CC BY
29
bryg. mgr inz. Jacek SWIETNICKI
Zakiad Aprobat Technicznych
DOBROWOLNE DOKUMENTY I SPECYFIKACJE TECHNICZNE WSPOMAGAJ^CE WLASCIWE STOSOWANIE WYROBOW W OCHRONIE PRZECIWPOZAROWEJ - REKOMENDACJE
CNBOP
Streszczenie
W referacie przedstawiona zostaia nowa dziaialnosc Centrum Naukowo-Badawczego Ochrony Przeciwpozarowej im. Jozefa Tuliszkowskiego, maj^ca na uwadze przede wszystkim popraw? bezpieczenstwa ludzi i mienia w zakresie bezpieczenstwa pozarowego, a polegaj^ca na dobrowolnej ocenie wyrobow i usiug wykorzystywanych w ochronie przeciwpozarowej i przez jednostki strazy pozarnej oraz jednostki siuzb ratowniczych, w sytuacjach gdy nie s^. wymagane polskim prawem certyfikaty, dopuszczenia, aprobaty, itp., polegaj^ca na udzielaniu Rekomendacji CNBOP.
Summary
In the article there is presented new CNBOP activity. Considering first of all improvement of life and property safety in the scope of fire protection, CNBOP offers new form of voluntary conformity assessment of products and services.
Wst^p
We wrzesniu 2006 r., Centrum Naukowo-Badawczym Ochrony Przeciwpozarowej im. Jozefa Tuliszkowskiego, maj^c na uwadze przede wszystkim popraw? bezpieczenstwa ludzi i mienia, ze szczegolnym uwzgl?dnieniem bezpieczenstwa pozarowego oraz analogic do sektora budowanego, wprowadziio dobrowoln^. ocen? przydatnosci do zamierzonego stosowania oraz potwierdzania spelnienia wymagan podstawowych, poprzez udzielanie Rekomendacji, dla wyrobow i usiug wykorzystywanych w ochronie przeciwpozarowej i przez jednostki strazy pozarnej oraz jednostki siuzb ratowniczych.
Dobrowolna ocena wydawana przez CNBOP dotyczy przypadkow, w ktorych nie s^. wymagane polskim prawem certyfikaty, dopuszczenia, aprobaty, itp., jednak jakosc i spelnienie wymagan podstawowych w zakresie wlasciwosci i wlasnosci wyrobow, rozwi^zan, procesow oraz uslug ma priorytetowe znaczenie dla bezpieczenstwa ludzi i mienia. Rekomendacje wydawane s^. poza zakresem akredytacji CNBOP
Rekomendacje CNBOP s^. udzielane w nastepuj^cych kategoriach:
• wyroby budowlane niesklasyfikowane jako budowlane, stosowane na potrzeby ochrony przeciwpozarowej i ochrony ludnosci, niepodlegaj^ce ocenie zgodnosci wg przepisow „budowlanych" np. oswietlenie awaryjne, ewakuacyjne itd.;
• wyposazenie stosowane w jednostkach ochrony przeciwpozarowej;
• sprzet pozarniczy, w tym prototypy;
• wyroby i zastosowania innowacyjne;
• wyroby i rozwi^zania jednostkowe;
• rozwi^zania systemowe, organizacyjne, taktyczne, szkoleniowe;
• zabezpieczenia procesow technologicznych;
• wyroby stosowane w obszarze ochrony ludnosci;
• eksploatowane instalacje SAP, SUG, DSO, w tym ich skutecznosc;
• uslugi z zakresu ochrony przeciwpozarowej i ochrony ludnosci, w obszarach dla ktorych CNBOP nie wydaje dla nich certyfikatow.
Wzrost zainteresowania dobrowolnymi dokumentami wspomagaj^cymi wlasciwe stosowanie wyrobow z zakresu ochrony przeciwpozarowej w tym budowlanych, obserwowany jest w wiekszosci krajow Unii Europejskiej. W Polsce obserwuje sie takze bardzo duze zainteresowanie dobrowolnymi dokumentami wspomagaj ^cymi wlasciwe stosowanie wyrobow stosowanych i wykorzystywanych w ochronie przeciwpozarowej i przez jednostki strazy pozarnej oraz jednostki sluzb ratowniczych.
CNBOP zajmuj^ce sie udzielaniem krajowych aprobat technicznych i wydawaniem certyfikatow zgodnosci widzi taki wzrost zainteresowania dobrowolnymi dokumentami aplikacyjnymi zarowno ze strony producentow, jak i projektantow, inwestorow, wykonawcow, uzytkownikow i kupuj^cych, rowniez w Polsce.
Rekomendacja CNBOP mimo, ze jest dokumentem dobrowolnym, moze pelnic wazn^. rol? w krajowym systemie dokumentów wspomagaj ^cych prawidlowe stosowanie: wyrobów budowlanych ze szczególnym uwzgl?dnieniem ochrony przeciwpozarowej oraz wyrobów stosowanych
i wykorzystywanych w ochronie przeciwpozarowej, i przez jednostki strazy pozarnej oraz jednostki sluzb ratowniczych.
Posiadanie przez producenta lub dostawc? Rekomendacji CNBOP eliminuje wszelkie w^tpliwosci dotycz^ce produktu i utwierdza odbiorc? w przekonaniu, ze producent dochowal nalezytej starannosci co do procedury legalizacji oferowanego wyrobu, procesu, uslugi, przez poddanie ich ocenie przydatnosci do stosowania w ochronie przeciwpozarowej, przeprowadzonej przez odpowiedni^, kompetentn^ jednostk? naukowo-badawcz^. jak^ jest CNBOP. Wyroby, w stosunku do których producent deklaruje ich zgodnosc z dokumentem Rekomendacji CNBOP, uzyskuj^. wi?ksz^. wiarygodnosc zarówno w odniesieniu do ich wlasciwosci techniczno-uzytkowych, jak i w odniesieniu do wlasciwego zakresu ich stosowania.
Najwazniejsze kategorie udzielania Rekomendacji CNBOP omówione zostaly ponizej.
Rekomendacje Techniczne CNBOP - kategoria aprobat technicznych
Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o wyrobach budowlanych wdraza do polskiego prawa postanowienia zawarte w dyrektywie nr 89/106/EWG w sprawie zblizenia ustaw i aktów wykonawczych Panstw Czlonkowskich Unii Europejskiej dotycz^cych wyrobów budowlanych.
Ustawa o wyrobach budowlanych reguluje zasady wprowadzania wyrobów do obrotu oraz zasady ich kontroli, natomiast samo stosowanie wyrobów budowlanych odbywa si? w oparciu o postanowienia ustawy Prawo budowlane. Ustawa o wyrobach budowlanych odnosi si? do wyrobów, które maj^ wplyw na spelnienie przynajmniej jednego z wymagan podstawowych ustalonych w dyrektywie nr 89/106/EWG odnosz^cych si? do obiektów budowlanych, w których zostaly wbudowane w sposób trwaly. Do takich wyrobów zalicza si? tez wyroby stosowane w ochronie przeciwpozarowej.
Wszystkie pozostale wyroby stosowane w budownictwie nie podlegaj^. regulacjom wynikaj ^cym
z postanowien ustawy o wyrobach budowlanych. Wprowadzenie ustawy o wyrobach budowlanych skutkuje zatem podzialem rynku wyrobów budowlanych na obszar regulowany ta ustawa i obszar nieregulowany. Do obszaru regulowanego ustawy o wyrobach budowlanych zalicza si? wyroby objete mandatami udzielnymi przez Komisje Europejska na opracowanie europejskich norm zharmonizowanych i wytycznych do europejskich aprobat technicznych (ETAG), a takze wyroby przeznaczone do jednostkowego zastosowania i tzw. regionalne wyroby budowlane.
Wszystkie pozostale wyroby, które sa stosowane w budownictwie, zalicza sie do obszaru nieregulowanego, a ich wprowadzanie do obrotu jest uwarunkowane spelnieniem wymagan wynikajacych z ustawy z dnia 12 grudnia 2003 r. o ogólnym bezpieczenstwie produktów (Dz. U. z 2003 r. Nr 229, póz. 2275).
Niezaleznie od powyzszych stwierdzen nalezy brae pod uwage fakt, ze proces udzielania mandatów przez Komisje Europejska na opracowanie specyfikacji technicznych dla wyrobów budowlanych nie jest zakonczony i istnieja wyroby, które maja wplyw na spelnienie wymagan podstawowych przez obiekt budowlany, a nie sa dotychczas objete zakresem rzeczowym przez zaden z mandatów.
Powstaja takze wyroby innowacyjne dotychczas nieznane, których wplyw na spelnienie wymagan podstawowych przez budynek, w którym zostana zainstalowane, nie mógl bye dotychczas ustalony. Rozwazajac problem dobrowolnych dokumentów wspomagaj acych wlasciwe stosowanie wyrobów budowlanych, nie mozna pominae art. 5 ustawy Prawo budowlane, który wymaga, aby obiekty budowlane byly projektowane i budowane w sposób okreslony w przepisach oraz zgodnie z zasadami wiedzy technicznej, zapewniajac spelnienie wymagan podstawowych. Odpowiedzialnose za spelnienie postanowien art. 5 ponosza organy administracji architektoniczno-budowlanej oraz jednostki realizujace proces budowlany, do których ustawa Prawo budowlane zalicza:
— inwestorów,
— inspektorów nadzoru budowlanego,
— projektantów,
— kierowników budów.
Pojecie „zasady wiedzy technicznej" nie zostalo okreslone w ustawie Prawo budowlane. Przyjmuje si?, ze zasady wiedzy technicznej wynikaja z dobrej praktyki budowlanej
i wczesniejszych doswiadczen uczestnikow procesow budowlanych oraz producentow wyrobow budowlanych. Zasady wiedzy technicznej w obszarze budownictwa s^. rozwijane rowniez w ramach prac realizowanych w instytutach, uczelniach technicznych oraz j ednostkach badawczo-rozwoj owych.
Dla wyrobow takich nie s^. rowniez prowadzone prace normalizacyjne zmierzaj^ce do wydania europejskiej normy wyrobu. W tej sytuacji producenci wyrobow, a takze pozostali uczestnicy procesu budowlanego nie maji do dyspozycji specyfikacji technicznej, ktora ustalalaby poziom wlasciwosci danego wyrobu oraz okreslala zakres i warunki jego stosowania zgodnie z oczekiwaniami uzytkownikow obiektow budowlanych.
W odniesieniu do wyrobow budowlanych, ktore nie s^. obj?te mandatami udzielonymi przez Komisj? Europejsk^. na opracowanie europejskich norm zharmonizowanych lub wytycznych do europejskich aprobat technicznych ze wzgl?dow formalno-prawnych nie mogi bye udzielane aprobaty techniczne oraz wydane certyfikaty, dla tych wyrobow s^. wydawane w CNBOP Rekomendacje Techniczne.
Dokument Rekomendacji Technicznej CNBOP w sensie merytorycznym jest rownowazny z dokumentem Aprobaty Technicznej, ale dla wyrobow, dla ktorych zgodnie z postanowieniami ustawy o wyrobach budowlanych nie wydaje si? Aprobat Technicznych.
Rekomendacje CNBOP przydatnosci do jednostkowego stosowania, nie tylko w obszarze wyrobow budowlanych - kategoria opinii technicznych
Zgodnie z ustawy wyrobach budowlanych dopuszczone do jednostkowego zastosowania w obiekcie budowlanym s^. wyroby wykonane wg indywidualnej dokumentacji technicznej, sporz^dzonej przez projektanta obiektu lub z nim uzgodnionej, dla ktorych producent wydal oswiadczenie, ze zapewniono zgodnose wyrobu z t^ dokumentacji oraz obowi^zuj^cymi przepisami.
Projektant obiektu nie musi bye specjalist^ w w^skich dziedzinach dotycz^cych specjalistycznych wyrobow, cz?sto bardzo zlozonych, o specyficznych wymaganiach, ktorych spelnienie warunkuje przydatnose do okreslonych zastosowan. W takich sytuacjach CNBOP moze wydae Rekomendacj? potwierdzaj^c^ przydatnose wyrobu do jednostkowego stosowania. Rekomendacja jest wowczas dokumentem wspieraj^cym projektanta obiektu przy wyborze rozwi^zan technicznych wyrobu do danego zastosowania.
W Rekomendacji okreslony jest zakres i warunki stosowania wyrobu, w zaleznosci od deklarowanych przez producenta konkretnych cech technicznych oraz obowiazujacych norm i przepisow techniczno-budowlanych. Informacja o uzyskaniu Rekomendacji CNBOP
0 przydatnosci do jednostkowego stosowania powinna bye podana w oswiadczeniu producenta dostarczaj acego wyrob na plac budowy.
Doswiadczalny system dopuszczania wyrobow do stosowania w ochronie przeciwpozarowej
CNBOP wychodzac na przeciw nowoczesnym, innowacyjnym rozwiazaniom technicznym, w tym wykorzystujacych najnowoczesniejsze technologie aktywnie dazy do stworzenia systemu dopuszczania tych wyrobow ale po przeprowadzeniu szeregu badan w codziennej eksploatacji. Ten system dotyczy przede wszystkich wyrobow takich jak: wyposazenie stosowane w strazy pozarnej, sprzçt pozarniczy, prototypy, wyroby innowacyjne, rozwiazania systemowe, organizacyjne i taktyczne, nie objçtych obowiazkowym systemem certyfikacji
1 dopuszczen.
Rekomendacje uslug
Prowadzona przez CNBOP dobrowolna certyfikacja uslug w ochronie przeciwpozarowej nie obejmuje swym zakresem bardzo duzej grupy malych firm projektowych, instalatorskich, montazowych, wytworcow roznego rodzaju drobnych wyrobow stosowanych w ochronie przeciwpozarowej. Dla tych firm mozliwe jest uzyskanie Rekomendacji CNBOP. Przykladem moze bye pracownia projektowa zatrudniajaca dwoch projektantow systemow sygnalizacji pozaru, ktorzy ukonczyli w CNBOP kursy kwalifikacyjne, maja na swoim koncie wiele opracowanych i wdrozonych projektow, posluguja siç nowoczesnymi aplikacjami komputerowymi, ale nie spelnia z przyczyn formalnych zgodnych z wymaganiami Polskiego Centrum Akredytacji, zatwierdzonych kryteriow obowiazujacych przy wydawaniu certyfikatow zwanych „Programami certyfikacji podmiotow swiadczacych uslugi.
W ramach obszaru rekomendacji uslug mozliwa jest takze autoryzacja specjalistow ds. odbiorow sprzçtu pozarniczego, innych, wspolpracujacych z CNBOP w innym okreslonym zakresie, a takze specjalizacja dla rzeczoznawcow do spraw zabezpieczen przeciwpozarowych.
Rekomendacja przeciwpozarowych zabezpieczen procesow technologicznych
Zgodnie z obowi^zuj^cymi przepisami w bardzo wielu przypadkach nie ma obowi^zku przeciwpozarowego zabezpieczania procesow technologicznych. Wielu wlascicieli obiektow przemyslowych, zdaj^c sobie spraw? z wyst^puj^cych zagrozen pozarowych, chc^c tez spelnic wymagania ubezpieczyciela, instaluje rozne systemy zabezpieczen przeciwpozarowych. Dla nich, jak rowniez dla dostawcow takich technologii zabezpieczen adresowane s^. rowniez Rekomendacje CNBOP.
Dlaczego warto ubiegac si£ o Rekomendacje Techniczne CNBOP?
1. Wyroby, nie tylko budowlane, uslugi, rozwi^zania innowacyjne, jednostkowe, itp., w stosunku do ktorych producent deklaruje ich zgodnosc z dokumentem Rekomendacji CNBOP, uzyskuj^ wi?ksz^ wiarygodnosc zarowno w odniesieniu do ich wlasciwosci, w tym techniczno-uzytkowych, jak i w odniesieniu do wlasciwego zakresu ich stosowania.
2. Posiadanie przez producenta lub dostawc? Rekomendacji CNBOP utwierdza odbiorc? w przekonaniu, ze producent dochowal nalezytej starannosci co do procedury legalizacji danego wyrobu, uslugi, rozwi^zania przez poddanie go ocenie przydatnosci przeprowadzonej przez odpowiedni^, kompetentn^ jednostk? naukowo-badawcz^.
3. Udzielona Rekomendacja Techniczna CNBOP potwierdza, ze wyrob jest zaliczony do obszaru nieregulowanego ustawy o wyrobach budowlanych i nie podlega procedurze potwierdzania zgodnosci wymaganej dla wyrobow budowlanych podlegaj^cych postanowieniom tej ustawy. W tej sytuacji brak oznakowania wyrobu znakiem CE lub znakiem budowlanym B eliminuje w^tpliwosci, czy wyrob jest legalnie wprowadzany do obrotu i czy moze bez przeszkod byc stosowany w budownictwie.
4. Rekomendacja Techniczna CNBOP pomaga uczestnikom procesu budowlanego podejmowac wlasciwe decyzje o zastosowaniu wyrobow budowlanych niepodlegaj^cych wymaganiom ustawy o wyrobach budowlanych, za ktore ponosz^ wyl^czn^. odpowiedzialnosc.
5. Rekomendacja Techniczna jest takze dokumentem utwierdzaj^cym w przekonaniu uczestnikow procesu budowlanego, ze podj?to wlasciwe decyzje o zastosowaniu
wyrobu niepodlegajacego wymaganiom ustawy o wyrobach budowlanych.
6. Rekomendacja Techniczna CNBOP moze byc wydana takze dla wyrobow, dla ktorych istnieje norma wyrobu opublikowana jako PN lub PN-EN, stanowiac w takiej sytuacji dokument aplikacyjny, zawierajacy wskazania dotyczace zasad i warunkow stosowania wyrobow z oznakowaniem CE albo znakiem budowlanym, w zaleznosci od deklarowanych przez producenta konkretnych cech technicznych. W takiej sytuacji Rekomendacja Techniczna CNBOP, jako dokument aplikacyjny, zawiera niezb?dne informacje odnosnie do zastosowania wyrobu w konkretnych robotach budowlanych lub powtarzalnych rozwiazaniach technicznych, wykonywanych z wyrobow albo zestawow wyrobow wprowadzanych do obrotu zgodnie z wymaganiami ustawy o wyrobach budowlanych.
7. Norma europejska na wyrob budowlany jest opracowywana na podstawie mandatu udzielonego CEN przez Komisj? Europejska i Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu. Warunkiem wystarczajacym do umieszczenia na wyrobie oznakowania CE jest spelnienie wymagan wskazanych w zalaczniku ZA normy, ktore dotycza postanowien dyrektywy nr 89/106/EWG Wyroby budowlane. Zgodnosc z wymaganiami wskazanymi w zalaczniku ZA daje podstaw? domniemania przydatnosci wyrobu budowlanego do wskazanego w zalaczniku zamierzonego zastosowania. Ocena zgodnosci wyrobu powinna byc przeprowadzona zgodnie z systemem oceny zgodnosci wskazanym w zalaczniku ZA normy zharmonizowanej, ustalonym w oparciu o odpowiednia decyzj? Komisji Europejskiej. Wymagania dotyczace wlasciwosci wyrobu zawarte w normie sa przewaznie duzo szersze niz okresla si? w zalaczniku harmonizacyjnym ZA. Norma nie wymaga jednak potwierdzenia ich zgodnosci przez producenta na drodze dokonania oceny zgodnosci. Niezaleznie od wlasciwosci wyrobu budowlanego majacych wpiyw na spelnienie wymagan podstawowych dotyczacych obiektow budowlanych, okreslonych w dyrektywie nr 89/106/EWG Wyroby budowlane, norma zharmonizowana z dyrektywa budowlana moze odnosic si? do wymagan podstawowych innych dyrektyw, a spelnienie postanowien odpowiednich rozdzialow normy moze byc jednym ze sposobow potwierdzenia zgodnosci z postanowieniami tych dyrektyw.
8. Rekomendacja Techniczna CNBOP stanowi dla producenta specyfikacj? techniczna, w oparciu o ktora dokonywana jest ocena zgodnosci wyrobu. Dla wyrobow zgodnych z Rekomendacja Techniczna producent moze wydac swiadectwo zgodnosci.
9. Rekomendacja Techniczna CNBOP jest waznym uzupelnieniem istniej^cych specyfikacji technicznych dla wyrobów stosowanych w budownictwie i w ochronie przeciwpozarowej i ludnosci albo stanowi dokument specyfikacji technicznej dla wyrobów, które s^. stosowane w budownictwie, a nie s^. wyrobami budowlanymi w rozumieniu ustawy o wyrobach budowlanych.
10. Rekomendacja jest dokumentem utwierdzaj^cym w przekonaniu uczestników rynku wyrobów
i uslug stosowanych w ochronie przeciwpozarowej, ze podj?to wlasciwe decyzje o ich zastosowaniu, zgodnie z deklarowanym przez jego wytwórc?, przeznaczeniem do zamierzonego stosowania.
11. W przypadku jakichkolwiek sporów pomi?dzy dostawc^. a odbiorc^, Rekomendacja CNBOP jest dokumentem odniesienia reguluj^cym caly obszar postanowien technicznych, organizacyjnych, systemowych, a nawet prawnych dotycz^cych danego wyrobu, uslugi, technologii zabezpieczen, rozwi^zania technicznego lub organizacyjnego.
12. W uzasadnionych przypadkach, spowodowanych zlozonosci^ rozpatrywanych zagadnien, projekty Rekomendacji CNBOP, s^. opiniowane przez powolan^. w CNBOP Rad? Aprobat Technicznych i Rekomendacji.
13. CNBOP w procesie udzielania Rekomendacji uznaje wyniki badan laboratoriów akredytowanych zgodnie z przepisami o systemie oceny zgodnosci, laboratoriów zagranicznych, jezeli wynika to z umów mi?dzynarodowych oraz laboratoriów notyfikowanych w Komisji Europejskiej, zgodnie z dyrektyw^. Rady 89/106/EWG z dnia 21 grudnia 1988 r. w sprawie zblizenia ustaw i aktów wykonawczych Panstw czlonkowskich dotycz^cych wyrobów budowlanych (Dz. Urz. WE L 40 z 11.02.1989 z pózn. zm.) oraz innych laboratoriów krajowych i zagranicznych jesli CNBOP uzna, na z^danie Wnioskodawcy, ze wyniki badan laboratoriów, wykonane s^. metodami akceptowalnymi przez CNBOP.
Literatura
Oznaczenie CE i znak B w branzy budowlanej" Wydawnictwo Forum.
