowia czy bezpieczenstwa pracownikdw, osdb je zajmujacych lub sasiaddw, nie wywieraly w ciagu ich catego cyklu zycia nadmiernego wplywu na iakose srodowiska naturalnego ani na klimat, w szczegdlnosci w wyniku:

a. wydzielania toksycznych gazdw;

b. emisji niebezpiecznych substancji, lotnych zwiazkdw organicznych, gazdw cieplarnianych lub niebezpiecznych czastek do _powietrza wewnatrz i na zewnatrz obiektu budowlanego;

c. emisji niebezpiecznego promieniowania;

d. uwalniania niebezpiecznych substanc j do wody gruntowej, wdd morskich, wdd powierzchniowych lub gleby;

5 Zrodlo: Zal^cznik 1 do Rozporz^dzenia CPR [3],

W ponizej przytoczonych tresciach wymagan zmiany zaznaczono poprzez podkreslenie.

e. uwalniania do wody _pitnej niebezpiecznych substancji lub substancji, kt('>re w inny sposдb negatywnie wptywaja na wode _pitna;

f. niewlasciwego odprowadzania sciekдw, emisji gazдw spalinowych lub niewlasciwego usuwania odpadдw stalych i _plynnych;

g. wilgoci w czesciach obiektдw budowlanych lub na powierzchniach w obrebie tych obiektдw.

Zmiany zaznaczono podkresleniem i majq one charakter doprecyzowujqcy zagadnienie. Szczegolny nacisk polozony jest na kwesti? cyklu zycia obiektu budowlanego. Wczesniej skupiano si? na tym, aby obiekty byly zaprojektowane i wykonane w odpowiedni sposob. Aktualne wymaganie dotyczy takze czasu po wykonaniu obiektu budowlanego az do konca jego cyklu zycia.

Jest to bardzo istotna zmiana, ktora ma na celu ochron? uzytkownikow obiektow, sqsiedztwa oraz srodowiska naturalnego (powietrza, gleby, wod). Jest rowniez bezposrednio zwiqzane z wymaganiem nr 7 jak nizej, ktore dodatkowo podkresla istot? ochrony srodowiska naturalnego.

Wymaganie podstawowe numer 4. Bezpieczenstwo uzytkowania i dostepnose obieMw

Obiekty budowlane musza bye zaprojektowane i wykonane w taki sposдb, aby nie stwarzaly niedopuszczalnego ryzyka wypadkдw lub szkдd w uzytkowaniu lub w eksploatacji, takich jak poslizgniecia, upadki, zderzenia, oparzenia, porazenia pradem elektrycznym i obrazenia w wyniku eksplozji lub wlamania. W szczegdnosci obiekty budowlane musza bye zaprojektowane i wykonane z uwzglednieniem ich dostepnosci dla osдb niepelnosprawnych i ich uzytkowania _przez takie osoby.

Podobnie jak wczesniej zmiany wymagania zaznaczone sq przez podkreslenie. Zmiana zwraca uwag? na zapewnienie dost?pnosci do obiektow dla osob niepelnosprawnych. Jest to istotna zmiana wychodzqca naprzeciw likwidowania barier funkcjonowania osob niepelnosprawnych.

Wymaganie podstawowe numer 7. Zmwnowazone wykorzystanie zasobдw naturalnych Obiekty budowlane musza bye zaprojektowane, wykonane i rozebrane w taki sposдb, aby wykorzystanie zasobдw naturalnych bylo zrawnowazone i zapewnialo:

a. ponowne wykorzystanie lub recykling obiektдw budowlanych oraz wchodzacych w ich sklad materialdw i czesci po rozbiдrce;

b. trwalose obiektдw budowlanych;

c. wykorzystanie w obiektach budowlanych przyjaznych srodowisku surowcdw i materialdw wtdrnych.

Wielokrotnie naklady energii, pracy, czasu, jakie nalezy poniesc na wytworzenie wyrobu, sa zdecydowanie wi?ksze, niz naklady, jakie nalezy poniesc na wytworzenie wyrobu przez ponowne przetworzenie. Stad wymaganie, aby produkowane wyroby budowlane daly si? ponownie wykorzystac po ich przetworzeniu. Jest to zmiana bardzo korzystna dla srodowiska naturalnego majaca zamierzone dlugofalowe pozytywne efekty.

Deklaracja wlasciwosci uzytkowych wyrobu

Kolejnym zalozeniem CPR jest odejscie od definiowania wymagan dla wyrobu budowlanego, ktorych spelnienie oznacza, ze wyrob jest bezpieczny - na rzecz zagwarantowania, by wyrobom towarzyszyly wiarygodne dane dotyczace wlasciwosci uzytkowych.

Producenci zobowiqzani sa do przeprowadzenia oceny i weryfikacji stalosci wlasciwosci uzytkowych wyrobow budowlanych w odniesieniu do ich zasadniczych charakterystyk zgodnie z jednym z systemow okreslonych w zalaczniku V do rozporzqdzenia. Po dokonaniu oceny i weryfikacji producent sporzadza deklaracj? wlasciwosci uzytkowych przy wprowadzeniu takiego wyrobu do obrotu.

Deklaracja wlasciwosci uzytkowych powinna zawierac m. in.:6

• okreslenie typu wyrobu, dla ktorego zostala sporzqdzona;

• zamierzone zastosowanie lub zastosowania wyrobu budowlanego zgodnie z majaca zastosowanie zharmonizowana specyfikacja techniczna;

• system lub systemy oceny i weryfikacji stalosci wlasciwosci uzytkowych wyrobu budowlanego;

• numer referencyjny i dat? wydania normy zharmonizowanej lub europejskiej oceny technicznej, ktora zostala zastosowana do oceny kazdej zasadniczej charakterystyki;

• w stosownych przypadkach, numer referencyjny zastosowanej specjalnej

dokumentacji technicznej oraz wymagania, ktore wyrob spelnia zgodnie z zapewnieniem producenta;

• wykaz zasadniczych charakterystyk okreslonych w zharmonizowanej specyfikacji

technicznej dla deklarowanego zamierzonego zastosowania;

• wlasciwosci uzytkowe wyrobu budowlanego, wyrazone w poziomach lub klasach, lub

w sposob opisowy, w odniesieniu do wszystkich zasadniczych charakterystyk, co do ktorych w miejscu, w ktorym producent zamierza wprowadzic wyrob do obrotu, obowiazuja przepisy odnoszace si? do deklarowanego zamierzonego zastosowania wyrobu - wlasciwosci te zazwyczaj okreslone sa w zalaczniku ZA do normy zharmonizowanej.

Deklaracj? wlasciwosci uzytkowych sporzadza si?, stosujac wzor przedstawiony w zalaczniku III do rozporzadzenia.

Dla kazdego pojedynczego wyrobu budowlanego udost?pnianego na rynku dostarcza si? deklaracj? wlasciwosci uzytkowych w formie papierowej albo, co jest nowoscia w formie elektronicznej. W przypadku, gdy do odbiorcy wyrobu dostarczana jest cala partia wyrobow, mozliwe jest dostarczenie jednej kopii deklaracji wlasciwosci uzytkowych.

Deklaracja wlasciwosci uzytkowych powinna byc dostarczana w j?zyku/j?zykach wymaganych przez panstwo czlonkowskie, w ktorym wyrob jest udost?pniany.

Istnieje takze mozliwosc udost?pnienia deklaracji na stronie internetowej producenta, jako odst?pstwo od ust. 1 i 2 artykulu 7 rozporzadzenia, jednak nalezy wowczas przestrzegac postanowien aktow delegowanych artykulem 60 rozporzadzenia oraz faktu, ze deklaracja taka musi pozostawac dost?pna przez okres 10 lat od momentu wprowadzenia wyrobu do obrotu.

Oznakowanie CE i jego wzmocnione znaczenie

Po wystawieniu deklaracji wlasciwosci uzytkowych producent ma prawo umiescic na wyrobie oznakowanie CE. Poprzez umieszczenie oznakowania CE producent wskazuje, ze bierze na siebie odpowiedzialnosc za zgodnosc wyrobu z deklarowanymi wlasciwosciami uzytkowymi oraz za jego zgodnosc ze wszystkimi majacymi zastosowanie wymaganiami okreslonymi w CPR i innym stosownym ustawodawstwie harmonizacyjnym Unii odnoszacym si? do umieszczania tego oznakowania.

Istotne jest to, ze o ile stosowanie oznakowania CE w swietle dyrektywy budowlanej bylo dobrowolne, to po 01.07.2013 stanie si? obowiazkowe. Oznakowanie CE b?dzie takze jedynym mozliwym oznakowaniem potwierdzajacym spelnienie zasadniczych charakterystyk przez wyrob budowlany.

Zgodnie z art. 8 ust. 3. Rozporzadzenia, dla kazdego wyrobu budowlanego obj?tego norma zharmonizowana lub dla ktorego wydana zostala europejska ocena techniczna, oznakowanie CE jest jedynym oznakowaniem potwierdzajacym zgodnosc wyrobu budowlanego z deklarowanymi wlasciwosciami uzytkowymi w odniesieniu do jego zasadniczych charakterystyk, obj?tych ta norma zharmonizowana lub europejska ocena techniczna.

Oznacza to, ze Panstwa czlonkowskie nie moga wprowadzic do srodkow krajowych zadnych odniesien lub wycofuja z nich wszelkie odniesienia do innego, niz oznakowanie CE, oznakowania potwierdzajacego zgodnosc z deklarowanymi wlasciwosciami uzytkowymi w odniesieniu do zasadniczych charakterystyk obj?tych norma zharmonizowana.

Przyklad oznakowania CE przedstawia rysunek 1.

Ryc. 1. Oznakowanie CE Fig. 1. CE marking Zrddlo: Dyrektywa 89/106/EWG Source: Directive no 89/106/EEC

Oznakowaniu CE towarzysza7:

• dwie ostatnie cyfry roku, w ktorym zostalo ono po raz pierwszy umieszczone;

• nazwa i adres siedziby producenta lub znak identyfikujacy pozwalajacy w latwy i jednoznaczny sposob okreslic nazw? i adres producenta;

• niepowtarzalny kod identyfikacyjny typu wyrobu;

• numer referencyjny deklaracji wlasciwosci uzytkowych;

• poziom lub klasa zadeklarowanych wlasciwosci uzytkowych;

• odniesienie do zastosowanej zharmonizowanej specyfikacji technicznej;

• w stosownych przypadkach numer identyfikacyjny jednostki notyfikowanej oraz

zamierzone zastosowanie wyrobu okreslone w zastosowanej zharmonizowanej

specyfikacji technicznej.

Zasady i warunki umieszczania oznakowania CE

Zasady i warunki umieszczania oznakowanie CE okresla ust?p 1 i 3 artykulu 9 Rozporzadzenia w brzmieniu:

1. Oznakowanie CE umieszcza sie na wyrobie budowlanym lub na jego etykiecie w sposdb widoczny, czytelny i trwaly. W przypadku, gdy nie jest to mozliwe lub nie mozna tego zapewnie z uwagi na charakter wyrobu, umieszcza sie je na opakowaniu lub na dokumentach towarzyszacych.

3. Oznakowanie CE umieszcza sie przed wprowadzeniem wyrobu budowlanego do obrotu. Moze mu towarzyszye piktogram lub inny znak wyraznie wskazujacy na szczegdlne zagrozenie lub zastosowanie.

Wazne:

Oznakowanie CE na wyrobie umozliwia wprowadzenie wyrobu do obrotu w kazdym kraju czlonkowskim, nie oznacza ono jednak, ze dany wyrob jest odpowiedni dla uzytkownika koncowego w danym Panstwie czlonkowskim. Jest to uzaleznione od spelnienia przez ten wyrob wymaganych w danym Panstwie czlonkowskim klas i poziomow wymaganych przez przepisy techniczno-budowlane.

Droga do oznakowania CE

W zaleznosci od rodzaju wyrobu i okreslonego dla niego systemu oceny zgodnosci producent musi wykonac szereg zadan prowadzacych do uzyskania uprawnienia znakowania produkowanego przez siebie wyrobu oznakowaniem CE. Producent ma rowniez mozliwosc zastosowania procedur uproszczonych.

Mozliwe s^ nast^puj^ce drogi post^powania:

a. ocena zgodnosci wyrobu z norm^ zharmonizowan^ wyrobu;

b. ocena zgodnosci wyrobu z europejsk^. ocen^ techniczna

c. zastosowanie procedur uproszczonych, po spelnieniu okreslonych warunkow.

W sposob obrazowy przedstawia to rysunek 2.

Wymagania podstawowe

Zasadntcze charakterystyki

Norma zharmonizowana Europejski dokument oceny

Ocena deklarcwanych wtasciwosci typu wyrobu Europejska ocena techniczna ETA

Weryfikacja stalosci wtasciwosci (ZKP) Deklaracja wtasciwosci Oznakowanie CE +

informacja towarzyszqca

Procedury uproszczone

Specjalna

dokumentacja

techniczna

(STD)

Uproszczonebadanie

lubobliczenietypu

Specjalna dokumentacja techniczna STD

ZKP

Deklaracja

CE

Ryc. 2. Drogi do wprowadzenia wyrobow budowlanych do obrotu [Zrodlo: opracowanie wlasne na podstawie Rozporz^dzenia CPR]

Fig. 2 : Paths for marketing of construction products [Source: self-development on the base of CPR Regulation]

Procedury uproszczone i ulatwienia dla mikroprzedsi^biorstw

Rozporz^dzenie CPR definiuje rowniez procedury uproszczone i okresla przypadki mozliwosci zastosowania tego podejscia. Okreslone procedury uproszczone s^ zdefiniowane rowniez dla mikroprzedsi^biorstw tj. przedsi^biorstw zatrudniaj^cych mniej niz 10 osob, i ktorego obroty roczne i/lub roczna suma bilansowa nie przekracza 2 mln EUR8.

to nast^puj^ce sciezki post^powania:

• stosowanie odpowiedniej dokumentacji technicznej, ktore pozwala producentowi przy okreslaniu typu wyrobu na zast^pienie badania typu lub obliczenia typu pod warunkiem wykazania warunkow okreslonych w Art. 36.;

g

Za zaleceniem Komisji z dnia 6 maja 2003 r. dotycz^cym definicji przedsi^biorstw mikro, malych i srednich

• stosowanie procedur uproszczonych przez mikroprzedsi?biorstwa, umozliwia zastapienie okreslenia typu wyrobu na podstawie badania typu w ramach majacych zastosowanie systemow 3 i 4 okreslonych przez zastosowanie metod rozniacych si? od metod okreslonych w majacej zastosowanie normie zharmonizowanej. Producenci ci moga rowniez traktowac wyroby budowlane, do ktorych ma zastosowanie system 3 zgodnie z przepisami dotyczacymi systemu 4. Gdy producent stosuje te uproszczone procedury, wykazuje on zgodnosc wyrobu budowlanego z majacymi zastosowanie wymaganiami za pomoca specjalnej dokumentacji technicznej oraz wykazuje rownowaznosc zastosowanych procedur z procedurami ustalonymi w normach zharmonizowanych;

• inne procedury uproszczone - w przypadku wyrobow budowlanych obj?tych norma zharmonizowana i ktore sa produkowane jednostkowo lub na zamowienie w nieseryjnym procesie produkcyjnym w odpowiedzi na specjalne zlecenie oraz wbudowywane w jednym okreslonym obiekcie budowlanym cz?sc majacego zastosowanie systemu poswi?cona ocenie wlasciwosci uzytkowych, moze zostac zastapiona przez producenta specjalna dokumentacja techniczna.

W przypadku stosowania procedur uproszczonych, gdy wyrob budowlany nalezy do rodziny wyrobow budowlanych, dla ktorych majacym zastosowanie systemem oceny i weryfikacji stalosci wlasciwosci uzytkowych jest system 1+ lub 1, weryfikacja specjalnej dokumentacji technicznej wykonywania jest przez notyfikowana jednostk? certyfikujaca wyrob.

Podsumowanie

Podsumowujac stwierdzic nalezy, ze zagadnienie wprowadzania wyrobow budowlanych do obrotu, regulowane dyrektywa CPD a juz „za chwil?” rozporzadzeniem CPR jest bardzo obszerne i nie sposob w jednym artykule wyrazic wszystkich jego aspektow. Artykul ten w sposob ogolny przybliza podstawowe zagadnienia, z ktorych kazde powinno byc szczegolowo analizowane. W chwili obecnej pojawiaja si? opracowania omawiajace te zagadnienia w j?zyku angielskim. Licz?, ze w najblizszej przyszlosci obok tego i byc moze kolejnych artykulow ukazywac si? b?da opracowania pozwalajace lepiej i szczegolowiej zapoznac si? z ta niezwykle istotna tematyka.

Warto zauwazyc, ze rozporzadzenie CPR:

• wprowadza wi?ksza przejrzystosc w odniesieniu do podstawowych elementow dyrektywy, w tym ogolnej koncepcji opartej na wlasciwosciach uzytkowych, zawartosci i statusu oznakowania CE, uznawania wiarygodnosci oznakowania CE przez wladze krajowe i uzytkownikow wyrobow budowlanych;

• odchodzi od definiowania wymagan dla wyrobu budowlanego, ktorych spelnienie oznacza, ze wyrob jest bezpieczny - na rzecz zagwarantowania, by wyrobom towarzyszyly wiarygodne dane dotyczace wlasciwosci uzytkowych.

Warto rowniez wskazac na zachowanie przez producentow praw nabytych, co okresla Artykul 66 rozporzadzenia [3]:

• Wyroby budowlane wprowadzone do obrotu zgodnie z dyrektywa 89/106/EWG przed dniem 1 lipca 2013 r. uznaje si? za zgodne z niniejszym rozporzadzeniem;

• Producenci moga wystawic deklaracj? wlasciwosci uzytkowych na podstawie certyfikatu zgodnosci lub deklaracji zgodnosci wydanych przed dniem 1 lipca 2013 r. zgodnie z dyrektywa 89/106/EWG.;

• Wytyczne do europejskich aprobat technicznych, opublikowane przed dniem 1 lipca 2013 r. zgodnie z art. 11 dyrektywy 89/106/EWG; moga byc stosowane jako europejskie dokumenty oceny;

• Producenci i importerzy moga wykorzystywac europejskie aprobaty techniczne wydane zgodnie z art. 9 dyrektywy 89/106/EWG przed dniem 1 lipca 2013 r. jako europejskie oceny techniczne do konca okresu waznosci tych aprobat.

Literatura

1. Dyrektywa Rady nr 89/106/EWG z dnia 21 grudnia 1988r. w sprawie zblizenia przepisow ustawowych, wykonawczych i administracyjnych Panstw Czlonkowskich odnoszacych si? do wyrobow budowlanych (Dz. U. L 40 z 11.02.1989);

2. Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o wyrobach budowlanych (Dz. U. 2004 Nr 92, poz. 881 z pozn. zm.);

3. Rozporzadzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 305/2011 z dnia 09.03.2011r. ustanawiajace zharmonizowane warunki wprowadzania do obrotu

wyrobow budowlanych i uchylajace dyrektyw? Rady 89/106/EWG (Dz. U. L 88 z 04.04.2011);

4. Guidance Note on the Construction Products Regulation, 2/11/11,

5. Zalecenie Komisji z dnia 6 maja 2003 r. dotyczace definicji przedsi?biorstw mikro, malych i srednich.

st. kpt. mgr inz. Grzegorz Mroczko jest absolwentem dziennych studiow magisterskich na wydziale Inzynierii Bezpieczenstwa Pozarowego Szkoly Glownej Sluzby Pozarniczej w Warszawie. Od 2004 roku pelni sluzb? w Centrum Naukowo-Badawczym Ochrony Przeciwpozarowej-Panstwowym Instytucie Badawczym. Kompetencyjne jest zwiazany z certyfikacja, dopuszczaniem i aprobacja wyrobow sluzacych do ochrony przeciwpozarowej. Aktualnie pelni funkcj? kierownika Zakladu Aprobat Technicznych CNBOP-PIB.

Recenzenci

bryg. dr inz. Waldemar Wn^k

st. bryg. mgr inz. Piotr Wojtaszewski